Иргэдээ байртай, компаниа орлоготой, улсаа замтай болгосон бонд
Хөгжингүй улсын түүхийг сөхөхөөр бор зүрхээрээ аяндаа өөдөлсөн жишээ хаана ч байдаггүй. Ихэнх нь гаднаас бага хүүтэй хямд эх үүсвэртэй санхүүжилт татаж, дэд бүтэц, үйлдвэрлэлийн томоохон төслүүд хэрэгжүүлсэн байдаг. Замтай, эрчим хүчтэй газар үйлдвэрүүд баригдаж ашигтай ажилладаг, үйлдвэрүүдтэй улс орны иргэд ажилгүй гэхийн зовлонгүй дажгүй аж төрдөг нь зах зээлийн бичигдээгүй хууль. Иргэн бүрээ баяжуулъя гэж хоосон ярихын оронд эхлээд дэд бүтцээ барь, үйлдвэрүүдээ хөгжүүл гэсэн л санаа. Бондын мөнгөөр зам бариад ашиггүй гэсэн шүүмжлэл өрнөж эхлэх үед одоо “Голомт” банкны ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байгаа эдийн засагч Ө.Ганзориг “Өмнөд Солонгос улс яагаад хөгжсөн юм бэ гэж солонгосчуудаас асуувал ихэнх нь, манай тухайн үеийн ерөнхийлөгч гарч ирмэгцээ хурдны зам барьсан юм хэмээн хариулна. Хурдны зам дагаж тухайн улсад асар их бүтээн байгуулалт, бизнесийн хөгжин цэцэглэлт, хөрөнгө оруулалт орж ирсэн” гэж байр сууриа илэрхийлсэн удаатай.
Өнгөрсөн жилүүдэд бид дэлхийн улсуудын нэгэнт туулаад хөгжөөд ирсэн тэр замаар явж үзлээ. Засгийн газар олон улсын санхүүгийн зах зээлээс хямд хүүтэй, урт хугацааны 1.5 тэрбум ам.доллар босгож зам, дулааны цахилгаан станцын өргөтгөл, экспортыг орлох үйлдвэрүүдийн бизнес төслүүдийг санхүүжүүлсэн юм.
Жуулчдыг татсан хөдөөний зам
Хөвсгөл рүү шороон замаар манаргадаг байсан үед гадны нэг жуулчин эмэгтэй далай үзэхээр явж л дээ. Гэвч зорьсон газартаа хүрэлгүй нисдэг тэрэг дуудуулж Улаанбаатар руу эргэснийг Хөвсгөлийнхөн ам дамжин ярьдаг юм билээ. Энхэл донхол замд сэгсчүүлж туйлдсандаа бүр уйлаад буцсан гэдэг. Ийм сэтгэгдэлтэй буцсан жуулчин дахиад Монгол руу зүглэхгүй нь тодорхой. Бид ч ялгаагүй, шороон замтай үед Хөвсгөл рүү сайн машинтай биш бол гарахгүй гэцгээдэг байсан нь ердөө хэдхэн жилийн өмнөх явдал. Бондын хөрөнгө оруулалтаар зургаан аймгийг нийслэлтэй холбосны нэг нь Хөвсгөл аймаг. Ноднин гэхэд л Хөвсгөлд өдөртөө 8000 машин очсон гэх статистик бий. Гадаадын жуулчдын тоо ч өссөн гэж аяллын компаниуд ярьж байсан. Энэ бол бондын хөрөнгө оруулалт эдийн засагт мөнгө болж ороод эхэлсний наад захын жишээ. Хөвсгөлийн бизнес эрхлэгчдэд ч боломж нээгдчихсэн. Наад зах нь л даршилсан загасны үйлдвэр байгуулаад, бүтээгдэхүүнээ Улаанбаатарчуудад зараад байхад дажгүй ашиг хийчихнэ. Хөвсгөлд ховор ургамал төрөл бүрээрээ ургадаг. Эмийн ургамлын үйлдвэр нээгээд хот руу нийлүүлээд байх гарц бий.
Аймаг бүр өөрийн гэсэн брэндтэй. Өмнөговьчууд ингэний хоормогоо, Архангайчууд сарлагийн сүүгээр хийсэн цагаан идээгээ нийслэл гэж том зах зээлд нийлүүлээд байх боломж аль хэдийнэ нээгдсэн. Бондын мөнгөөр барьсан замаар сүнгэнүүлээд байхад л дажгүй ашиг, орлоготой амьдраад байна. Улаанбаатарчууд орос цөцгий, хятад иогурт, голланд бяслаганд өгдөг мөнгөө хөдөөгийнхөө үйлдвэрлэгчдэд өгөөд эхэлбэл гадагшаа урсдаг доллар дотооддоо үлдэнэ гэж ирээд яривал эдийн засгийн ашиг, өгөөж нь их. Хөдөөний жижиг, дунд үйлдвэрлэгчид мөнгө олох хэрээр шинэ технологи нэвтрүүлж, үйлдвэрээ томруулж таарна. Тэгэхээр Хөвсгөлийн загас, Өмнөговийн ингэний хоормогонд Хятадын зах зээлд гарч, доллар олох боломж байгаа гэсэн үг.
Бондын хөрөнгө оруулалтаар нийслэлийн замд ч багагүй бүтээн байгуулалт өрнөсөн. Богд уулын хормойгоор барьсан зам гэхэд л төв замын түгжрэлийг эрс бууруулсан гэж замын цагдаагийнхан ярьдаг. “Гудамж” төслийн хүрээнд Өргөөгийн, Саппорогийн гээд 28 уулзвар шинээр тавигдсанд жолооч нар ам сайтай явдаг. Зөвхөн уулзварууд барьснаар жилд 20 тэрбум төгрөгийн хэмнэлт гарсан гэсэн тооцоо дуулддаг. Түгжрэлд шатаад барагддаг бензин, үрэгдээд дуусдаг цаг хугацааны хэмнэлтийг мөнгө дүнд шилжүүлээд гаргасан багцаа тоо л доо. Бондын мөнгөөр барьсан зам иргэдэд хэмнэлт болж ирж байгааг хэн ч үгүйсгэхгүй.
Гуанжоугаас авах гутлыг цөөлсөн “Best shoes”
Бондын мөнгөний нэг хэсгээр үндэсний үйлдвэрлэгч компаниудын бизнес төслийг санхүүжүүлсэн. Арилжааны банкнаас бондын санхүүжилттэйгээр бага хүүтэй зээл авсан газрын нэг нь “Best shoes” гутлын үйлдвэр. Хоёр тэрбумын зээл авсан энэ үйлдвэр жилд 200 мянган хос гутал үйлдвэрлэж байна. Дотоодын зах зээлийн 30 орчим хувийг хангах чадалтай. Монголчууд гутлынхаа нийт хэрэгцээний 90 орчим хувийг урд хөршөөс худалдаж авдаг. Гуанжоугаас оруулж ирдэг гутал гэхэд л жилд нэг, хоёр сая гэж дуулддаг. Тэгэхээр “Best shoes” Гуанжоугаас авах гутлыг ямартай ч цөөлж чадсан. Цаашдаа бондынх шиг хямд хүүтэй зээл олдвол гутлынхаа хэрэгцээний нэлээдийг нь дотооддоо үйлдвэрлэчих боломж бий. Дарханд “Монгол лааз” гэж үйлдвэр бий. Жигнэсэн махнаас эхлээд элэгний нухаш үйлдвэрлэдэг компаниуд өмнө нь гадаадаас авдаг байсан лаазаа Дарханаас худалдаад авах боломж нээгдээд байна. Ирэх хавраас ажил нь жигдрэх энэ үйлдвэр 200-500 граммын багтаамжтай лааз үйлдвэрлэнэ. Нэг сонин тоо бий. Манай улс жилд зөвхөн консервны лааз оруулж ирэхдээ зургаан сая ам.доллар зарцуулдаг. Төгрөгт шилжүүлбэл бараг 12 тэрбум. Нэг дажгүй цэцэрлэгийг тэрбумаар барина гэж тооцвол 12 цэцэрлэг өлхөн барьчих мөнгийн зүгээр л консервны лаазанд урсгадаг болж таарах нь. Бондын мөнгө гадагшаа гарах долларын урсгалыг хаасан ийм төслүүдэд л очсон. Жишээ дурдаад байвал барагдахгүй учраас ингэсгээд орхиё.
Бондын мөнгөний багагүй хэсэг нь дотоодын барилгын материалын үйлдвэрүүдэд очсон. Томоос нь дурдвал цементийн хоёр ч төсөл байна. Барилгынхан өмнө нь хамаг мөнгөө урд хөршөөс цемент авахад зардаг байсан бол одоо цементийнхээ хэрэглээг 100 хувь дотоодоосоо авах боломж бүрдчихсэн. Цонх, хуванцар хоолой гээд гаднаас доллараар авдаг өчнөөн бүтээгдэхүүнийг монголчууд хийгээд эхэлчихлээ. Барилгын материалыг дотооддоо үйлдвэрлээд эхлэхээр барилгын өртөг буурч таарна, тэр хэрээр орон сууцны үнэ унах нь зах зээлийн хууль. Бондын санхүүжилт барилгын үнийг дор хаяж арав гаруй хувиар буулгасан гэх статистик цаанаа ийм учиртай. Тэгэхээр ямартай “өр” гэж шүүмжлээд байдаг бондын мөнгө иргэдийг байртай, компаниудыг орлоготой, улс орныг замтай болгоод амжиж.
Ц.ТҮВШИН

Монгол Улс, Мьянмарын Холбооны Бүгд Найрамдах Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 60 жилийн ойн хүрээнд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж 2016 оны 6 дугаар сарын 14-16-ны өдрүүдэд Мьянмарын Холбооны Бүгд Найрамдах Улсад ажлын айлчлал хийнэ.

Их, дээд сургуульд элсэн суралцах эрхээ авах элсэлтийн ерөнхий шалгалт лхагва гарагт буюу энэ сарын 15-нд эхэлнэ.

Хортон шавьж устгалын ажил энэ сард эхэлнэ

Тавантолгойн цахилгаан станц, зэс хайлуулах төслийг хэлэлцэнэ

АНУ -ын хувьд цөмийн зэвсгээр үл хөөцөлдөх бодлогоо хэрэгжүүлэхийн тулд цөмийн зэвсгийн түүхий эд болох ашигласан цөмийн түлшийг авч хадгалах улс орныг хайж байсан аж.

ТТ-н 300 ширхэг хувьцааны материалыг маргаашнаас авна

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Э.Бат-Үүл “Сургууль байгуулах тусгай зөвшөөрөл олгох тухай” А/466 дүгээр захирамж гаргалаа. Захирамжаар нэр бүхий 7 сургуульд боловсролын үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл олгов.

Өнөө өглөө нэг жиргээч тэр Ц.Нямдоржид ”Ялагдаад үзээрэй” гэж дамжуулаарай гэсэн байна.

Нийслэлийн хэмжээнд бүртгэлтэй 35 зуслан байдаг ч сүүлийн гурван жилийн хугацаанд 22 зуслан тасралтгүй үйл ажиллагаа явуулж байна.

Элэгдэж яваа эрх чөлөө минь

Энэ бол сонгуульд оролцож буй намуудын нэг муухай бодлого. Шинэ залуу боловсон хүчнүүдээ гарах нь гарцаагүй архагуудтай нэг тойрогт хуваарилж зүрхийг нь үхүүлж буй нь муухай л арга. Тодорхой хэлбэл, наанаа залуусаа дэмжиж буй мэт царайлж цаанаа залуусаар туг тахиж буй үйлдэл юм. Энэ жилийн сонгуулиар улс төрийн гол намууд хуйвалдан аль хэдийн тойргоо хуваагаад авчихсан гэдэг. Тиймээс ч нэр дэвшигчдийг тойрогт хувиарлахдаа залуусаа туршлагатай хөгшчүүлтэй өрсөлдүүлэхээр тааруулсан. Иргэд олон жилийн турш зурагтаар харсан хэзээний танил хүнээ л сонгоно. Энэ хэрээр сонгуулийн үр дүн залуусын эсрэг гарах юм. Намуудын залуусын дэмжиж байгаа царай энэ. Наанаа дэмжиж байгаа дүр эсгэж цаанаа ингэж л алж байна.

Ардчилсан үзлийг дэмжигч, дэлгэрүүлэгч, хайрлан хамгаалагч орнуудын дээд жишгийг нийслэлийн АН-аас НИТХ-ын сонгуульд нэр дэвшигчид сонгуулийн өмнөх хүндэтгэлийн анхдугаар хуралдаанаараа харууллаа. Тэр нь санал хураалтаас өмнө АН-аас дараагийн хотын даргад Э.Бат-Үүлийг 100 хувийн саналаар дэмжсэн явдал байсан юм.

Налайх дүүргийн 6 дугаар хороо Тэрэлжийн голд машин усанд суусан, хоёр иргэн усанд осолдох нөхцөл байдал үүссэн гэсэн дуудлагын дагуу Налайх дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймрийн улсын хяналтын байцаагч, Онцгой байдлын дэслэгч Б.Өлзийсайханаар ахлуулсан 6 албан хаагч ослын газар ажиллажээ.

Ослын газар очиход хоёр иргэн машины кузов дээр гарсан, голын ус Nissan X-trail маркын автомашины копудыг давсан, эрэг рүү гарах боломжгүй болсон байдалтай байсныг шуурхай аврах ажиллагаа зохион байгуулсаны үр дүнд завь, аврах олс ашиглан хоёр иргэний амийг нь аварсан байна. Мөн Баянзүрх дүүргийн 11 дүгээр хороо, Ургах наран хорооллын урд 64-33 УНА улсын дугаартай V-6 загварын автомашин замын хажуу руу онхолдож хүн хавчуулагдсан байна гэсэн дуудлагын дагуу Нийслэлийн Аврах ангийн аврагчид ослын газар очиход автомашинд 29 настай эрэгтэй Б.Б хавчуулагдсан байсныг шуурхай аврах ажиллагаа зохион байгуулж амийг нь аварлаа гэж Нийслэлийн Онцгой байдлын газраас мэдээллээ.

...Уулаар гарч нууц тэнгисээр ирмүй. Чулуунд бууж усанд ариусмуй гэж байдаг. Чулуунд буухад гал гарна, гал, ус хоёр бол бэлгэдэл нь шүү дээ. Ирэх газрын бэлгэдлээр л чандмань гэж байгаа юм. Усны дүрстэй шүү дээ. Бид угтах л үүрэгтэй улс. Ертөнцийн лай Түвдэд угаагдаж байна даа…

”УБДС” ТӨХК-аас тавдугаар сарын 10-ны өдрөөс эхлэн хэрэглээний халуун усыг хэсэгчлэн хааж, холбогдох завсар засвар үйлчилгээг хийж байгаа билээ.

Тэгвэл өнөөдрөөс эхлэн энэ сарын 23-ны өдрийг дуустал Хотын захиргаа, Төв музей, Цэцэг төв, Зоос гоёл, СУИС, Залуучууд зочид буудал, ШУТИС, Спортын ордон, Багшийн дээд орчимд хэрэглээний халуун усыг хуваарийн дагуу хязгаарлах аж.

Мөн энэ сарын 20-ний өдрөөс ирэх долоодугаар сарын 5-ныг дуустал Нисэх, Буянт ухаа-1,2 хороолол, 013-р цэргийн анги, Дэвшил, Төв цэвэрлэх байгууламж, Цэргийн хотхон, 10-н буудал орчимд хязгаарлалт хийх юм байна.

Өнөөдөр болох зарим үйл явдлыг танилцуулж байна.

10:30 цагт: ХАХНХЯ-ны 9 давхарын уулзалтын танхимд БНХАУ-ын 60,0 тэрбум төгрөгийн буцалтгүй тусламжаар Монгол Улсад анх удаа баригдах Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн хөгжлийн үндэсний төвийн барилгын ажил эхлүүлэх гэрээнд гарын үсэг зурах ёслол болно.

11:00 цагт: УБСЕГ-т Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн 2016 оны эхний таван сарын байдлаарх хэвлэлийн бага хурал болно.

11:00 цагт: МЗХ-ны байранд “Цагаан жагсаалт” зарлана. Энэ үеэр Цагаан Жагсаалтынхантай хариуцлагын гэрээ байгуулж, батламж гардуулна.

11:00 цагт: Үндэсний мэдээллийн төвд Дарханы СЕХ хууль зөрчсөн талаар бие даагчид мэдээлэл хийнэ.

12:30 цагт: Үндэсний мэдээллийн төвд УИХ-ын сонгуульд БГД-ээс нэр дэвшигч С.Хүрэлбаатар сонгуулийн хуулийн талаар мэдээлэл хийнэ.

18:30 цагт: МҮХАҮТ-н Их танхимд ”MICS 2016” Монголын бараа бүтээгдэхүүний олон улсын үзэсгэлэнгийн хаалт болно.

Монгол Улсын Засгийн газрын 33 дахь хуралдаан 10.00 цагт Засгийн газрын хуралдааны танхимд болж, дараах асуудлуудыг хэлэлцэнэ. Үүнд:


№




Хэлэлцэх асуудал


Засгийн газрын гишүүн

1


Тогтоолын хавсралтад нэмэлт оруулах тухай (Засгийн газрын 2016 оны 189 дүгээр тогтоол)


Л.ПҮРЭВСҮРЭН

2


Монгол, Лаосын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн төслийн тухай


Л.ПҮРЭВСҮРЭН

3


Тогтоолд өөрчлөлт оруулах тухай* (Импортын барааны гарал үүслийн дүрмийг мөрдөх хугацаанд өөрчлөлт оруулах тухай)


Б.БОЛОР

4


“Улсын Их Хурлын 2015 оны 108 дугаар тогтоолд өөрчлөлт оруулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл


Б.БОЛОР

5


Зэсийн баяжмал хайлуулах, цэвэршүүлэх үйлдвэрийн хөрөнгө оруулагчийг сонгон шалгаруулах эрх олгох тухай


Д.ЭРДЭНЭБАТ

6


Цэргийн тэтгэмжийн зардлын тухай


Ц.ЦОЛМОН

7


“Тавантолгой цахилгаан станц” төслийн хөрөнгө оруулалтын гэрээний тухай*


М.ЭНХСАЙХАН

8


Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн тухай (Азийн авто замын сүлжээгээр олон улсын авто тээвэр гүйцэтгэх тухай)


М.ЗОРИГТ

9


Хөдөө аж ахуйн салбарын 2016-2017 оны өвөлжилтийн бэлтгэл хангах арга хэмжээний тухай


Р.БУРМАА

10


Төслийн хэрэгжилтийг хангах тухай


С.ЛАМБАА

11


Бусад асуудал*


Ч.САЙХАНБИЛЭГ

Танилцуулах асуудал

12


ОХУ-ын Татарстаны Ерөнхийлөгчийн айлчлалын тухай


Л.ПҮРЭВСҮРЭН

“Ботаникийн бичил цэцэрлэг байгуулах” энэ төслийг Монголын Байгаль Орчны Консорциум төрийн бус байгууллага, Байгаль орчин, ногоон хөгжил, аялал жуулчлалын яам хамтран боловсруулж Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнтэй хамтран хэрэгжүүлж байгаа юм.

Энэхүү ботаникийн бичил цэцэрлэг байгуулагдсанаар ус, хөрс, агаарын бохирдлыг бууруулах, хөрсний эвдрэл, цөлжилтөөс сэргийлэх, ойн төрөл зүйлийг хамгаалах зэрэг байгаль хамгаалал, экологийн хувьд ихээхэн ач холбогдолтой улмаар манай орны иргэдэд, ялангуяа хүүхэд, залуучуудад ойн нөөц болон ойн төрөл зүйлийг хамгаалах талаар тодорхой мэдлэг олгоход туслах юм.

Энэ төслийг ”Ази Номхон далайн ойн тогтвортой менежмент ба нөхөн сэргээлтийн сүлжээ” олон улсын төрийн бус байгууллага санхүүжүүлж байгаа бөгөөд төслийн бүтээн байгуулалтанд зориулж 1,5 сая орчим америк доллар зарцуулна.
Төслийн хүрээнд 8,4 га газарт зам талбайн хучилтын ажил, гэрэлтүүлэг, усан сан, асар, хашлага, чулуун баримал, чулуун тохижилт, явган болон дугуйн зам, машины зам, зогсоол гэх мэт тохижилт бүтээн байгуулалт, ойжуулалт цэцэрлэгжүүлэлтийн ажлыг цогцоор нь шийдсэн олон улсын жишигт нийцэхүйц
“Ботаникийн бичил цэцэрлэг” байгуулахаар зорьж байна

Ойрын өдрүүдэд ихэнх нутгаар бороо хур элбэг байгаа нь голуудын үерийн түвшин нэмэгдэж, иргэд усанд осолдох, автомашин усанд саатах, айл өрх, аж ахуйн нэгж, байгууллага усанд автах зэрэг хүндрэл гарсаар байгаа аж. Нийслэлд орсон борооны улмаас Туул, Тэрэлж гол үерлэсэн байна. Өнөөдрийн байдлаар аврагчид иргэд усанд боогдсон дөрвөн удаагийн дуудлагаар аврагчид ажиллажээ.

Иймд, амралт зугаалгаар явахдаа бага насны хүүхдийг хараа хяналтгүй орхихгүй байх, гол усны ойролцоо амарч зугаалахгүй байх, цаг агаарын мэдээг тогтмол хүлээн авч, гол ус үерлэсэн үед иргэд, малчид тээврийн хэрэгслийн жолооч нар баталгаатай гарам, гарц, гүүрээр зорчихыг Онцгой байдлын ерөнхий газраас сэрэмжлүүлж байна.