З.Энхболд: Монгол Улс “ӨРГҮЙ” харин хуваарийн дагуу төлөх зээлтэй

“САЙН ХАШАА” САЙХАН АМЬДРАЛ

Гэр хорооллын бүсд амьдарч буй иргэдийн амьдрах орчин нөхцөлийг сайжруулах, гэр хорооллыг инженерийн хэсэгчилсэн дэд бүтэцтэй хороолол болгон хөгжүүлэх “Сайн хашаа” хөтөлбөрийг Засгийн газраас батлан хэрэгжүүлэхээр болсон.
Хөтөлбөрийн хүрээнд гэр хорооллын дэд бүтцийн асуудлыг шийдвэрлэх чиглэлээр таван жилийн хугацаатай, 10 сая хүртэлх төгрөгийн зээл олгохоор тогтоогоод байсан юм. Гэвч ”Сайн хашаа” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх явцад иргэд барьцаа хөрөнгө болох газрынхаа гэрчилгээг арилжааны банк, банк бус санхүүгийн байгууллага болон ломбардад зээлийн барьцаанд тавьсан асуудал цөөнгүй гарсан юм. Тиймээс хөтөлбөрт хамрагдах нэг зээлдэгчид 10 сая төгрөг олгохоор байсныг 15 сая хүртэлх болгож журмандаа өөрчлөлт оруулсан билээ.
Нэмэлт 5 хүртэлх сая төгрөгийн зээлээр иргэд дахин зээлжих бололцоо олгож байгаа нь өндөр хүүтэй ломбарднаас газрынхаа гэрчилгээ суллаж авах боломжийг олгож байгаа хэрэг юм.
Ингэснээр гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн гурав дахь том давалгааг эхлүүлэн, эхний ажлуудад багтаж чадаагүй хашаа байшинтай иргэд дахин төлөвлөлтөд хамрагдах боломж бүрдэнэ. Эхний ээлжинд нийслэлийн хоёр, гуравдугаар бүсэд байгаа 69 мянга 200 өрхөд чиглэсэн бодлого явуулж эхлээд байна. Харин дараагийн ээлжинд аймгийн төвүүдэд “Сайн хашаа” хөтөлбөр хэрэгжих юм.
Нөгөөтэйгүүр “Сайн хашаа” хөтөлбөртэй холбоотой мэдээллийг сонгуулийн зорилгоор мушгин гуйвуулах, иргэдэд буруу мэдээлэл өгөх зэрэг асуудал багагүй гарсан. Үүнтэй холбоотогоор олон нийт уг хөтөлбөр хэрхэн хэрэгжих талаар тогтсон ойлголтгүй болоод байна. Тиймээс олон нийтэд үнэн, зөв мэдээлэл өгөх зорилгоор иргэдийн төлөөлөл болгон “Сайн хашаа” хөтөлбөрт хамрагдахаар тэсэн ядан хүлээж буй Сүхбаатар дүүргийн 16 дугаар хорооны 1-73 тоотод амьдардаг Д.Дэжидгүнчингийнд Нийслэлийн ИТХ-ын дарга Д.Баттулга, Нийслэлийн Засаг даргын Хот байгуулалт, хөрөнгө оруулалтын асуудал хариуцсан орлогч, нийслэлийн нутаг дэвсгэрт “Сайн хашаа” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг зохион байгуулах, чиг үүрэг бүхий Ажлын хэсгийн дарга С.Очирбат, Сүхбаатар дүүргийн ИТХ-ын дарга Б.Ган-Эрдэнэ нар очлоо. Энэ үеэр иргэд тэднээс “Сайн хашаа” хөтөлбөрийн талаар сонирхсон асуултдаа хариу авсан юм.
НИТХ-ын дарга Д.Баттулга иргэдэд мэдээлэл өгснийг тараахь байдлаар хүргэе.

10 САЯ ТӨГРӨГ ЗЭЭЛЭЭД 5 САЯЫГ Л БУЦААЖ ТӨЛНӨ

“Сайн” хашаа хөтөлбөрийн хүрээнд гэр хорооллын дэд бүтцийн асуудалд зориулж нэг айлд 15 сая хүртэлх төгрөгийг зээлээр өгөхөөр болсон. Үүний 50 хувийг улсын болон хотын төсвөөс хариуцаж, үлдсэн 50 хувийг тухайн айл 20 жилийн хугацаанд төлөхөөр зохицуулсан юм. Зээл авсан айл өрхийн хувьд 15 сая төгрөг авсан бол 7.5 саяыг, 10 сая төгрөг авсан бол 5 саяыг л буцааж төлнө гэсэн үг. Ингэж төлөхдөө мөн эхний хоёр жил ямар ч төлбөр төлөхгүй учраас санхүүгийн аливаа дарамтад орохгүй гэсэн үг юм.
Иргэд “Сайн хашаа” хөтөлбөрийн хэрхэн ашиглах вэ
Жишээлбэл, 200 айл нэгдлээ гэж бодъё. 200 айл хоорондоо тохироод нэгдвэл 3 тэрбум төгрөгтэй болно. Түүний 1.5 тэрбумыг төр даана. Нэг ёсондоо дэд бүтцээ шинэчлэх зорилгоор 3 тэрбум төгрөгтэй болчихоор цахилгаан, дулаан, бохир, цэвэр усныхаа асуудлыг бүрэн шийдчих боломжтой болно гэсэн үг. Нөгөөтэйгүүр 200 айл нэгдсэнээр тэдний газар дунджаар 6-7 га талбайг эзэлнэ. Улаанбаатар хотод ийм том хэмжээний сул газар гэж одоо байхгүй болсон. Дэд бүтцээ татчихсан 6-7 га газрыг тэгвэл банкинд барьцаалаад зээл авахад нэлээд хэдэн тэрбум төгрөг болно. Тэр мөнгөөрөө иргэд хашааны газар дээрээ орон сууц барих боломжтой юм. Ямар компаниар бариулахаа өөрсдөө сонгож, өөрсдөө хяналт тавиад явна. Ингээд 200 айл орон сууцандаа орсны дараа цаана нь мэдээж сул байрууд үлдэж таарна. Харин тэр илүү гарсан байруудыг түрээсийн орон сууц болгож нийслэлээс худалдаж авч болно. Үгүй гэвэл орон сууцны эзэд өөрсдөө Засгийн газрын 5 хувийн зээлд хамруулаад өгчихөж болно шүү дээ. Ингээд борлуулсан мөнгөнийхөө нэг хэсгээр эргээд банкны зээлээ төлчихнө. Харин үлдсэн хэсэг нь газрын эзэн 200 айл өрхийн хуримтлал болж үлдэх юм. Нэг ёсондоо иргэдэд бизнес санал болгож байна.

“САЙН ХАШАА” БА ҮР ДҮН

“Сайн хашаа” хөтөлбөрт хамрагдсанаар орон сууцанд ороод зогсохгүй маш олон эерэг үр дагавар бий болох юм. Нийслэлийн гэр хороолол хаус болон солигдож, өндөр өндөр байшингуудаар “төрөл арилжих” нь дамжиггүй. Хөрсний бохирдол, утааны асуудал нэг мөр устаж, түүнийгээ дагаад эрүүл орчинд нийслэлчүүд аз жаргалтай амьдарч эхэлнэ. Хоггүй цэвэр орчинд үр хүүхдүүд тоглож, стрессгүй нийгэм бий болно. Өвлийн хүйтэнд гадаа бие засахгүй, даарахгүй, хүссэн үедээ усанд ордог болно. Гэх мэт араасаа маш олон эерэг үр дүнг авчирна. Үүнд сөрөг зүйл гэж нэг үгүй юм.

УИХ-ын даргын захирамжийн дагуу хаврын ээлжит чуулган маргааш дахин нээлтээ хийнэ.

Монгол улс “Дэлхийн донорын өдөр”-ыг жил бүр тэмдэглэдэг уламжлалтай. Энэ жил уг өдрийг “Цус бол амьдралын амин холбоо” уриан дор тэмдэглэн, өнгөрүүллээ.

ТЭД ЮУ ХИЙЧИХ ВЭ?

ЦЭЦЭРЛЭГИЙН ГАДАА ХОНОХОО БОЛИНО

ТЭТГЭВРИЙН ЗЭЭЛИЙГ БУУЛГАХ БОЛОМЖ БАЙСАН

Сонгуулийн хүн царцааны нүүдэл

Улсын ИХ Хурлын сонгуулийн 29-р тойрогт Ардчилсан намаас нэр дэвшигч Тэрбишийн Энхсайхантай уулзаж ярилцлаа. Өнөө жилийн сонгуульд намуудаас итгэл хүлээн, нийгэмд шинэ өнгө төрхөөр, итгэл хандлагаар хэд хэдэн цэгцтэй бүсгүй дэвшсэнийн нэг нь энэ эмэгтэй.

-Улсын Их хурлын сонгуульд Ардчилсан нам таныг Төв аймагт нэр дэвшүүллээ...

- Тийм ээ. Мэдээж, намын журмын нөхөд, хамтран зүтгэгчдэдээ талархаж байна. Гэхдээ, бүхний өмнө сонгогчдын эрх ашиг, түүнд би хэрхэн үйлчилж, төрийн эрх барих дээд байгууллагад итгэлийг нь даасан хүн байх вэ гэдэг нэгдүгээр асуудал юм. Алив хүнд итгэл хүлээлгэхэд хамгийн чухал нь тухайн хүний чадамж чадварт л агуулагддаг. Миний хувьд Японд санхүүч харин эх орондоо хуулийн боловсрол эзэмшсэн, эх нутгийнхаа төлөө өөрийн чаддаг зүйлээ төгөлдөр бүрнээр зориулъя гэж итгэж явдаг л монгол эмэгтэйчүүдийн нэг. Ингэхдээ юу чаддаг, сурсан мэдсэнээ, нэг үгээр хэлбэл хүн төрөлхтний хамгийн төгс эдийн засагт Япон яагаад тийм хүчирхэг гүрэн улс байна гэдгийн оньс түлхүүрээс суралцсанаа эх орондоо зориулъя гэж бодож явдаг хүн.

-Таны тухай сонсч байсан. Эдийн засгийн зүтгэлтэн, нийгэмд төдийлөн ил гарахгүй ч даацтайхан амжилт бүтээлтэй явдгийг удирддаг компаниар тань төсөөлөлтэй. Яг ямар сургуулийг дүүргэсэн юм бэ?

-Мейжигийн их сургуулийг санхүүч, эдийн засагч мэргэжлээр дүүргэсэн. МУИС-ийг бас эрх зүйчээр төгслөө, Японоос ирсэний дараа. Миний үндсэн мэргэжил санхүүч болохоор санхүү, эдийн засаг,үндэсний үйлдвэрлэл, бүтээмж бол миний мэдэх зүйл. Хувь хүн, ер нь ямар ч бүтээмжсанхүүгийн чадвар чадамж дээр л суурилдгийг бид бүгд мэднэ. 2000 оноос хувийн хувшилд бизнесийн эрлүүд хийж, эдүгээ шат дараатай ажилласны, алдаж онож, бүтээж бий болгож яваагийн үр “Фүжи холдинг”, “Фүжи констракшн” компани, санхүүгийн байгууллагаа үүсгэн байгуулалцаж, удирдаж явна. Үүгээрээ өөрийн гэсэн санхүүгийн чадамжтай болж, улсдаа татвараа төлж, ажлын байр бий болгоод цаг наргүй ажилласаар явна. Япон бол хүнийг чадах зүйлээ чадсан шиг чад гэдгийг л сахилга бат, оюун ухаанаар бэхжүүлдэг нийгэм. Би үүнд суралцсан. Ингэж эрмэлзэж мөрөөдөж явдаг.

-Яаманд ажиллаж, улс төрийн албан тушаалууд хашиж байсаныг, байгааг тань мэднэ. Энэ бол өөрийн тань өнөөдрийн энэхүү сонголтыг хийж УИХ-ын сонгуульд өрсөлдөх, хууль тогтоох, дээд шийдвэр гаргалцах түвшний эрмэлзлэлийг буй болгосон биз ээ...

-Тийм ээ, Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын яаманд мэргэжилтнээс эхлэн ажиллаж, сайдын зөвлөх, Ардчилсан хүчний холбооны Тамгын газрын дарга, гүйцэтгэх захирал гэх зэрэг ажил, албан тушаалуудыг хашиж ирлээ. Эдгээр ажлын дадлага туршлага, нийгэм, төрийн үйл ажиллагаа, төр иргэний ойлголцол, харилцан хамаарал, бодлого үйл ажиллагааны эрэлт хүсэлт гээд олон агуулгаар надад хөрөнгө оруулалт боллоо. Энгийнээр хэлэхэд, төр ард түмэнд хэрхэн үйлчилэх ёстой, тэд төрөөс юу хүсч байна, төрд тэднийг төлөөлөгчид хэрхэн ажиллаж, юугаар туслах ёстойг онцгойлон ойлгосон он жилүүд байлаа. Энэ чиглэлд ихээхэн өндөр зорилго зорилттой ажиллаж ирсэний учир таны хэлсэнчлэн энэхүү УИХ-д өрсөлдөх өнөөдрийн боломжийг надад олгож байгаа юм. Миний ажлын туршлага, бий болгосон баялаг бол ард иргэдэд санхүүгийн туслалцааг үзүүлэх, тэдэнд өөрт нь байгаа баялагийг эдийн засгийн жинхэнэ эргэлт болгоход тусалж чадахаараа энэ сонголтыг надад бий болгож байна.

-Таны энэ үг их бодьтой, ялангуяа малчдын сонорт үнэхээр наалдацтай байхаар сонсогдож байна. Монгол мал тэр чигээрээ мөнгө баялаг атал өнөөдөр ямар байгааг бид харж байна. Сонины булангийн мэдээнд нэхий 500 төгрөгийн ханштай гээд байж байгаа нь эмгэнэл юм даа...

-Та үнэн хэллээ. Монголын мал, энэ таван эрдэнэ өөрөө ургадаг, төлждөг, нөхөгддөг ер бусын гайхамшигтай баялаг. Дээр нь биднийг тосож авсан, тэврээд үлдэх сайхан газар шороо минь. Гагцхүү үүнийг эдийн засгийн сонгодог эргэлтэд оруулах арга зам, шийдвэр, үйлдвэрлэл, технологи үгүй байна. Дээр нь эрхтэн дархтангуудад малчдаатариаланчдаа гэх сэтгэл, сэтгэлгээ үлэмж дутагдаж байгаа нь өнөөдрийн энэ байдлыг бий болгосон. Сэтгэл чухал. Малчид, тариаланчид бол эх орны амин эрдэнийг өсгөн үржүүлж, эх нутгийг эзэнтэй, улс монголыг соёл, уламжлал, хэв төрхөөр нь авч явж байгаа үнэхээр хүндэтгэлт хүмүүс. Зундуйн Дорж гуайн хэл, хил, мал гуравтайгаа байхад хэн баян монгол баян гэдэг туйлын үнэн ч, өнөөдөр энэ байдал эсрэгээрээ байгаад л хамаг учир байна. Тэгвэл, үүнийг утгаар нь, малчин тариаланчдыг баян, малыг нь, буудай ногоог нь эдийн засгийн жинхэнэ эргэлтэд оруулж, түүгээрээ тансаг хангалуун амьдралыг бий болгон амьдрахад нь миний бие өөрийн чадахаар тусалж, арга зам, хөтөлбөр төслийг боловсруулж, санхүүгийн арга замыг тодорхойлж, улмаар хууль тогтоох дээд байгууллагад эрх ашгийг сахин сууя гэсэн итгэл сэтгэлийг эрмэлзэн ийнхүүТөв аймгийнхаа эгэл жирийн хүмүүсийн төлөө зүтгэхээр өрсөлдөхөөр шийдсэн. Дээр нь нэг зүйл тодотгоход, би ямар нэг сэтэр зүүх, ямаа ухнаараа дуудуулах гэж биш яг үнэхээр энэ сайхан хүмүүсийн аж амьдралыг сайхан болгох юмсан гэсэн тийм итгэл, мэдлэг байна. Сурталчилгааныхаа нээлтэн дээр ч хайртай эмээгийнхээ нэрийг барьж андгайлсан минь ийм учиртай.

-Малчдад энгийн тодорхой жишээгээр ярьж өгөөч. Жишээлэхэд, таны хамгийн ойрт төлөвлөж байгаагаар ямар ямар дэвшилтэт шийдэл гарцууд байна вэ?

- Томоор нь, бүүр ерөнхийгээс нь нарийвчлан ярьвал маш их зүйл байна. Юуны өмнө ганцхан жишээгээр ярья. Монголчууд өнөөдөр тавь гаруй сая малтай атлаа сүүний хэрэглээнийхээ дөрөвний гурвыг импортын сүүгээр хангаж байна. Энэ хачин байгаа биз. Гэтэл манай улсын нийт малын хорь орчим сая нь эх мал байгааг, үхэр, хонь, ямааг бүгдийг адилтгаад хамгийн багаар өдөрт нэг эхээс нэг литр сүү саана гэж тооцоолвол өдөр бүр 20 сая литр сүү бэлтгэх бололцоотой. Бизнест нэг мөнгө ч мөнгө. Банк юм уу таньдаг хүн чинь таниас зээлсэн мөнгөө авахдаа нэг ч зоос дутаахгүй авч байгаа биз дээ. Өө яахав энэ Дорж жоохон ядруу юм үүнээс 100 төгрөг хасчихъя гэхгүй байгаа биз. Үүнтэй адилаар малчид маань ч гэсэн өөрт байгаа тэр ашиг орлого олж болох бүх боломж бололцоо, нүх сүв бүхнийг ашиглаж байж л орлого олж, мөнгөний гачаалаас гарч, сайхан амьдрах болно. Тэрнээс би та нар хонь саагаад мөнгө олно гэж хэлээгүй. /Инээв/ Ингэж гуйвуулаад байна лээ. Яахав уламжлалаа мартсан зарим хүний сул үг биз. Гэхдээ хонь холбож саадгийг мартсан дарга цэрэг нар цаана чинь байна. Хонь холбох гэснээс манай хонь 200 хүрэхгүй грамм сүү гардаг байтал гадны улс оронд ямаа шиг 3,4 литр сүү өгдөг сүүний чиглэлийн хонь байна. Махны чиглэлийн саффолк хонь монголд нутагшуулаад амжилттай явж байна. Тэр хонь монгол хонь шиг нуруу сүүлэндээ өөхөө хуримтлуулдаггүй. Махтайгаа холилдож хуримтлагддаг учраас харахад, идэхэд хүртэл өөхгүй гэмээр. Манай хүмүүс сүүлийн үед өөх тос хортой гээд үнэн худал нь мэдэгдэхгүй ярианаас болж өөхөө хаях нь ихсэж байна. Хайран малчдын хүч хөдөлмөр хаягдаж байна. Нөгөө талаас мөнгө хаягдаж байна. Ийм шилмэл, хүмүүсийн хэрэгцээг хангасан мах, сүү нийлүүлмээр байгаа юм. Уг нь хонины сүү бол бүх малын дотроос хамгийн тослогтой, хамгийн чанартай сүү байдаг. Тэгэхээр бид зөвхөн үхэр ямаа гэлтгүй таван төрөл дээрээ мах, сүүний гарц нэмэгдүүлэх чиглэлээр үүлдэр угсаа сайжруулах ажлуудыг хийх ёстой. Эрүүл мах, сүүтэй гэдгээ батлах нотлох ажлыг хийвэл гадаад зах зээл ч нээлттэй байна. Урд 2 тэрбум, хойно 350 сая хүн ам байна. Ургамлаас гаргаж авсан хуурай шүүс биш цэвэр малын сүүгээр монголоо төдийгүй урд хойд хөршөө хангах ч боломж байнаа л гээд байгаа юм. Дээр нь дотоодын сүүний үйлдвэрүүд гадны хулхи хуурай сүүгээр биш, цэвэр монгол шингэн сүүгээр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ. Мах ч мөн адил. Монголын томоохон ресторанууд австрали, японоос үнэтэй мах авч байна. Бас нэг сонин жишээ бол японд би нэг үхрийн ферм очиж үзсэн. Тэр фермээс японы хамгийн том ресторанууд,баячууд махаа авдаг. Нэг килограмм нь бараг 500 доллар. Итгэмээргүй байгаа биз. Гэтэл манайд нэг кг үхрийн цул мах 5000 төгрөг. Яг малчдын гар дээрээс бол бүр л хямд авч байгаа. Яагаад ийм их үнийн зөрүүтэй байна вэ? Учир нь тэр япон үхрийн махыг түүхийгээр нь иддэг. Тэгэхээр ариун цэврийн маш өндөр шаардлага хангасан байранд тэжээнэ. Махыг нь зөөлхөн байлгахын тулд исгэсэн буудайн үр буюу пиво уулгаж, тусгай хүн иллэг массаж хийж байдаг. Тэгээд мах нь аманд хайлчихмаар зөөлхөн болчихдог юм байна. Гэтэл нийт япончууд нь биднээс экологийн цэвэр бөгөөд амттай мах авъя гээд байдаг. Бид гаргаж чаддаггүй ээ. Аль 26 жилийн өмнөөс л ярилаа. Одоо ажил хэрэг болгох цаг. Үгүй бол ингэж худлаа ярьж малчдаа маллах хэрэггүй. За нэг иймэрхүү. Ер нь бол эрүүл эко бүтээгдэхүүний хэрэглээ аяндаа сайн үр дүнгүүд өгч, хэрэглээ нэмэгдэнэ, дархлаажина. Энэ маань бүгд л малчид, тариаланчдын орлого нэмэгдэнэ гэсэн үг. Малчид орлогоо ойр зуурын зүйлд биш үргэлжийн орлоготой, тав тухтай, ашиг тодорхой бизнесээ бэхжүүлэхэд зарцуулна. Зөвхөн сүүн дээр гэхэд ийм байна. Цаана мах, ноос ноолуур, хөөвөр, дэл сүүл, эвэр туруу, дайвар бүтээгдэхүүн, маш олон зүйл бий. Малаас хаях юм байдаггүй гэж монголчууд маань хэлдэг. Энэ үнэн. Гол нь энэ ажлыг эхлэхээс, эхлүүлэхээс, боломжийг олгохоос, сэтгэлгээг өөрчлөхөөс эхлэх хэрэгтэй байна.

-Үнэндээ бол малчид бол арга замыг нь олвол, тусалчихвал маш их баялагийг эзэмшиж буй улс л даа...

-Малчин хүн бол бизнесмэн л юм шүү дээ. Хөгжсөн орны жинхэнэ баячууд бол ерөөсөө малчид, фермерүүд, тариаланчид л байдаг. Улсаа тэжээдэг, тэр хэрээр хүндлэгдэн хайрлагдсан хүмүүс байдаг.Мөнгө хөрөнгөтэй. Гэтэл манайд эсрэгээрээ байна. Монголын нийт малчдын зээл авсан мөнгөн дүн 220 гаруй тэрбум төгрөг. Хүү нэн өндөр. Тэтгэвэр болон цалингийн зээлийн хүү 18 байхад түүнээс арван хувиар илүү байж байгаад жаахан жаахан буурч л байна л даа. Малчны зээлийн хүүг жилийн 10 хувь буюу 0,8 болгож бууруулсан нь цөөхөн, нийт малчдын 0,1 хувьд л дэмжлэг болж очиж байгаа юм. “Сайн малчин” хөтөлбөрийн хүрээнд “”Малчин” данстай, эрүүл мэндийн болон нийгмийн даатгалаа төлсөн, малаа тарилга туулгад бүрэн хамруулдаг 15-хан мянган малчинд л очиж байгаа юм. Тэгэхээр малчид маань өөрсдөө хариуцлагажих замаар цаашдаа малчдын зээлийн хүүг бууруулах, орлого олох олон эх үүсвэрийг бодлогоор дэмжих ажлыг зөвхөн төр засаг биш орон нутаг, малчид маань санаачилж, бидэнтэй хамтарч шийдэх хэрэгтэй байна. Миний өмнө өгүүлсэн, тэрхүү улс орнууддаа шалгарсан фермерүүд, малчин, тариаланчид мөн энэ замыг туулж, хийж хэрэгжүүлж байж л жинхэнэ баялаг бүтээгчид болон тийн хүндлэгдсэн, шалгарсан бизнесмэнүүд болсон хэрэг. Тиймээс энэ бүхнийг малчиддаа тайлбарлан таниулж, сэдэлжүүлж, зөвлөгөө өгч, дэмжиж, хамтарч чадах нь миний ажил юм. Миний зорилго юм. Идэх, өмсөх зүүхдээ зориулж биш эргээд олох ашгаа тооцоолж санхүүгийн зөв зээл авч, зөв ажиллаж, төгс төгөлдөр амьдрах боломж малчдад маань бий. Тэр боломжийг төр засаг тэр дундаа малчдын итгэлээр энэ УИХ-д сонгогдож ажиллаж байсан нөхдүүд бий болгох ёстой. Харамсалтай нь өдийг хүртэл өнөөх л бахь байдгаараа. Монголд малын тоо өсөөд байтал, малчдын орлого буураад байгаа нь энэ мэт олон арга замыг шийдвэрлэж чадахгүй байгаад л учир байгаа юм. Сайн малчин бол сайн бизнесмэн юм. Та бол хөдөөний мал дагасан хүн биш, хүмүүсийг хоол хүнс,хувцас хунараар хангаж байдаг хамгийн мундаг бизнесмен юм. Миний сонгогчдын ихэнх нь малчид. Тиймээс л би тэдэнд туслах ёстой. Чадна гэдэгтээ ч улам итгэж байна.

-Таны унаган нутаг аль тоонот вэ. Гэр бүлээ танилцуулаач...

-Миний аавын, миний унаган нутаг бол Сэргэлэн сум, Авдарбаян. Ер нь монголчууд бол бүгдээрэээ, язгуураараа малчин, эх ариун тоонот нь малчны л өргөө шүү дээ. Үнээгээ сааж, өрмөө загсааж, аав нь адуундаа явж, ах нь унагаа ногтолж, айраг цагаагаа бултаараа бэлдсэн Монгол амьдрал минийх, биднийх. Манай гэр бүлийн хүн Д.Очгэрэл нийгмийн сайн сайхан, хэв журмыг сахиулахын төлөө ажилладаг хүн. Бид гурван хүүхэдтэй. Бага нь ой ч хүрээгүй. Одоо ч гэсэн хөхүүл. Гэхдээ би жирэмсэн байхдаа хамт олныхоо хүчээр 8 давхар байшин бариад ашиглалтанд оруулж байсан учраас сонгуулийн энэ зэргийн ажлын ачаалал бол гайгүй. Дээр нь анхны хүүхдээ /охиноо/ Японд оюутан байхдаа төрүүлж, үүрч дүүрч сурч, давхар ажиллаж байгаад сургуулиа төгссөн. Хамт ажилладаг, сурдаг япончууд их гайхдаг байсан. Яаж ингэж амжуулж, үүрч чадаж байна аа гээд. Ер нь бол хүн шальчигнахгүй зүтгээд тэмцээд явахад, амьдрал заавал шагнадаг гэдэгт итгэдэг. Манай гэр бүлийн хамгийн агуу том гишүүн бол зуун насалж, зургаадай таяг тулсан эмээ минь юм. Тэр хүний хишиг буянаар л бид энэ зэрэгтэй сайхан амьдарч, би эмээгийнхээ төрсөн, өөрийнхөө өссөн нутагт нэр дэвшээд байна даа. Ийм сайхан нутгийн, ийм сайхан хүмүүс сайхан амьдрах эрхтэй гэж би цаг үргэлж боддог.

Танд амжилт хүсье.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж энэ сарын 23-24-ний өдрүүдэд Бүгд Найрамдах Узбекистан Улсын нийслэл Ташкент хотноо болох Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллагын гишүүн орнуудын Төрийн тэргүүн нарын зөвлөлийн ээлжит 16 дугаар хуралдааны өргөтгөсөн хуралдаанд ажиглагчаар оролцохоор өнөөдөр мордлоо.

Д.ЗОРИГТЫГ ГҮТГЭСЭН МЭДЭЭЛЛИЙГ ШАЛГУУЛАХААР ЦАГДААД ГОМДОЛ ГАРГАЖЭЭ

УИХ-ын сонгуулийн Баянзүрх дүүргийн 49 дүгээр тойрогт нэр дэвшигч Д.Зоригтийн сонгуулийн штабаас Баянзүрх дүүргийн цагдаагийн хэлтэст албан ёсоор дараах гомдлыг гаргажээ. Үүнд: Нэр дэвшигч Д.Зоригтыг олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр гүтгэж оффшор данстай гэх мэдээлэл ойрын өдрүүдэд гарсан. Тухайлбал, нэр дэвшигч Д.Зоригтыг “Зууны мэдээ” сонины 2016 оны 06 сарын 09-ний өдрийн 115 (5301) дугаарт “Санхүүгийн, сонгуулийн голдуу асуудалтай Д.Зоригт сайд” гэх нэртэй нийтлэлд Д.Зоригтын нэр төрд нь халдаж, 2012 оны УИХ-ын сонгуулийг луйвардаж авсан, мөн гадаад улсад оффшор данстай, компанитай хэмээн гүтгэсэн мэдээллийг сонгогчдод сонгуулийн сурталчилгааны явцад сонин, цахим хуудас, вэб сайтаар удаа дараа тараасан болно.

Мөн зарим хувь хүн өөрийн facebook хаяг дээрээ оффшорчин Д.Зоригт, УИХ-ын 2012 оны сонгуулийг луйвардсан гэх мэтээр гүтгэлэг агуулсан мэдээллийг олон нийтэд санаатайгаар тарааж байгаа тул цагдаагийн байгууллагад шалгуулахаар болжээ. Энэ нь “Сонгуулийн тухай хууль”-ийн 70 дугаар зүйлийн 70.1.6 дэх хэсэгт зааснаар “...хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, цахим орон зай, мессеж ашиглан ... бусдыг гүтгэн доромжлох, хуурамч мэдээлэл тараах..” гэж заасныг удаа дараа ноцтой зөрчиж байна” гэв.
Б.ДОРЖ

Украин улсын Дьяково боомтын хилийн шалган дэр Монгол Улсын хоёр иргэн “Дипломат шуудан” гэх наалт бүхий найман хайрцаг тамхи хилээр нэвтрүүлэхээр завдаж байгаад баригдсан.

Ази, Европын дээд түвшний 11 дүгээр уулзалтыг зохион байгуулах, чиг үүргээр хангах Үндэсний зөвлөлийн 31 дүгээр хуралдаан боллоо.

Хуралдаанаар АСЕМ зохион байгуулах газруудын бэлтгэл ажлын явцтай танилцах хуваарийг баталлаа. Үндэсний зөвлөлийн гишүүд ирэх 7 хоногт “Чингисийн хүрээ”, АСЕМ Вилла, АСЕМ-ын шуурхай удирдлагын төв зэрэг газруудад ажиллахаар тогтов.

Хэвлэлийн төвийн дэд ажлын хэсгийн дарга Ц.Жадамбаа АСЕМ-ын Хэвлэлийн төвийн тохижилтын талаар танилцууллаа. Ази, Европын дээд түвшний 11 дүгээр уулзалтыг сурвалжлах гадаад дотоодын сэтгүүлч, хэвлэл мэдээллийн төлөөлөгчид ажиллах Хэвлэлийн төв Шангри-Ла төвийн B1 давхарт байрлаж байна. Олон улсын хэвлэлийн төвийн стандартын дагуу батлагдсан зураг төслөөр тохижилтын ажлыг эхлүүлсэн. Засварын ажил 7 дугаар сарын 1-нд дуусна гэлээ.

Хэвлэлийн төв 7 дугаар сарын 15-16-нд 24 цагаар ажиллах юм. Хурлын үйл ажиллагааг 53 улсын хэвлэл мэдээллийн ажилтнууд сурвалжлах бөгөөд дотоодын сэтгүүлчид мэргэжлийн холбоодоороо дамжуулж бүртгүүлэн, мандат авах юм гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах албанаас мэдээллээ.

Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийн салбар амбулатори энэ долоо хоногийн эхний өдрөөс ажиллаж, энэ өдрүүдэд 400 орчим иргэнд үйлчилгээ үзүүлжээ.

Төрийн тусгай албан хаагчдын эмнэлгийн шинэ барилгыг оффисын зориулалтаар ашиглах нь зохисгүй, гурван сая хүн амтай манай улсад контор биш эмнэлэг, сургууль шинээр байгуулагдаж байх учиртай гэж Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг 2015 оны хоёрдугаар сард болсон “Шийдлийн цаг” уулзалтаар хэлж байсан юм. Энэ уулзалтаар Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийнхэн “Нэг эмнэлэг, хоёр жигүүр” төслөө танилцуулсан бөгөөд тус барилгыг анхных нь зориулалтаар тус эмнэлгийн менежментийн багт өгөхийг Ерөнхий сайд дэмжиж, Засгийн газраас шийдвэр гарч ажил эхэлсэн юм. Энэ шийдвэр, “Нэг эмнэлэг, хоёр жигүүр” төсөл амжилттай хэрэгжиж Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийн салбар амбулатори өнөөдөр нээлтээ хийж, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг, Эрүүл мэнд, спортын сайд С.Ламбаа, тус эмнэлгийн захирал Б.Бямбадорж болон эмч, ажилтнууд оролцлоо.

90 жилийн баялаг түүх, арвин туршлагатай Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийн нэг жигүүр болох салбар амбулатори үүдээ нээж байна. Эмч ажилтнуудыг ард иргэддээ мэргэжлийн өндөр түвшинд үйлчилгээ үзүүлж, шинэ ноу хау, дэвшилтэд технологи нэвтрүүлж, шинэ ололт амжилтаар дүүрэн ажиллана гэдэгт итгэлтэй байгаагаа Ерөнхий сайд илэрхийллээ.

“Рио 2016” олимпод оролцох тамирчид хоёр янзын хувцас өмсөх бөгөөд нэг нь ёслолын нөгөөх нь бэлтгэлийнх байдаг. Тэгвэл ёслолын хувцасыг “Шилмэл загвар” компани урлахаар болоод байна.



Энэ жилийн ёслолын хувцас өмнөх хоёр жилийнхтэй адил шар өнгөтэй байх аж. Мэдээж дизайны хувьд өөрчлөгдсөн гэдгийг албаныхан дуулгаж байна. Харин тамирчдын бэлтгэлийн хувцсыг олон улсын брэнд хувцас өмсөх нь зохистой гэж үзэж, гадаадаас захиалахаар болжээ.

Япон руу илгээх дадлагажигч ажиллах хүчинг маргаашнаас бүртгэж эхэлнэ. Монгол-Япон улсын хооронд байгуулагдсан эдийн засгийн түшнлэлийн хэлэлцээрийн хүрээнд манай улс ажиллах хүчинг тус улс руу илгээхээр болсон билээ.




Энэ хүрээнд Хөдөлмөрийн яаман дээр Япон руу илгээх дадлагажигч ажиллах хүчинг бүртгэх, “Сайн дадлагажигч” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх чиг үүрэг бүхий ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллаж байгаа юм.

Түүнийг хүмүүс Хан-Уулын Ж.Ганхуяг гэдэг. Хан-Уул дүүргээ хөгжилд хөтөлсөн он жилүүд түүнд хаяглагддаг болохоор тэр биз. Банкир, эдийн засагч Ж.Ганхуяг хийх ажлаа төлөвлөж, гүйцэтгэж, сайн үр дүнг нь үздэг нэгэн. Ж.Ганхуягийн хувьд дүүргийн засаг даргын ажлыг 2008 оны сүүлээр 1,5 тэрбумын төсөвтэй хүлээн авч байсан гэх. Гэвч энэ мөнгөний ихэнх нь урсгал зардалдаа таардаг, хөгжил хөрөнгө оруулалтанд үлдэх нь битгий хэл өрөнд орох шахдаг байж. Тэрбээр хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа “Аливаа бүтээн байгуулалт газар, зураг төсөл, хөрөнгө санхүүтэй байж л явдаг. Хичнээн сайхан зураг төсөл байгаад газар, хөрөнгө санхүү байхгүй бол цаасан дээр үргүй хөдөлмөр болоод л л үлдэнэ. Дүүргээ хөгжүүлэхийн тулд энэ гурваа зэрэг авч явах бодлого барьж ажилладаг даа” хэмээсэн. Үнэхээр ч тэрээр сайн засаглалыг хөгжүүлэх “Зөв” санхүүгийн менежментийг хийж чадсан. Үүний үр дүнд өнөөдөр Хан-Уул дүүрэг 20 орчим тэрбум төгрөгийн орлогыг бүрдүүлдэг нийслэлийн “толгой” дүүрэг болж чадаж. Түүний дүүрэгтээ татсан хөрөнгө оруулалт нь Хан – Уулыг нийслэлд хамгийн их хөрөнгө оруулалт татсан дүүрэг болгож зарим өө эрсэн нэгний атаархлыг сэм хүргэж байгаа сурагтай.

Чингисийн өргөн чөлөө буюу 120-оос Яармаг хүртэлх, Наадамчдын гудамжаас Нисэх хүртэлх замыг зассан, уулзваруудыг өргөтгөсөн. Зөвхөн төв замуудаасаа гадна хорооллын доторхи магистраль замуудаа буюу Яармаг, Нисэх, Био, Шувуу, Дунд голын замуудыг зассан. Энэ бүгд Ж.Ганхуягт хаяглагдсан сайн үр дүн, сайхан бүтээн байгуулалт. Тэр хөрөнгө оруулалт хэрхэн татаж, бүтээн байгуулалтаа яаж хийхээ мэддэг нь түүний мэргэжилтэй нь холбон ярилцах нь оргүй зүйл биш.

Үнэхээр ч Хан – Уулд бүтээн байгуулалт аль хэдийн өрнөж байна. Сайхан орчин, тайван аж төрөх нөхцөл боломжийг энд л цогцлоож байна. Хороо бүхэн гэрэлтүүлэгтэй, цэцэрлэгтэй, хүүхэд бүр сургуультай, хогны оронд цэцэрлэгт хүрээлэнтэй, төрийн үйлчилгээ нь цахим бас хүртээмжтэй гээд магтаал сонсох, олон ажлыг Ж.Ганхуяг амжуулжээ.

Хамгийн их хэл ам дагуулдаг дахин төлөвлөлтийн хүрээнд 8 байрыг дахин төлөвлөлтийн хүрээнд шинээр барьсан байх юм. Бүхэл бүтэн 20 жилийн турш аль ч Засаг дарга нарын хэн ч зориглож хийж чадахгүй, хийх нь битгий хэл “тэд”-ний хууль бус шийдвэрээр зарим барилга баригдаж чадахгүй, хэл ам таталдаг байсан энэ ажлыг Ж.Ганхуяг эхлүүлсэнээр барахгүй эхнээсээ байрууд нь ашиглалтад орж үр дүнгээ өгч байна. Арьс ширний 27, 28 дугаар байрууд гэхэд л 6 сарын турш бөөн хэл ам болж, засаг дарга Ж.Ганхуяг нь уйгагүй хөөцөлдөж байж ажлыг нь эхлүүлсэн болохыг саяхны иргэдтэй хийсэн уулзалтынх нь үеэр иргэд нь бахархан дурсаж, талархаж байх жишээтэй.

Үнэхээр л Хан-Уулынхаа хүн гэсэндээ хийх ажлынхаа төлөө сэтгэл зүрхээ зориулдаг нь түүний хийсэн бүтээсэн зүйлээс өөрийн эрхгүй мэдрэгдэж байсныг нуух юун. Засаг дарга гэдэг хуулийн хүрээнд ажиллах үүрэгтэй. Хуулиа дагаж ажилласаны дүнд хэн нэгэнд үг хэлээр баалуулах үе байдаг ч тэрээр тэднийг үл огоорон цааш тэмүүлсээр байх нь ачааны хүндийг үүрч яваа хүний зан гэлтэй.

Цаг уурын байгууллагаас ирүүлсэн мэдээгээр Алтайн нуруунаас эхтэй Булган, Хар бут, Ховд, Хөвсгөлийн уулсаас эхтэй Богд, Завхан, Орхон, Улиастай, Хэнтэйн нуруунаас эхтэй Сэлэнгэ мөрөн, Баянхонгор аймгийн Байдраг, Шаргалжуут гол Өвөрхангай аймгийн Онги голууд үерийн аюултай түвшинд хүрсэн бөгөөд 06 дугаар сарын 22-ны өдөр нутгийн хойд хэсгээр, 23-ны өдөр төв, зүүн аймгуудын зарим газраар, 24-ний өдөр баруун аймгуудын нутаг, төвийн аймгуудын баруун хэсгээр, 25-ны өдөр баруун болон төвийн аймгуудын зарим газраар бороо орох тул гол, мөрний усны түвшин нэмэгдэх төлөвтэй байна. Иймд:

Иргэд амралт аялал, зугаалгаар явахдаа гол усны ойролцоо амарч зугаалахгүй, сонор сэрэмжтэй байх, бага насны хүүхдийг гол усны эрэг дагуу явуулж, тоглуулахгүй байх, хүүхдэд тавих хараа хяналтаа дээшлүүлэх, голуудын усны түвшин нэмэгдэж байгаа тул баталгаатай гүүр, гарам, гарцтай газраар автомашинтай зорчиж аюулгүй байдлаа хангахыг Онцгой байдлын ерөнхий газраас анхааруулж байна.

Мөн орон нутагт айл өрхүүд голын арал, тохой, эрэг, уулын бэл дагууд бууж суурьшсанаас үерт өртөх тохиолдлууд ихсэх хандлагатай байгааг анхаарна уу.

Ардчилсан намын дарга З.Энхболд, УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэ, С.Одонтуяа нар хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл болон иргэдтэй уулзалт хийв

Байгалийн нөөцийн менежмент бүхий хамгаалалттай газар нутгийн сүлжээ төслийн санхүүжилтээр Монгол Улсын ерөнхий сорил биологийн хүрээлэнгийн мэргэжилтнүүд Дорнод аймгийн Цагаан-Овоо суманд ажиллажээ.