Өглөөний мандах нарыг уулан дээр угтсан МАХН, өргөөндөө 1921 гишүүнээр бүл нэмсэн МАН Эх орончдын баярыг тус бүр сүртэй сайхан тэмдэглэлээ. Хоёр жилийн өмнөөс нэрээ, сонгогчдоо, түүхээ булаацалдсан С.Батболд, Н.Энхбаяр нарын зөрчил өчигдөр ч арилсангүй нь ил байв. Энэ өдөр тэдний булаацалдах зүйл нэгээр нэмэгдсэн нь Сүхбаатарын талбай байлаа. Баярын өмнөх орой МАХН-ын гишүүд Сүхбаатарын талбай дээр баярын үг хэлэх тайз засах гэсэн боловч “МАН захиалчихсан” гэсэн шалтгаанаар цагдаа нарт хөөгдөх шахуу буцжээ. Тэд уг нь дүүргээс тайз засах зөвшөөрлийг гурван хоногийн өмнө авсан байсан ч эрх баригч нам хүчээр дийлэв бололтой. МАН өнгөрсөн 90 жилийг дурсан ойгоо тэмдэглэж байгаа бол МАХН ирээдүйд МАНАН-г арилгахаа тунхаглан тэмдэглэснээрээ ялгаатай байлаа.
Гэхдээ эндээс л 90 гаруй жилийн түүхийн учиг нэг нам руу чиглээд эхлэв. МАН зургийн үзэсгэлэн гаргаж, түүхэн хүмүүсийн тухай эрдэм шинжилгээний хурал зохиож, шагналыг хайралахгүй цацаж 91 жилийн ойгоо тэмдэглэсэн. Харин Н.Энхбаяр дарга ойн тухай дурдсангүй, эх оронч байх тухай л ярив даа. Тэрбээр энэ өдөр нэг л шоовдор хүүхэд шиг байх шиг. Нэгэнтээ 200 мянга гаруй хүнийг нэгтгэсэн толгой нам, бүхэл бүтэн улсыг удирдаж байсан хүн айлын хаяанд байгаа юм шиг хавчигдаж байгаа нь тиймэрхүү л юм. Гэлээ гээд МАХН ирэх сонгуульд тун итгэлтэй байгаа юм даг. Энэ парламентийн хугацаанд уул уурхайг тойрсон хэрүүлээр нэр хүнд нь буурсан МАН-ыг дарах санаа нь бас ч хоосонгүй. Эр хүний дотор эмээлтэй, хазаартай морь багтана гэдэг шиг УИХ-ын сонгуулийн тухай хууль, 7-р сарын нэгнээр тоглолт хийж байгаа нь үр дүнгээ өгч байгааг нуух юун. МАН шиг мянга мянгаар нь гишүүд элсүүлж чадахгүй байгаа ч “цөөн цөөнөөр хүчээ бэхжүүлж байгаа” гэж МАХН-ын нарийн бичгийн дарга Н.Удвал өгүүлж байсан. Харин Монголын хамгийн анхны улс төрийн хүчин МАН-ы ч, МАХН-ы ч эхлэл болсон намын түүх, Д.Сүхбаатар жанжны нэр МАХН-аас холдоод байгаа бололтой. Аль аль нь социал үзэл, чиглэлийг баримталдаг ч бусад орны социал намууд МАН-д баярын үгтэй мэндчилгээ илгээжээ. Румын, Португал, Швед, Хойд Солонгосын социал намууд болон Унгарын Үндэсний Ассамблей найрсаг мэндчилгээг МАН-ын дарга С.Батболдод ирүүлсэн юм. Гэтэл МАХН хов хоосон. Хойд Солонгосын эрх баригч Солонгосын хөдөлмөрийн нам МАН-д л 91 жилийн мэндчилгээ ирүүлсэн нь Монголдоо ойлголцохгүй байгаа ойлголтыг бусад орнууд ойлгоод авчихсан байгааг харууллаа.
Энэ өдөр МАН-аас энгэртээ намын тэмдэгээ зүүсэн Б.Бат-Эрдэнэ аварга ганц сэтгэл гундуу байлаа. Учир нь түүний өлмийд нь сөгдөж, биширдэг есдүгээр Богд жанч халав. МАН-ын дарга энэ явдалд харуусч буйгаа илэрхийлсэн бол шашинд элэгтэй байтугай явдаг Н.Энхбаяр ганц үг амнаасаа унгасангүй. Хамгийн анх шашны телевиз байгуулсан, буддын шашны шаггүй сүсэгтэн тэрбээр хэн нь илүү эх оронч вэ гэдгээ үзэх гээд, үзүүлэх гээд гашуудлаа хойшлуулчихав уу?
Б.Баяр
