Баянхонгор аймаг түмэн тэмээтэй болсноо зарлаж, сумдынхаа тэмээчдийн дунд тэмцээн наадгай зохион байгуулжээ.

Өнөөдрийн гадаад валютын дуудлага худалдаагаар банкууд 2006.50-2009.91 төгрөгийн ханшаар 45.7 сая ам.доллар худалдан авах, 304.20-305.20 төгрөгийн ханшаар 23.7 сая юань худалдан авах санал тус тус ирүүлсэн байна.

Мьянмарын Ерөнхийлөгч У Тейн Сейн сүүлчийн мэдэгдлээ хийлээ

Үндсэн хуулийн Цэцийн их суудлын хуралдаан өнөөдөр боллоо.

БСШУЯ, Азийн сангийн Азид зориулсан ном хөтөлбөрийн хүрээнд өнөөдөр “Хамтдаа уншицгаая” цахим номын сангийн хөтөлбөрийн нээлт” боллоо.

Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэгийг огцруулах асуудлыг Төрийн байгуулалтын байнгын хороогоор хэлэлцэж эхэллээ. Гишүүдийн ирц 85.3 хувьтай байна. Хэлэлцэж буй асуудалтай холбоотой зарим байнгын хорооны гишүүд асуулт асууж Ерөнхий сайдаас хариулт авч байна.

айдас төрүүлж байна

М.Энхболд: Их өрийг тэглэхэд хамт байлцсан

1500 гаруй мал дарагдаж үхжээ
Дундговь аймгийн ШХ-ын тэргүүлэгчид гурав- дугаар сарын 1 хүртэл малчдад туслах шуурхай хэсэг томилжээ. Эхний хоёр багийг аймгийн ИТХ-ын дарга С.Буджав, Засаг дарга С.Од-Эрдэнэ нар ахлан, сумдад очиж ажиллав. Тус аймгийн нутгаар нэгдүгээр сарын дунд үеэс хойш байнга цасаар шуурч, цасны зузаан 10-60 см-т хурэн, шөнөдөө 27-32, өдөртөө 18-23 градус хуйтэн хонож байгаа аж. Одоо нийт нутгийн 40 хувь нь цагаан зудтай, 60 хувь нь зудархуу байна. Өлдсөн, осгосон мал цөөн ч хашаа хороонд тэжээж эхэлснээс хойш борлон, бяруу мэтийн бага насны 1500 гаруй мал дарагдаж үхсэн байна. Үүний зэрэгцээ эх мал олноор хээл хаяж байгаа бол хөлдүү бут идсэн мал чацга алдан, сульдаж эхэлжээ. Дундговийн нутгаар хамгийн сүүлд орсон цас байддыг хүндрүүдсэн тул малчид малаа бэлчээрт гаргаж чадахаа байгаад өвөлжөөндөө тэжээж байгаа аж. Үүнээс болоод өвс, тэжээл хүрэлцэхээ байсан гэнэ. Сумдын аюулгүйн нөөц дундарч, заримынх нь дуусчээ. “Аймгийн нөөцөд байгаа өвс, тэжээлийг худалдан авах бэлэн мөнгөгуй тул зээлээр өгөөч” гэж уулзсан малчин бүр хүссэн байна. Засгийн газрын тогтоолоор малчдад
үнэгуй олгосон өвснөөс Дундговьд 100 тонн оногдсон гэнэ. Үүн дээр тус аймгийн ИТХ-ын тэргүүлэгчдийн шийдвэрээр аюулгүйн нөөцөөс 200 гаруй тонн өвс үнэгүй олгохоор болоод буй аж. Эдгээрийг сумдад хэрхэн хуваарилах, малчдын хотонд яаж хүргэхийг ажлын хэсгийн мэдээлэлд үндэслэн, аймгийн Онцгой комисс шийдэх юм байна.
Дэлгэрхангай суманд тус аймгийн өөр сумдын малчид малаа оторлож буй аж. Энд цас ниадгэн байсан ч нэгдүгээр сарын дундуур болсон цасан шуурганаар зузаан нь нэмэгдэн 10-25 см болсноос гадна нягтран хатуурчээ. 118 мянган малтай энэ суманд гаднаас 30 гаруй мянган мал нэмэгдэж иржээ. Үүний 20 мянга орчим нь адуу. Говийн эмзэг хөрсийг ийм олон адуу дор нь талхлан, тус сумын малчдын хаврын “үүц-ийг барчихсан гэнэ. Адуучид одоо адуугаа Дэлгэрхангай уулын эргэн тойронд бэлчээж буй аж. Үүнд нутгийн мапчид “Бог идэх өвсгүй боллоо. Туурайн зуд нүүрлэлээ” хэмээн дургүйдэж байгаа тул сумын удирддагууд адууг Дэлгэрхангайгаас холдуулж, Онгийн тал, Дундын нуруу, Даага далан дахь отрын бүс нутагт оруулахаар тогтжээ. Сумын аюулгүйн нөецөд бэлтгэсэн 40 тн өвс, 30 тн тэжээлээ малчдад зээлээр өгөөд дууссан байна.

Францын Хууль зүйн сайдыг урьдчилан мэдэгдэлгүй огцрууллаа

Элчин сайд нарыг томилох, эгүүлэн татах асуудлыг дэмжлээ

З.Нарантуяаг Санхүүгийн зохицуулах хорооны даргын үүрэг ажлаас чөлөөлөхийг дэмжлээ

З.Нарантуяаг Санхүүгийн зохицуулах хорооны даргын үүрэг ажлаас чөлөөлөхийг дэмжлээ

ИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооны өчигдрийн хуралдаанаар Үндсэн хуулийн Цэцийн дарга Ж.Амарсанааг эргүүлэн татах асуудлыг хэлэлцэж дэмжсэн билээ. Энэ асуудалтай холбоотойгоор өнөөдөр Үндсэн хуулийн Цэцээс хэвлэлийн хурал хийсэн юм. Энэ үеэр Үндсэн хуулийн цэцийн дарга Ж.Амарсанаа өөрийн байр сууриа ийнхүү илэрхийллээ.

-Өчигдрийн Хууль зүйн байнгын хороон дээр таныг огцруулах асуудлыг гишүүдийн олонх дэмжсэн. Үндэслэлээ хууль зөрчсөн гэж тайлбарлаж байгаа. Энэ асуудалд та байр сууриа илэрхийлэхгүй юу?

-УИХ-ын Тамгын газраас дээд шүүхэд “Үндсэн хуулийн цэцийн дарга Ж.Амарсанаа УИХ-ын даргад явуулсан бичиг нь хууль зөрчсөн гэж нотлогдож байна” гэсэн бичиг явуулсан байсан. Албан бичиг хууль зөрчинө гэдэг асуудлыг уншиж судалж, одоо л ойлгож эхэлж байна. Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан үүсгэсэн тухай н.Наранчимэг гишүүний тогтоол УИХ-д очсон. Үүнтэй холбогдуулан миний зүгээс УИХ-ын даргад бичиг явуулсан. Өөрөөр хэлбэл, ҮХ-ийн цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаа нэгэнт эхэлсэн тул ямарваа нэг үйл ажиллагаа явуулахгүй байх шийдвэр гаргахгүй байхыг анхааралдаа авна уу гэсэн бичиг. Байнгын хорооны хуралгүй цагт зарладаг гэх мэтчилэн Дэгийн хуулиар нарийн заасан заалт зөрчигдөж байна.

Энд хэлэхэд, хууль зөрчсөнийг УИХ, Тамгын газар нотлох боломжгүй. Одоогийн үйлчилж буй хуулиар шүүх нотолдог. Гэтэл хэн нэг нь нотлоод Улсын дээд шүүхийн ерөнхий шүүгчид бичиг явуулсан. Улсын дээд шүүхийн ерөнхий шүүгчийн хариултад “Та бүгд ийм асуудал тавьсан байна. Энэ асуудлаа хуулийн дагуу шийдээрэй” л гэсэн хариу байна билээ. Гэтэл үүнийг Хууль зүйн байнгын хороон дээр санал өгсөн болгоод, өчигдөр орой УИХ-ын даргын зөвлөл хуралдаж, яаран сандран ҮХ-ийн цэцийн даргын асуудлыг нэгдүгээрт хэлэлцэхээр төлөвлөсөн. Ийм л асуудал болсон.

Улсын дээд шүүхийн саналыг уншина гэсэн асуудал байна. Гэтэл Улсын дээд шүүх санал тавиагүй юм байна. УИХ-аас явуулсан бичигт хариу л өгсөн. Тэр хариу нь “Бид байр сууриа илэрхийлэхгүй” гэсэн санаа юм байна. Нэг ёсондоо хэрвээ ҮХ-ийн цэцийн даргыг огцруулах, эргүүлэн татах асуудал яригдвал хуулийн дагуу эхлээд цэцийн есөн гишүүн дотроо хуралдах учиртай. Дараа нь асуудлаа дээд шүүхэд тавина. Улмаар Улсын дээд шүүхийн 25 шүүгч хуралдаж, олонхоор УИХ-д бичиг ирүүлэх ёстой. Ингэсэн тохиолдолд УИХ Ж.Амарсанааг огцруулах асуудлыг хэлэлцэх дараагийн шатны асуудал яригддаг. Гэтэл Улсын дээд шүүхийн явуулсан хариуг санал мэтээр асуудлыг авч хэлэлцсэн. Энэ бол хуулийг ноцтой зөрчиж буй хэрэг. Энд нэг зүйлийг хэлэхэд сүүлийн үед УИХ-аас ҮХ-ийн цэцтэй холбоотой алхамууд нь дандаа Үндсэн хууль зөрчсөн байгааг хэлэх хэрэгтэй.

Жишээ нь өнөөдөр цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх хуульд Ерөнхийлөгч хориг тавихаар өгсөн. Ерөнхийлөгч тав хүртэлх хоног дотор хориг тавиад хариу өгдөг. Хоригийн хугацаа өнөөдөр 17.20 цагт дуусна. Хориг тавихгүй нь тодорхой болоход зургаа дахь өдрөөс Төрийн мэдээлэлд хуулиа хэвлэдэг. Гэтэл Төрийн мэдээлэлд 25-ны өдөр хууль хэвлэгдчихсэн, өнөөдөр өглөө бидний гар дээр ирсэн. Хоригийн хугацаа дуусаагүй байхад хууль нь хэвлэгдчихсэн байгаа жишээ дурьдаж болно.

-Нэг талаас Үндсэн хуулийн цэц, УИХ хоорондын харилцаанаас эдгээр асуудал үүсдэг гэх хэсэг ч бий?

-ҮХ-ийн цэц УИХ-тай сөргөлдөөд, маргалдаад байдаггүй. УИХ-ын баталсан хууль нь ҮХ зөрчиж байгаа талаар иргэд өргөдөл бичдэг. Энэ асуудлыг бид авч хэлэлцдэг. Өөрөөр хэлбэл, ҮХ-ийн цэц УИХ-тай холбоотойгоор иргэдээс ирүүлсэн гомдлыг л шийдвэрлэдэг. Иргэдээс ирж буй гомдлын дийлэнх нь хуультай холбоотой байдаг. Бид УИХ-ыг зүгээр байхад нь хатгаад байдаггүй. Иргэдийн өгсөн өргөдөл гомдлын дагуу асуудалд ханддаг.

-УИХ-ын даргыг огцруулах асуудлаар МАН-ын гишүүн болоод хуульчаас гомдол гаргасан. Энэ дээр маргаан үүсгэсэн үү?

-УИХ-ын өмнөх даргын хувьд асуудал орж ирдэг байсан. Харин энэ даргын хувьд сонгогдсон өдрөөсөө эхлээд маргаан орж ирсэн. УИХ-ын дарга хууль бусаар, Үндсэн хууль зөрчиж сонгогдсон гэх маргаан ирдэг. Энэ хүнтэй холбоотой хэд хэдэн маргаан орж ирсэн. Бид эрхзүйн шийдвэр гаргадаг. Гэхдээ улс орны тогтвортой байдал талаасаа хүлээцтэй ханддаг.

УИХ-ын дарга ҮХ зөрчсөн асуудлаар сүүлд хандсан. Энэ дагуу маргаан үүсгэсэн. Маргаан үүсгэсэн тохиолдолд шууд их суудлаар хэлэлцдэг. Хоёрдугаарт маргаан үүсгээд зөрчсөн гэх шийдвэр гарсан тохиолдолд огцруулах шийдвэр гаргадаггүй. Зөрчсөн, зөрчөөгүй гэх дүгнэлтийг илгээдэг. Тэгээд УИХ эцсийн шийдвэр гардаг.

Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал дахь Монгол Ардын намын бүлгийн дарга Д.Амарбаясгалан тэргүүтэй төлөөлөгчид намайг онц их хэмжээний хөрөнгийг үр ашиггүй зарцуулсан мэтээр гүтгэлэг явуулж, нийтэд мэдээлсэн асуудлыг шалгуулахаар холбогдох хууль тогтоомжид заасан үндэслэл журмын дагуу Монгол Улсын Ерөнхий Прокурорт гомдол гаргаад байна.

Монгол үндэсний уламжлалт сар шинийн баярыг угтан “Дотоодын үйлдвэрлэл, борлуулалтыг дэмжих жил”-ийн хүрээнд “Монголд үйлдвэрлэв - Цагаан сар” үзэсгэлэн худалдааг Аж үйлдвэрийн яам, ХХААЯ, НЗДТГазар хамтран 10 дахь жилдээ зохион байгуулж байна.
Үзэсгэлэн худалдаа 01 дүгээр сарын 27-ноос 02 дугаар сарын 07-ны өдрүүдэд “Хүннү Молл”, “Шөнийн зах”, Хархорин хороолол дахь “Монголд аутлет” худалдааны төвүүдэд болно.
Үзэсгэлэн худалдаанд нийт 350 гаруй аж ахуй нэгж 120 гаруй нэрийн бараа, бүтээгдэхүүнээрээ оролцож хямд үнийг хэрэглэгчдэдээ санал болгож байгаагаараа давуу талтай. “Монголд үйлдвэрлэв, цагаан сар - 2016” үзэсгэлэн худалдааны үеэр 2016 оны 1 дүгээр сарын 30, 31, 2 дугаар сарын 6, 7-ны өдрүүдэд Чингисийн талбай болон Дүнжингарав худалдааны төвөөс Хүннү молл худалдааны төв чиглэлд 2 их багтаамжийн автобус 10:00, 12:30, 15:00 цагуудад үйлчилгээ үзүүлнэ гэж Нийслэлийн Үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн газраас мэдээллээ.

Үндсэн хуулийн Цэцийн дарга Ж.Амарсанааг хууль зөрчсөн гэж үзэн албан тушаалаас нь эгүүлэн татах тухай асуудлыг өнөөдөр УИХ-ын чуулганаар хэлэлцсэн ч МАН-ын бүлэг тав хоногийн завсарлага авсан юм. Энэ талаар УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжингээс тодрууллаа.

-Үндсэн хуулийн цэцийн дарга Ж.Амарсанааг огцруулах үндэслэл нь юу юм бэ?

-Монгол Улсын Үнсэн хуулин дээр Монгол Улсын Үндсэн хуулийн дарга болон гишүүн хууль зөрчсөн бол эргүүлэн татах асуудлыг нэг бол Цэцийн шийдвэрээр нэг бол анх илгээсэн байгууллагын саналаар УИХ хэлэлцэж шийдвэрлэнэ гээд заачихсан байгаа. Ямар асуудлаар хандсан бэ гэхээр урьд өмнө нь олон хүн ярьдаг байсан. Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Цэц тэр дундаа цэцийн удирдлага хууль зөрчөөд байна гэж. Ямар нэгэн баримт, нотлох үйл явц хангалттай хийгддэггүй. УИХ-аас ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллаж дүгнэлт гаргаж байсан. Тэр нь ямар нэгэн баримтаар нотлогддоггүй байсан учраас хариуцлага тооцох асуудал хөндөгддөггүй байсан. Сая Цэцийн хууль тогтоомжид нэмэлт өөрчлөлт оруулах хууль батлагдсантай холбоотойгоор 1992 оны Үндсэн хууль батлагдсанаас хойш анх удаагаа Цэцийн удирдлага өөрийнхөө гарын үсгээр хууль тогтоомжийн үйлчлэлийг зогсоох тухай Цэцийн шийдвэр гараагүй байхад маргааныг эцэслэн шийдвэрлээгүй байхад хууль зөрчсөн. Цэцийн тухай хууль дээр маш тодорхой заасан байдаг. Цэцэд маргаан хянан шийдвэрлүүлэхээр явж байгаа бол тэр маргаантай асуудлаар цэцийн ямар нэгэн гишүүн урьдчилсан дүгнэлт хийх, түүнийгээ илэрхийлэхийг хориглосон байдаг. Гэтэл УИХ болон Ерөнхийлөгч, Улсын дээд шүүхэд цэцийн удирдлага өөрийнхөө гарын үсэгтэй албан тоот явуулсан. Тэр албан тоот дээр хуулийн үйлчлэлийг зогсоох тухай, дээд шүүх болон эрх бүхий албан тушаалтнууд ямар үйлдэл хийх, хийж болохгүй тухайгаа цэцийн шийдвэр гараагүй байхад урьдчилсан дүгнэлтээ маш тодорхой биччихсэн байсан. Тэгээд цэцийн тамга бүхий өөрийнхөө гарын үсгийг зурсан байсан. Энэ бол өөрөө нотлох баримт, факт.

-Ямар, ямар хууль зөрчсөн юм бэ?

-Тодорхой дурдвал таван хуулийг зөрчсөн байгаа юм. Тухайлбал Цэцийн хууль, Цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тухай хууль, Дээд шүүхийн бүрэн эрх рүү халдаж байна. Ерөнхийлөгч болон УИХ-ын бүрэн эрх рүү халдаж байна. Хууль зөрчсөн гэдэг нь тодорхой. Тиймээс хууль зөрчсөн үйлдэл нь илт байгаа учраас хариуцлага тооцох ёстой гэдэг асуудал хөндөгдсөн.

-Дэгийн тухай хууль зөрчиж энэ асуудлыг байнгын хорооны хурал руу оруулсан гэдэг зүйлийг МАН-ын гишүүд ярьж байсан?

-Үндсэн хууль болон Дэгийн тухай хуулин дээр энэ асуудлыг тав хоногийн дотор шийдвэрлэх ёстой гэсэн дэг байгаа. Дэгийн хууль зөрчсөн тухай асуудал байхгүй. Асуудал тодорхой байхад шийдвэрлэхээс өөр аргагүй байдалд хүрсэн.

-ҮХЦ-ийн дарга Ж.Амарсанааг буруутай гэдгийг хаанаас тогтоосон бэ?

-Хөрөнгө орлогын мэдүүлэг дээр албан тушаалтан хөрөнгөө мэдүүлээд өөрөө гарын үсэг зурчихаад, тухайн хөрөнгө нь худлаа байвал яах гэж гарын үсэг зурсан бэ гэдэг асуудал хөндөгдөнө. Жишээ нь ҮХЦ-ийн гишүүн машин барьж байгаад хууль зөрчвөл, зөрчсөн эсэхийг Замын цагдаагийн байгууллага тогтооно. Гэтэл өөрөө албан бичиг дээр гарын үсэг зураад ирүүлж байгаа нь хууль зөрчсөн албан тушаалаа урвуулсан ашигласан энэхүү үйл явц нь өөрийнх нь гарын үсгээр баталгаажсан албан тоот байхад буруутай эсэхийг хэн нэгэн тогтоох тухай асуудал биш. ҮХЦ-ийн гишүүнээс өөрөөс нь асуух хэрэгтэй байх. Та ийм албан тоот явуулах эрх мэдэлтэй байсан уу гэдгийг. Албан тоот явуулахад хууль зүйн иш болгосон заалт аль нь вэ. Яагаад гарын үсэг зураад тамга дарчихсан юм бэ гэх мэт асуултыг өөрөөс нь асуух нь зүйтэй.

-АН-ынхан ҮХЦ-ийг авах гээд байна. Өөрөөр хэлбэл цэцийн даргаар Р.Гончигдорж сонгогдоно гэсэн яриа олон нийтийн дунд байна. Энэ үнэн үү?

-Хэн нэгэн албан тушаалтанд хариуцлага тооцох тухай яригдахад түүнийг саармагжуулах үүднээс ийм мэдээ тараах нь хэвийн үзэгдэл байдаг. Бид ямар нэгэн хүн томилох тухай яриагүй. Цэцийн удирдлага хууль зөрчсөн үйлдэл дээр хариуцлага тооцох тухай ярьж байгаа юм.

-Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулаад Цэцийн гишүүдийн насыг тогтоосон. Энэ хуулиар найман гишүүн чөлөөлөгдөх юм уу. Энэ хууль хэзээнээс хэрэгжиж эхлэх вэ?

-Германд Үндсэн хуулийн шүүхийн шүүгчдийн насын дээд хэмжээг 67 байхаар тогтоосон. Германчууд арай урт насалдаг учир 67 насаар тогтоосон байгаа юм. Бид бол ҮХЦ-д зориулж ийм хууль гаргаагүй. Одоо үйлчилж байгаа Төрийн албаны тухай хуульд төрийн алба хаах дээд нас 65 байдаг. Энэ хязгаарыг л тогтоож өгсөн. Түүнээс биш ҮХЦ-д ч гэдэг юм уу өөр ямар нэгэн албан тушаалтанд зориулж гаргасан шийдвэр биш. Одоо хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хуулийн үйлчлэлд тэр хүмүүсийг оруулж ирж байна гэсэн үг юм.

Сурагчдад cap бур, эцэг эхчүүдэд улирал бүр Замын хөдөлгөөний дүрэм заахаар болов

Ерөнхий боловсролын сур- гууль, цэцэрлэгийн эргэн той- ронд гарч буй зам, тээврийн ослыг цөөлөх, хүүхдийг ийм ослоос сэргийлэх чиглэлээр яаралтай арга хэмжээ авахаар нийслэлийн Боловсролын газрын дарга энэ сарын 26- нд албан даалгавар гаргалаа. Ингэснээр сургуулиуд эргэн тойрон дахь машины зогсоол, зам, гарцыг хүүхдэд аюулгүй байлгаж, самбар байрлуулах зэргээр замын хөдөлгөөний аюулгүй байддыг хангахад шаарддагатай бүхий л арга хэмжээ авах үүрэг хүлээв. Мөн 10 нас хүрээгүй хүүхдийг харгалзах хүнгүйгээр замын хөдөлгөөнд оролцуулахгүй байхад анхаарч, сургууль, цэ- цэрлэгийн дотоод журам бо- лон багш, эцэг эх, захиргааны гурвалсан гэрээнд тусгахаар болж байна. Үүний зэрэгцээ багш нар 1-5 дугаар ангийн сурагчдыг эцэг эх, асран хам- гаалагчид нь хүлээлгэн егч хэвших нъ. Бас нэг авууш- тай зүйл нь сурагчдад cap бүр Замын хөдөлгөөний дүрэм заах юм байна. Уг нь ерөн- хий боловсролын сургуу- лийн сурагчдад насных нь онцдогт тохируулан, Замын хөдөлгөөний дүрэм заахаар 2010 онд ЗЦГ, нийслэлийн Бо- ловсролын газрын дарга нар хамтарсан тушаал гаргасан ч хэрэгжээгүй. Харин одоо л ажил хэрэг болж магадгүй нь. Энэ хичээлийг зөвхөн сурагч- дад бус, эцэг эхчүүдэд ч улирал бүр заахаар уг даалгаварт тус- гажээ. Учир нь yr_j^MH№ мэддэггүй, хүүхдэдээ 6vpyv үлгэр дуурайл үзүүлдэг эцэг эх цөөнгүй бий.

Энэ сарын 26-ны байдлаар улсын хэмжээнд дунджаар ердийн хэрэглээний 50 хоногийн газрын тосны бүтээгдэхүүний нөөцтэй байна.

УИХ-ын гишүүн Л.Эрдэнэчимэг, Ц.Оюунгэрэл нар мэдээлэл хийлээ