УИХ-ын 2020 оны ээлжит сонгуулийг 50+26 гэсэн системээр явуулах тухай яригдаж байна. Энэ талаар УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяраас тодрууллаа.
-Сонгуулийн тухай хууль УИХ-ын чуулгын босгыг давлаа гэхэд Үндсэн хуулийн цэц дээр унана гэдэг зүйл яригдаж байна. Та үүнд ямар байр суурьтай байна вэ?
-Урьдчилан хэлэх боломжгүй. Бид найм дахь удаагийнхаа УИХ-ын сонгуулийг өгөх гэж байна. Өмнөх долоон удаагийн сонгууль нь долоон өөр Сонгуулийн тухай хуулиар явагдсан. Миний санаж байгаагаар дөрвөн удаа мажоратори систем, гурван удаа пропорцианаль системээр явагдсан. Хуулийн системтэй холбоотой маргаан үүссэн. Үндсэн хуулийн цэцээс асуудлыг хэлэлцээд мажоратори буюу шууд хүнээ дугуйлах систем нь зүйтэй, Үндсэн хуультай нийцнэ гэж үзсэн. 2016 оны сонгуулийг жижиг 76 тойргоор зохион байгуулсан. Одоогийн сонгуулийн тухай хууль нь мөн адил хүний нэрийг дугуйлах хэлбэрээр явагдана. Мажоратори систем нь дотроо тав орчим хувилбартай. Жижиг-76, Улс нэг тойрог, тойргийг бүсэчлэх хувибар, 26+50, 60+16 гэх зэргээр холимог систем. Үүнийг хэлэлцэж, ярилцана. Энэ хуулийг баталсны дараа ямар үр дагавар гарах бэ гэдгийг Сонгуулийн ерөнхий хорооноос тооцож үздэг. Үндсэн хуулийн цэцэд асуудал тавина. Мөн санал тавьж тодруулна. Энэ утгаараа Үндсэн хуулиа зөрчихгүйгээр хуульд нийцүүлнэ.
-Өмнөх сонгуулиар яллагдагчаар татагдсан хүний сонгуульд өрсөлдөх боломж хэр байсан юм бэ. Энэ удаагийн сонгуулийн хуулиар нэр дэвших боломжтой гэж яриад байна. Хэрвээ нэр дэвшээд сонгогдвол халдашгүй дархан байдлаар хамгаалагддаг, нуугддаг асуудал үүсэх юм биш үү?
-Энэ хоёр асуудал байна. Гэм буруу нь шүүхээр тогтоогдоогүй хүнийг хэзээ ч гэм буруутай гэж үзэж болохгүй. Сэрдэж, хардаж, асууж тодруулах зүйл бий. Дараагийн нэг асуудал нь хэрвээ эрүүгийн гэмт хэрэгт холбогдсон нь тогтоогдоод мөрдөн байцаагдаж байгаа бол нэр дэвших боломж нь хязгаарлагдмал болно. Сонгуулийн тухай хуульд ингэж заасан. Нөгөө талаасаа шүүхээс ял аваад ялаа эдэлсэн бол тэр хүнийг дахиж яллаж болохгүй. Өөрөөр хэлбэл, сонгох сонгогдох эрхийг хязгаарлаж болохгүй.
Г.Алимаа
Сэтгэгдэл (2)