Монгол Улсын Төрийн соёрхолт, Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, найруулагч, бүжиг дэглээч Сэвжидийн Сүхбаатарыг Монголын ард түмэн “Жалам хар” бүжигтэй нь адилхан сайн мэднэ. 24tsag.mn сайт “Фэйслүүк” булангийнхаа энэ удаагийн дугаараар гурван үе дамжин Монголын урлагийг гэрэлтүүлж буй С.Сүхбаатар гуайн амьдралыг ховор зургуудаар нь дэлгэлээ.

Залуу Сүхбаатар. Тэрбээр хоёрдугаар дунд сургуульд сурч байгаад ХБК-ийн ардын бүжгийн багшийн анхны ангийг төгссөн юм. Дуурь бүжгийн эрдмийн чуулгад 1971 онд анх бүжигчнээр орсноос хойш Монголын урлагаас салаагүй түүнийг энэ их авъяасаа ааваасаа өвлөсөн гэдэг.  

Аав нь Ардын жүжигчин. Монгол үндэснийхээ бүжгийг дэлхийн тавцанд гаргаж үлдээсэн яахын аргагүй авъяастан бол Төрийн шагналт, Ардын жүжигчин, 20-р зууны манлай бүжигчин Ц.Сэвжид гуай билээ. С.Сүхбаатарт шижир авьяасаа өвлүүлсэн Сэвжид гуайн дэглэлтүүд монгол ардын бүжгийн хөгжлийг тодорхойлсон гэхэд хилсдэхгүй.
 

Өөрөө Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн. 1976 онд анх “Шигшиг” бүжгээ дэглэсэн нь сайшаагдаж Оросын их театрт Монголын соёлын өдрүүдээд тоглогдсон нь түүнд ихээхэн урам өгчээ. Чуулгаадаа бүжиг дэглээчээс эхлээд удирдаач хүртэл бүхий л албыг нь хашсан С.Сүхбаатар 42 жилийн турш их урлагийг хөгжүүлж явна. Түүний нөр их хөдөлмөр, авъяасыг Монголын төр үнэлж УГЗ цол, тэмдгээр шагнасан юм.

Ууган хүү нь дуучин. Түүний том хүү “Хар сарнай” хамтлагийн ахлагч дуучин С.Амармандах анх орчин үеийн дууг үндэсний урлаг, хувцастай хослуулан гаргаж ирсэн брэнд имиджээ одоо ч хадгалсан хэвээр байна. С.Сүхбаатар гуай том хүүдээ урлагийн, тэр тусмаа үндэсний урлагийн ертөнцийн амтыг мэдрүүлж чаджээ. Аaваасаа авсан бэлгээ тэр хүүдээ ч бас өвлүүлсэн.

Бага хүү нь морин хуурч. Сүхбаатар гуайн бага хүү С.Амарбаясгалантыг “Хатариш” дуугаар нь олон нийт таних болсон. Ахынхаа хамтлагтай чацуу бага Амараа сайхан дуулдаг хэдий ч ХБК-ын морин хуурын ангийг төгсчээ. Амараа өөрөө бүжигчин болохыг хүссэн ч Сухбаатар гуай нэгэнт чиний цусанд бүжигчний авьяас урсаж байгаа тул гээд илүү зүйл сурахыг ятгасан гэдэг. Бага Амараа хэдий электро урсгалаар дуулдаг ч бас монгол хэв маягийг орхиогүй л явна.
 

Эхнэр нь уртын дууч. Сүхбаатар гуайн хань СТА, уртын дууч Д.Отгонжаргал. Уянгалаг, чадалтай хоолойтой Д.Отгонжаргал хүү Амараатайгаа хамтраад дуу дуулаад амжсан. Д.Отгонжаргал бол С.Сүхбаатар гуйан хоёр дахь эхнэр. Анхны эхнэр МУГЖ Б.Цэрэннадмидаасаа салаа замын эрхээр салсан ч бас л урлагийн гэргийтэй болжээ. Сонирхолтой нь салсан, салаагүй эхнэрүүд нь хоорондоо эв сайтай байдгаа хэвлэлийнхнээс нуугаагүй юм.
 

Зөвхөн тэр хоёрынх. Жалам хар бол монголчуудын сэтгэлийг хамгийн ихээр огшоодог зүйлүүдийн нэг билээ. Сэвжид, Сүхбаатар гуай нар энэ бүжгийг хамтдаа дэлгэрүүлсэн. Энэ жил 11 дэх удаагаа зохиогдсон Ц.Сэвжидийн нэрэмжит өсвөрийн бүжигчдийн улсын уралдаан болсон. Энд зөвхөн аав, хүү хоёрын бүжиг л тоглогддог онцлогтой. Бүхэл бүтэн улсын уралдааны номер болж байгаа тэдний бүжиг дуусашгүй олон.

Ах, дүү хоёр. Том Амараагийн охины хамт. С.С.Амараа гэж нэрээ бичдэг Амараа нар ч мөн хэзээ нэгэн цагт С.С нарын нэрэмжит уралдааныг үргэлжлүүлэн явуулж, өөрсдөө ч бас уран бүтээлээ нэмэрлэх биз.  
 

Бас л бардам эрхэм. Сүхбаатар гуай “Надтай өрсөлдөх бүжиг дэглээч Монголд байхгүй. Миний гол өрсөлдөгч би өөрөө. Өмнө нь хийсэн уран бүтээлээсээ илүүг хийх хэрэгтэй гэж би өөртөө байнга хэлдэг” хэмээх бардам үзэлтэй нэгэн. Тэгэхээс ч өөр яах билээ.
 

Нас. С.Сүхбаатар гуай насаа хүнд мэдүүлэхийг хүсдэггүй. Түүний хөнгөлүүн байгаа байдал нь өдөрт 150 км алхсантай тэмцэх хөдөлгөөн хийдэгтэй холбоотой. Гэхдээ л эрийг нас, уулыг цас дарж явна. Харин түүнд айх зүйлгүй. Учир нь түүний бүтээснийг юу ч дарж чадахгүй юм.
 

Гэр бүлийн тоглолт. Сэвжидийн Сүхбаатар гуай 2013 онд өөрийн хоёр хүү том, жижиг Амараа нарынхаа хамтаар томоохон тоглолт тавьж тэсрэлт хийсэн.
 

Гурван урт гэзэг. Аав, хүү нар гурвуулаа урт гэзэгтэй. Хэн хэнд ч хачин донжтой, сайхан зохидог. Гурван урт гэзэг ч яахав хэзээ нэгэн цагт тайруулна биз. Харин гурван үе дамжсан ховор авъяас бүү тасраг.

Д.Идэр

www.24tsag.mn