Монгол Улсын Их Хурлын дарга Миеэгомбын Энхболд өнөөдөр /2016.10.03/ Япон Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Т.Шимизүг хүлээн авч уулзлаа.

Уулзалтын эхэнд ноён Элчин сайд Т.Шимизү Улсын Их Хурлын даргыг цаг гарган хүлээн авч уулзаж байгаад талархал илэрхийлээд Улсын Их Хурлын сонгуульд ялалт байгуулж, парламентын тэргүүнээр сонгогдсонд нь баяр хүргэв. Тэрбээр Улсын Их Хурлын даргыг хоёр орны парламент хоорондын хамтын ажиллагааг улам хөгжүүлэхэд анхаарч ажиллана гэдэгт найдаж байгаагаа дурдаад зарим асуудлын талаар санал солилцохоор ирснээ уламжлав.

Япон Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Т.Шимизү, “Миний бие Монгол Улсад Элчин сайдаар 5 жил ажиллаж байна. Өнгөрсөн хугацаанд хоёр орны хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэхийн төлөө багагүй ажлыг хийсэн гэж бодож байна. Тухайлбал, Хөшигийн хөндийн Олон Улсын нисэх онгоцны буудал, Анагаахын шинжлэх ухааны их сургуулийн харьяа эмнэлгийн барилга, 1000 инженерийг Япон Улсад сургах зэрэг олон төсөл хөтөлбөр амжилттай хэрэгжиж байгааг хэлэхэд таатай байна” хэмээгээд хоёр улсын стратегийн түншлэлийг 2017-2021 онд хөгжүүлэх дунд хугацааны хөтөлбөр болон ирэх онд тохиох хоёр орны дипломат харилцаа тогтоосны 45 жилийн ойн хүрээнд хийж, хэрэгжүүлэх ажлын талаар санал солилцов.

Улсын Их Хурлын дарга М.Энхболд ноён Элчид сайд Т.Шимизүтэй уулзсандаа баяртай байгаагаа илэрхийлээд Монгол, Японы харилцаа Стратегийн түншлэлийн зарчимд тулгуурлан эрчимтэй хөгжиж, хамтын ажиллагаа улам гүнзгийрч, итгэлцэл бэхжиж, хоёр талын төдийгүй бүс нутаг, олон улсын тавцанд идэвхтэй хамтран ажиллаж байгаад сэтгэл ханамжтай байдгаа онцлов. Мөн хоёр орны харилцааг хөгжүүлэхэд Элчин сайд нарын үүрэг оролцоо хамгийн чухал болохыг хэлсэн үгэндээ тэмдэглэсэн юм.

Улсын Их Хурлын дарга М.Энхболд, “Монгол, Японы харилцаа эрчимтэй хөгжиж байна. Хоёр улсын хооронд өндөр дээд хэмжээний харилцан айлчлал тогтмолжиж байна. Япон Улсын Ерөнхий сайд Ш.Абэ манай улсад өнгөрөгч 7 дугаар сард айлчилсан. 09 дүгээр сарын 27-28-ны өрүүдэд манай Гадаад харилцааны сайд Ц.Мөнх-Оргил Япон Улсад айлчиллаа. Удахгүй Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат Япон Улсад айлчилна. Монгол Улсын Засгийн газрын тэргүүн гадаад улс оронд хийх анхны айлчлалаа Япон Улсаас эхлэхээр шийдвэрлэсэн нь Монгол Улс, Япон Улстай харилцах асуудалд өндөр ач холбогдол өгч байгаагийн илрэл юм” гээд Монгол, Японы Стратегийн түншлэлийг 2017-2021 онд хөгжүүлэх дараагийн Дунд хугацааны хөтөлбөрийг хоёр тал тохирч байгуулах асуудалд Улсын Их Хурал анхаарал тавьж, бүхий л талаар дэмжиж ажиллана гэв.

Уулзалтын үеэр талууд Монгол Улсын Засгийн газар, Олон Улсын Валютын Сангийн хамтын ажиллагаа, “Дулааны цахилгаан станц 5” төслийн талаар болон цаг үеийн бусад асуудлаар ярилцаж, санал солилцлоо гэж Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.

Нийслэлийн Засаг даргын Ногоон хөгжил, агаарын бохирдолын асуудал хариуцсан орлогч Ж.Батбаясгалан Герман улсын “Олсберг” компанийн захирал Ралф Керстингийг хүлээн авч уулзлаа. Олсберг нь Герман улсын удам дамжсан 400 жилийн арвин их туршлагатай зуух болон халаалтын төхөөрөмж үйлдвэрлэдэг компани юм. Уулзалтын үеэр ноён Ралф Керстинг Монгол Улсын нөхцөл байдалд зохицсон, ялангуяа Монгол гэрийн онцлогт тохируулан үйлдвэрлэсэн шинэ халаалтын төхөөрөмж бүтээснээ танилцууллаа. Энэхүү төхөөрөмжийн ажиллах зарчим нь шөнийн цагаар цахилгааны хямдралтай тариф боддогддог үед хуримтлуулсан дулаанаа 24 цагийн турш барих боломжтой. Тиймээс энэ төхөөрөмжийг дэмжиж өргөн хэрэглээнд оруулснаар Улаанбаатар хотод тулгамдаад байгаа агаарын бохирдлыг бууруулахад өндөр ач холбогтой юм. Харин үүний тулд шөнийн цахилгааны тарифдаа хямдрал үзүүлэх хэрэгтэй” гэлээ.

Засаг даргын орлогч Ж.Батбаясгалан “Чухал үед айлчлал хийж байгаад тань талархал илэрхийлье. Ирэх дөрвөн жилд хэрэгжүүлэх манай мөрийн хөтөлбөрийн гол суурь бол ногоон хөгжлийг дэмжих байгаа. Улаанбаатар хотод хамгийн тулгамдаж буй асуудал бол агаарын бохирдол. Үүнийг шийдэхийн тулд бид нэгдүгээрт эрхзүйн орчин бүрдүүлэх, хоёрдугаарт өндөр техник, технологийг нэвтрүүлэхийг зорьж ажиллаж байна. Танай бүтээгдэхүүнийг судалж, танилцсан. Бид агаарын бохирдлыг хэрхэн хурдан хугацаанд бууруулах талаар ажлын хэсэг байгуулан ажиллана. Уг ажлын хэсэгт танай бүтээгдэхүүнийг танилцуулж, цаашид хэрхэн ажил хэрэг болгох тал дээр ярилцах болно” гэлээ.

Ажлын хэсгийнхэн болон бусад холбогдох хүмүүсийн хамтаар дахин уулзалт зохион байгуулахаар боллоо гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

“Төрийн мэдээлэл” эмхэтгэлийн 2016 оны 37 дахь дугаарт Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг нийтэлжээ.

”Төсвийн ерөнхийлөн захирагч нарын 2016 онд хэрэгжүүлэх хөтөлбөр, хөтөлбөрийн үр дүнгийн талаархи чанарын болон тоо хэмжээний үзүүлэлт”, ”Монгол Улсын төсвийн хөрөнгөөр 2016 онд санхүүжүүлэх хөрөнгө оруулалтын төсөл, арга хэмжээ, барилга байгууламжийн жагсаалт”, ”Хөгжлийн банкны эх үүсвэрээр төсвөөс эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй 2016 онд санхүүжүүлэх хөрөнгө оруулалтын төсөл, арга хэмжээ, барилга байгууламжийн жагсаалт”, Монгол Улсын төсвийн хөрөнгөөр 2016 онд санхүүжүүлэх векселиэр төлбөр гүйцэтгэсэн төсөл, арга хэмжээ, барилга байгууламжийн жагсаалт, Монгол Улсын төсвийн хөрөнгөөр 2016 онд санхүүжүүлэх ”Барих-Шилжүүлэх” концессын төрлөөр хэрэгжүүлсэн төсөл, арга хэмжээ, барилга байгууламжийн жагсаалтыг хуулийн хамт хавсралтаар баталсан бөгөөд уг хавсралтыг эмхэтгэлийн шинэ дугаарт нийтэлсэн байна.

Түүнчлэн Нийгмийн даатгалын сангийн 2016 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Хүний хөгжил сангийн 2016 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Нийгмийн даатгалын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулиудыг нийтэлжээ.

“Төрийн мэдээлэл” эмхэтгэлд Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2016 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2017-2018 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай зэрэг Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн хамт батлагдсан бусад хуулиудыг мөн нийтэлсэн байна.

Мөн Тогтоолд өөрчлөлт оруулах тухай, Ирээдүйн тэтгэврийн нөөц сангийн талаар авах зарим арга хэмжээний тухай, Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль батлагдсантай холбогдуулан авах арга хэмжээний тухай, Монгол Улсын 2015 оны төсвийн гүйцэтгэл батлах тухай УИХ-ын тогтоолуудыг нийтэлжээ.

Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль батлагдсантай холбогдуулан төсвийн орлогыг нэмэгдүүлэх, төсвийн зардлыг хэмнэх, зарцуулалтын үр ашгийг дээшлүүлэх, төсвийн сахилга хариуцлагыг сайжруулах чиглэлээр арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэхийг Монгол Улсын Засгийн газарт Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль батлагдсантай холбогдуулан авах арга хэмжээний тухай тогтоолоор даалгасан байна.

Тухайлбал, төсвийн орлого нэмэгдүүлэх чиглэлээр стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордуудыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах ажлыг эрчимжүүлэх, төмөр зам, авто зам, уул уурхай, эрчим хүчний томоохон төслүүдийг идэвхжүүлэх замаар эдийн засгийн бусад салбарыг дэмжих, уул уурхайгаас бусад салбарыг хөгжүүлэх, нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн боловсруулах, дэд бүтэц, мал аж ахуй, аялал жуулчлал, шинжлэх ухаан болон био технологийн салбаруудад хөрөнгө оруулалтыг татах, татварын бааз суурийг өргөжүүлж, татварт хамрагдалтын түвшинг нэмэгдүүлэх чиглэлээр татварын бүртгэл, хураалт, хяналтын системийн өөрчлөлт, шинэчлэлийг эрчимжүүлэхийг даалгасан байна.

Түүнчлэн албан ажлын зайлшгүй шаардлага гарч, дээд шатны удирдах байгууллага, албан тушаалтны албан ёсоор зөвшөөрснөөс бусад тохиолдолд гадаад томилолтын зардлыг төсвөөс санхүүжүүлэхгүй байх, албан тушаалтны гар утасны зардлыг төсвөөс санхүүжүүлэхгүй байх, тавилга шинээр худалдан авахгүй байх, эмнэлэг, цэцэрлэг, сургуульд зайлшгүй урсгал засвар хийхээс бусад тохиолдолд төсвийн байгууллагын албан контор, ажлын байранд урсгал засвар хийхгүй байхаар уг тогтоолд тусгасан байна хэмээн УИХ-ын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

“Нийслэлийн Түргэн тусламжийн эмч нь төрөх гэж буй эмэгтэйг чимхэж, базсан” гэх мэдээллийн дагуу Нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын холбогдох албан тушаалтан, Нийслэлийн Түргэн тусламжийн төвийн захирал, эмч, Өргөө амаржих газрын эмч нар мэдээлэл хийлээ.

Тэрээр, тухайн өдөр дуудлагаар үйлчилсэн Нийслэлийн ЯТТ-ийн дуудлагын эмч Г.Алтанчулуун хэлэхдээ “Есдүгээр сарын 27ны өдрийн тухайн дуудлагад би очиж үйлчилсэн. Манайд дуудлага 10 цаг 59 минутад зургаа дахь төрөлт өвдлөө гэсэн дуудлага ирсэн. Тухайн дуудлагын дагуу очиход үйлчлүүлэгч маань өвдөглөж суугаад хоёр гараа өвдгөн дээрээ тавьсан байдалтай байсан. Ингээд үйлчлүүлэгчээ үзээд,өвдөлт базалтын хугацааг тооцоолоод эмнэлэгт хүргэгдэж амжих юм байна гэдэг дүгнэлтэд хүрээд үйлчлүүлэгчээ насилктай тээвэрлэж авч явсан. Замдаа явж байх үед үйлчлүүлэгч маань насилк дээрээ сууж явахыг хүссэн. Би үйлчлүүлэгчийнхээ биеийн байдлыг хянахын зэрэгцээ зүүн гараас нь түшиж явсан. Харин үйлчлүүлэгийн баруун талд нь охин нь сууж мөн баруун гарыг нь түшиж явсан. Замдаа үйлчлүүлэгч 4-5 удаа өвдөлт өгсөн. Энэ үед би “гүнзгий амьсгаа аваарай”, “тайван байгаарай” гэж сэтгэл заслын эмчилгээ хийж тайвшруулж авч явсан.Ингэж үйлчлүүлэгчээ хүлээн авах эмчид нь хүлээлгэж өгөөд, тодорхойлох хуудсаа бичиж үлдээсэн байгаа. Үйлчлүүлэгчийн гуянд хөхрөлт байсан эсэхийг би мэдэхгүй байна” хэмээсэн.

Мөн ажил үүргээ гүйцэтгэж яваад ийн гүтгүүлэх болсондоо гомдолтой байгаа бөгөөд холбогдох газруудаар нь шалгуулахаа мэдэгдлээ.

Харин НЯТТ-ийн дэд захирал С.Ариунболд ”Тухайн өдөр дуудлага 9 дүгээр сарын 27-ны 10 цаг 57 минут 55 секундэд орж ирсэн. Дуудлагыг Сонгинохайрхан дүүргийн салбар хүлээж авч, хамгийн ойр явж байгаа эмч, түргэний машинд дуудлагыг дамжуулсан. Ингэснээр дуудлагын эмч тухайн айлд 9 минутын дараа очсон байсан. Тодруулбал, дуудлагын хожимдол энэ үеэр гараагүй. Дуудлагаар очсоны дараа эмч эхийн биед 8 минут үзлэг хийсэн. Тусламж үйлчилгээний дүрэм, стандартын дагуу хийж гүйцэтгээд эхийг түргэний машинаар тээвэрлэн авч явсан.

Үзлэгийн дараа 16 минутын дотор Өргөө амаржих газар дээр хүргэгдэж ирсэн. Тээвэрлэхдээ удирдамжийн дагуу эхэд сэтгэл заслын эмчилгээ хийсэн байсан. Эхийн биеийг чимхсэн, базсан явдал гараагүй. Манай үйл ажиллагааны журамд түргэн тусламжийн эмч нарыг хумс урт ургуулахыг зөвшөөрдөггүй. Мөн эхийн биед халдсанаас хойш тийм хурдан хугацаанд хөхрөлт үүсэхгүй гэдгийг албан ёсоор мэдэгдье” гэв.

АТГ-ААС СЕХ-НД ЗӨВЛӨМЖ ХҮРГҮҮЛЖЭЭ

”Paris Auto Show” гэрэл зурагт

Уpcгал тэнцэл 31.5 сая ам.долларын алдагдалтай гарчээ

Мэргэжлийн уран бүтээлчдийн ”Colour of France” үзэсгэлэн 2 дахь удаагаа дэлгэгдэнэ

Хотын Ерөнхий менежер нийтийн эзэмшлийн гудамж, зам талбай, орон сууц, гэр хорооллын гэрэлтүүлгийн ашиглалт, засвар үйлчилгээ хариуцсан байгууллагуудын гэрээний хэрэгжилтэд ажлын хэсгээс хийсэн хяналт, шинжилгээтэй танилцлаа.

2016 оны байдлаар нийслэлийн хэмжээнд гэрэлтүүлгийн асалт 97.4 хувьтай, хотын гэрэлтүүлгийн асалт засвар үйлчилгээ хариуцсан байгууллагуудын ажил 88,6 хувь буюу “Хангалттай” гэж дүгнэснээ ажлын хэсгээс танилцуулав.

Мөн гэрэлтүүлгийн нэгдсэн удирдлагын системд холбогдоогүйгээс эрчим хүчний тарифын зөрүүгээс хэрэглээний зардал ихэсдэг зөрчил илэрсэн. Цаашид нийслэлийн хэмжээнд 397 шитийг нэгдсэн удирдлагын системд холбох замаар цаг хугацаа, хүн хүч, эрчим хүчний зардлыг хэмнэх боломжтой.

Захиалагч, гүйцэтгэгч ашиглагч, ашиглалт засвар үйлчилгээ хариуцсан байгууллагуудын ажлын уялдаа холбоог сайжруулж, гэрээ эрх зүйн зохицуулалт хийх, харилцан хүлээх эрх үүргийг тодорхой болгох асуудлаар холбогдох байгууллагуудад зөвлөмж хүргүүлнэ гэв.

Түүнчлэн гэрэлтүүлэг хариуцсан байгууллагуудад хариуцсан зам талбайнхаа гэрэлтүүлгийн асалтын хувийг нэмэгдүүлэх, техник хэрэгслийн бүрэн бүтэн байдлыг хангах, сэлбэг материалыг хангалттай хэмжээнд нөөцлөх, доголдол саатал гаргахгүй, гарсан гэмтлийг тухай бүрт нь шийдвэрлэж байх зэрэг зөвлөмжүүдийг өглөө.

Энэ үеэр Хотын Ерөнхий менежер ажил сайжруулах шаардлагатай гэж дүгнэгдсэн гэрэлтүүлгийн “Би Эм Жи Эл” ХХК, “Бажамандал” ХХК, “Новел Нетворк” ХХК, хугацаатай үүрэг даалгавар өгч биелэлтийг эргэн шалган танилцуулахыг ажлын хэсэгт үүрэг болголоо гэж Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албанаас мэдээллээ.

МУ-ын Засгийн газрын гишүүн, Шадар сайд У.Хүрэлсүх, Батлан хамгаалахын сайд Б.Бат-Эрдэнэ, МХЕГ-ын дарга Н.Цагаанхүү тэргүүтэй ажлын хэсгийнхэн орон нутагт ажиллалаа. Тэдний хувьд Засгийн газрын 100 хоногийг угтаж хөдөө, орон нутгийн иргэдтэй уулзалт хийж буй нь энэ юм.Энэ удаад Хэнтий, Сүхбаатар аймгийн төвүүдэд болон Сүхбаатар аймгийн Дарьганга, Халзан сумын иргэдтэй уулзалт зохион байгуулжээ. Засгийн газрын гишүүд улс орны нийгэм эдийн засгийн өнөөгийн байдлын талаар товч танилцуулга хийж, цаашид үүсээд буй эдийн засгийн хүндрэлийг даван туулахын тулд авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний талаар мэдээлэл өгсөн байна. Шинэ Засгийн газар 2016-2020 онд хэрэгжүүлэх мөрийн хөтөлбөрөө батлуулж, хямралыг даван туулах бодлого хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байгаа юм.

”Эдийн засгийн нөхцөл байдал хүндэрсэн энэ үед хямралаас гарахын тулд ард иргэдээ эрүүл хүнсээр хангах, орон байраар хангах, боловсрол мэргэжил олгох, ажилтай орлоготой болгох, эдийн засгийг солонгоруулах шат дараалсан арга хэмжээг авч ажиллах нь зүйтэй юм. Улс орны хөгжлийн тулгын гурван чулуу болох хүнс, эрчим хүч, шатахууныг дотооддоо үйлдвэрлэдэг, улмаар экспортолдог болохыг зорьж ажиллаж байна” гэж Шадар сайд У.Хүрэлсүх хэлсэн үгэндээ онцолжээ.

Монгол Улсын Шадар сайд У.Хүрэлсүх тэргүүтэй ажлын хэсгийнхэн Сүхбаатар аймагт Их Жанжин Д.Сүхбаатарын хөшөөнд хүндэтгэл үзүүлж, Мөн Онцгой байдлын газар, Зэвсэгт хүчний 338 дугаар ангиар орж танилцсан байна. Ингээд энэ удаад ажлын хэсгийнхэн Сүхбаатар аймгийн Дарьганга, Халзан сумдын иргэдтэй уулзалт хийж, санал бодлын сонссоноор өндөрлөсөн байна. Уулзалтанд оролцогчдоос ипотекийн зээлийг үргэлжлүүлэх эсэх талаар тодруулахад, ”Үргэлжлүүлэх эх үүсвэрийг судалж байна. Салбарын яам уг зээлийг цаашид олгох бэлтгэл ажлыг ханган ажиллаж байна. Дахин олгож эхэлнэ” гэсэн хариултыг өгчээ.

Сум, дүүргийн ИТХ-ын 2016 оны ээлжит сонгууль болохтой холбогдуулан энэ сарын 19-ний өдөр бүх нийтээрээ амарна.



Энэ удаагийн сум, дүүргийн ИТХ-ын сонгуульд есөн нам, нэг эвсэл оролцож байна.Сонгуулийн сурталчилгаа хуулийн дагуу 17-нд дуусгавар болох бөгөөд 19-ны өдөр сонгууль болох юм.

УИХ дахь МАН-ын бүлгийн ажлын албанаас УИХ-ын 65 гишүүний зөвлөх, туслахуудын дунд ”Хууль тогтоомж, бодлого шийдвэрийг олон нийтэд хүргэх нь” сэдэвт сургалт зохион байгуулав.

Энэ удаагийн сургалт нь бүлгийн ажлын алба, гишүүдийн зөвлөх, туслахуудын ажлын уялдаа холбоог сайжруулах, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхэд үр дүнгээ өгнө гэж үзэж буйгаа УИХ дахь МАН-ын бүлгийн ажлын албаны дарга Н.Энхтайван сургалтын эхэнд онцолж, намрын чуулганаар хэлэлцэх асуудал, бүлгийн ажлын албанаас баримтлах бодлого, үйл ажиллагааны талаар танилцуулав. Тэрбээр ”УИХ-ын гишүүний зөвлөх, туслах, бие төлөөлөгчид өргөн мэдээлэл, мэдлэгтэй байх ёстой. УИХ-ын намрын ээлжит чуулган эхэлж байгаа энэ үед бид харилцан мэдээллээ солилцож, уялдаа холбоотой ажиллах шаардлагатай байна” гэв.

УИХ дахь МАН-ын бүлгийн ажлын алба нь бүтэц, зохион байгуулалтын хувьд Хууль зүй, Эдийн засаг, Нийгмийн бодлого, Хэвлэл мэдээлэл, Дотоод ажлын хэсгээс бүрддэг. Бүлгийн ажлын албаны асуудал хариуцсан зөвлөхүүд хууль тогтоомж, бодлого, шийдвэр, үйл ажиллагаа, мэдээ мэдээллийг олон нийтэд хэрхэн хүргэх, сошиал маркетингийн талаар УИХ-ын гишүүдийн зөвлөх, туслах, бие төлөөлөгчдөд сургалт хийж, харилцан мэдээлэл солилцлоо.

Фото: Навчсаар хийсэн бүтээлүүд

Монгол Улсын Их Хурлын дарга Миеэгомбын Энхболд, НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн Суурин төлөөлөгч Биатэ Транкман, Швейцарийн хөгжлийн агентлагийн Хамтын ажиллагааны захирал Габриела Спирли нар өнөөдөр /2016.10.03/ Төрийн ёслол хүндэтгэлийн танхимд “Монгол Улсын төлөөллийн байгууллагыг бэхжүүлэх нь” төслийн баримт бичигт гарын үсэг зурлаа.

Монгол Улсын Их Хурлын Тамгын газар, НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөр, Швейцарийн Хөгжлийн Агентлагийн санхүүжилт дэмжлэгтэй 2017-2020 онд хамтран хэрэгжүүлэх “Монгол Улсын төлөөллийн байгууллагыг бэхжүүлэх нь” төслийн үр дүнд нутгийн удирдлагын эрх зүйн орчин болон ИТХ-ын зохион байгуулалтын чадавхыг сайжруулах, сонгогдсон төлөөлөгчдөд зориулсан сургалтын үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх байнгын механизм бий болгох мөн УИХ-ын Тамгын газрын Хууль тогтоомжийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх чадавхыг дээшлүүлэхэд оршиж байгаа юм байна.

Гарын үсэг зурсны дараа Улсын Их Хурлын дарга М.Энхболд, НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн Суурин төлөөлөгч Б.Транкман, Швейцарийн хөгжлийн агентлагийн Хамтын ажиллагааны захирал Г.Спирли нар мэдээлэл хийсэн юм хэмээн Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.

БНСУ-ын цагаачлалын алба өршөөл үзүүлэх хугацааг сунгажээ
1 цаг 19 минутын өмнө
Дэлхий дахинд
0
БНСУ-ын цагаачлалын алба өршөөл үзүүлэх хугацааг сунгажээ

Л.ЖАРГАЛ

Англи хэлний “Сондор хилэн” төвийн нэг сарын сургалтад суусан найзаасаа “Багшийн заах арга барил нь, ямар вэ” гэтэл “Гайхамшигтай“ гэсэн ганцхан үг хэлсэн. Бас найз минь хэл сурахаас гадна цаг барьдаг, тэсвэр хатуужилтай, хариуцлагатай, зорилготой болсоноо гайхан ярилаа. Ямар арга барил гэхээрээ түүнд ийм онцгой сэтгэгдэл үлдээснийг сонирхон сарын дотор англи хэлтэй болгодог тэрхүү сургалтын төвийн захирал С.Төмөрбатыг “Амьдралын тойрог” буландаа зочноор урилаа.

С.Төмөрбат багштай холбогдож, уулзахаар тохиртол маргааш өглөө 6:00 цагт хүрээд ир гэдэг юм байна. Өглөөний зургаан цагтаа гээд гайхан асуувал, манай эхний сургалт 06:15 цагт эхэлдэг гэв. Ингээд өглөө эртлэн гарч, С.Төмөрөө багшийн зааснаар паркийн баруун талд Сөүл рестораны хажууд байрлах өндөр шилэн барилгыг зорилоо. Өглөө эрт замын түгжрэлгүй болохоор тавхан минутын дотор л хүрээд ирэв. Энхтайваны гүүрний зүүн талд шинээр баригдсан, 13 давхар барилгын VI давхарт “Сондор хилэн” төв байрладаг юм байна. Лифтнээс буугаад баруун гар талд байрлах тохилог оффис руу ороод явчихлаа. Сургалтын орчин нь л лав тохилог тухтай юм. Цагаа харвал 06:20. С.Төмөрөө багшийн хичээл аль хэдийнэ эхэлсэн байлаа. Хоцорсондоо бага зэрэг нэрэлхэн зогстол багш толгой дохин орох зөвшөөрөл өглөө. Өглөөний ангийн хичээл нь аль хэдийнэ жигдэрчихсэн бололтой. “do”, “does” биеэр хувирахдаа зэргээс хэмээн заахыг үзвэл жирийн одоо цаг үзэж байгаа бололтой.

Одоо ногоон балаа гаргаад томъёогоо дэв­тэртээ томоор бич. Ягаан балаараа тодорхойлолтоо бичээрэй. Сургалт дууссаны дараа дэвтэр чинь та нарт багшлах болно гэхчилэн бага ангийн багшийг санагдуулам арга барилаар хичээлээ заадаг нь эрхгүй анхаарал татлаа.

Хэл сурахад харах, сонсох, ярих бичих гээд үнэрлэхээс бусад дөрвөн мэдрэхүйгээ 100 хувь ашиглах хэрэгтэй. Анхан шатны үг өгүүлбэрээсээ л бүх хэллэг яриануудаа хамгийн чанга, хамгийн тод, хамгийн хурдан гаргаж ярих гурван зарчмаар давтаж бай. Өгүүлбэрээ бүтцээр нь цээжлээд ярьж эхэл. Цаашлаад нэг өгүүлбэрийг доод тал нь 30-60 удаа давт. Гадаад хэл сурахад хамгийн гол нь өөртэйгөө ажиллах юм шүү дээ гэх зэргээр хичээл заахын хажуугаар үнэтэй зөвлөгөөнүүдийг харамгүй өгөх аж. Суралцагсад ч түүний амнаас унах үг бүрийг алдалгүй бичиж авахыг хичээж байлаа.

06:15-08:15 цаг хүртэл орох энэ анги нь өглөөг үр бүтээлтэй өнгөрөөх хүсэлтэй ажил хэрэгч хүмүүст зориулагдсан аж. Ихэнх хүнийг унтаж байхад өглөөний хоёр цагийг үр бүтээлтэй өнгөрөөж, өөртөө оюуны хөрөнгө оруулалт хийж байгаа суралцагсдаараа тэр бахархаж байгаагаа хичээлийн дундуур дурьдаад авсан. Хүний тархи өглөө сэргэг, цээжлэх мэдрэмж өндөр байдаг учраас хэл сурахад хамгийн тохиромжтой цаг гэнэ. Замын түгжрэл аливаа стресст өртөхгүй, дулаан сайхан цагийг ашиглаад авах хэрэгтэйг ч тэр бас санууллаа. Өглөөний ангийн гурван цагийн сургалт яах ийхийн зуургүй өнгөрлөө.

Есөн цагаас бүтэн өдрийн нэгдүгээр шат, бүтэн өдрийн хоёрдугаар шатны ангиуд хичээлээ эхлэхэд бэлэн болжээ. Бүтэн өдрийн сургалт нь “Сондор хилэн” төвийн 10 жилийн турш явуулж байгаа олны талархлыг хүртсэн гол сургалт нь юм байна. Найзын маань яриад байсан сарын дотор хэлтэй болгодог сургалт нь энэ байх нь. Бүтэн өдрийн ангиуд сар бүрийн эхэнд эхэлдэг тогтсон өдөртэй учраас орон нутгаас ажил амьдралаа зохицуулаад ирж суралцах хүмүүс олон байдаг байна. Бүтэн өдрийн I шатны сургалтад үсэг авиа зүйгээс бусдыг эхнээс нь заадаг тул, үсэг дуудлагаа мэддэг ямар ч хүн суралцах боломжтой гэнэ. Энэ сургалтад сууснаар анхан, завсар, дунд, ахисан дунд зэрэг дөрвөн шатны мэдлэгийг эзэмшээд төгсдөг байна. 09.00 цагаас 12.30 хүртэл С.Төмөрөө багш гол лекцээ орно. 13.00-16.30 цагаас түүний бэлдсэн залуу багш нар семинарын хичээлээ орж түүний заасан хичээлийг давтан орж хоногшуулдаг байна. 08.58 минут С.Төмөрөө багш лекцээ ороход бэлэн болжээ. Гаднаас орж ирэх хүүхэд залуус багшийн лекц эхлэхээс өмнө амжиж суудлаа эзлэхээр яарцгаана. Багш лекцээ орохоос өмнө үзсэн дүрмүүдээ бататган нэр заан асууж гарлаа.

Өнөөдөр бид таван цаг үзнэ. Эхний цаг нь Төгс өнгөрсөн цаг. Төгс өнгөрсөн цагийн томьёо had+PII гээд дэвтэртээ томоор бич. Ягаан балаараа энэ цагийнхаа тодорхойлолтыг бичээрэй. “Үзсэн цагийн томьёогоо өөрийн нэр шигээ цээжлэх ёстойг багш нь дахиад сануулья” гэв. Хүүхдүүдийн хэрхэн бичиж байгааг хичээлийн дундуур явж харж амжина. “Ингэж бичихээр чи дараа нь лекцээ яаж ойлгох юм бэ. Энэ дэвтэр чинь эргээд та нарт багш болох ёстой” гэх мэтээр хичээл үргэлжилсээр.

“How long have you been studying English?

I have been studing English for 3 years”

Мөн тэрээр үргэлжлүүлэн англи хэлтэй холбогдсон л бол энэ хоёр өгүүлбэр алхам тутамд чинь гарч ирнэ. Элчингийн ярилцлага, ажилд орох ярилцлагад энэ өгүүлбэр зайлшгүй ирнэ. Энэ өгүүлбэрийг өөртөө итгэлтэйгээр хэлж байгаарай. Учир нь хүнд төрүүлсэн анхны сэтгэгдэл их чухал байдаг юм. За тэгээд тэнцсэн бол багшдаа хэлж амжилтаа хуваалцаж байгаарай. Та нарынхаа амжилттай явааг хараад багш нь эрч хүч урам зориг авдаг юм шүү гэх зэргээр харилцан яриа өрнүүлээд амжина. Суралцагсад ч түүнийх нь хэрээр цаг ямагт анхаарлаа төвлөрүүлж багшийн амнаас унах үг бүрийг алдалгүй бичиж авахыг хичээж байгаа нь илт. Эндээс харахад С.Төмөрөө багшийн лекцийн уур амьсгал сонирхолтой, ач холбогдолтой болдог аж. Суралцагсад түрүүн яараад байсны учрыг сая нэг ойлгов.

Толинд хараад англиар өөрөөсөө асуу, эргээд хариул, хагас галзуу юм шиг бай гэх зэргээр хэл заахаас гадна амьдралд ойр үнэ цэнэтэй зөвлөгөөг харамгүй өгч байлаа. Урмын үгээр ч сурагчиддаа ташуур өгөхөө тэр мартахгүй аж.

Лекцийнхээ дараа даалгавар өгөх гол ажилдаа тэр орлоо. Өнөөдрийн байдлаар англи хэлэнд хэрэглэгддэг 12 цагаа үзэж дууслаа. Дунд шат руугаа орж байгаа болохоор бие даагаад гэрийн даалгавараа итгэл төгс хийх хэрэгтэй. Гэрийн даалгавараа зөвхөн өөртөө зориулж чанарын өндөр түвшинд заавал, заавал, заавал хийж ир. Чадахгүй бол багшаасаа утасдаж асуу гэнэ.

1.Номноос орчуулга хий.

2. Дүрмийн бус үйл үгээ цээжил,

3. 250 өгүүлбэрээ хувиргаж ир гэхчлэн тоймгүй их даалгавар өгөв. Бүх даалгавараа хийгээд дуусахад шөнийн дөрвөн цаг болж байдаг гэв. Түүний хэлснээр бүтэн өдрийн ангийн суралцагсад хоногийн 24 цагийн 20 ба түүнээс дээш цагийг хэл сурахад, зориулж байж үр дүнд хүрдэг байна.

250 өгүүлбэрээ хийж байж өглөө хичээлд суух эрхээ авдаг л гэнэ. Дүрмийн бус үйл үгээ цээжлээгүй бол маргаашийн хичээлд суулгахгүй гэх зэргээр хариуцлагыг нь тухай бүрт нь авдаг гэнэ. Шавь нартаа шаардлага өндөртэй гэж сонсч байсан минь үнэн байх нь. Түүний шавь болж төгсөхийн тулд энэ дайны шалгуурыг давах юу ч биш гэнэ.

Бүтэн өдрийн эрчимжүүлсэн ангийн лекцийн хичээл.

Бага ангийн хүүхдийн анги.



Ингээд дээрх сургалтад сууж байгаа шавь нартай нь уулзсан сэтгэгдлээ хүргэе.



Суралцагч Б.Ганцэцэг: ДӨРВӨН ЖИЛИЙН ХӨТӨЛБӨРИЙГ НЭГ САРД СУРГАДАГ НЬ ҮНЭН ЮМ БАЙНА



-“Сондор хилэн” төвийн сургалт хэр үр дүнтэй байна вэ?

-Дөрвөн жилийн хөтөлбөрийг нэг сарын дотор сургана гэхээр сонирхол татаад энэ сургалтад суусан. Үнэхээр үнэн юм байна. Миний хувьд их сургуульд ажилладаг болохоор сургуулийн англи хэлний программыг хэрхэн явагддагийг мэднэ л дээ. Англи хэлний 26 цагийг дөрвөн жилийн турш үздэг. Төгсөхдөө 26 цагаа мэдээд төгсч байна уу гэдэг бас асуудалтай. Харин цаг заваа зарцуулаад “Сондор хилэн” төвд сурвал богино хугацаанд хэл сурах боломж байна. С.Төмөрөө багшийн заах аргачлалын талаар урьд нь сониноос уншиж байлаа. Хувь хүн л өөрийгөө дайчилж чадвал энэ төв сургаж чадаж байна. Өөрийгөө дайчлахгүй байхын ч аргагүй юм. Англи хэл заахаас гадна цаг барих, бие биеэ хүндлэх хичээл дээр зөв суух зэрэг хүмүүжлийн зарчмыг хүүхдүүдэд сайн суулгаж өгч байгаа нь их таалагдлаа. Монгол хүмүүс юмыг цагт нь хийдэггүй, хойшлуулдаг талтай. Харин энэ сургалтад сууж байгаа хүмүүс даалгавраа хийхгүй бол дараагийн хичээлд суух боломжгүй. Тэгэхээр даалгавраа хийхээс өөр аргагүй. Түүнээс гадна бие даах, ажил хичээлдээ хариуцлагатай хандах чухал ач холбогдолтой зан чанаруудыг хүмүүст суулгаж өгч байгаа нь олзуурхмаар санагдлаа.

-Таны хэлний түвшин ямар байсан бэ?

-Миний хувьд ганц нэг сар л хэлний курст сурч байсан анхан шатны л мэдлэгтэй байсан. Гадны зочидтой яриа өрнүүлж чаддаггүй байлаа. Ажлын болон хувийн шугмаар гадагшаа явах, интернэт, тв, сонин, сэтгүүлээс мэдээлэл авахад нас ахисан гэлтгүй англи хэл сурах хэрэгтэй болсон. Хүний яриаг ойлгоод байгаа мөртлөө, ярьж чаддаггүй дүрмийн ямар ч ойлголтгүй байсан. Харин одоо бол хамтарч ажилладаг зочидтойгоо чөлөөтэй ярих боломжтой боллоо. Энэ дашрамд “Сондор хилэн” төвийнхөө багш нарт баярлаж байгаагаа хэлмээр байна гэв.



Суралцагч Б.Галбадрах: ХЭЛ СУРАХ СУУРЬ МЭДЛЭГИЙГ МАШ САЙН ТАВЬЖ ӨГЛӨӨ



-“Сондор хилэн” сургалтын төвд англи хэл сурах болсон талаар хоёулаа яриагаа эхлэе?

-Миний хувьд “Kewiko” ХХК-д сүлжээний инженерээр ажилладаг. Ажлын шаардлагаар шинэ тоног төхөөрөмж ирэх болгонд англи хэл дээр зааврыг нь уншиж танилцах шаардлага гарна. Тэр болгонд ганц нэг мэддэг үгээрээ баримжаалаад ойлгодог төдий байсан. Их сургуульд хоёр улирал л хэл үзэж байсан болохоор анхан шатны мэдлэгтэй байсан.

-Англи хэл заах арга барилын нууц нь юундаа байна гэж та бодож байна вэ?

-“Сондор хилэн” төвд сурснаар дүрмийн мэдлэг маш цэгцтэй боллоо. Хувь хүн л өөрийгөө дайчилж чадвал С.Төмөрөө багш сургаж чаддаг юм байна. Товч бөгөөд тодорхой хамгийн гол нь системтэй мэдлэг олгодогоороо онцлог санагдлаа. С.Төмөрөө багш маань хичээлээ зүгээр нэг заагаад өнгөрдөггүй, заавал ойлгуулахыг хичээдэг хүний төлөө гэсэн сэтгэлтэй сайн багш. Манай ангийнхан 12 цагаа үзэж байгаа гэхэд хүнтэй чөлөөтэй ярьж чадаж байна. Багш биднийг бүх мэдрэхүйгээ хэл сурахад хандуул гэдэг. Шаардлага өндөр байхад сурах арга барилаа олдог л юм байна. Одоо цагт баймааргүй хүний төлөө гэсэн чин сэтгэлтэй багш гэж би хэлнэ. Миний хувьд алсдаа тэтгэлгээр магистрт сурах зорилготой байгаа. Суурь мэдлэгийг “Сондор хилэн” төв маш сайн тавьж өглөө гэж би хувьдаа баярлаж байна.



БҮТЭН ӨДРИЙН II ШАТНЫ СУРГАЛТ

Хичээл 12:30 цагаас завсарлахад бүтэн өдрийн II шатны ангийн хичээлийн явцтай танилцах боломж гарсан юм. Энэ ангид залуу багш Э.Нандинцэцэг хичээл ордог байна. Түүнийг залуухан гэлтгүй чадварлаг багш гэдгийг шавь нар нь онцлов. Өөрийн арга барил боловсруулсан хөтөлбөрөө С.Төмөрөө багш, багш нартаа гайгүй сайн эзэмшүүлсэн бололтой.

Бүтэн өдрийн I шатны ангид сурч байсан үе үеийн төгсөгчид нь олж авсан мэдлэгээ гүнзгийрүүлэн сурах хүсэлтэй байгаагаа удаа дараа тавьж байж. Үүнээс улбаалан С.Төмөрөө багш сүүлийн таван жил судалгаа хийсний дүнд бүтэн өдрийн II шатны сургалтын хөтөлбөрөө боловсруулжээ. Нэг сэдвийн хүрээнд гурван улсын түүх соёл, төрийн дуулал, ёс заншлыг харьцуулан орчуулж унших, бичих, ярих, сонсох гэсэн дөрвөн дадлыг цогцоор нь ордогоороо энэхүү сургалт үр дүнтэй онцлог болж чаджээ. Мэдээллийн эрин зуунд амьдарч байгаагийн хувьд мэдээллийг нь мэдлэг болгож, мэдлэгийг нь чадвар, чадварыг нь дадал болтол дүрэм, орчуулга, сонсгол ярианы хичээлүүдээ цогцоор заах нь түүний зорилго байв. Сургалт ч амжилттай болж, эхний сараасаа л, төгсөгчдийнхөө талархалын үгээр даруулсан гэнэ. Нэгдүгээр шатны сургалтад анхан, завсар дунд, ахисан дунд зэрэг дөрвөн шатны ангийг эзэмшээд төгсдөг бол, II шатны сургалтад, ахисан дунд гүнзгий гэсэн хоёр шатны мэдлэгийг эзэмшээд төгсдөг юм байна. Өөрөөр хэлбэл, энэ сургалтыг төгсөөд TOEFL, IELTS-ийн бэлтгэлд шууд сурах боломжтой байх нь.



Суралцагч н.Aззаяа: ХОЁРХОН САРЫН ХУГАЦААНД СУРААД АНХАН ШАТНААС ГҮНЗГИЙ ШАТНЫ МЭДЛЭГТЭЙ БОЛЖ ТӨГСЛӨӨ



-“Сондор хилэн” төвийн бүтэн өдрийн хоёр шатны сургалтад хоёуланд сурсан юм байна. Хэлний мэдлэг нь ямар болов?

-Миний хувьд арван жилдээ англи хэл сурч байсан ч цэгцтэй мэдлэг олж авч чадаагүй байсан. Өөрийгөө дунд шатны мэдлэгтэй гэж боддог байсан. Яг үнэндээ анхан шатны мэдлэгтэй байсан юм байна лээ. Үндэсний телевизийн “Монголын нэг өдөр” нэвтрүүлгээр С.Төмөрөө багш оролцож ярилцлага өгсөн. Нэвтрүүлгээр сарын дотор гурван хүнийг англи хэлтэй болгоно гэж маш итгэлтэйгээр амласан нь надад сэтгэгдэл төрүүлсэн. Тэгээд есөн сард нь ажилаа зохицуулж байгаад, бүтэн өдрийн I шатны сургалтад суусан. Эндээс англи хэлний 26 цагаа ойлгож, дүрмийн цэгцтэй мэдлэгтэй болсон. Арван сараас хойш бэлдэж чадалгүй байсаар сая II шатны сургалтад үргэлжлүүлэн сурсан. Арван нэгэн сарын дараа мартаагүй байгаа нь бидэнд дүрмийн мэдлэгийг хоногштол сайн заасан байгаа юм.

Бүтэн өдрийн II шатны сургалтад I шатны сургалтад олж авсан дүрмийн мэдлэгээ бататгахаас гадна, улс орны түүх соёлыг харьцуулан судлаж гүнзгий шатны мэдлэг олгож байна. Хэдхэн хоногийн дараа бүтэн өдрийн II шатны сургалтаа төгсөх гээд сэтгэл догдолж байна. Цаашид IELTS, TOEFL-д суралцаж гадаадад магистраа хамгаалах зорилготой байгаа.

“Сондор хилэн” төвд ердөө хоёрхон сарын хугацаанд сураад анхан шатнаас гүнзгий шатны мэдлэгтэй болж төгсөнө гэхээр уншигч таньд итгэмээргүй санагдаж магадгүй. Гэвч энд сурч байгаа, сураад төгссөн хүмүүсийн сэтгэгдэлүүдээс харахад үүнийг батлаад өгнө. Тус төвийн бүтэн өдрийн хоёр шатны сургалтад хоёр сар англи хэл сурсан бүсгүй, Канад улсад хэл сурахаар жил амьдарсан нөхрөөсөө ч илүү мэдлэгтэй болсон байжээ. Ямар сайндаа л Монголдоо хоёрхон сар суугаад сурчих юмыг хаа байсан тийшээ зардал мөнгө болж, цаг хугацаа алдах хэрэггүй юм гэлцэж байсан аж. Манайхан хэл сурахаар Малайз, Сингапур, Энэтхэг улс руу их явдаг. Тэгж цаг мөнгөө үрэхгүйгээр англи хэл сурах боломж бидэнд байгааг С.Төмөрөө багшийн үе үеийн шавь нар батлаад өгнө.

Сургалтын төвдөө өглөөнөөс оройг хүртэл хичээл заахын хажуугаар “Смарт радио 107” дээр долоо хоногт хоёр удаа радио хичээл заадаг гэнэ. Цаг зав, боломжоосоо хамаараад хэл сурч чадахгүй байгаа олон хүнд зориулж “Смарт радио” -тай хамтран ажилласан нь амжилттай болж, радиогоор англи хэл сурч буй олон зуун шавь нартаа болжээ.

Радио хичээл рүүгээ явах замд нь яриа өрнүүлэх боломж бидэнд сая нэг олдов. С.Төмөрөө багштай ярих зуур сурахыг хүссэн хүмүүсийн хүсэлт, ТВ хичээлийн бичлэг, FM-ийн нэвтрүүлгийн бичлэг гэхчлэн түүний утас зогсоо зайгүй дуугарах аж. Тэр үнэхээр завгүй бас эрэлттэй багш юм. Түүний амжилттай яваагийн гол нууц нь юундаа байгааг асуухад: Мэргэжилдээ дуртай хэл сурахыг хүссэн хэн бүхэнд чин сэтгэлээсээ ханддагт байдаг байх хэмээн даруухан хариулсан.

Дөрвөн хүүхэдтэй айлын том хүүхэд болж төрсөн, тэр долдугаар ангид байхдаа л багш болох шийдвэрээ гаргаж байж.

Сургуулиа төгсөөд цэцэрлэгийн насныхан, арван жилийн хүүхдүүд, оюутнууд зэрэг бүх насныханд хэл зааж байсан нь түүнд маш том туршлага болж, өнөөдрийн амжилтынх нь эх үндэс болсон байна. Одоо бол тэрээр англи хэлгүйгээр амьдралаа төсөөлж чаддаггүй гэсэн. Англи хэлний ачаар амьдралынхаа ханьтай ч таарчээ.

Дөрвөн жилийн хөтөлбөрийг нэг сард багтаан заах аргыг хэрхэн боловсруулсан талаар асуухад “Дөрвөн жилийн хөтөлбөрийг нэг сард багтаан цэгцтэй системтэйгээр зааж боловсронгуй болгохын тулд би олон жилийг зарцуулсан.

“А” үсгээс эхлээд л, 26 цагаа хүнд хэрхэн системтэйгээр заах вэ гээд л боловсронгуй болгохын тулд өглөөний 04:30, оройны 08:30 хүртэл бэлддэг байлаа. Хоёр жилийн турш өдөр шөнөгүй бэлдсэний үр дүнд өнөөдрийн заах арга барилаа бий болгосон” гэв.

Үнэндээ түүний олон жилийн хөдөлмөрийн үр дүнг нэгхэн сарын дотор сурч байгаагаараа шавь нар нь азтай юм. Бид ийн ярилцсаар “Смарт радио 107” дээр ирлээ. Нам жим өрөөнд чихэвчээ зүүн, микрофоны ард байраа эзэлсэн С.Төмөрөө багш сонсогчиддоо өдрийн мэнд хүргээд хичээлээ эхлэв. Өмнөө ямарч дэвтэр цаас харалгүй дүрмээ цээжээр ярин, өгүүлбэрт хэрхэн ашиглагдах талаар тайлбарлан ярих нь гайхалтай. Богино долгионы үелзлээр Улаанбаатар хотын өнцөг булан бүрт, гэртээ, машиндаа, ажил дээрээ С.Төмөрөө багшийн олон зуун шавь нар үг алдалгүй бичихийг хичээж байгаа байх гэсэн бодол энэ үед өөрийн эрхгүй төрсөн. Түүний мэдэлд 40 минутын турш удирдуулсан англи хэлний хичээлийн цаг дуусах, дөхсөнийг найруулагч санууллаа. Хичээлийн төгсгөлд багш үзсэн дүрмээ давтан сануулаад, даалгавараа өгч дараагийн хичээл дээр уулзахын ерөөл тавин өндөрлөв.

FM-ээс гараад бид сургалтын төв рүү явах замдаа түрүүчийн яриагаа үргэлжлүүлэв. “Сондор хилэн” төв 10 жилийн хугацаанд нийт 8000 гаруй хүнийг амжилттай төгсгөжээ. Ямарч хүнд чин сэтгэлээсээ заагаад явуулдаг болохоор, шавь нарынх нь 80 гаруй хувь нь өмнө төгссөн хүмүүсээс мэдээлэл авч ирсэн байдаг гэнэ.

Ярилцаж явсаар бид сургалтын төв дээр ирлээ. Одоо та ямар хичээлтэй вэ гэвэл “Худалдаа хөгжлийн банкны ангид орно гэв. Ажилчдынхаа хэлний боловсролд анхаардаг байгууллагууд “Сондор хилэн” төвтэй хамтарч ажилладаг гэнэ. Худалдаа хөгжлийн банк “Глобал бридж” ХХК, ХААИС, Нийслэлийн хүүхэд хөгжлийн төв, “Орчлон” сургууль зэрэг байгууллагууд ажилчдаа хэд хэдэн групп болгон сургасаар байгаа аж. Хамгийн том түнш Худалдаа хөгжлийн банк. 2011 оноос хойш нийт 13 дах удаа тус төвд ажилчдаа сургаж байгаа аж.

Байгууллагын соёл, сахилга батыг дээд зэргээр нэвтрүүлсэн тус банкныхантай урт хугацаанд хамтарч ажиллаж буйдаа баяртай байгаагаа С.Төмөрөө багш дурьдаад авсан.

Биднийг ороход Худалдаа хөгжлийн банкны 40-өөд ажилтан С.Төмөрөө багшийн хичээлд суухаар иржээ. Багшийн заах арга барилаас гадна зарчимч хариуцлагатай, цаг минут секунд бүрийг бүтээлчээр ашиглаж, багш нараа удирдаж байгаа гээд, түүнээс авах чанар олон байгааг тэд онцолж байлаа. Мөн сургалтын төв гэхэд хичээлийн хөтөлбөр нь ямарч их дээд сургуулиас дутахааргүй боловсронгуй байгааг тэд дурссан.

Оройн 18 цаг болж “Сондор хилэн” төвд өнжсөн өдрийн сурвалжлага маань өндөрлөлөө. Намайг гарахад С.Төмөрөө багш хичээлээ заагаад л үлдсэн.

Зөвхөн нэг өдөр л түүний хичээлд суусан би ийм их мэдээлэл олж авч байхад, бүтэн сарын турш сууж байгаа хүмүүс ямар их зүйл сурч байгаа бол доо хэмээн бодогдох. Түүний сургалт яах аргагүй өөр юм.

Хөдөөгийн малчнаас эхлэн өнөөдрийн улс төр, бизнесийн хүрээнийхэн хүртэл тусгайлан цаг авч С.Төмөрөө багшаар англи хэл заалгадаг гэж бодохоор түүнийг хэр чансаатай багш болохыг баталдаг гэлтэй. Түүний ярьснаар. Өглөөний төрийн дууллаар гарч үдшийн төрийн дууллаар харьдаг түүний гол нууц нь хэл сурахыг хүссэн хэн бүхэнд чин сэтгэлээсээ ханддагт байдаг буй за. Одоо цагт монголчуудад үгүйлэгдээд байгаа хариуцлага гээчийг өөрийн болгож чадсан С.Төмрөө багшийг энэ цагийн амжилттай хүн гэж би нэрлэнэ.



Төгсөгчдийн сэтгэгдэл:

♦ Сондор хилэн сургалтын төвийн англи хэл зааж байгаа арга барил маш их таалагдсан. Хэрвээ та англи хэл сурах гээд болохгүй байна бүтэхгүй байна гээд шантарч байгаа бол энэ төвд заавал ирээрэй. Би өөрөө энэ төвийн бүтэн өдрийн вакумд суусан. Маш их таалагдсан. Англи хэлний маань дүрмийн мэдлэг цэгцэрч, цаашид суралцах урам зориг нэмэгдсэнд их баяртай, сэтгэл хангалуун байгаа.

--- Г.Дэлгэрмаа ---

♦ Сондор Хилэндээ баярлалаа. Үнэхээр үр дүнтэй маш сонирхолтой. Өөрөө л хичээвэл та англи хэлтэй болно шүү.

--- Хишигжаргал ---

♦ Гадаад хэл сурахад сурахад хамгийн чухал нь оролдлого хувь хүний хичээл зүтгэл юм байна лээ.

--- Б. Очирхуяг ---

♦ Хамгийн гол нь надад сарын дараа үр дүн нь бодитойгоор мэдэгдэж би гадаад хүнтэй ярихад саадгүй ойлголцож байсан нь итгэхэд бэрх хэрнээ цорын ганц үнэн энэ байлаа. БИ БАС ТА БИД ХОЁР ХОЁУЛАА ЯМАР МУНДАГ ЮМ БЭ?

--- Д. Долгормаа ---

♦ Уг төвийн бусдаас ялгарах гол онцлог нь хүнийг маш сайн шахаж чаддаг, мөн хичээлийг маш сонирхолтой бөгөөд хялбар аргаар заадаг үзсэн зүйлээрээ байнга шалгалт авч шалгаж байдаг учраас суралцагсад маш их зүйлийг мэдэж авдаг.

--- Б. Баярбуян ---



ХАЯГ: Энхтайвны гүүрний зүүн хойно Park place-ийн 6 давхарт. (Шинээр баригдсан 13-н давхар барилга)

УТАС: 9911-2414, 9999-2414, 99283293, 98103020.

- WEB: www.sondorkhilen.mn

PAGE: http://www.facebook.com/Sondorkhilen English language center



Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

АН-ын бүлэг мэдээлэл хийхгүй

Монгол Улсын спортын гимнастикийн анхны шигшээ багийн тамирчин, дасгалжуулагч , ОАриунболд агсны нэрэмжит спортын гимнастикийн тэмцээнийг түүний гэр бүл, үр хүүхдүүд, щавь нар болон Монголын гимнастикийн холбоо хамтран зохион байгууллаа. Энэ сарын 1-нд спортын гимнастикийн шигшээ багийн зааланд зохион байгуулсан уг тэмцээнд 80 гаруй тамирчин 12 зэрэглэлээр оролцсон юм. Цаашид уг тэмцээнийг уламжлал болгон гурван жил тутамд зохион байгуулахаар төлөвлөж буй аж. Нэрт дасгалжуулагч О.Ариунболд нь анх 18 настайдаа улсын шигшээ багт тамирчнаар орсноосоо хойш Сүхбаатар аймгийн Биеийн тамир спортын хороо болон SOS асрамжийн төв зэрэг байгууллагад багш дасгалжуулагчаар ажиллаж, амьдралынхаа 60 шахам жилийг спортын гимнастикыг хөгжүүлэхэд зориулжээ.

“Эмээлт” захад өчигдөр хонины нэхийг өлөнтэй нь хамт 2500 төгрөгөөр худалдан авч байв. Энэ нь сарын өмнөхөөс 500 төгрөгөөр хямдарсан боловч өнгөрсөн зуныхаас 10 дахин өссөн үзүүлэлт юм.



Монгол хонины нэхийний үс нь ширүүн, арьс нь нимгэн тул гадаад зах зээлд эрэлт багатай байдаг. Тиймдээ ч үнэ нь унаж, өнгөрсөн зургадугаар сард 200 төгрөгөөр зарагдаж байсан юм. Малчид хониныхоо ноосыг зун хяргадаг тул нэхий нь үнэ хүрдэггүй. Харин намар үс нь ургаж үзүүрсхэн болсон хонины нэхийний эрэлт өсдөг учир үнэ нь ийн нэмэгдэж буй аж.

УИХ-ын гишүүн Д.Гантулгатай ярилцлаа.

-Шинээр бүрэлдсэн парламентын хамгийн залуу гишүүн нь та. Таны намтрыг уншихад 1987 онд төрсөн гэж байсан. Яагаад ийм залуудаа УИХ-д нэр дэвших шийдвэр гаргасан юм бэ?
-Монгол Улсын долоо дахь удаагийн парламентын сонгууль болж өнгөрлөө. Долоон удаагийн УИХ-ын сонгуулийн нийт хугацааг авч үзвэл хамгийн залуудаа сонгогдож байсан нь Д.Батбаатар гэж хүн бий. Д.Батбаатар гишүүн 1992 онд 28 настай байхдаа Налайх дүүргээс сонгогдож байсан юм билээ. Хоёр дахь тохиолдол нь би болж байна. Удахгүй 29 нас хүрнэ. Залуу хүн улс төрд орох шаардлагатай гэж би боддог. Яагаад гэвэл, нэгдүгээрт, Монгол Улс залуучуудын орон. Хоёрдугаарт, улс төрд залуучуудын оролцоо харьцангуй бага байна. Орон нутагт ажиллаж, иргэдтэй уулзалт хийхэд ихэвчлэн төрийн албан хаагчид, эсвэл ахмадууд л ирдэг. Төрийн албан хаагчид, ахмадуудтай уулзана гэдэг чинь тэдний асуудал л яригдана гэсэн үг. Харин залуучууд асуудал ярьдаггүй, уулзалтад оролцдоггүй болохоор өөрсдийг нь хамгаалах, өөрсдөд нь чиглэсэн, эрх ашигт нь нийцсэн бодлого төдийлөн гардаггүй юм. Тиймээс залуучуудын дуу хоолой болж, тэдний үгийг төрд хүргэх төлөөлөл зайлшгүй хэрэгтэй байна. Тэр утгаараа УИХ-д нэр дэвших шийдвэр гаргасан.
-УИХ-ын гишүүнээр сонгогдохоос өмнөх ажлын туршлагаасаа хуваалцвал?
-Миний хувьд зургаан жилийн өмнө МАН-ыг сонгон элсч, хөгжил шинэчлэлийн төлөө дуу хоолойгоо хүргэе гэж намын боловсон хүчний хамгийн залуу байгууллага болох Оюутны холбооны ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон. Оюутны холбооны ерөн­хий­лөгчөөр ажиллаж байх хугацаандаа мөн хамгийн залуудаа намын Удирдах зөвлөлд сонгогдсон хүн болсон. Мөн Монгол Улсын Шадар сайдын зөвлөхөөр ажиллаж байсан. Ингээд 2016 оны УИХ-ын сонгуулийн тойрог хуваагдахад Хэнтий аймагт буюу УИХ-ын сонгуулийн 42 дугаар тойрогт нэр дэвшихээр болсон.
-42 дугаар тойргийг яагаад сонгосон юм бэ?
-Хэнтий аймгийн Мөрөн сум 42 дугаар тойрогт хамаарч байсан. Мөрөн суманд би төрж, өссөн. Манай ээж мөн адил тус сумын уугуул хүн. Мөрөнгийн наад талд оршдог Жаргалтхаан сум манай аавын төрсөн нутаг. Хэнтий аймгийн төвд дунд сургуулиа төгссөн. Төрсөн гэр маань хөдөө байдаг байсан учраас 5-10 дугаар анги хүртлээ хамаатан садан, найз нөхөд гээд 20 гаруй айлаар амьдарч байсан. Хүүхэд байхдаа хүүхдийн байгууллага, оюутан болоод оюутны байгууллага удирдаж ирсэн. Хожмоо нутгийнхаа Оюутан залуучуудын холбооны ерөнхийлөгч болоод одоог хүртэл ажиллаж байна. Тиймээс төрсөн нутаг Хэнтий аймгийн ард иргэд надад итгэл хүлээлгэнэ гэдэгт итгэн 42 дугаар тойрогт нэр дэвшсэн.
-Сонгуульд нэр дэвшигчдээ тодруулах, тэр дундаа тойрог хуваарилах үед нам дотор багагүй маргаан, өрсөлдөөн үүсдэг. Тэр тусмаа том намаас залуучууд тойрогт хуваарилагдана гэдэг бол тун хэцүү. Таны дэвшсэн 42 дугаар тойрогт УИХ-ын гишүүн асан Н.Ганбямба нэр дэвшинэ гэж байсан ч тийм зүйл болоогүй. Ямар үйл явдал болоод Н.Ганбямба биш та дэвшихээр болсон юм бэ?
-Нэгдүгээрт, улс төр өөрөө өрсөл­дөөн. Хоёрдугаарт, нэр дэвшүү­лэх­дээ намаас тухайн хүн ялалт байгуулах боломжтой юу гэдгийг хардаг. 42 дугаар тойрогт АН-аас нэр дэвшсэн, Хэнтий аймгийн Засаг дарга асан Ж.Оюунбаатарын рейтинг харьцангуй өндөр, ялалт байгуулах хамгийн өндөр магадлалтай хүн байсан. Энэ хүнтэй эн зэрэгцэх хэмжээнд өрсөлдөх хүн хэн байх вэ гэдэг дээр манай намынхан ярилцсан. Түүнээс гадна би намын Удирдах зөвлөлд ”Нийгэм шинэ үе, залуу хүмүүсийг хүсч байна. 42 дугаар тойрогт ялах боломж надад байна. Ялалт байгуулахын төлөө ажиллахаас гадна Д.Гантулга гэж эгэл жирийн малчин айлаас гаралтай, янз бүрийн бизнест холбогдоогүй, нэр цэвэр залууг МАН нэр дэвшүүлснээрээ нийгмийн дэмжлэг авах бололцоо бүрдэнэ. Тийм учраас УИХ-ын 42 дугаар тойрогт намайг дэвшүүлж өгнө үү” хэмээн хүсэлт гаргасан. Харин гаргасан саналыг маань намын Удирдах зөвлөл хүлээн авч 100 хувь дэмжсэн. Н.Ганбямба дарга нэрээ татаж, залуу, эрч хүчтэй хүн нэр дэвших санал гаргаж байгаад баяртай байгаагаа илэрхийлсэн.
-Таныг айлын бага гэж сонссон юм байна. УИХ-ын гишүүнээр сонгогдоход гэр бүлийнхэн тань танаар бахархсан байх?
-Гэр бүлийнхэн, найз нөхөд маань бүх талаараа тусалж, дэмжсэн. Эхнэр хүүхэдтэй. Аав маань малчин. Харин ээж маань тэтгэвэрт гарсан. Насаараа сум нэгдлийн бага эмч хийсэн хүн. Эцэг, эхээс зургуулаа. Би айлын бага. Ер нь их өнөр өтгөн айл байдаг.
-УИХ-ын гишүүнээр сонгогдоод гурван сар орчим болж байна. Шинээр сонгогдсон гишүүд, тэр дундаа залуу гишүүдийн үгийг үл тоодог, элэг барьдаг зүйл ажиглагддаг. Танд тийм зүйл тохиолдож байв уу?
-Намайг элэг барихгүй байх аа. 2006 онд Үндэсний шилдэг уран илтгэгч болж байлаа. Нэгдүгээр курст байхдаа ”Монголын лектор” төвд багш болж, улстөрчдийн хэлэх үгийг бэлдэж, зааж, зөвлөж, хөгжүүлэх ажил хийдэг байсан. 2008 оноос улс төрийн сонгууль дээр ажилласан. МАН бол харьцангуй ёс зүйтэй нам. Чи хэдэн настай вэ биш улс төрд ямар амжилт гаргасан бэ гэж ярьдаг. Удирдах зөвлөлийн гишүүн бол Удирдах зөвлөлийн гишүүн. Хашиж байгаа албан тушаал, нийгэмд хүлээн зөвшөөрөгдсөн байдлаараа л явдаг байх.
-Эрх баригч хүчний гишүүн бо­лохоор үгийг тань үл тоосон байдал гарахгүй байгаа байх. Сөрөг хүчний гишүүн байсан бол өөр байх л даа.
-АН төр барьж чаддагүй юм байна, МАН харин жагсч чаддаггүй юм байна гэж ярьдаг. Түүн шиг АН бол маш сайн сөрөг хүчин ш дээ. Цаашдаа ч тийм байх биз. Сөрөг хүчин сайн ажиллаж байж бодлого зөв гардаг. Сайн сөрөг хүчин байна гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Түүнээс гадна ард түмэн өнгөрсөн дөрвөн жилийн хугацаанд ажилласан эрх баригчдад тохирох дүнг нь тавьсан. Эдийн засгийн хямралаас гадна улс төрд ч гэсэн хямрал бий болсон. Нэг нэгнийгээ хавчсан, дарангуйлсан, үл тоосон байдал газар авсан шүү дээ. Энэ бүхнээс харахад МАН ч гэсэн зөв ажиллах ёстой.
-Танай намын Бага хурал хэзээ болох вэ?
-Орон нутгийн сонгуулийн дараа болно.
-Бага хурлаар ямар асуудлуудыг хэлэлцэх бол?
-Ерөнхий нарийн бичгийн даргаа жинхэлнэ. Мөн нарийн бичгийн дарга нараа шинэчилж, солино. Бага хурлын гишүүдээс төрийн албанд очсон бол нам, төр хоёр тусдаа байх ёстой гэсэн логикоор заримыг нь чөлөөлж, томилох ажлууд байгаа.
-Одоо Ерөнхий нарийн бичгийн даргын үүрэг гүйцэтгэгч Д.Амарбаясгаланг жинхэлнэ гэсэн үг үү?
-Одоогийн байдлаар бодлого тийм байгаа. Гэхдээ орон нутгийн сонгуулийн үр дүн нөлөөлөх байх.
-Орон нутгийн сонгуульд хэр ач холбогдол өгч ажиллаж байгаа вэ?
-Хэд хоногоос аймгуудаар явна. МАН орон нутгийн сонгуульд ялах ёстой. Монгол Улс нэг улс хэрнээ орон нутгийнхан нь толгой мэдэж, түүнээс болж зөрчил, маргаан их гардаг. Үндэсний хэмжээнд явж байгаа бодлогоо унагаадаг. Орон нутгийн­хантайгаа ойлголцож чадахгүй бол ажил урагшлахгүй. Тийм учраас ялалт байгуулсан улс төрийн хүчинд бүх эрхийг нь өгөөд, дээрээс нь хариуц­лагаа тооцоод явах нь зөв юм. Тэгэхгүй АН орон нутагт ялчихвал дөрвөн жилийн дараа юу гэж тайлбарлах вэ. Ажил яваагүй нь АН, МАН хоёр ойл­голцоогүйгээс болсон гэх үү.
-Та эдийн засагч мэргэжилтэй хүн. Төсвийн тодотгол дээр байр сууриа илэрхийлээч?
-Орлогын эх үүсвэр нь тодорхойгүй атлаа зарлага нь тодорхой төсөв батлагдлаа. Дөрвөн их наяд төгрөгийн зардалтай. Тэгсэн хэрнээ Засгийн газраас оруулж ирсэн татвар нэмэх, зардлаа танах зэрэг саналуудыг бүгдийг нь болиулсан. Орлого олох эх үүсвэр нь тодорхойгүй байхад Засгийн газар яаж ажиллах юм бэ. Өр тавих уу, зээл авах уу, том төсөл хөтөлбөрүүдээ хөдөлгөх үү гээд шийдэхэд их амаргүй байдалд орчихоод байна. Засгийн газар сайн ажиллаад, оновчтой шийдвэр гаргаж чадна гэж найдаж байгаа. Гэхдээ зарчмын хувьд бид маш сайн бодох ёстой. Орлого тодорхойгүй, зарлагаа баталсан нь логикийн хувьд маш буруу зүйл ш дээ. Тэгэхээр орлогоо бүрдүүлэх, татварын зөв механизм бий болгох хэрэгтэй. Жишээлбэл, их орлоготой хүмүүсээс илүү татвар авах санал оруулж ирсэн. Энэ байж болох л хувилбар байсан. Ийм зүйлүүдээ цаашид хийж, ажиллах ёстой.
-Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн тухайд юу хэлэх вэ?
-Засгийн газрын мөрийн хөтөл­бөрийг сайн гэж дүгнэж байгаа. Ирэх дөрвөн жилийн болон урт хуга­цааны хөгжлийн том зургуудаа харж боловсруулсан. МАН-ын сонгуульд дэвшүүлж оролцсон мөрийн хөтөл­бөрийн 90 хувь орсон байгаа. Тэгэхээр хөгжлийн бодитой зураг гарах болов уу гэж бодож байна.
-Эдийн засаг хүнд байгааг бүгд ярьж байна. Сайжруулах, тогтворжуулах гаргалгаа юу байна вэ?
-Том төслүүдээ хөдөлгөх. Хөрөнгө нь, хөрөнгө оруулагч нь, санхүү нь, санхүүжүүлэгч нь тодорхой, ТЭЗҮ-ээ хийчихсэн маш олон төсөл бэлэн байж байна. Төр зөвшөөрвөл ажил нь эхлэхэд бэлэн. Монголд мөнгө орж ирэх бололцоо байна. Жишээлбэл, Өмнөговь аймагт цахилгаан станцын гурван том төсөл байна. Аль нэг нь л хөдөлнө. Гурвууланг нь хэрэгжүүлнэ гэж байхгүй шүү дээ. Гэтэл нэгийг нь хэрэгжүүлэх гэхээр үлдсэн хоёр нь гацаадаг. Улс төрийн лоббиноос болж. Ерөнхий сайд болон улстөрчдөөс хүсч байгаа ганц зүйл бол, эр зориг гаргаад аль нэгийг нь л хэрэгжүүл. Нөгөө хоёроос нь уучлал гуйгаад, унагаа. Эр зоригтой байх гэж л улстөрч болсон юм байгаа биз дээ. Зоригтойгоор шийдэх гэж л улс төрд орж ирсэн биз дээ. Гэтэл одоо бүгдэд таалагдах гээд ямар ч төслийг хөдөлгөхгүй байна. Тэгсэн атлаа аль нь хэрэгждэггүй. Ийм арчаагүй төр байж болохгүй. Шийдэл гаргадаг төр байх ёстой. Бүх асуудлыг шийдэж чадахгүй гэдгээ бас хүлээн зөвшөөрөх ёстой. Өнгөрсөн дөрвөн жилийг л харчих. Нарийн төмөр зам тавих уу, өргөнийг тавих уу гэж хоёр талд хэрэлдсээр байгаад шийдэж чадаагүй. Аль алинд нь сул, давуу тал байгаа. Бүгдийнх нь сул талыг яриад л шийдээд явах ёстой. Улс төрчид зоригтой, зоримог, шийдэмгий байх ёстой.
-Шийдэл олоод ”Стэнд бай” хөтөлбөрт хамрагдах гээд л байх шиг байна?
-”Стэнд бай” хөтөлбөрт хамрагдвал тодорхой хэмжээний мөнгө орж ирэх байх. Гэхдээ энэ хөтөлбөрт хамрагдвал зарим зүйлүүд хязгаарлагдмал бол­но. Жишээлбэл, энэ зардлаа тана, үүний­гээ хас, тэр хөтөлбөрөө хий гээд бидэнд шууд зааж эхэлнэ шүү дээ. Хэрвээ тэгвэл улс төрийн эрсдэлийг нь бид хүлээж чадах уу. Иргэдэд өгч байгаа хавтгайрсан халамжаа бүгдийг нь боль гэнэ ш дээ. Мөнгө өгч байгаа хүмүүс зүгээр орхичихгүй. Харин улс төрийнхний, иргэдийн хүсээгүй зүйлүүдийг хийнэ. Түүнийг нь бид хүлээн аваад хийж чадах уу гэдгээ бодох ёстой. Гэхдээ энэ бол цор ганц гарц биш гэдгээ хүлээн зөвшөөрөөд өөр арга хэрэгжүүлэх бололцоог олох хэрэгтэй.