Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын АНУ дахь албан ёсны айлчлал гурав дахь өдрөө үргэлжилж байна. Өнөөдөр Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Вашингтон хот дахь Монгол Улсын Элчин сайдын яамны байранд тус улсад ажиллаж, амьдарч, суралцаж буй Монгол иргэдийн төлөөлөлтэй уулзаж ярилцлаа.
Уулзалтын эхэнд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Америк улсад 30 мянга гаруй Монгол иргэн ажиллаж, амьдарч, суралцаж байгаагаас Зүүн эргийн Вашингтон хот орчимд 6000, Төвийн бүсийн Чикаго хот орчимд 8000, Баруун бүсийн Лос Анжелест 2000, Сан Францискод 4000, Сиатльд 1500 орчим иргэн амьдарч байна гэдгийг онцолсон юм. Үүний дараа иргэдийн сонирхсон асуултад хариулсныг хүргэе.
-Н.Мөнхням: Би энд 20 гаруй жил ажиллаж, амьдарч байна. Хорвардын их сургуульд санхүүгийн мэргэжлээр суралцсан. Таниас хэдэн юм асуух гэсэн юм. Би АНУ-д 10 гаруй жил санхүүгийн чиглэлээр удирдах ажил хийж байна. Энэ хугацаанд олон хүнийг ажилд авч, ажлаас халж үзсэн. Мэдээж хүн ажилд авахдаа мэргэжил, дадлага туршлагыг хардаг. Гэтэл Асашёрү Д.Дагвадорж таны зөвлөхөөр ажилладаг гэж байна. Та улсын Ерөнхийлөгч хүн. Тэгвэл ямар дадлага, туршлагаар нь харгалзаж ажилд авсан юм бэ?
-Ерөнхийлөгч Х.Баттулга: Заавал дээд сургууль төгсөж байж зөвлөх болох ёсгүй. Энэ хүн бол Монгол, Япон хоёр орны хооронд чухал үүрэгтэй. Өнөөдөр ард иргэдийн хооронд дипломат харилцаанаас илүү энгийн харилцаа чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Тиймээс Япон улстай харилцах тал дээр энэ хүнийг сонгосон.
-Н.Мөнхням: Би бөхөд хайртай. Гэхдээ би хэзээ ч тэр тусмаа Ерөнхийлөгч байсан бол Асашёрүг зөвлөхөөрөө авахгүй байсан. Үүгээрээ та бид хоёр ялгаатай байх. Хоёрдугаарт, АНУ-д хүмүүсийг ажлаас халахад арьс өнгө, шашин шүтлэг, нас хүйсээр ялгаж болохгүй гэж хуульчилсан байдаг. Гэтэл монголд 30 наснаас доош эмэгтэйг нягтлангаар ажилд авна гэдэг. Энэ хэр зүй зохистой вэ?
-Ерөнхийлөгч Х.Баттулга: Хүмүүсийн бичсэн зар дээр нас бичих эсэхийг хариуцах нь миний ажил биш.
-Н.Мөнхням: Би таны ажлыг заасандаа биш. Харин Хөдөлмөрийн тухай хуульд тийм заалт байна уу?
-З.Нарантуяа: Хөдөлмөрийн тухай хуулиар хувийн компаниуд үйл ажиллагаагаа зохицуулдаг. Харин төрийн албан хаагчид Төрийн албаны тухай хуулийг дагадаг. Тиймээс Монголд ч тэр, АНУ-д ч тэр ялгаагүй тухайн ажлын байранд ямар хүн авах вэ гэдэг энэ бол байгууллагын л бодлого.
- Н.Мөнхням: Их Хурлын гишүүд ээ. Та нарын хийх ёстой ажил хууль батлах. Тэгвэл та нар 40 настай нягтлан бодогчийн ажлын байрыг хамгаалах хууль оруулж ирээд баталж чадаж байна уу. Тэгээд бодоод үзээрэй.
-Д.Оюунхорол: Мөнхням аа, ийм хандлага Монголд бас бий болсон юм аа. Зарим аж ахуйн нэгж байгууллагын өөрсдийнх нь соёлтой холбоотой асуудал яригддаг. УИХ дээр Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга яригдаж байна. Энэ үед чиний яриад байгаа асуудлыг зохицуулах талаар ярьж байна. Ер нь чадвар, мэдлэг, дадлага, туршлагад үндэслэж ажлын байрны тодорхойлолтыг гаргадаг болох асуудал Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын суурь үзэл баримтлал хэлэлцэгдэж байгаа. Хэдийгээр нас зааж ажилд авах заалтгүй ч бичигдээгүй хууль байна. Өнөөдөр 25 настай эмэгтэйг ажилд авна гэсэн зар байгаа нь үнэн. Тиймээс энэ асуудал бол анхаарах ёстой.
-Ерөнхийлөгч Х.Баттулга: Жаахан агуулгатай юм яривал яасан юм. Тэр холоос нисээд ирж байхад насны зар яриад байж болохгүй.
-Н.Мэндсайхан: Би энд ирээд 17 орчим жил амьдарч байна. Тэгээд төрийн албан хаагчаар ажиллаж байгаа хүмүүс авлига их авч байна гэсэн. Хэд хоногийн өмнө л гэхэд оймсноосоо мөнгө гаргаж байгаа бичлэг цацагдлаа. Үүнийг төрийн эсрэг гэмт хэрэг гэж үзэн тусдаа хуулиар шийтгэж болохгүй юу?
-Ерөнхийлөгч Х.Баттулга: Монголд байгаа хамгийн том асуудал авлига хээл хахуулийн асуудал. Энэ нь өчигдөр дөнгөж гарч байгаа юм биш. Сүүлийн 15-20 жилд гарсан том хана, туурга юм. Үүнийг нураагаад эхэлсэн. Толгойноос эхлээд явж байна. Цаашид авлигын эсрэг ажлыг үргэлжлүүлнэ. Амалж байна.
-З.Нарантуяа: Авлигын талаар олон улсын конвенцийн тавьж байгаа шаардлагын дагуу бид сүүлийн 10 жил байгууллагыг нь байгуулаад хууль тогтоомжийг баталсан боловч хэрэгжилт нь муу байна. Өөрөөр хэлбэл, хэрэгжүүлдэг байгууллага нь хүссэн хүнийхээ араас явдаг, хүсээгүй бол илрүүлдэггүй. Байгууллагуудын хувьд хонгил үүсэх хэмжээний болчихсон байсан.
-Ч.Дөлгөөн: АНУ-д хоёр жилийн өмнө ирсэн. Манай улс цөөн хүн амтай. Олон хүнтай улс оронд дүрвэх, гаднын оронд суурьших эсэх асуудал нь үндэсний аюулгүй байдал нь нөлөөлдөггүй гэж үздэг. Харин манай улсын хувьд иргэд нь гадаадад суурьшаад, ажиллаж амьдраад байх хүн амтай биш. Хэдий бусад улс оронд чөлөөтэй зорчих, оршин эрхтэй ч нэг хүн гадагшаа явахад л их мэдрэмтгий. Бидний хувьд айлд амьдарч байгаатай ялгаагүй. Эх орондоо сурсан мэдсэнээ хэрэгжүүлэх, амьдрах хүсэлтэй байдаг. Харин Монгол Улсын Засгийн газар хэзээнээс эхэлж дэлхийгээр тархсан ард түмнээ уриалан дуудах вэ. Энд сайхан амьдрах боломж байна. Эх орондоо ирцгээ гэж хэлэх вэ. Бид цөөхүүлээ шүү. Эх орондоо байх ёстой. Энэ тал дээр санаа зовж байна.
-Р.Ганцэцэг: Би АНУ дахь Эмнэлгийн холбооны гишүүнээр ажилладаг. Бид монголчууд хоол хүнсэндээ юу хэрэглэх, юу хэрэглэхгүй байх талаар судлаач, эмч, эрдэмтдийг оролцуулсан хурал цуглаан хийж, иргэдийнхээ насжилтад анхаарах цаг болжээ. Учир нь иргэд маш богино насалж байна. Агаарын бохирдлоос илүү хоолны дэглэм алдагдаж байна. Мөн олон улсын хэмжээнд зөв хооллолт, хоол хүнсний авулгүй байдлын талаарх чуулга уулзалтыг зохион байгуулж өгөөч хэмээн санад хэлэх гэсэн юм?
-Ерөнхийлөгч Х.Баттулга: Ойлголоо.
-Н.Энхтайван /Нью-Йорк/: Би Нью-Йорк хотоос энэ уулзалтад зорьж ирлээ. Таныг өнөөдөр АНУ-ын Ерөнхийлөгч Доналд Трамптай уулзаж байхыг олон мэдээнээс харсан. Хоёр орны Ерөнхийлөгч нар чухал асуудлыг хэлэлцэж, Стратегийн түншлэлийн хэмжээнд хүрсэн байна. Мөн Монголын ноолуурыг АНУ-ын зах зээлд татваргүй оруулах хуулийн төслийг хэлэлцэж байгаа юм байна. Энэ төсөл ямар шатандаа яваа бол?
-Ерөнхийлөгч Х.Баттулга: Хоёр улсын харилцаа дараагийн шатанд буюу стратегийн түвшинд гэж онцлохын учир нь технологийн хөрөнгө оруулалтыг манай улсад түлхүү хийж өгөөч ээ. Энэ нь стратеги юм аа гэсэн ийм утгатай.
-н.Батмөнх /Чикаго/: Та өчигдөр Стратеги, олон улсын судалгааны төвд очиж Монгол-Хятадын харилцааны асуудлаар ярихдаа Монгол Улс жижиг улс биш гэж хэлсэнд бид бүхэн баяртай байгаа. Энэ ташрамд, Эрдэнэзуу, Амарбаясгалан хийд болон Ноён уулыг төрийн хамгаалалтад авах хүсэлтээ уламжилж байна.
-Ё.Отгонбаяр: Салбар хариуцан ажиллаж байсан хүний хувьд тодруулж хэлье. Дээрх хоёр хийд хоёулаа төрийн өмчид байдаг. Тухайн лам нартай гэрээгээр ажиллуулдаг зарчимтай.
-Г.Оюунбилэг: Хоёр улсын иргэншлийн асуудлыг хэрхэн шийдэж байна вэ?
-Ерөнхийлөгч Х.Баттулга: Хоёр иргэншлийн асуудал их яригддаг. Манай улсын хувьд өөрийн онцлогтой. Энэ талын дэмжлэг ховор байдаг юм.
Б.Лхам