“Хөгжил-Ардчилал” ТББ-аас цуврал болгон явуулж байгаа энэ удаагийн хэлэлцүүлэгт Хөгжлийн банкны гүйцэтгэх захирал Н.Мөнхбат хөгжлийн санхүүжилт, санхүүжилтийн эргэн төлөлтийн нөхцөл байдал болон бондын эргэн төлөлтийн төвлөгөөг танилцуулсан юм. Хөгжлийн банк хувийн хэвшлийн хийж чадахгүй үйл ажиллагааг санхүүжүүлдэг Япон, Солонгос, Малайзтай ижил цэвэр бодлогын банкны эрэмбэд харьяалагдаж байгаа аж. Бондын зах зээлийн олон улсын туршлагаас авч үзэхэд Вьетнам Улс нь анх 1998 онд олон улсын санхүүгийн зах зээлд Засгийн газрын бондоо гаргасан бөгөөд үүнээс хойш 4-өөс 5 жилийн зайтайгаар дараа дараачийн бондыг амжилттай арилжаалсаар байдаг байна. Мөн Филиппин Улс нь 1990 онд олон улсын зах зээлд анхны бондоо арилжаалсан. Түүнээс хойш Филиппин Улсын ЗГ олон улсын зах зээлд ам.доллар, евро, иен, зэрэг валютын 60 гаруй бонд гаргасан байна. Нийт арилжаалсан 60 гаруй бондын 60 орчин хувь нь хугацааны эцэст эргэн төлөлт хийгдэж, өнөөгийн байдлаар 25 орчим бонд идэвхтэй арилжаалагдаж байгаа аж. Харин Монгол улсын тухайд Засгийн газар 2012 онд нийт 5.0 тэрбум ам.долларын бондын хөтөлбөр байгуулан, үүнээс 1.5 тэрбумын дүнтэй бондыг олон улсын хөрөнгийн зах зээлд амжилттай арилжаалсан бол Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хууль /өрийн тааз/,өрийн удирдлагын тухай зохицуулалт байхгүй, олон нийтийн дундах бондын талаарх сөрөг ойлголт, зээлжих зэрэглэлийн бууралт зэрэгээс үүдэн уг хөтөлбөрийн үлдэгдэл дүн болох 3.5 тэрбум ам.долларыг хэрхэн арилжаалах нь тодорхой бус байгаа юм байна. Мөн гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт буюу уул уурхай болон бусад хөрөнгө оруулалтыг бондын эх үүсвэр хоёрын хариуцлагыг танилцуулсан юм.
Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт |
Бондын эх үүсвэр |
|
Давуу тал |
§ Эргэн төлөлтийн хариуцлагыг Монгол улс хүлээхгүй. § Технологи болон хүний нөөцийн шилдэг туршлага нэвтрэх. § Гадаад валютын нөөц нэмэгдэх. |
§ Монгол улс өөрийн стратегийн ач холбогдол бүхий салбарт хөрөнгө оруулалт хийх. § Ирээдүйд хөрөнгө оруулалтын өгөөжийг дангаар хүртэх. § Гадаад валютын нөөц нэмэгдэх. |
Сул тал |
§ Хөрөнгө оруулагчдын хүссэн салбарт хөрөнгө оруулалт хийгдэх. (ЭЗ төрөлжсөн бус) § Ирээдүйн хөрөнгө оруулалтын өгөөжийг хуваалцах. |
§ Эргэн төлөлтийн хариуцлагыг хүлээх. |
Гүйцэтгэх захирал Н.Мөнхбат хэлэхдээ: Чингис бондын нийт эх үүсвэрээс ойролцоогоор 1.1 их наяд орчим төгрөгийг дэд бүтцийн төслүүдэд зарцуулсан. Үлдсэн хөрөнгийг буюу дийлэнх хэсгийг нь төслийнхөө орлогоос өөрөө өөрийгөө нөхөх боломжтойд оруулсан. Дэд бүтцийн төслүүдэд оруулсан хөрөнгө оруулалтын эргэн төлөлт удаан байдаг учраас 1.1 их наяд төгрөгөө бид 2022 онд төлөхөөр болсон. Тэгэхээр 2022 онд энэ мөнгийг манай улсын төсөв төлж дийлэх эсэхэд тодорхой төсөөлөл, судалгаа хийж үзэхэд боломжтой гэж гарсан. Яг 2014 оны үед үзэхэд улсын нэгдсэн төсвийн хөрөнгө оруулалтын зардал нь хоёр их наяд төгрөг гарсан. Энэ мөнгө 2022 онд эдийн засгийн өсөлтөө дагаад өсөх болов уу гэсэн бодолтой байгаа. Ер нь УИХ-ын 2012 оны 52 дугаар тогтоолд нийгмийн халамж болон улсын төсвийн алдагдлыг нөхөхөд зарцуулахгүй гээд тодорхой заачихсан учраас эдийн засгийн үр ашигтай төслүүдийг санхүүжүүлсэн гэдгийг ч илтгэлдээ дурдаж байсан юм.