-
2016 оны 2 сарын 09
Билгийн тооллын XVII жарны ”Муу нүүрт” хэмээх гал бич жилийн Хаврын тэргүүн сарын шинийн нэгний өглөөний нар харах ёслол Хийморийн овоонд боллоо.
Өнөөдрийн зурхайд өдрийн наран 7 цаг 58 мандана хэмээн зуржээ. Тиймээс иргэд Хийморийн овоонд эртлэн гарч, шинийн нэгний нарыг хурайлан угтав.
Монгол зон хаврын тэргүүн сарын шинийн нэгний нарнаас энерги авахаас гадна тухайн жилийн өнгийг шинждэг уламжлалтай. Анхны нарыг харсан түмэн ирж буй цаг гэрэл гэгээтэй, санасан бүхэн сэтгэлчлэн бүтэх нигууртай хэмээн билэгшээж байв.
Нийслэлчүүдийн хувьд шинэ оны анхны нар харах ёслолыг хотын төвд орших овоо, толгодоос гадна зэргэлдээх аймаг сумын нутагт үйлддэг уламжлалтай билээ.
Б.Туул
Эх сурвалж: Монцамэ
-
2016 оны 2 сарын 09
Монголчууд бид аж төрөх, айл гэрийн ёсны баялаг уламжлалтай. Хүүхдийн нэр өгөх, хүүхдийн угаалгын зан үйл, хүүхдийн даахь үргээх, удам залгуулах ухаан, найрын дэг ёс, шинэ гэрийн найр, хуримлах, насны ой тэмдэглэх, төл авахуулах, мал хөнгөлөх, ноос савах, эсгий хийх, ан агнуур зэрэг аж төрөх болоод айл гэрийн зан үйлийн гайхамшигтай ёс дэгтэй ард түмэн бид билээ.
Орчин үед дээрх биет бус соёлын өвүүд алдагдах, мартагдах нь олонтаа болж, уламжлалт зан үйлүүдийг гажуудуулах тохиолдол гарах болсон.
МЭНДЛЭХ ЁСОН
Монголчуудын мэндлэх, хүндлэх ёс арвин баялаг уламжлалтай байдаг. Гаднаас ирсэн хүн гэрийн гадаа ирж, мориноосоо буухын өмнө:
- Нохой хорио! гэхэд нэгэн хүн нохой хорьж өгнө. Тэгэхэд нь унаанаасаа бууж, морио уяад (тушаад) зочин хэт хутгаа буулган гэрт орж:
- Сайн байцгаана уу? (хоёроос дээш хүн байвал) сайн байна уу та (ганц хүн байвал) гэж мэндэлнэ. Хэт хутгаа ийнхүү буулгадаг нь муу санаа өвөрлөж ирээгүй, аюулгүй гэдгийн тэмдэг болдог юм.
Гэрийн эзэн:
- Дээшээ сууна уу (морил) гэж зочныг хүндлэн суулгасны дараа тухайн үеийн байдлаас хамааран зочин:
- Сайн зусаж (намаржиж, өвөлжиж, хаваржиж) байн уу гэж мэндчилнэ. Гэрийн эзэд:
- Сайхаан, сайхан зусаж (намаржиж, өвөлжиж, хаваржиж) байнауу? гэж хариу мэндчилэн, хэрэг зориг хаа хүрнэ, хэт нутаг хаана билээ? гэх зэргээр байдлыг мэдэхээс гадна, цай идээ барьж хундэтгэн зочилно.
Хэрэв чанасан цай, хоол болж байхад зочин ирж тохиовол бэлгэ дэмбэрэлтэй явна гэж үздэг. Зочин хэрэг зориг, хэт нутгийнхаа талаар ярьж, улмаар нэр алдраа мэдэлцэж, хөөрөг, гаанс зөрүүлэн нутаг орны газрын гарц байдал, малын тэвээрэг, нүүдэл суудлын талаар ярилцдаг. Хэрэв зочин хол газраас яваа бол цай хоолоор дайлж, өнжиж, хоноод явах боломжийг гэрийн эзэд болгоодог заншилтай.
Хэрэв өмнө нь таньдаг хүнтэй ойрд уулзаагүй бол мөн дээрхийн адил мэндэлнэ. Зочин:
- Сонин сайхан юутай байна? гээд ажил, ахуйн холбоотой зүйлийг ярьцгаана. Дүү насны хүн ахмад хүнтэй эхлэн мэндчилж амрыг эрдэг ёстой. Малын бэлчээрт, эсвэл замд тааралдсан хүнтэй бол зөв талаараа зөрөх маягтай болж мэндчилнэ. Хэрэв яараагүй бол мориноосоо бууцгаан газар сууж мэндээ солилцохын хамт хөөрөг, ганс зөрүүлэн ахуй байдал, аж амьдралынхаа талаар хөөрөлдөж, нэг ёсондоо тодорхой мэдээлэл олж аваад явцгаадаг байна. Эсгий хийх, ноос савах, унага тамгалах болоод бусад зан үйл, ёслолын үеэр холбогдох бэлгэ дэмбэрлийн үгийг харилцан хэлэлцэж, ажил үйлсэд нь гар бие оролцон туслалцана.
НАЙРЫН ДЭГ ЁС
Монголчууд баяр наадам, хурим найрыг нарийн дэг журамтай хийх талаар олон зуун жилийн арвин баялаг уламжлалтай билээ. Манай ард түмэн ямар ч найрыг нарийн зохион байгуулалттайгаар хийж найр наадмын ёс журам сайн мэдэх хүнээр найрын ахлагч сонгон түүний зөвшөөрөлгүйгээр хоорондоо ярилцах, дураар гарч, орох, суудал сольж суух зэргийг хүртэл хатуу цээрлэн ямар дуу, ерөөлийг хэдийд дуулж, ерөөх, ямар зан үйлийг хэрхэн гүйцэтгэх тэргүүтнийг тогтсон ёс журмын дагуу үйлддэг уламжлалтай.
Аливаа найр ийнхүү нарийн дэг ёстой байдаг нь зочин гийчдийн наргиан цэнгээнийг боогдуулах бус харин ч аятай таатай нөхцөл боломжийг олгож буй хэрэг юм. Мөн найр хурим дээр олонд хандаж хэлэх үгийг энгийн ярианы байдлаар бус харин уран тансаг хэллэг бүхий шүлэг ерөөлөөр хэлэлцдэг нь гоо сайхны учир холбогдолтой ажээ.
Найр хуримд гүйцэтгэх зан үйл, хэлэх ерөөл, дуулах дуу цөм тусгай дэг ёсыг дагадгийн адил зочин гийчинд идээ будаа, архи дарс барихдаа мөн тогтсон ёс журмыг баримталдаг. Зочин гийчдэд барих идээний эхний зүйл нь цай идээ, тэгээд бүхэл мах, дараа нь шаз (шөлтэй хоол) байх бөгөөд хойшид дуу, ерөөлийн завсар айраг сархадыг тусгай дэг ёсны дагуу барьдаг. Ялангуяа их найр ёслолд алив идээ ундааныг барихад тухайлсан уран шүлэг хэлдэг. Тухайлбал цай барихад:
“Цай нэртэй энэ зүйл болбоос
Идээ идээний дээж билээ
Ирэх гийчний угтуул билээ
Зоог бүгдийн манлай билээ
Зочин болгоны тосгуул билээ
Зон түмээрээ та Зооглож айлдана уу” гэдэг бол махан зоог барихад:
“Хамаг Монголын зоог болсон
Халзан цагаан хонины чинь
Хан соёрхолт толгой хийгээд
Халив сүүлтэй хавтгай ууц
Хаа гуя хавирга сүвэргэ
Хамаг бүгдээрээ цогцлоод
Хас их царай дээр чинь
Хавтай сайхан ярайж байна
Хамгаас эрхэм зочин та
Хайрлаж ам хүрч зооглоно уу” гэдэг байна. Эдгээр үг нь нийтдээ тухайн зоог идээг магтан түүнээс зооглохыг хүссэн утгатай байдаг.
Ер нь монголчуудын найр хуримын нийтлэг заншил ёсоор бол эхний гурван дугарааны архи дарсыг нийтээр уух ёстой ба үүнийг дархан хундага гэж нэрлэдэг бөгөөд түүнээс цаашхийг эрийн цээнд (25-аас дээш) хүрч өрх гэр толгойлсон хүмүүс тохируулж уухыг зөвшөөрдгөөс бус 25 нас хүрээгүй залуусыг уухыг төдийлөн таашаадаггүй байв.
Найрын үед хэлдэг ерөөлүүдийн нэг нь сөнгийн ерөөл. Энэ ерөөлийг найр эхлэн сөн нээх, найрын төгсгөлд сөн дуусах үед хоёр янз хэлдэг. Найрын эхэнд хэлэх сөнгийн ерөөлд
”Бат цагаан өргөөний нь дунд байрлуулж талбигсан
Зундаа ургасан цэцгийн үр
Журамтай талбигсан сархадын дээж
Айлчин олондоо зоог болсон
Адуу малын маань хишиг” гэх мэт магтан тэрхүү ”амтат идээний их сөнгий чинь ариун цагаан хадгаар амсар юугий нь алдруулан нээж, алдар их найрыг анхлан үүсгэхийн учрыг айлтган сонордуулсан” утгатай.
Найрын зочид гийчид гэрт суудлаа эзлэн жигдэрсний дараа гэрийн эзэн зочдыг цайлан тавьсан ууцаа өөрөө хөндөн таллаж, ирсэн бүх хүмүүст хувь хүртээн дараа нь хоол барьдаг. Зочдыг ийнхүү цайлж хооллосны дараа гэрийн эзэн найрынхаа учир зорилгыг хэлээд: -”найрын ахлагчаар та бүхний сайн таньдаг, нутагтаа нэр төртэй гэж хүндлэгддэг найрын ёсыг мэддэг билиг авьяастан ... гуайг томилж болох болов уу?” гэж асуухад найранд ирсэн хүмүүс гэрийн эзний саналыг дэмжих буюу эсвэл өөр нэр дэвшүүлэн санал гаргаж олонхийн саналаар найрын ахлагчаа сонгодог. Найрын ахлагч ”Хөрөнгөний эзэн болон та бүхэн намайг энэ найр дуустал найр дэглэ гэлээ. Найраа ёс журмаар нь зарчимтай сууж хүн бүр хувцас хунараа зөв өмсөн, малгайгаа тэгш тавьж, суудлаа зөв олон суугтун. Найрын дундуур тамхи татахгүй, элдэв завхай үг ярихгүй, үймээн шуугиан гаргахгүй. Хэрэв энэ ёсноос гажвал тушаан айргаар торгох болно” гэх мэтээр хэлж ярин найрын ёс журмыг нэг бүрчлэн танилцуулна.
Ингээд найрын ахлагч зүүн хоймор байраа эзлэн суухад түүний зүүн гар талаар дууч, хуурч нар, түүнээс доош эмэгтэйчүүд, хүүхдүүд, баруун хойт талаас доош эрэгтэйчүүл тус тус насны эрэмбэ дараагаар сууцгаана. Ахмад настан хойморт хүндэт зочин болж завилан суудаг ба гэрийн зүүн талд суугаа хүн баруун талын хөлөө нугалж, зүүн хөлөө босгож, гэрийн баруун талынх нь баруун хөлөө босгож, зүүн хөлөө нугалж сууна. Жирийн үед ч айлд орсон хүн ийм байдлаар суудаг ба ийнхүү үүдэн талын хөлөө босгож суудаг нь үүдээр орж ирж болзошгүй элдэв муу зүйлийг хааж буй учир утгатай ажээ.
Ингээд найрын ахлагч нэг сөнчин, хоёр аягачин томилон эхний гурван дугараа (бүх хүмүүс 3 удаа айраг уухыг хэлнэ) барья гэхэд сөнчин сөнгөө түшиж айраг аягалан, хоёр аягачин найрын даргаас эхлэн дээрээс доош нь хоёр талын суудалд суусан хүмүүст хултай айраг барина. Ингэж найрын бүх хүн гурван удаа айраг тогтоосны дараа хуурчид хуураа дуугаргаж ”хөг нийллээ” гэж мэдэгдэхэд найрын дарга дуучинд хандаж найрын магнай дуу (Аврал дээд, Хуурын магнай, Түмэн эх гэх мэт) -ны нэрийг хэлж ая барья гэснээр дуулна. Ая барьсан хүн энэ дууг гурван түрлэгээр дуулж гүйцсэний дараа айраг барина. Үүний дараа бага дугараа гэж 2-3 дууг гурван түрлэгээр завсар бүрд айраг ууж дуулна. Ийнхүү дуулсны дараа дагнаа гэж их хулаар айраг барьж, айргаа ууж жигдэрсний дараа найрын ахлагч бүгдэд гадаалах зөвшөөрөл олгоно.
Гадаалсны дараа цөм гэрт орж байрандаа сууцгаахад найрын ахлагч найраа үргэлжилж буйг нийтэд анхааруулан дуучиндаа ая барих зөвшөөрөл өгөхөд тэр хоёр дууг гурван түрлэгээр дуулна. Үүнийг бага туушааны дугараа гэх бөгөөд хүн бүр жижиг хулаар гурван удаа айраг ууна. Бага туушааны дугараа жигдэрсний дараа хэсэг дуулж хуурдаж байгаад найрын ахлагч солбио дагнаа барих боллоо гэж зарлахад зүүн талынхан найрын ахлагчаас эхлэн, баруун талынхан хоёр аягачин, сөнчнөөс эхлэн дороос дээш нь, дээрээс доош нь гэх мэтээр ээлжлэн хултай айраг барьдаг байна. Ийнхүү дээд, доод талаас хултай айраг солбиулан барихад заримдаа нэг хүнд хоёр хултай айраг тохирох явдал гардаг ажээ. Солбионы дараа гадаалан хэсэг амраад гэрт дахин орцгоож найрын ахлагчийн удирдлагын дор найр ёс дүрмээрээ үргэлжлэх бөгөөд дугараа, дагнаа, солбио гэж дахин зарлахгүй харин дуулж хуурдах завсар чөлөөнд нь айраг барьж найрлаж байгаад найр өндөрлөх дөхөх үед гэрийн эзэн найрын ахлагчид ”найраа үдэлье” гэж мэдэгдэхэд найрын дарга дуучинд найр жаргаах дууны ая барина уу гэж хэлэхэд
“Зээ Энх сайхан мэндийн баяраар
Эгүүнээс хойш тунгалаг
Маш бат өнө сайхнаар
Цэнгэн жаргана зээ
Зээ Нигүүлсэнгүй сайхан буяныг үйлдэхэд
Сэнсэн цагаан үүл Салхи юундаа хөөгдөж
Арилах мэт билээ зээ (Боржигон нутгийн найр жаргаах дуу ”Энх мэндийн ая ”)
хэмээн дуулдаг (найрын магнай болон найр жаргаах дуу нутаг нутагт өөр байдаг). Үүнийг дуулсны дараа хөрөнгөний эзэн ”Сөнгий минь ерөөнө үү?” гэж хадаг айрагтай барихад ерөөлч айргаа уугаад сөнчнөөс утгуур аван хадгаа барьж байгаад найрын төгсгөлд хэлэх сөнгийн ерөөлийг:
Ураг элгэн нартайгаа
Удаан суугаад найрлахад
Улам сайхан боловч
Урьдын ёсыг эрх биш дагана
Өнждөө өнждөө гэмээр ч
Өөрсдийн чинь ажлыг бодноо
Хонодоо хонодоо гэмээр ч
Хойтох ажлыг чинь бодноо... хэмээн хэлээд ”Адуу нь түм хүрч, Айраг нь далай болж, Дайраад ирэхэд далай шиг, Буцаад ирэхэд булаг шиг байх”-ыг бэлгэдэн сөнг ерөөн утгуураараа айргаа гурав самраад сөнчинд эргүүлж өгнө.
Эдгээр журам нь ямар ч найрт нийтлэг таарах бөгөөд онцлог найрыг бол өвөрмөц ёсыг тусгайлан үйлдээд бусдыг энэ горимоор явуулж болдог байна.
Тухайлбал: шинэ гэрийн найранд сөн ерөөсний дараа ерөөлчөөр гэрээ ерөөлгөдөг ёстой. Ингээд нийтийн дугараа гэж уух нэг нь айраг ууж, найрын ахлагч тушаалаас өндөрлөж найр төгсөнө. Найр жаргаах дуу ерөөл зэргийг найрчид хэзээ ч хөөж явуулж байна гэж бодох биш, харин олны зугаа цэнгэл хэтэрч, ажил төрөл цалгардахаас болгоомжилсон зүй ёсны зүйл гэж ойлгодог билээ.
Ер нь найрыг хэдийд эхлэн, хэзээ дуусгахаа товлон, дуулах дуу, хэлэх ерөөлийн тоог эртнээс тохируулдаг төдийгүй, уух айраг архины хэмжээг ч тогтоодог.
Чухамдаа ардын уламжлалт заншил ёсоор бол ямар ч найрыг товлосон цагаас хойш сунжруулдаггүй байсан төдийгүй, ялангуяа хүүхдийн найр, гэрлэх хурим зэрэг нь нар жаргахаас өмнө өндөрлөдөг уламжлалтай.
Дээрх мэдээллийн эх сурвалжаар бид “Монголын үндэсний биет бус соёлын өв” номыг сонголоо. Тус номыг Байгаль соёлын өвийг хамгаалах сан, Монгол Улсын соёл, урлагийн хороо хамтран өнгөрсөн жил гаргасан юм. Уг номын ерөнхий редактороор доктор, профессор Н.Уртнасан гуай ажиллажээ.
-
2016 оны 2 сарын 09
Сар шинийн барилдаан уламжлал, дэг жаягынхаа дагуу сайхан болж өндөрлөв. Хөвсгөл аймгийн Тосонцэнгэл сумын харьяат, Хилчин спорт хороо, Монос компаний бөх, улсын харцага Цэдэвийн Содномдорж анх удаа сар шинийн барилдаанд түрүүлж, амжилтынхаа тоог нэмлээ. Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын харьяат, ОБЕГ-ын харьяа Аврагч спорт хороо, Мондэй группийн бөх, Гунаажавын Эрхэмбаяр аварга үзүүрлэв.
-
2016 оны 2 сарын 09
Тухайн өдөр могой, морь, гахай, хулгана жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба бич, тахиа жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр эм,тан найруулах, лусыг тахих, өглөг өгөх, бурхныг тахих, номын үүднээ орох, үхэр, адуу сургах, байшингийн суурь тавих, мал адгуус муулах үйл, өвчнийг таслах, хураан үйлдэхүи, үсэг зурхайд суралцах, бэр, буяны үйл хийгээд дайсныг номхотгоход сайн. Бэлбэсний газар очих, үс авахуулах, угаал үйлдэх, нялхсыг гадагш гаргах, их хэрэг, худалдаа арилжаа хийхэд муу. Замд гарвал идээнд ханан, санасан хэрэг бүтмүй. Зүүн нүд татвал үзэсгэлэн болох бөгөөд баруун татвал хэрэг өчүүхэн төдий бүтнэ. Баруун чих хангинавал үзэсгэлэнтэй бөгөөд зүүн чих хангинавал буян болно. Өдрийн сайн цаг нь морь, хонь, тахиа, хулгана, бар, туулай болой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал нас ахар болно.
-
2016 оны 2 сарын 09
2016 оны 02 дугаар сарын 09-ний 08-20 цаг хүртэл
Малчид, тээвэрчид, ард иргэдийн анхааралд:
Шинийн 2-нд баруун зүгийн нутаг, төвийн нутгийн баруун хэсгээр, шинийн 3-нд ихэнх нутгаар цас орж, цасан шуурга шуурч хүйтэрхийг онцгойлон анхааруулж байна.
2016 оны 02 дугаар сарын 09-ний 08 цагаас 20 цаг хүртэлх цаг
агаарын урьдчилсан мэдээ:
Баруун болон төвийн нутгаар үүлшинэ. Бусад нутгаар багавтар үүлтэй. Цас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр, зарим газраар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ. Завхан голын эхээр 21-26 градус, Увс нуур болон Их нууруудын хотгор, Хүрэн бэлчир, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр 15-20 градус, Хэнтийн уулархаг нутаг, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Халх голын сав газар, Дарьгангын тал нутгаар 6-11 градус хүйтэн, Алтайн өвөр говь болон говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр 1-6 градус дулаан, бусад нутгаар 0-5 градус хүйтэн байна.
УЛААНБААТАР ХОТ: Багавтар үүлтэй. Цас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 6-11 метр. 2-4 градус хүйтэн байна.
Өглөө 05 цагт Улаанбаатарт: 15 градус хүйтэн, харьцангуй чийг 79 хувь, агаарын даралт 861 гектопаскаль байлаа. Даралт өдөртөө тогтвортой байна.
-
2016 оны 2 сарын 08
Гал бичин жилийн сар шинийн баярт зориулсан үндэсний бөхийн барилдаан эхэллээ. Барилдааны зүүний магнайд Дархан аварга Г.Өсөхбаяр, баруун талын магнайд Улсын аварга С.Мөнхбат, зүүн талын дагавар магнайд Улсын аварга Г.Эрхэмбаяр, баруун талын дагавар магайд улсын арслан Н.Батсуурь нар зодоглож байна.
Нэгийн даваанд улсын гарьд Ж.Бат-Эрдэнэ, улсын заан Т.Санчир, улсын начин Ж.Гансүх нарын улсын цолтнууд тахим буулгалаа.
-
2016 оны 2 сарын 08
УИХ-ын ээлжит сонгууль зургадугаар сарын 29-нд болно. Тиймээс Сонгуулийн ерөнхий хороо ирэх гуравдугаар сард багтааж сонгогчдын нэрсийн жагсаалтыг цахим хуудаст байрлуулахаар болжээ.
-
2016 оны 2 сарын 08
Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газраас иргэдийг цагаан сарын баярын үеэр бууз жигнэхдээ гялгар уут тавьж жигнэхгүй байхыг анхаарууллаа.
-
2016 оны 2 сарын 08
XYII жарны “Нүүр муут” хэмээх Гал бичин жилийн сар шинийн баярт зориулсан бөхийн барилдаан өнөөдөр 14.00 цагт “Монгол бөхийн өргөө”-нд эхэлнэ. 54 дэх жилдээ зохиогдож буй тус барилдаанд улс, аймгийн алдар цолтой хүчит 256 бөх зодоглох юм байна.
Эргэн сануулахад “Галзууруулагч” хэмээх Модон хонин жилийн сар шинийн баярт зориулсан хүчит 256 бөхийн барилдаанд Архангай аймгийн Хашаат сумын харьяат Алдар спортын хороо, “Ажнай” корпорацийн бөх Монгол улсын заан Ч.Санжаадамба түрүүлж, Булган аймгийн Бүрэгхангай сумын харьяат Монгол улсын заан М.Өсөхбаяр үзүүрлэж байв.
-
2016 оны 2 сарын 08
Сар шинийн өдрүүдэд нийтийн тээврийн үйлчилгээг нэмэгдүүлнэ
-
2016 оны 2 сарын 08
БГД-20. “Моносын агуулахын гаднаас хамгаалалтын албаны хүмүүс намайг автомашины тээшинд хүчээр суулган авч яваад байна” гэсэн мэдээллийг 02-р сарын 07-нд авч шалгахад: СХД-13. хороонд суух Н /эр.36н/-г “.....” дохиолол хамгаалалтын ажлын албаны дарга Г /эр.43н/ гэгч обьектонд зөрчил гаргасан гэх шалтгаанаар ”Mersedes Benz” автомашины тээшинд хүчээр суулгаж авч явсан хэргийг БГДЦХ-2 шалгаж байна.
-
2016 оны 2 сарын 08
Монголчууд хадгийг эдийн манлай болгон барьдаг. Хадаг нь хээ угалз, vсэг чимгээрээ маш олон янз бөгөөд урт богиноороо ч харилцан адилгvй байна.
-
2016 оны 2 сарын 08
№ Чиглэлийн нэр Тээврийн хэрэгслийн тоо Өдөрт гүйцэтгэх рейсийн тоо
1 Орбит-Нарантуул зар 1 3
2 Нарангийн гол-Нарантуул зах 1 3
3 ХМК-Нарантуул зах 1 3
4 Баянхошуу-Нарантуул зах 1 3
5 Нисэх-Нарантуул зах 1 3
6 Яармаг-Нарантуул зах 1 3
7 Дэнжийн 1000-Нарантуул зах 1 2
8 Чингэлтэй-Нарантуул зах 1 3
9 Бэлх-Нарантуул зах 1 3
10 Шархад-Нарантуул зах 1 3
11 Улаанхуаран-Нарантуул зах 1 2
12 Дүнжингарав худалдааны төв-Хүннү молл 1 3
13 Чингисийн талбай-Хүннү молл 1 3
-
2016 оны 2 сарын 08
Монголын морин спорт, уяачдын холбооны Тэргүүлэгчдийн 2 дугаар хуралдаанаас ”Дүнжингарав-2016” Төвийн бүсийн хаврын уралдааныг зохион байгуулах товыг гаргажээ.
-
2016 оны 2 сарын 08
Монголын уламжлалт Цагаан сарын баярын амралтын өдрүүдэд эмнэлэг үйлчилгээг зохицуулах тухай Нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын даргын 2 дугаар сарын 03-ны өдрийн А/09 дугаар тушаал гарлаа.
Тушаалд зааснаар эмнэлэг, эрүүл мэндийн байгууллагууд баярын амралтын өдрүүдэд эмнэлгийн тусламж үйлчилгээнд шаардагдах эм, ороох боох материал, өвчтөний хоол, хүнсний зүйлийг хүрэлцэх хэмжээгээр нөөцөлж, гал, ус, цахилгааны аюулгүй байдлыг бүрдүүлж, болзошгүй гамшиг, халдварт өвчин, хордлогын үед авах бэлэн байдлыг ханган, шаардлагатай тохиолдолд нэмж ажиллуулах хүн хүч, техник хэрэгсэл бусад зүйлийн нөөцийг бүрдүүлж ажиллахыг үүрэг болгосон байна гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.
-
2016 оны 2 сарын 08
Цагаан сарын баярын өдрүүдэд эмнэлгийн ачаалал ихсэж төрөл бүрийн хордлогот өвчин, архаг хууч өвчин сэдэрдэг. Иймд нийслэлийн Эрүүл мэндийн газраас нийслэлийн иргэддээ дараах зөвлөмжийг хүргүүлж байна.
Архи дарснаас татгалзах
Согтууруулах ундаа хэрэглэсэн л бол жолооны ард суухыг хатуу цээрлэх, бусдад шаардлага тавьж сурах
Хоол ундыг тохируулан хэрэглэх
Дулаан хувцаслаж даарч хөрөх, ханиад томуу авах, бусдад халдаахаас сэргийлэх
Бага насны хүүхэд, өндөр настан, асаргаа сувилгаа шаардсан хүмүүст илүү анхаарал хандуулах, тэднийг ганцааранг нь орхихгүй байх, хараа хяналт тавих
Жирэмсэн эхийг анхаарах
Гал түймрийн аюулаас сэргийлэх арга хэмжээг авах
Агаарын бохирдолоос хамгаалж өглөө оройд гадагшаа гарах бол амны хаалт хийж сурах
Хоол унд бэлтгэх болон идэхийн өмнө, бие зассаны дараа гараа сайтар угааж байх
Хол замд явах бол унааны бэлтгэл, найдвартай байдлыг хангах
Гудамж талбайд хүн осгосон ухаангүй буюу биеэ авч явах чадваргүй байгаа бол та яаралтай 103, 102 дугаарын утсанд мэдэгдэх буюу анхны тусламж үзүүлэх
Хоолны хордлогот халдвараас сэргийлье
Нийт ард иргэддээ хоолны хордлогот халдвараас сэрэмжлүүлж, дараахи зөвлөмжийг өгч байна. Үүнд:
Хоол хүнсийг худалдаж авахдаа сонголтыг зөв хийх:
Хүнсний бүтээгдэхүүний хадгалалт, тээвэрлэлтийн горим баримталдаг дэлгүүр, үйлчилгээний газраас хүнсний бүтээгдэхүүнийг худалдан авах.
Хүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэсэн он, сар, өдөр, хэрэглэх хугацаа, хадгалалтын нөхцөл зэргийг харж, мэддэг байх.
Лаазалсан хүнс хонхойж цөмөрсөн, ан цав үүссэн бол худалдаж авахгүй байх.
Өндөг, өндгөн бүтээгдэхүүн, майонез, мөхөөлдөс, кремтэй бялуу, жигнэмэгийг хөргөгч, хөргүүртэй газраас худалдан авах.
Хүнсний бүтээгдэхүүний хадгалалтанд анхаарах:
Хүнсний бүтээгдэхүүнийг хөргөгчинд, мах, махан бүтээгдэхүүнийг хөлдөөж хэрэглэх.
Хоол хүнсний зүйлийг ахуйн цэвэрлэгээний зүйлс, химийн бодисын ойролцоо хадгалахгүй байх.
Хоолыг чанаж, гүйцэд болгосны дараа тэр даруйд нь хэрэглэх.
Хоол хүнсийг бэлтгэх, хэрэглэх зөв дадал эзэмших
Хоол хүнсийг бэлтгэх, хэрэглэхийн өмнө гараа угаах.
Жимсийг буцалсан бүлээн усаар зайлж хэрэглэх.
Усыг буцалгаж хэрэглэх.
Махны модыг бусад хүнс бэлтгэдэг тавиураас тусад нь ууттай байлгах.
Түүхий хүнсний зүйлийг бэлтгэх багаж, хэрэгслийг хэрэглэхийн өмнө ба дараа нь угааж, цэвэрлэж хэвших.
Хоолны хордлогот халдварын үед илрэх шинж тэмдэг, хоол хүнсийг хэрэглэснээс хойш илрэх хугацаа үүсгэгчээсээ хамааран харилцан адилгүй байдаг боловч доорхи нийтлэг шинж тэмдгүүд илэрсэн тохиолдолд эмч, эмнэлгийн байгууллагад яаралтай хандахыг зөвлөж байна. Үүнд:
Хоол хүнсийг хэрэглэсэнтэй холбоотой гэдэс базлах, халуурах, толгой өвдөх, бөөлжих, ядрах, суулгах, өтгөн цус, цусны судал, залхагтай гарах, дотор муухайрах, ам цангах, гар хөл, үе мөчөөр өвдөх гэх мэт.
-
2016 оны 2 сарын 08
Авлигатай тэмцэх газрын нэр бүхий ажилтан, албан хаагчид сар шинийн өдрүүдэд албан тушаалтнуудын хувийн ашиг сонирхлын болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг бүртгэх, хүлээж авах ажлыг гүйцэтгэнэ.
-
2016 оны 2 сарын 08
“АЙ НАН АА” ТҮҮХЭН ДУУЛАЛТ ЖҮЖГИЙГ ЭНЭ САРЫН 19, 20-НД ТОГЛОНО
Мэдээ, мэдээлэл Цаг үеийн мэдээ
2016-02-02 17:24:50
Нийслэлийн Улаанбаатар чуулга Монголын Үндэсний Эрх чөлөөний хувьсгалын 100 жилийн ойд зориулан “Ай Нан аа” түүхэн дуулалт жүжгийг 02 сарын 19, 20-ны өдрүүдэд сэргээн тоглох гэж байна.
Энэхүү жүжиг нь VIII Богд Жавзандамба хутагт, Да лам Цэрэнчимэд, Хошой чин ван Ханддорж, сайн ноён хан Намнансүрэн зэрэг тухайн үеийн шашин, төрийн зүтгэлтнүүдийн ухаалаг шийдвэр, холч хараа, зориг тэвчээрийн хүчинд Монгол оронд Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгал ялж, Монгол орноо тусгаар тогтносон Хаант улс болгосон тухай түүхэн үнэнийг өгүүлэх дуулалт жүжиг юм.
“Ай Нан аа” дуулалт жүжгийн зохиолыг зохиолч Б.Цогнэмэх /Гэгээн Муза наадмын Гран При шагналт/, хөгжмийг хөгжмийн зохиолч Х.Алтангэрэл /одоо Монголын хөгжмийн зохиолчдын холбооны ерөнхийлөгч/ бичиж, Монголын театр, киноны нэрт найруулагч МУУГЗ Л.Эрдэнэбулган найруулан олны хүртээл болгосон байна.
Улаанбаатар чуулгын 10 жилийн ойд зориулан сэргээн тоглох “Ай Нан аа” дуулалт жүжгийн дүрүүдэд Улаанбаатар чуулгын гоцлол дуучин, МУГЖ С.Ганзориг, Г.Хонгорзул, СТА М.Анхтуяа, Б.Батболд, Б.Эрдэнэсаруул, гоцлол дуучин Ж.Буянтогтох, О.Анхчимэг, Ч.Дорж, Ц.Гансүх, Н.Бямбадорж, Э.Очирсайхан, Улаанбаатар чуулгын бүжигчид оролцон тоглож, хөгжмийг удирдаач, СТА Д.Нямдаш, “Хангарьд” үндэсний хөгжмийн найрал тоглох юм.
Тус жүжгийн тасалбарыг Та Улаанбаатар чуулгын тасалбар түгээх цэг болон www.monda.mn - ээс худалдан аваарай. Мэдээллийг www.ubchuulga.mn цахим хуудас болон 7011-8411, 9999-6615, 9898-1984 дугаараас лавлана уу гэж Нийслэлийн Улаанбаатар чуулгаас мэдээллээ.
-
2016 оны 2 сарын 08
Буянт-Ухаа, Чойбалсан, төмөр замын Замын-Үүд, Сүхбаатар, Эрээнцав боомтууд олон улсын нислэг, галт тэрэгний цагийн хуваариар харин авто замын Алтанбулаг боомт 24 цагаар, Эрээнцав боомт цагийн хуваарийн дагуу тус тус амралтгүй ажиллана гэж ХХЕГ-ын Олон нийттэй харилцан албанаас мэдээллээ.
-
2016 оны 2 сарын 08
Билгийн тооллын XVII жарны “Муу нүүрт” хэмээх гал бичин жилийн сар шинийн баярт зориулсан цуврал барилдаан өчигдөр Монголын бөхийн өргөөнд сумын цолтон, залуу бөхчүүдийн барилдаанаар үргэлжиллээ. 320 бөх хүчийг үзэн барилдсанаас Архангай аймгийн Батцэнгэл сумын харьяат, сумын заан Б.Зоригтбаатар 9 даван түрүүлж, Өвөрхангай аймгийн харьяат, сумын заан О.Наранбаатар 8 даван үзүүрлэлээ. Их шөвөгт Төв аймгийн харьяат, сумын заан Ч.Чойжилсүрэн шалгарав.
