Эрүүл мэнд, спортын яам нь эмнэлгийн яаралтай тусламжийн тогтолцоог боловсронгуй болгох, яаралтай болон түргэн тусламж, үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг дээшлүүлэх, шуурхай байдлыг хангах зорилгоор “Үндэсний түргэн тусламжийн сүлжээ” хөтөлбөр, “Эмнэлгийн яаралтай тусламжийн шинэчлэл” стратегийн хэрэгжилтийг тус тус ханган ажиллаж байгаа билээ.

Монгол Улсад авто замын салбар үүсч хөгжсөний 86 жилийн ой өнөөдөр тохиож буй. Замчид энэ өдрийг өөрсдийн баярын өдөр болгон тэмдэглэдэг уламжлалтай.

Хүнс, хөдөө аж ахуйн сайд Р.Бурмаа өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд Дорнод аймагт ажиллахдаа Халхгол сумаас хөөгдөж ирсэн гэж нийгэм даяар шуугиад байгаа билээ. Нөхцөл байдлын талаар түүнтэй ярилцлаа.

Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын ээлжит хуралдаан өнөөдөр боллоо.

УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаанаар Гацууртын ордод төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээг тогтоох тухай тогтоолын төслийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцлээ.

Монгол орон хэзээ ч мөхөхгүй орны тоонд багтжээ. Тодруулбал НҮБ-ын эрдэмтэд хүн төрөлхтний мөхлийн картыг улс орнуудын нөхөн үржихүйн нас хүртлээ амьдарсан охидын тоог ашиглан гаргасан байна.​

Хойд Солонгосын харгис дэглэмээс болж аав нь үхэж, найзынх нь ээж цаазлагдахыг харсан Ёнми Парк охин эх орноосоо зугтан, зовлон зүдгүүр туулсаар Өмнөд Солонгост ирсэн тухай өгүүлсэн, “In Order to Live: A North Korean Girl’s Journey to Freedom” хэмээх ном энэ жил хэвлэгдэж, шуугиан тарьсан билээ.

Түүний туулсан үлгэр домгийн юм шиг хэрнээ там шиг амьдралын талаар өнөө ч шуугисаар. Одоо 22 настай Ёнми Парк Хойд Солонгос дахь амьдрал, туулсан аян замынхаа талаар хэвлэлд ярилцлага өгч, элдэв уулзалтанд оролцсоор яваа бөгөөд ингэж явахдаа Монголын талаар өгүүлжээ. “Thedailybeast.com” хэмээх цахим сонинд бичсэнээр, Ёнми Парк Хятадаар дамжин Монголд ирэхэд цагдаа нар түүнийг Хятад руу буцаана гэж сүрдүүлжээ. Монголын албаны хүмүүсийн нэг нь түүний гэдэс рүү буугаар ёворсныг тэр одоо ч санадаг гэнэ. Ёнми толгой сэгсрэн инээгээд, үүнийг зөвхөн кинонд харсан гэж хэлсэн байна. “Одоо би инээж байна л даа, гэвч тэр үед өмдөндөө дусаах шахсан. Би өмнө нь тархиа зад буудуулсан олон хүнийг харж байсан” гэж тэр хэлжээ. Ёнми болоод түүний ээж ямар ч өршөөл энэрэлд найдаагүй бөгөөд хэрэв тэднийг Хятад руу буцаана гэвэл нууж авч гарсан сахалын хутгаар өөрсдийгөө егүүтгэхээр албаныханыг сүрдүүлсэн гэнэ. Ингээд цэргүүд буугаа буулгасан байна. Түүнийг ээжтэй нь Монголын нийслэл Улаанбаатарт байх хорих төвд илгээсэн ажээ. Тэнд Ёнмиг хэдэн сарын турш өдөр бүр бүх хувцасыг нь тайлуулж доромжилдог байсан бөгөөд үүн шиг зүйл үзэж байгаагүй гэж тэр дурсчээ.

Өнгөрсөн шөнө нэг цагдаа хутгалуулсан хэрэг гарлаа. Энэ удаад албан үүргээ гүйцэтгэж явсан цагдаа согтуу этгээдийн халдлагад өртжээ. Тодруулбал, өчигдөр шөнө 23.00 цагийн үед Баянгол дүүргийн цагдаагийн нэгдүгээр хэлтэст согтуу хүмүүс танхайраад байна гэсэн дуудлага ирсэн байна. Дуудлагын дагуу тус хэлтсийн цагдаагийн албан хаагчид очиход согтуу этгээд дуудлагаар очсон цагдаагийн албан хаагчийг хутгалаад зугтжээ. Хутгалуулсан цагдааг яаралтай ГГСҮТ-д хүргэн хагалгаанд оруулахаар болсон аж. Харин хутгалсан этгээд хэргийн газраас зугтсан учир Баянгол дүүргийн цагдаагийн нэгдүгээр хэлтсээс эрэн сурвалжлах ажиллагааг эхлүүлэн шөнийн 02:00 цагийн орчимд саатуулсан байна.



Хэргийг Баянгол дүүргийн цагдаагийн нэгдүгээр хэлтэст шалгаж эхэллээ.

УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаанаар ирэх оны төсвийн төсөл болон дагалдан өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төсүүдийг хэлэлцэхээр төлөвлөсөн байсан билээ.

“Нийгмийн халамжийг дэмжих хөтөлбөр”, “Хөдөө аж ахуй, хөдөөгийн хөгжил төслийн нэмэлт санхүүжилт”-ийн зээлийн хэлэлцээрүүдийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг өргөн барив.

Дэлхий даяар 10-р сарын 31-нд тэмдэглэдэг Аймшгийн баяр буюу Халловины өдөр ойртож байна. Тэгвэл та найз нөхөд, ажлын хамт олонтойгоо энэ баярыг тэмдэглэх гэж байгаа бол анхаарлаа түр хандуулна уу.



MNG EVENT™-с тэргүүлэх брендүүдтэй хамтран зохион байгуулдаг ”DRACULA HALLOWEEN” энэ жил аравдугаар сарын 30-нд Монголдоо теxник дэвшил, багтаамжаараа тэргүүлэх ”CROCUS EVENT HALL”-д болно. ”ДРАКУЛА” шилтгээний тохижуулалтайгаар зохион байгуулахаар ”MNG EVENT” бэлтгэл ажилдаа оржээ.



Таксийн хувьд аравдугаар сарын 30-нд авсан тохиолдолд 1 такс 25.000 төгрөг бөгөөд урьдчилж авсан тохиолдолд ( 18 нас хүрсэн байх шаардлагатай ) 1 ширхэг таксыг 20.000 төгрөгөөр авах боломжтой юм. Урьдчилж зарж байгаа таксыг ”PROLIVE ENTERTAINMENT CENTRE”-ийн 3 салбараар борлуулж байгаа юм.



Залуусаа тэргүүлэх брэндүүдтэй хамтарсан хамгийн сүртэй болдог ”DRACULA HALLOWEEN”-н такс дуусах магадлал өндөр тул та урьдчилан аваарай. Хүний тоо хязгаартай тул та яараарай.

Монгол Улсын Төрийн байгуулалтын байнгын хороо, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, Монгол Улсын Их Хурлын Тамгын газар, Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөл, “Иргэдийн оролцоотой хууль тогтоох ажиллагааг дэмжих нь” төслийн хамтран зохион байгуулж буй “Монгол Улсын Төрийн албаны эрх зүйн шинэтгэл” сэдэвт нээлттэй хэлэлцүүлэг өнөөдөр /2015.10.30/ Төрийн ордонд болж байна.
Хэлэлцүүлгээр Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн өргөн мэдүүлсэн Төрийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон УИХ-ын гишүүн Су.Батболд нарын гишүүдийн өргөн мэдүүлсэн Төрийн албаны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн талаар хэлэлцүүлэг өрнүүлж байна.


Хэлэлцүүлгийг нээж Улсын Их Хурлын дарга З.Энхболд үг хэллээ. Тэрээр хэлсэн үгэндээ, Төрийн албаны ил тод, цэвэр тунгалаг, нээлттэй, хүртээмжтэй, хариуцлагатай, үр ашигтай, тогтвортой байдал, төрийн албан хаагчдын мэргэшил ур чадвар, хариуцлага, ёс зүй, шударга чанар, хууль ёсыг сахин биелүүлэх байдал, ажлын бүтээлч хандлага, идэвх санаачлага нэн чухал. Энэ бүхнээс иргэдийн амьдрал ахуй, нийгэм эдийн засгийн өнөөгийн тулгамдсан зорилтуудын хэрэгжилт, бүр томоор сэтгэвэл, Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдал, ардчиллын хувь заяа хамаарах тийм хариуцлагатай үед ирээд байна.
Төрийн албыг шинэчлэх, илүү ардчилах, илүү үр нөлөөтэй болгох нь ардчилалыг шинээр болон сэргээн хөгжүүлж буй улс орнууд, хөгжиж буй орнуудад тулгарч буй зорилт төдий биш нийт үндэстэн, бүх улс орны төрийн хөгжилд хамаатай асуудал болж байна.
Саяхан болсон НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 70 дугаар чуулганаар “Тогтвортой хөгжлийн зорилтууд 2030 хөтөлбөр”-ийг баталсан. Энэхүү тогтвортой хөгжлийн зорилтууд, манай үндэсний хөгжлийн бодлогын зорилтууд, өнөөдөр нэн чухлаар яригдаж буй эдийн засгийн өсөлт, төсвийн хэмнэлтийн горим нь чухамдаа төрийн албаны үр ашигтай, зөв тогтолцоо, шинжлэх ухаанч удирдлага, төрийн албан хаагчдын бүтээмж, чадамж, мэргэшил, ур чадвар, хариуцлага, гүйцэтгэлээс шууд хамаарах юм. Энэ бүхэн төрийн албаны шинэтгэл зайлшгүй чухал болохыг нотолж байна гэлээ.


Мөн Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн дарга Б.Цогоо “Монгол Улсын Төрийн албаны хөгжил, шинэтгэлийн хэрэгцээ, шаардлага” сэдэвт илтгэл, УИХ-ын гишүүн, ЗГХЭГ-ын дарга С.Баярцогт “Төрийн захиргааны байгууллагын бүтэц тогтолцоог боловсронгуй болгох нь” сэдэвт илтгэлийг тавьлаа. Илтгэлтэй холбогдуулан оролцогчид хуулийн төсөлд тусгагдсан болон тусгуулах саналуудын талаар үг хэлж, илтгэгчдээс сонирхсон асуултдаа хариулт авсан юм.


Түүнчлэн УИХ-ын гишүүн, Ажлын хэсгийн ахлагч Г.Батхүү ”Төрийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн агуулга, онцлог”-ийн талаар илтгэл тавив. Тэрээр илтгэлдээ Төрийн албаны хөгжлийн 5 дахь үе шатыг эхлүүлэхэд өнөөдөр хэлэлцэж байгаа хуулийн шинэтгэл чухал алхам болно гэж үзэж байна. Төрийн алба тогтвортой, мэргэшсэн, чадварлаг байх нь улс орны төр, нийгэм, эдийн засгийн бүхий л хүрээг хамарсан өөрчлөлт шинэчлэлтийг хэрэгжүүлж хөгжлийг түргэсгэхэд хамгийн том хөдөлгөгч хүч нь бас, тогтвортой хөгжлийн үндэс суурь нь болдог юм. Ийм учраас бид төрийн албаа цомхон, чадварлаг байдлаар зохион байгуулж, өөрчлөгдөн шинэчлэгдэн хөгжиж буй дэлхийн ертөнцийн хөгжил дэвшилтэй өрсөлдөн хөгжих бодлого тодорхойлон, хэрэгжүүлдэг, шударга, ёс зүйтэй, хүчирхэг төрийн албыг бүрдүүлэхэд эрхэм зорилгоо чиглүүлэх учиртай гэлээ. Тэрээр хуулийн төсөлд тусгагдсан гол гол өөрчлөлтүүдийг танилцуулав. Тухайлбал төрийн албанд мерит буюу чадахуйн зарчим хэрэгжих боломж бүрдэнэ. Үүний тулд тэргүүн болон туслах түшмэлийн албан тушаалд сонгон шалгаруулалт явуулах, дэс түшмэлээс эрхэлсэн түшмэлийн албан тушаалд шатлан дэвшүүлэх, нарийн мэргэжил шаардсан албан тушаалд сонгон тогтоох аргаар сул орон тоог нөхөх 4 хэлбэрийг хуулийн төсөлд тусгасан. Төрийн жинхэнэ албан тушаалын ангилалд шатлан дэвших буюу карьерийн зарчмаар албан тушаал дэвшин ажиллах нөхцөл бий болно. Энэ зохицуулалт хийгдсэнээр төрийн албан хаагч албан тушаалд дэвшихийн тулд тодорхой албан тушаалд 5-аас доошгүй жил, төрийн жинхэнэ албан тушаалын 4 ангилалд нийтдээ 20 жил ажиллаж дээд шатны албан тушаалд томилогдох боломжтой байхаар, түүнчлэн үйл ажиллагааны үр дүн, мэргэшлийн түвшин, ёс зүй, чадварыг нь харгалзан үзэж хугацаанаас өмнө шатлан дэвшүүлж болохоор хуулийн төсөлд тусгасан нь мэргэшсэн, чадварлаг, тогтвортой төрийн албыг бүрдүүлэхэд чухал дэвшил болох юм. Мөн Улс төрөөс ангид төрийн албыг бүрдүүлнэ. Иргэн төрийн үйлчилгээний албанд орох, албан тушаал эрхлэх хугацаанд улс төрийн аливаа намын гишүүнээс түдгэлзэх, төрийн жинхэнэ албанд орохдоо гишүүнчлэлгүй байх, түүнчлэн төрийн албан хаагч улс төрийн аливаа нам, хөдөлгөөний үйл ажиллагаанд оролцохгүй байх зохицуулалтыг тусгасан зэрэг өөрчлөлтүүдийн талаар мэдээлэл өглөө.

Хэлэлцүүлгийг УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга А.Бакей удирдан явууллаа.

Хэлэлцүүлэгт Монгол Улсын Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дэд дарга, Дэд ажлын хэсгийн гишүүн Ш.Солонго хуулийн төслийн талаарх нийслэл, аймгуудаас ирүүлсэн саналын товчооныг танилцуулах юм.
Хэлэлцүүлэг оролцогчдын санал, асуулт, хариултаар үргэлжилж байна хэмээн Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.

Эмхэтгэлийн энэ удаагийн дугаарт, Азийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын банк үүсгэн байгуулах хэлэлцээрийг соёрхон батлах тухай, Ялтан шилжүүлэх тухай гэрээ соёрхон батлах тухай Монгол Улсын хуулийг тус тус нийтлэв.

Эмхэтгэлд нийтлэгдсэн Улсын Их Хурлын тогтоолоор, “Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.6 дахь хэсэгт “Улс төрийн албан хаагчаас бусад төрийн албан хаагч, төрийн болон орон нутгийн өмчит, төрийн болон орон нутгийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдийн удирдах албан тушаалтан Улсын Их Хурлын гишүүнд нэр дэвших бол сонгуулийн жилийн нэгдүгээр сарын нэгний өдрөөс өмнө төрийн албанаас болон ажил, албан тушаалаасаа чөлөөлөгдсөн байна.” гэж заасны “...бусад төрийн албан хаагч...” гэсэн нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван дөрөвдүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн “Хүнийг...эрхэлсэн ажил, албан тушаал...-оор ялгаварлан гадуурхаж үл болно.” гэснийг зөрчсөн байна” гэсэн Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2015 оны 12 дугаар дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэж үзсэн байна.

Мөн дугаарт, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл буцаах тухай, Байнгын хорооны даргыг сонгох тухай Монгол Улсын Их Хурлын тогтоолыг тус тус нийтэллээ.

Эмхэтгэлд нийтлэгдсэн Монгол Улсын Их Хурлын тогтоолоор, Үндсэн хуулийн цэцийн 2015 оны 13 дугаар дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэж үзсэн байна.

Түүнээс гадна Элчин сайдыг эгүүлэн татах, тохоон томилох тухай Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигийг, Давсны хэрэглээг бууруулах үндэсний стратеги батлах тухай Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоолыг тус тус нийтлэв.

Энэ тогтоолд, нийт хүн амын дунд давсны хэрэглээ өндөр байгааг дурдаад, давс ихтэй хоол, хүнсний үйлдвэрлэл, импорт, худалдаа үйлчилгээ, зар сурталчилгааг хязгаарлах бодлого, эрх зүйн орчин бүрдээгүй, хоол, хүнсний давсны агууламжид тавих төрийн болон хүнс үйлдвэрлэгчийн дотоодын хяналт хийгдэхгүй зэрэг тулгамдсан асуудал байгааг онцлон тэмдэглэсэн байна. Тиймээс хүн амын давсны хоногийн хэрэглээг 2025 он гэхэд 2011 оны түвшнээс 30 хувиар бууруулахад энэ стратегийн зорилго оршиж байгаа ажээ.

Тогтоолд, стратегийн зорилго, зорилт юунд оршиж байгаа болон хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны чиглэл, санхүүжилт ямар байхыг тогтоож өгсөн байна. Түүнчлэн стратегийн удирдлага, зохион байгуулалт, хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ, шалгуур үзүүлэлтийг тодорхой тусгажээ.

Тухайлбал, стратегийг 2015-2025 онд хэрэгжүүлж, дунд шатны хэрэгжилтийн үнэлгээ, хяналт-шинжилгээг 2020 онд, төгсгөлийн шатны үнэлгээ, хяналт-шинжилгээг 2025 онд хийхээр тогтсон байна гэж УИХ-ын Тамгын газрын Хэвлэл, мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтэс мэдээлэв.

НҮБ-ын 2005 оны 10 дугаар сарын 25-ны өдрийн тогтоолоор жил бүрийн 11 дүгээр сарын 3 дахь долоо хоногийн ням гарагийг Зам тээврийн ослоор хохирогсдод хүндэтгэл үзүүлэх өдөр болгожээ.



Энэ дагуу манай улс энэ өдөрт зориулсан арга хэмжээг хоёр дахь жилдээ зохион байгуулах бөгөөд ирэх сарын 15-ны өдөр Зам тээврийн ослоор хохирогсдод хүндэтгэл үзүүлнэ.



Анх энэ өдрийг 1993 онд Англи улсад тэмдэглэсэн ба үүнээс хойш улс орнууд энэ арга хэмжээг авто осолд нэрвэгдэгдийн дурсгалыг хүндэтгэх, сэтгэл санааны болон бусад хохирлыг амсаж байгаа иргэд тэдгээрийн ар гар, ойр дотныхонд гашуудаж байгаагаа илэрхийлэх боломж олгох өдөр болгон тэмдэглэж иржээ.

Тэгвэл тус бүтээлд жүжигчин Ц.Цэрэнболд Чингис хааны дүрийг бүтээжээ.Тэрбээр кино зураг авалтын явцад авахуулсан гэрэл зургуудыг өөрийн цахим хуудсаараа дамжуулан мэдээллээ.

Монголчууд шүтээнээ эрэлхийлсэн ард түмэн бололтой. Шүтэж болдог л юм байвал хүний, өөрийн гэж үл ялгана. Дээр үед Их хүрээ орж, Богдод мөргөхөөр морьтой явган зүтгэж ирдэг байсан ард түмэн өнөөдөр шүтээнээ эрж хайж, дэлхийг хэрдэг болсон. Утай, Гүмбум, Энэтхэг, Түвд, Итгэлт хамба гээд монгол сүсэгтнүүдийн цуваа гадагш чиглэн урсдаг.



Тэгвэл Монголд Итгэлт хамбатай жишихүйц шүтээн илэрч, олны анхаарлыг гойд татаж байна. Энэ нь физик хуулийн хувьд занданшуулж хатаасан шарил боловч шашны үүднээс бол “гүн бясалгалын байдалд шилжсэн амьд гэгээнтэн” юм. Уг дуулиан Их Бри­танийн “Telegraph” сонин “Улаанбаатар хотоос тугалын арьсанд боосон ламын цогцос олдлоо. Лам ховсын аргаар гүн бясалгал хийж байгаа тул бүрмөсөн амьсгал хураагаагүй, амьд хэвээрээ байгаа гэж Буддын шинжээчид үзэж байна” хэмээн нийтэлснээр дэлхийн сонорт хүртэл хүрчээ.



Монголоос олдсон 200 жилийн настай занданшуулсан шарил жинхэнэ шүтээн мөн, биш эсэх дээр гол маргаан өрнөж байна. Шашны зүтгэлтнүүд “Лам зүүн гараа дэлгэж, баруун гараараа судар айлдах гэж буйг бэлгэдсэн байдалтай олдсон нь эртний Буддын шашны ёс бөгөөд үхээгүйг нотолно” гэж тайлбарласан. Зарим нь “Занданшуулсан гэдэг үгийг энэ тохиолдолд хэрэглэж болохгүй. Нүд нь хараастай, биед нь хүрвэл бүлээн мэдрэгдэнэ. Энэ нь амьд гэдгийн нотолгоо. Бурхны шашин хийгээд шинжлэх ухааны гойд үзэгдэл юм. Энэ бол монголчуудын төдийгүй дэлхийн гайхамшиг” гэж ч сүсэглэж буй. Орчин үеийн шинжлэх ухаанд хүн бие барснаас хойш эд эс нь үхжиж, хамгийн тэсвэртэй яс гэхэд 20 жилийн дараа оргүй алга болдыг тогтоосон. Гэтэл Монголоос олдсон Цорж лам Санжжавын шарил бүв бүтнээрээ 200 жилийг өнгөрөөжээ.



Ямартай ч, үхэл амьдралын хоорондох замыг гэтлэх “Тукдам” хэмээх гүн бясалгал хийж байгаа лам хүн гэдэг дээр нэгдэж буй бололтой. Яг ийм үзэгдлүүд дэлхий дээр хэр олон юм бол. Анхны олон нийтэд мэдэгдсэн нь 2002 онд ОХУ-ын Буриадад гарч байжээ. Даши-Доржо Итигилов хэмээх ламын занданшуулсан шарилыг газраас ухаж гаргахад өмхийрч, муудсан шинж бараг ажиглагдаагүй юм. Итигилов гэгээнтэн “бүрмөсөн үхээгүй” бөгөөд түүний биеийн температур Улаан Үдийн сүмийн тэмдэглэлт арга хэмжээнүүдийн үеэр нэмэгддэг байна. Түүнийг 1927 онд бясалгал хийж байгаад амьсгал хураахад шавь нар нь очир завилгаар суулган, биеийг нь давсаар боожээ. Энэ бол мөнөөх алдарт Итгэлт хамба бөлгөө.



Мөн Тайландын Самуй арлын Буддист сүмд хадгалагдаж буй лам багшийн мумми нь жуулчдын сонирхлыг ихээр татдаг. Луан Фо Даэн нэртэй лам 79 насандаа бясалгал хийж байгаад өөд болсон юм. Түүнийг нас барсны дараа шавь нар нь шарилыг шилэн хоргонд хийж хадгалан олон нийтийн өмнө дэлгэн тавьжээ. Мөн хар нүдний шил зүүлгэсэн байна. Ламын шарил 1979 оноос хойш өнөөг хүртэл сайтар хадгалагдаж байгаа бөгөөд жуулчид байнга очиж хүндэтгэл үзүүлдэг гэнэ. Гутгаар нь ийнхүү Монголд харьяалагдаж, Архангай аймагт залраад байна.



Цорж лам Санжжавыг олдсоны дараа гадаад, дотоодын шашны зүтгэлтнүүдээс гадна шинжлэх ухааны төлөөлөгчид өөрсдийн санал бодлоо илэрхийлсэн. Тэдний хэн нь ч “Цорж лам амьд” гэсэн мэдээллийг 100 хувь үгүйсгээгүй. Санал бодлоо илэрхийлэгсдийн ихэнх нь гүн бясалгал шинжлэх ухаанд нээлттэй сэдэв хэвээр, хүн төрөлхтний энэ талаарх мэдлэг үнэнхүү хомс байгааг хүлээн зөвшөөрсөн байв.



Харин үнэн байж болно гэсэн мэдэгдлийг нэг бус эрдэмтэн хийжээ. Тухайлбал, бүх буддын шашинтны тэргүүн, оюун санааны удирдагч XIV Далай лам Данзанжамцын эмч, доктор Бэрри Керзин “Монгол лам үхээгүй. Гэгээрсэн хүмүүс ийм байдлаар бясалгалд ордог. Үүнийг тукдам гэж нэрлэдэг. Хэрвээ ийм байдлаар удаан байх аваас будда болох боломжтой” гэсэн байсан юм.



Чөлөөт нэвтэрхий тольд “Тукдам”-ыг “Зөвхөн агуу мастеруудын л хүрч чаддаг бясалгалын хамгийн дээд зэрэг” хэмээн тодорхойлжээ. Харин бусад шинж тэмдгийн талаарх мэдээллүүд хоорондоо зөрж байна. Хүн төрөлхтний гарал үүслийн талаар цуврал ном бичиж алдаршсан эрдэмтэн Эрнст Мулдашев гүн бясалгалд орсон хүний бие яг л чулуу шиг хатуу, хүйтэн болдог гэсэн бол “Түвдийн үхэл, амьдрал” хэмээх ном бичсэн Согьял Ринчопе “Тукдамд орсон хүн амьсгалахгүй, бодисын солилцоо нь зогсч, яг л амьгүй мэт болох авч царай туяатай, арьс нь уян зөөлөн хэвээрээ үлддэг” гэжээ. Мөн Э.Мулдашев бясалгалыг “Хүмүүний сүнс нь махан бие, бодит ертөнцтэй гагцхүү бодлоороо хүлээстэй байдаг. Хэрвээ хүн 1-5 секунд бодлоосоо ангижирч чадвал амар амгаланг олж, минутаас дээш байвал дээд мэдлэгтэй холбогдож, энэхүү байдлаа илүү удаан хадгалбал самади буюу гүн бясалгалд ордог” гэх маягаар тодорхойлсон байдаг. Түүнийхээр бол бидний хэн нь ч энэ аргаар самадид хүрч чадах аж.



Тукдамд 14, 21 хоносон баримт цөөнгүй байгаа ч 200, түүнээс дээш жил байсан баримт бараг байхгүйтэй адил аж. Түвдийн Гьюдмед дацангийн лам Ген Лувсан Калден 2012 оны хоёрдугаар сарын 22-нд 85 насандаа жанч халж, 14 хоногийн турш тукдамд байжээ. Харин 15 дахь хоног дээр багшийн хамарнаас цус гарсан байхыг нэгэн шавь нь хараад багшийгаа тукдамаас гарсныг мэдсэн гэсэн байна. Хамраас цус гарах нь тукдамаас гарсныг илтгэх шинж гэнэ.



АНУ-ын Висконсины их сургуулийн захиргаа 2007 оны арванхоёрдугаар сард “Тукдам”-ыг судлах төсөл эхлүүлж, доктор Ричард Дэвидсоноор ахлуулсан ажлын хэсэг байгуулжээ. Түвдийн Гэлүг шашны сургуулийн багш Лувсанням 2009 оны есдүгээр сарын 14-нд нас барж, 18 хоногийн турш тукдамд байсан явдал судалгааны багийнханд маш том олз болсон байна. Эрдэмтэд Далай ламд хүсэлт гарган зөвшөөрөл авч, Лувсаннямын биеийг орчин үеийн технологи ашиглан судалсан ч “Амьд” гэсэн дүгнэлт гаргахаас өөрийг хийж чадаагүй байдаг. Дашрамд, Далай ламын зүгээс тукдамын нууцыг шинжлэх ухааны үүднээс тайлах нь маш ач холбогдолтой гэдгийг хүлээн зөвшөөрч, дэлхийд нэр хүндтэй эрдэмтэд судалгаа шинжилгээ хийх хүсэлт тавьбал татгалзахгүй гэсэн утгатай мэдэгдлийг тухайн үед хийж байжээ.



Тэгвэл занданшуулсан шүтээнийг хүмүүс шүтэх ёстой юу. Олон зуун жил хэвээр хадгалагдаж чадаж буй нууцыг сүсэгтнүүд ид шид гэж үздэг. Бурхад л ийм төрлийн ид шид үзүүлж чадна гэж хүмүүс итгэдэг. Тийм учраас уг занданшуулсан шарилыг шүтээн маягаар тусгай сүм барьж оршоогоод, хамгаалалттай, эзэнтэй, олон нийт мөргөх боломжтой болгох нь зүйтэй гэх байр суурь олон байна.



Эсрэг талд зүгээр л занданшуулж, хүйтэн сэрүүн нөхцөлд хадгалагдаж чадсан шарилыг шүтэх нь хэр нийцтэй вэ гэсэн үл итгэх үзэгдэл ч бий. Гэвч занданшуулна гэдэг нь тухайн хүний тархи болон дотор эрхтнийг авч, тусгай аргаар занданшуулдаг гэнэ. Борцолдогтой төстэй юм уу даа. Ийм занданшуулсан шарилыг “муми” гэж нэрлэж заншсан. Тэгвэл Цорж ламын биед тархи хийгээд дотор эрхтэн нь бүгд байгаа нь занданшуулсан шарил биш гэх дүгнэлтэд хүргэж буй аж. Тиймээс л Итгэлт хамбатай эгээ адил гэж тодорхойлж байгаа гэнэ. Орост байгуулагдсан Итгэлт хамбыг судлах институт түүний эд эсээс дээж авч, шинжлээд амьд хүний эд эс байна гэдгийг тогтоосон. Тэрээр 150 жилийн настай, нүд нь аниатай, эрүү нь унжиж суулт өгсөн бол манай Цорж 200 жилийн настай, нүд нь нээлттэй олдсон. Доктор Барри Керзин “Хэрэв бясалгагч хүн ийм байрлалаа удаан хадгалж чадвал Бурхан Будда болдог” гэжээ.



Итгэлт хамбатай харьцуулах, жишихийн учир нь Цорж ламын шарил олдсоноор бидэнд бий болж буй боломжийн тухай ярих гэснийх. Учир нь өдгөө Итгэлт хамбад мөргөх аяллыг зохион байгуулдаг есөн компани Монголд байна. 2008-2014 оны байдлаар Монгол Улсаас нийт давхардсан тоогоор 160.293 мөргөлч Итгэлт хамбыг зорьсон судалгаа байдаг. Үүнээс бид дотоодоос гадагшаа гарч буй эдийн засгийн урсгалыг олж харж болно. Итгэлт хамбад мөргөх аяллын зардалд нэг хүн хамгийн багадаа 300 мянган төгрөг зарцуулдаг. Түүнийг нийт аялсан хүнийхээ тоотой үржүүлэхэд бидний Итгэлт хамбад сүсэглэж буйн бодит өртөг гарч ирнэ. Тэгвэл олдоод буй Цорж лам тэрхүү өртгийг дотооддоо хадгалж үлдэх боломж гэж харагдаж байна.



Нөгөөтэйгүүр, дэлхий дээр буддын шашны сүсэгтэн аялагчдын тоо Энэтхэг, Түвд улсуудад жилд дунджаар 60 саяд хүрдэг ажээ. Харин Монгол Улс жилд 5 сая жуулчин хүлээн авдаг болох мөрөөдөлтэй. Жилээс жилд л аялал жуулчлалын тоогоо нэмэгдүүлэх төрөл бүрийн хөтөлбөр зохион байгуулдаг, төсөв мөнгө зардаг. Харамсалтай нь, Итгэлт хамбын хэрээний жуулчдыг ч татаж чаддаггүй нь нууц биш.



Саяхны жишээ нийслэлээс 560 сая төгрөг зарцуулан зохион байгуулсан шашны даншиг наадмыг нэрлэж болно. Тухайн үед Нийслэлийн Засаг дарга Э.Бат-Үүл “Даншиг наадмаар нэг сая жуулчин хүлээн авахаар тооцоолж байгаа. Зардлаа нөхөөд, ашигтай ажиллах болно” гэж амлаж байсан ч биелээгүй. Жуулчдын анхаарлыг хү­рээ цам хийж, бөх барилдуулснаар татдаггүй юм байна гэдгийг ноён хотын дарга ойлгосон биз ээ. Аялал жуулчлалд ялгаагүй маркетинг, PR л хэрэгтэй. Итгэлт хамбын аялал яагаад жуулчдын анхаарлыг байнга татаж байна вэ гэвэл түүний талаарх элдэв цуу, дам яриа, домог нь байдаг. Энэ хүн 75 насандаа өөд болохдоо “Би 75 жилийн дараа дахин төрж, хүн төрөлхтөн, байгаль дэлхийнхээ төлөө буян үйлдэх болно” хэмээн гэрээслэсэн гэдэг. Түүний шарилыг яг 75 жилийн дараа Иволгын дацанд залсан байдаг. Нас бараад 75 жил болсон ч түүний бие муудаагүй, үс хумс, арьс нь яг амьд хүнийх шиг, шүд нь маш сайн байжээ. Бас бие нь 36 хэмийн дулаан, биеэс нь дулаан ялгардаг, өвөл шилэн хоргонд хийхэд цантдаг гэнэ. Бараг л амьсгалж байдаг гэнэ гэх мэт яриа л сүсэгтэн, жуулчдыг тийш зориход хангалттай сэдэл болдог хэрэг. Тэгвэл Монголоос олдоод буй Цорж ламын шарилыг тийн “пиардаж” болох бус уу. Утай, Гүмбум, Итгэлт хамба руу чиглэсэн гадаадын урсгалыг татаж чаддаггүй юм аа гэхэд дотоодынхоо аялагчдыг тогтоон барих бүрэн боломж нээгдлээ.



Д.ДАМДИНЖАВ

Ашигт малтмалын газраас хайгуулын тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдлийн дугаарыг цахим хэлбэрээр олгож эхлээд багагүй хугацаа өнгөрч байгаа билээ. Тэгвэл энэ хугацаанд 538 тусгай зөвшөөрөл шинээр олгожээ.

Улсын Дээд шүүх Хөдөлмөрийн Үндэсний намаас ирүүлсэн дүрэм, мөрийн хөтөлбөрт оруулсан өөрчлөлтөө бүртгүүлэх хүсэлтийг өнөөдөр хэлэлцлээ.

Улсын их хурлын Тамгын газрын төрийн жинхэнэ албан тушаалын сул орон тоог анх орох иргэдээс өрсөлдүүлэн шалгаруулж нөхөхөд төрийн албаны мэргэшлийн шалгалт авдаг.

Монгол Улсын Ерөнхий Прокурорын 2015 оны 06 дугаарт сарын 18-ны өдрийн 1/01 тоот ажил сайжруулах тухай үүргийн дагуу 2015 оны 10 дугаар сарын 29-нд Сонгинохайрхан дүүргийн гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах зөвлөл, Дүүргийн прокурорын газраас хамтран “Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын шатанд удааширсан болон түдгэлзүүлсэн хэргүүдийг шийдвэрлэх аян ба гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг эрчимжүүлэх” сэдэвт хуулийн байгууллагуудын хамтарсан зөвлөгөөнийг зохион байгуулжээ.

Зөвлөгөөнд Сонинохайрхан Дүүргийн Засаг дарга М.Чинболд, Дүүргийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга, ГХУСАЗЗ-ийн дарга Х.Нямбаатар, Дүүргийн прокурор Д.Отгонбаяр, Дүүргийн Цагдаагийн 1 дүгээр хэлтсийн дарга, цагдаагийн хурандаа Ш.Цогбаатар, Дүүргийн Цагдаагийн 2 дугаар хэлтсийн дарга, цагдаагийн хурандаа Т.Оюунбаатар, Дүүргийн Цагдаагийн 3 дугаар хэлтсийн дарга, цагдаагийн хурандаа Г.Эрхэмбаяр, Дүүргийн Прокурорын газрын прокурорууд болон цагдаагийн хэрэг бүртгэх мөрдөн байцаах эрх бүхий албан тушаалтан 100 гаруй оролцсон байна.

Зөвөлгөөнөөр:

- Түдгэлзүүлсэн хэргийг шийдвэрлэх 1 сарын аяныг эхлүүлэн явуулах,

- Хугацаа сунгасан болон ажиллагаанд шалгагдаж байгаа хэргүүдийг шийдвэрлэх график гаргаж, Хэрэг бүртгэх мөрдөн байцаах тасгийн дарга нар хариуцаж ажиллах,

- Хялбаршуулсан журмаар шийдэх хэргийн тоо хувийг 35 хувьд хүргэх,

- Шүүх, Прокуророос хэргийг нэмэлт мөрдөн байцаалтад буцаалгахгүй шийдвэрлүүлэхэд чиглэсэн удирдлага зохион байгуулалтын арга хэмжээ авч ажиллах,

- Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр хүлээсэн үүргээ хэрэгжүүлэн ажиллах талаар нэгдсэн шийдвэр гарган ажиллажээ.