Африкийн  улсуудад эмэгтэйчүүдийн нас баралтын  тоо буурахгүй хэвээр байгаа. Сүүлийн хорин жилийн  турш эхчүүдийн нас баратын гол шалтгаан нь жирэмслэлт болоод төрөхийн хүндрэл болоод буй. Энэ нь зөвхөн  ядуу буурай амьдрал,  тэжээлийн  дутагдлаас гадна гэр  бүл  төлөвлөлтөөс ихээхэн хамаардаг юм байна.  
   Жил  бүр ДЭБ,  НҮБ-ын Хүн  амын  сан, UNICEF, болон Дэлхийн  банкнаас гаргасан эхийн эндгдлийн  судалгадаг. Өнгөрсөн жилд эхийн  эндэгдэл 543.000-287.000 болон буурсан  үзүүлэлт гарсан юм. Энэ нааштай үзүүлэлт гарсныг өнгөрсөн лхагва гаригт тэмдэглэн өнгөрүүлсэн “Дэлхийн хүн  амын  өдөр”-өөр цохон  тэмдэглэсэн. Хэдийгээр нас баралтын  тоо буурсан үзүүлэлт гарсан ч  үүнээсч илүү эрчимтэй  бууруулахын  төлөө хийх  зүйл  их байгааг сануулсан.

   Өдөр бүр 800 орчим эхчүүд жирэмслэлт, үр хөндөлтөөс шалтгаалан  хорвоог  орхиж байгаа.  Нас бархад  хүргэж буй гол  шалтгаан нь халууны элдэв халдварууд, цусны өвчин, цусны даралт зэрэг болоод буй. Харин төрөхийн хүндэрлээс  шалтгаалан өдөрт дор хаяж 20 эмэгтэй ами насааа алдаж байгаа аж.  Ирэх 2015 он  хүртэл улс үндэстэн бүрийн  засгийн газар  болод ДЭБ, НҮБ-аас эхийн  эндэгдлийг бууруулж нас баралтын  тооцоог гарган 16 сая эхчүүдийг нас баралтаас хамгаална хэмээн амлалт  өгөн ажиллаж байна.  Судалгаа гаргач байгууллагуудын тоймлсноор эхийн  эндэгдэд буурай хөгжилтэй,  хүн ам ихтэй  улсуудад түлхүү нүүрэлж байгаан тэмдэглэсэн байна. Түүнчлэн гэрлэлтийн  нас хэт эрт байгаагаас энэ төрлийн эндэгдэл ихэсхэд  хүрээд байгаа юм.
   Африкийн орнуудад жилд дунджаар өсвөр насны 70 мянга орчим  охид  жирэсний  болон  төрөлтйн  хүндэрлээс үүдэлтэйгээр хорвоог  орхиж байна. Учир нь охидын гэрлэлтийн  дундаж нас 15-19 юм. Энэ насны охид хүүхэд төрүүлэхэд арай эрт байдаг учир төрөлтийн  хүндрэл, жирэмсний үед үүссэн хүндэрлийн  давж гархад бие организ нь бэлтгэгдээгүйн улмаас эндэлт их байдаг  аж.  
   Судалгаагаар 40 орны  36 нь эхийн эндэгдэл өндөртэй байгаа гэсэн  судалгаа гарчээ. Энэ нь  ялангуяа африкийн  орнуудад өндөр  хувьтай  байгаа.  Тиймээс Мянганы сорилтын сан 2015 он гэхэд африкийн  орнууд дахь эхийн  эндэгдлийг 75 хувь хүртэл  буруулах зорилт  тавьжээ. Гэвч  дээрхи  орнуудын эмэгтэйчүүд эрүүл мэндийн үзлэг, урьдчилсан сэргийлэх эмчилгээ сувилгаа авах нь төдийлөн  ховор. Нийт эмэгтэйчүүдийн ердөө 22 хувь нь  жирэмсэн  үедээ хяналтад ордон байна.
   Эхийн  эндэгдлийг  бууруулахад зөвхөн эмнэлгийн  үйлчилгээг  сайжруулахаас гадна  эмэгтэйчүүдийн  боловсролд анхаарах, тэдний эрхийг  хамгаалахад давхар  анхаарал  хандуулсны үндсэн дээр энэ асуудал шийдэгдэнэ гэж үзэж байна.

Э.Мөнхнасан