Сангийн сайд Д.Хаянхярваа Монгол Улсын Засгийн газрыг төлөөлж, Японы Засгийн газрын Олон улсын хамтын ажиллагааны банктай хэлэлцээр хийсэн билээ.
   Энэ нь Монгол Улсын хөгжлийн томоохон төслүүдийг санхүүжүүлэхэд Японы Засгийн газрын банкаас урт хугацаатай, бага хүүтэй экспортын зээл авах албан ёсны шийдэл байснаараа онцгой ач холбогдолтой.
Чухамдаа Сангийн сайд Д.Хаянхярваагийн гарын үсэг зурсан Засгийн газар хоорондын Санамж бичгийг үндэслэн Японы Засгийн газрын Олон улсын хамтын ажиллагааны банк болон “Марубени” корпорациас “ДарханГазрын тос боловсруулах үйлдвэр”-ийн хөрөнгө оруулалтын хэлэлцээрийг хийхэд бэлэн болоод байна.
“Дархан-Газрын тос боловсруулах үйлдвэр”-ийг барьж байгуулахаар өнгөрсөн 13- ны өдөр гарын үсэг зурсан билээ. Гэрээгээр бол үйлдвэр барих бэлтгэл 2013 оны эхэн үед хангагдаж, барилга-угсралтын ажлыг 2015 онд дуусгаж, техникийн туршилтын ажил 2016 оны эхээр дуусч, ашиглалтад орох юм. Ийн ажил саад тотгоргүй амжилттай урагшлахад Сангийн сайд Д.Хаянхярваа хамгийн чухалд үүрэг гүйцэтгэсэн шигээ УИХ-д дахин сонгогдож эхэлсэн ажлаа гүйцээх нэн чухал шаардлагатай байгаа юм.

   Д.Хаянхярваагийн л оролцоотойгоор урагшлах учиртай “ДарханГазрын тос боловсруулах үйлдвэр”-ийн бүтээн байгуулалтын шийдвэр хэрхэн гарсныг дор сийрүүлье.
Газрын тос боловсруулах үйлдвэр байгуулах талаар УИХ, Засгийн газраас гаргасан шийдвэрийн дагуу төрийн болон хувийн хэвшлийн оролцоотой “Дархан-Газрын тос боловсруулах үйлдвэр” ХХК-ийг байгуулсан юм. Энэ компанийг үүсгэн байгуулагчид буюу хувь нийлүүлэгчдэд Засгийн газрыг төлөөлж мэдээж Төрийн өмчийн хороо оролцоно.
   Төслийг анхнаасаа санаачлан бэлтгэсэн Монголсэкию ХХК болон шатахуун импортлогч Жаст групп, Магнай трейд, Петровис компаниуд хувийн хэвшлийн оролцоог бүрдүүлж байгаа. “ДарханГазрын тос боловсруулах үйлдвэр”-ийн Техник эдийн засгийн үндэслэлийг Эрдэс баялаг, эрчим хүчний яам, Сангийн яамны хүсэлт, Монголсэкию компанийн захиалгаар Японы “Тоёо инженеринг” корпорацийн багийнхан 2008 онд боловсруулсан. Ажил Японы Засгийн газрын Олон улсын хамтын ажиллагааны банкны буцалтгүй санхүүжилтээр хийгдсэн билээ.
Өнгөрсөн 13-ны өдөр байгуулсан гэрээний дагуу ойрын үед “Дархан-Газрын тос байгуулах үйлдвэр”-ийн хөрөнгө оруулалтын зээлийн хэлэлцээрийг Японы Олон улсын хамтын ажиллагааны банк болон “Марубени” корпорацитай байгуулна.
   Ийнхүү ДарханУул аймагт сүндэрлэх асар том үйлдвэрийг Монгол Улсын жинхэнэ гуравдагч хөрш болох Япон Улс өөрийнхөө банк, корпорацийн санхүүжилтээр түлхүүр гардуулах нөхцлөөр бариулах нь баталгаатай болжээ. Гэсэн ч Японы корпорацийн зүгээс хувь оролцоогүй, дан ганц Монгол Улсад үндэсний үйлдвэр болно гэдэг шатахууны хараат орон манайд асар том хөрөнгө оруулалт, хувь заяа болж байгаа юм.
“Дархан-Газрын тос боловсруулах үйлдвэр” бол Монгол Улсад стратегийн тэргүүн зэргийн ач холбогдолтой. Аливаа хөгжингүй улс орны аж үйлдвэржилтийн үндсэн суурь салбар нь нефть, химийн үйлдвэрлэл байдаг утгаараа “ДарханГазрын тос боловсруулах үйлдвэр” бол Монгол Улсын үйлдвэржилтийн цоо шинэ ололт.
Монгол үндэстний тэр дундаа Дарханчуудын бахархал болох шалтгааныг тодотгох учиртай. Нэгдүгээрт, хоногт 44,000 баррель буюу жилд хоёр сая тонн газрын тос боловсруулах хүчин чадалтай үйлдвэр. Нийтдээ 1.9 сая тонн орчим долоон нэр төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ.
   Энэ нь Монгол Улсын бензин, дизелийн түлш, нисэх онгоцны керосин, түлшний мазут, авто замын асфальт битумын ойрын ирээдүйн хэрэгцээг бүрэн хангана. Хоёрдугаарт, Японы тэргүүний технологи бүхий бүрэн циклийн 15 техникийн байгууламжтай баригдах учраас олон улсын хэмжээний дээд зэрэглэлийн стандартын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ.
   Цоо шинэ техник технологийн ололт буюу инноваци нэвтрүүлж, бодит үйлдвэрлэл болгох анхдагч үйл хэрэг юм. Үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн нь хар тугалга мэтийн хүнд металл, хүхрийн хорт хольцгүй тул хүний эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчинд хор хөнөөлгүй.
   Тиймээс экологийн онцгой ач холбогдолтой. Гуравдугаарт, үйлдвэр эдийн засгийн өндөр үр ашиг өгөх тооцоо үндэслэлтэй. Жилд дунджаар нэг их наяд орчим төгрөгийн нэмүү өртөг бүтээж, ДНБ-ний өсөлтөд жин дарна. Улсын төсөвт жилд дунджаар 400 гаруй тэрбум төгрөгийн татвар оруулах тооцоотой.
Үйлдвэрийн эдийн засгийн үр ашгийн үндсэн шалгуур болох анхны хөрөнгө оруулалтаа тавхан жилийн дотор бүрэн нөхнө. Энэ хугацаанд татвараа ч төлөх болно.
   Мэдээж, өнөөгийн манай зах зээл дэх шатахууны борлуулалтын өртөг эрс хямдарна. Дөрөвдүгээрт, үйлдвэрт өндөр бүтээмжтэй 600 ажлын байр бий болж, 3000 орчим хүний амьдрал ахуйг өөд татна. Манайд байгаагүй цоо шинэ мэргэжил мэдлэг бүхий хэдэн зуун инженер, техникийн ажилтан бэлтгэж, боловсруулах болно.
Тавдугаарт, импортоос хамаарах шатахууны хомсдол бүрэн арилна. Импортын болон дотоодын үнийн өсөлт нь улс орны инфляцийг хөөрөгддөг хүндрэл арилна. Энэ нь Монгол Улсын эдийн засгийн аюулгүй байдлыг хангах шийдвэрлэх хүчин зүйл. Цаашдаа хөгжлийн томоохон төслүүд хэрэгжих нөхцөл бүрдэнэ.
Тухайлбал, Оюутолгой, Тавантолгойн том ордод түшиглэсэн уул уурхайн үйлдвэрлэлийн цогцолборуудыг эрсдлээс хамгаалах нөхцөл хангагдана. Монгол Улсын хэрэгцээг бүрэн хангах хүчин чадалтай газрын тос боловсруулах үйлдвэр байгуулахад хамгийн тохиромжтой нутаг орон бол Дархан.
   Учир нь нийгмийн болон үйлдвэрлэлийн дэд бүтцийн таатай нөхцөлтэй. Дарханчууд олон үйлдвэр бүтээн байгуулж, аж үйлдвэрийн томоохон төв үүсгэн бүрэлдүүлсэн бодит туршлагатай.
   Тийм л Монгол Улсын асар их эрх ашгийг хангасан үйлдвэрийн байршлыг Ноён хонгор уул, Бурхантын хөндий хэмээх билэгт сайхан нэртэй газарт өнөөгийн Сангийн сайд Д.Хаянхярваа ДарханУулын Засаг дарга байхдаа шийдсэн юм. Улмаар үйлдвэрийн Техник эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулахад шаардлагатай тухайн нутаг орны талаарх судалгааны анхдагч материалуудаар хангах ажлыг Д.Хаянхярваа шилдэг менежерийн эрдмээрээ түргэн шуурхай зохион байгуулсан юм.
   Дараа нь үйлдвэрийг Дархан-Уулд байгуулах талаар УИХ, Засгийн газрын тогтоол шийдвэр гаргуулах шаардлага тулгарахад ч Д.Хаянхярваа л улаан гараараа бүх асуудлыг нуруундаа үүрч ажилласан юм. “Дархан-Газрын тос боловсруулах үйлдвэр” байгуулах асуудлыг манай зарим хүмүүс ойлгохгүй, хувийн эрх ашгийн үүднээс хандаж байсан учраас олон хүндрэл, бэрхшээл туулсан.
Тийм л нөхцөл байдалд буюу 2008 онд ДарханУулын Засаг дарга Д.Хаянхярваа УИХ-ын гишүүнээр сонгогдсон нь Монгол Улсын хувь заяатай холбоотой түүхэн үйл явдал байсан гэхэд хилсдэхгүй л дээ. Д.Хаянхярваа УИХын гишүүн, Байнгын хорооны дарга, Засгийн газрын гишүүн, Сангийн сайдаар ажиллахдаа Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийг 2009- 2012 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлүүдэд тус газрын тос боловсруулах үйлдвэрийн төслийг тусгуулсан учраас төсөл УИХ-аар батлагдсан юм.
   Төрийн шилдэг менежер Д.Хаянхярваагийн л хүчин зүтгэлээр жилд хоёр сая тонн газрын тос боловсруулах хүчин чадалтай үйлдвэр Дархан-Уул аймагт байгуулах тухай Засгийн газрын 2011 оны 294 дүгээр тогтоол үйлдэгдсэн юм даа.
   Энэ бол Монгол Улсын хувь заяатай холбоотой түүхэн шийдвэр байсан нь цаг явах тутам улам тодорно.