Улсын Ерөнхий прокурор М.Энх-Амгалан “Ирвэс хамгаалах сан”-гийн ажилтан “Л” амь насаа алдсантай холбоотой эрүүгийн хэрэгтэй өнөөдөр биечлэн танилцжээ.

Сураггүй алга болоод байгаа хэвлэлийн газрын эздийг дэмжсэн жагсаал явагдлаа

Мөн бүлгээр

Харин УИХ-ын гишүүн Д.Оюунхорол “Оюутан бүрт олгож ирсэн 70 мянган төгрөгийг ялгавартай олгохоор болж хуульд өөрчлөлт оруулсан. Одоогийн байдлаар 70 мянган төгрөгийг нийт оюутны 30 хувь авдаг. Энэ бол өрхийн төсөвт ямар нэг хэмжээгээр хүндрэл учруулж байгаа. Тийм учраас оюутны 70 мянган төгрөгийг ялгаваргүйгээр олгох хуулийн төсөл санаачилна. Хоолоо, дэвтэр номоо худалдаад авчих боломжийг Монголын төр олгох ёстой” гэв.

Ипотекийн зээлтэй холбоотой хоёр том хуулийн төсөл УИХ-аар хэлэлцэгдэх болсныг УИХ дахь МАН-ын бүлэг дэмжжээ. Энэ тухай Н.Номтойбаяр гишүүн “Ардын нам ипотекийн зээлийг хэрэгжүүлэхдээ анх жилийн зургаан хувиар тогтоож байсан. Н.Алтанхуягийн Засгийн газар хүүг найман хувь болгож нэмсэн. УИХ-ын дарга таван хувь руу оруулах боломж бүрдлээ гэдгээ мэдэгдлээ. Үүнийг дэмжиж байгаа. Зээлийн хүүг бууруулах нь зөв. Гэхдээ анхаарах асуудал байна. Зээлийн хүү буурсан ч ямархуу үнэ өртөгтэй орон сууц худалдан авах вэ гэдгээ иргэд анхаарах ёстой.

Бага хүүтэй нэрийн дор хийсвэр үнэ өртөгтэй орон сууц худалдан авч хууран мэхлэлтэд нь оров гэж анхааруулав.

Мөн тэрээр МАН-ын бүлэг тэтгэврийн зээл, малчны зээл, цалингийн зээлийн хүүг бууруулах шаардлагаа дахин тавина гэдгээ онцоллоо. Өнөөдөр үйлчилж байгаа хуулийн хүрээнд эдгээр төрлийн зээлийн хүүг бууруулах бүрэн боломж байгаа гэнэ.

УИХ энэ долоо хоногт Улс төрийн намын тухай хуулийн төслийг хэлэлцэхээр болж буй. Тус бүлгийн хувьд энэ асуудлыг бусад улс төрийн намуудтай ярилцаж шийдвэрээ гаргах ёстой хэмээн үзжээ. Тиймээс бүлэг энэ асуудлаар маргааш дахин ээлжит бус хуралдаан зарлаж магадгүй юм байна.

Хүүхдийн эмч, эмнэлгийн удирдах ажилтнуудад зориулсан “Хүүхдийн хоол боловсруулах эрхтэн тогтолцооны зонхилон тохиолдох эмгэг түүний оношлогоо, эмчилгээний орчин үеийн чиг хандлага” сэдэвт олон улсын хурал ирэх сард болох гэж байна.

С.Бямбацогт мөнгөн аяга тараагаагүй

Шинэ жилийн баярын өдрүүдэд мэргэжлийн чиг үүргийн байгууллагууд хэрэглээний халуун, хүйтэн болон ундны ус, дулаан, цахилгаанаар тасалдалгүй хэвийн хангах, шуурхай бригадыг бэлэн байлгах, нийтийн тээврийн үйлчилгээний чанар, цагийн хуваарьт хяналт тавих ажиллалаа. Шинэ жилийг тэмдэглэн өнгөрүүлэх авах арга хэмжээний хүрээнд нийт байгууллагууд идэвхтэй оролцож ажилласан байна.

Шуурхай зөвлөлгөөн дээр нийслэлийн Засаг даргын Санхүү, эдийн засгийн асуудал хариуцсан орлогч Н.Батаа дараах үүрэг даалгаврыг өглөө. Үүнд:

Нийслэлийн хэмжээнд Худалдан авах ажиллагааг ил тод болгон сурталчлах, төсвийн жилийг эхлүүлэх бэлтгэлийг хангах ажлын хүрээнд энэ сарын 20-нд “Улаанбаатар худалдан авалт-2016” бизнес чуулга уулзалт зохион байгуулах төлөвлөгөөний дагуу ажил хариуцсан байгууллагууд шуурхай ажиллах
2016 онд Төсвийн ерөнхийлөн захирагч, төсвийн шууд захирагчтай байгуулах үр дүнгийн гэрээний бэлтгэл ажлыг хангах, гэрээний хавсралт болох үйл ажиллагааны төлөвлөлтийг бодитой, тоо хэмжээ, цаг хугацаагаар хэмжигдэн дүгнэгдэхүйц байдлаар томьёолон хийж батлуулах
Нийслэлийн ИТХ-ын 2015 оны “Нийслэлд тээврийн хэрэгслийг зориулалтын автомашинаар зөөж шилжүүлэх, түр саатуулах хашаа ажиллуулах, үйл ажиллагааны төлбөрийн хэмжээг тогтоох тухай” 33/35 дугаар тогтоолыг 2016 оны 1 дүгээр 1-нээс мөрдөж эхэлсэнтэй холбогдуулан зөөж шилжүүлэх байгууллага, аж ахуйн нэгжийг сонгон шалгаруулах, одоо байгаа тэмдэг, тэмдэглэгээг сэргээх, нөхөж байршуулах ажлуудыг эрчимжүүлж ажиллах
Нийслэлийн дүүргүүд, хэрэгжүүлэгч агентлагууд, Улаанбаатар хотын Захирагчийн харъяа газрууд болон нийслэлийн өмчит үйлдвэрийн газрууд, нийслэлийн төсөвт байгууллагуудын 2015 оны үйл ажиллагааны үр дүнгийн үнэлэх ажлыг хэсгүүд байгуулагдсан тул нийт байгууллагууд ажлын хэсгийг ажиллах боломжоор хангахыг даалгав гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

наадмын шилд

Явган болон зам тээврийн осол гэмт, хэрэг ихээр гарч байгаа цэгүүдийг тогтоож, цаашид авах арга хэмжээний хүрээнд Улаанбаатар хотод халтиргаа гулгаа үүсдэг 329 цэгийн байршлыг тогтоон халтиргаа гулгаа, хог хаягдлыг бууруулахад хяналт тавих нийт 153 олон нийтийн байцаагч ажиллаж байна. Мөн “Явган болон зам тээврийн осол гэмт, хэрэг ихээр гарч байгаа цэгүүдийг тогтоож, цаашид авах арга хэмжээ”-ний талаар танилцуулга мэдээлэл бэлтгэн, журмын дагуу 12 сарын 25-ны Нийслэлийн Удирдлагын зөвлөлийн хуралд танилцуулж, гүүрэн гарц, хайс хашлага байршуулах санхүүгийн тооцоо судалгаа гаргах үүрэг даалгавар өгчээ.

Цахим ертөнцөд Австралийн гэрэл зурагчин Петер Чарлесвортийн авсан С.Зориг агсаны ховор гэрэл зургууд дэлгэгдэв.

Явган хүний зам талбай, гарцан дээрх халтиргаа гулгааг цэвэрлэх, халтиргаа, гулгааг арилгах, сэргийлэх зорилгоор давс, бодисыг нэмэгдүүлэх үүргийн хүрээнд нийслэлийн хэмжээнд 2015-2016 оны өвлийн улиралд нийт 871,2 тонн бодис, 1586,6 тонн давс, 1760 метр күб элс дайрга цацав. Одоогоор давс бодисны зарцуулалт 70 гаруй хувьтай байгаа нь урьд жилүүдээс өндөр байна. Нөөцийг нэмэгдүүлэх үүднээс нэмэлтээр 100 тонн бодис, 350 тонн давс авахаар ажиллаж байна.

Улсын Дээд шүүхийн хяналтын шатны эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдаанаар Б.Энхбатад холбогдох хэргийг шүүгдэгчийн гаргасан гомдлыг өнөөдөр хянан хэлэлцэв.

ФОТО:”Алтан бөмбөрцөг 2016” улаан хивсний ёслол

Монголчуудын уламжлалт сар шинийн баяраар өргөн хэрэглэгддэг хэвийн боов, бууз, баншны чанар, аюулгүй байдлыг хангаж ажиллах талаар үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд дараах зөвлөгөөг өгч байна. Үүнд:

1. Хүнсний чанар, аюулгүй байдлын шаардлага хангасан үндсэн болон туслах түүхий эд материалыг хэвийн боов, бууз, баншны үйлдвэрлэлд хэрэглэх, хэвийн боовыг хуршсан тосонд чанахгүй байх;

2. Үйлдвэрлэлийн бүх үе шатанд “Хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангах тухай” хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2, 7.1.3 дахь заалтыг үндэслэн эрүүл ахуйн болон үйлдвэрлэлийн зохистой дадлуудыг нэвтрүүлэх;

3. Хүнсний үйлдвэрлэлд хэрэглэх хүнсний нэмэлт бодис болон найрлагандаа хүнсний нэмэлт бодис агуулсан түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг сонгож авахдаа тухайн нэмэлт бодисууд нь “Хүнсний нэмэлтийн ерөнхий стандарт” MNS САС 192 стандартад тусгагдсан эсэх, зориулалт нь хүнсний ангилалаар зөвшөөрөгдсөн эсэх, зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ нь стандартаас хэтрээгүй эсэхийг шалгах, жор орцын нормд тусгах, зарцуулалтын байдалд хяналт тавьж, бүртгэл хөтлөх;

4. Бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх технологийн заавар, жор орцын норм, угаалга, цэвэрлэгээ, халдваргүйжүүлэлт хийх журмын мөрдөлтөнд хяналт тавьж бүртгэл хөтлөх;

5. “Хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангах тухай” хуулийн 12 дугаар зүйлд заасны дагуу бэлэн бүтээгдэхүүний шошгонд дараах мэдээллийг бичнэ.

-тухайн бүтээгдэхүүний оноосон нэр,

-үйлдвэрлэгчийн нэр, хаяг,

-бүтээгдэхүүний хэмжээ, тоо ширхэг,

-үйлдвэрлэсэн огноо, хадгалах хугацаа

-хадгалах нөхцөл,

-найрлага, тэжээллэг чанар,

-хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүнийг гүйцэд боловсруулах аргачлал,

-хүнсний нэмэлт бодис агуулсан бол олон улсад хэрэглэдэг Е кодыг бичих,

6. “Хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангах тухай” хуулийн 9 дүгээр зүйлийг үндэслэн Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн Сайдын 2013 оны А/98 дугаар тушаалаар батлагдсан “Мал, амьтан, ургамал, тэдгээрийн гаралтай хүнсний түүхий эд, бүтээгдэхүүний ул мөрийг мөрдөн тогтоох бүртгэлийн журам”, Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын даргын 2014 оны 79 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Хүнсний түүхий эд, бүтээгдэхүүний ул мөрийг мөрдөн тогтоох, бүртгэл хөтлөх аргачлал”-ын дагуу бүртгэл хөтлөх;

7. Хүнсний чанар, аюулгүй байдлын шаардлага хангаагүй бүтээгдэхүүнийг хүнсний сүлжээнээс татан авахдаа Засгийн газрын 2013 оны 172 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Хүнсний түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг татан авах, устгах, дахин боловсруулах журам”-ыг мөрдлөг болгох, буцаан авсан, устгасан бүтээгдэхүүний бүртгэл хөтлөх;

8. Ажиллагсдыг эрүүл мэндийн урьдчилан сэргийлэх шинжилгээнд заасан хугацаанд хамруулах, магадлагаа гаргуулж хяналт тавих;

9. Суулгалт өвчин, арьсны идээт үрэвсэл, ил ба далд шархтай ажилтанг ажлаас чөлөөлж, эрүүлжүүлэх, эргэж ажилдаа ороход нь эрүүл мэндийн шинжилгээнд хамруулах;

10. Ажиллагсдад эрүүл ахуйн дадал хэвшилийн талаарх мэдлэгийг олгож, үйлдвэрлэлд чанд мөрдүүлэх;

11. Бүтээгдэхүүнийг их хэмжээгээр үйлдвэрлэн хадгалж, худалдааны сүлжээнд гаргах өдрийн огноог үйлдвэрлэсэн огноо мэтээр шошгонд бичихийг хориглох;
- See more at: http://zasag.mn/m/khanuul/view/8395#sthash.ICkTNtR8.dpuf

УИХ дахь АН-ын бүлэг өнөөдрийн хуралдаанаараа энэ долоо хоногт байнгын хороо, чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэх хэд, хэдэн хуулийг төслийг хэлэлцсэнээс гадна УИХ-ын дарга болон Ерөнхий сайдын мэдээлэлийг сонссон байна. Мөн Улс төрийн намын тухай хуулийн төслийг хэлэлцээд УИХ-аар хэлэлцүүлэх нь зүйтэй гэдэгт санал нэгджээ. Ерөнхийлөгчийн санаачилсан Сонгогдсон болон томилогдсон төрийн өндөр албан тушаалтанд хариуцлага тооцох тухай хуулийн төслийг энэ удаагийн чуулганаар хэлэлцүүлэх шаардлагагүй гэж үзжээ. Мөн энэ онд Монгол Улсын эдийн засгийн форумыг хэрхэн зохион байгуулах талаар ЗГХЭГ-ын дарга С.Баярцогтын танилцуулгыг сонссон байна. УИХ-ын гишүүн Д.Ганбат нарын өргөн барьсан Иргэний хуульд нэмэлт оруулах тухай хууль болон Үл хөдлөх эд хөрөнгийн барьцааны тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг бүлгийн хуралдаанаар 100 хувь дэмжиж, УИХ-ын чуулганаар яаралтай хэлэлцүүлэх ёстой гэсэн байр суурьт нэгджээ. Мөн Өргөдлийн байнгын хорооны даргад УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандангийн нэрийг дэвшүүлжээ.

Нийслэлийн Засаг даргын санаачилгаар нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, Улаанбаатар хотын худалдааны танхимтай хамтран “Улаанбаатар худалдан авалт - 2016” бизнес чуулга уулзалтыг энэ сарын 20-нд хоёр дахь жилдээ зохион байгуулах гэж байна.
Тус чуулга уулзалт нь нийслэлийн эдийн засгийн хөгжлийг дэмжих, бизнес эрхлэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах, төр хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх, хөрөнгө оруулалт, бизнесийн таатай орчинг бүрдүүлэх зорилготой юм. Чуулга уулзалтад Улсын Их хурал, Засгийн газрын гишүүд, Монгол Улсад суугаа Онц Бөгөөд Бүрэн Эрхт Элчин сайд нар, нийслэлийн ИТХ-ын төлөөлөгчид, Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагын удирдлагууд, Улаанбаатар хотын худалдааны танхимын гишүүд, Олон улсын байгууллагын төлөөлөгч, Үндэсний баялаг бүтээгчид, хөрөнгө оруулагчид оролцоно.
“Улаанбаатар худалдан авалт - 2016” бизнес чуулга уулзалтаар нийслэлд хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж буй хөрөнгө оруулалтын томоохон төслүүдийг танилцуулж, дэлгэрэнгүй нээлттэй мэдээлэл өгөх ба тус хөтөлбөрүүдэд хувийн хэвшлийнхэн хэрхэн оролцох боломжтой талаар харилцан санал солилцоно. Мөн төр хувийн хэвшлийнхэнтэй хамтран ажиллахад нийслэлээс баримталж буй худалдан авалтын бодлого, горим, төлөвлөгөөг танилцуулах юм. Тус чуулга уулзалт энэ сарын 20-нд Шангри-Ла зочид буудалд болох бөгөөд нэгдсэн хуралдаан 9:00-12:30, салбар хуралдаан 14:00-17:00 цаг хүртэл үргэжилнэ. Чуулга уулзалтад оролцох хүсэлтэй нийслэлд үйл ажиллагаа явуулдаг бизнес эрхлэгчид www.ubchamber.mn цахим хуудсанд хандаж, бүртгүүлэх боломжтой гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

рррррррррррррррррр

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч асан, МАХН-ын дарга Н.Энхбаярын “Монгол тулгатны 100 эрхэм” нэвтрүүлэгт орох үеийн хар дүрс “Херо” энтертайнмэнтийн архиваас алдагдсан нь олны анхаарал татаад байна. Уг нэвтрүүлгийн бичлэгээс хасагдсан эл бичлэгт тус нэвтрүүлэгийн хөтлөгч Э.Анужингийн бухимдал, Н.Энхбаярын эхнэр О.Цолмонгийн яриа олон нийтийг гайхшрууллаа. Тодруулбал, дээрх бичлэгт Н.Энхбаярын эхнэр О.Цолмон “Би бол Н.Энхбаяраас ч илүү хор найруулж чадна, Сү.Батболд, С.Баяр нар миний дэргэд юу ч биш...” хэмээсэн байв.

Ирвэс бүртгэгдсэн 12 орноос Монгол Улс хамгийн их анхаарч ажиллаж байгаад талархаж байна.

Монгол Улсын ардчилсан шинэ Үндсэн хууль батлагдсаны 24 жилийн ойн өдөр тохиож буйтай холбогдуулан шинэ Үндсэн хуулийн уг эхийг залах ёслол өнөөдөр 11 цаг 40 минутад /2016.01.11/ Төрийн түүхийн музейд болов.

Төрийн хамгаалалтад байдаг Үндсэн хуулийн уг эхийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга П.Цагаан, Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Б.Болдбаатар, Үндсэн хуулийн 24 жилийн ойн арга хэмжээг зохион байгуулах комиссын дарга, Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Захиргаа, нийтлэг үйлчилгээний хэлтсийн дарга Н.Ширэндэв нар хүндэтгэлтэйгээр заллаа.

Хүндэтгэлийн ёслолын үеэр Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Б.Болдбаатар хэлсэн үгэндээ, жил бүрийн нэгдүгээр сарын 13-нд улс орон даяар тэмдэглэдэг шинэ Үндсэн хууль батлагдсаны өдрийг тохиолдуулан ардчилсан шинэ Үндсэн хуулийн уг эхийг Төрийн түүхийн музейд залж, иргэд олон нийтэд толилуулдаг уламжлалтай. Өнөөдрөөс эхлэн тав хоногийн хугацаатайгаар Төрийн түүхийн музейд байрлуулах Үндсэн хуулийн уг эхийг иргэд, олон нийт үзэж танилцах боломжтой гээд ардчилсан шинэ Үндсэн хуулиа туйлбартай сахиж, хүндэтгэж явахыг хүслээ.

Мөн Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга П.Цагаан хэлэхдээ, Улсын Их Хурлын даргын санаачлагаар шинэ Үндсэн хуулийн уг эхийг Төрийн түүхийн музейд залж иргэд, олон нийтэд толилуулаад гурав дахь жилтэйгээ золгож байна. Энэ удаагийн ёслолын нэг онцлог нь Үндсэн хуулийн уг эхийг залах ёслолд шинэ Үндсэн хуулиа батлалцсан Ардын Их Хурлын депутатууд, Улсын Бага Хурлын гишүүдийн төлөөлөл оролцож байгаа явдал юм гээд Монгол Улсад өнгөрсөн 25 жилд гарсан улс төр, нийгмийн өөрчлөлт, хөгжил цэцэглэлт нь шинэ Үндсэн хуулийн үзэл санаа үнэн зөв байсны илэрхийлэл юм гэдгийг онцлов.

Монгол Улсын ардчилсан шинэ Үндсэн хуулийн цорын ганц уг эх нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн албан өрөөнд хадгалагдаж байдаг бөгөөд шинээр сонгогдсон Ерөнхийлөгч Үндсэн хуулийн энэхүү уг эх дээр гараа тавьж тангараг өргөдөг уламжлалтай.

Үндсэн хуулийн уг эхийг залах ёслолд шинэ Үндсэн хууль батлалцсан Ардын Их Хурлын депутатууд, Улсын Бага Хурлын зарим гишүүд оролцлоо гэж УИХ-ын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтэс мэдээлэв.

УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн, Х.Болорчулуун нар сэтгүүлчдэд мэдээлэл хийлээ. Бие даагчдын зөвлөл Улс төрийн намын тухай хуулийн төслийг дэмжиж буйгаа онцоллоо. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачлан боловсруулсан уг хуулийн төсөлд 3000-аас доош хүн амтай суманд намын анхан шатны байгууллага байгуулахыг хориглосон. Энэ босгыг илүү өндөрсгөх шаардлагатай гэж тэд үзэж буй аж.

Мөн Эрүүл мэнд, спортын сайдыг яаралтай томилох ёстой гэсэн байр суурь барьж байгаагаа илэрхийллээ. УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн энэ тухай “Засгийн газрын тухай хуульд орон гарсан сайдын томилгоог 30 хоногийн дотор багтаан шийдэхээр заасан байдаг. Засгийн газар, УИХ хуулиа мөрдөх ёстой, хуульд заасан хугацаа дуусчихаад байна. Тийм учраас Ерөнхий сайдад шаардлага тавина” гэлээ.

УИХ-аар энэ долоо хоногт Гацууртын ордын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээ тогтоох тухай УИХ-ын тогтоолын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийх юм. Эл асуудлыг дэмжих боломжгүйгээ Х.Болорчулуун гишүүн онцлов.

Тэрээр Гацууртын ордын төрийн эзэмшлийн 34 хувийг тусгай төлбөрт шилжүүлж борлуулалтын гурван хувь авахаар болж байгаа нь татвар биш, хураамж юм. 11 хувийн татварыг гурван хувь руу оруулсан нь чамлалттай. Нөгөө талаас Гацууртын ордыг ашиглахын тулд Ноён уулыг улсын тусгай хамгаалалтад авах талбайн хэмжээг бууруулсан. 37 мянган га талбайг хамруулж Ноён уулыг улсын тусгай хамгаалалтад авах ёстой байтал 11 мянган га болгож бууруулсан нь хамгаалалтад авсан нэр зүүж буй хэрэг гэлээ.

Мөн Гацууртын ордыг ашигласан нөхцөлд хүнцэл гэх аюулт бодис агаарт дэгдэж хүн амьтанд асар их хор дагуулах болно гэдгийг хэлээд судлаач Ш.Пүрэвсүрэн, Р.Байгальмаа нарыг хуралд оролцуулж байгаагаа танилцуулсан юм.

Ш.Пүрэвсүрэн нь хөрс судлаач аж. Тэрээр “Ноён ууланд хүнцэлийн хэмжээ 8000 дахин их. Гацууртын ордыг ашиглахаар тэсэлж дэлбэлж эхлэхэд хүнцэл ил гарч наранд гаран улмаар бороо орж урвалд ороход асар их аюул дагуулна. Хаад ихсийг хүнцэлээр хордуулдаг байсан. Хүнцэлийн нэг чанар нь шарилыг муутгадаггүй. Энэ чанарыг нь мэдэж Ноён ууланд хүннүгийн үеийн булшийг онголсон байж болох талтай. Хүнцэл газрын гүндээ хортой биш” гэсэн юм.