Төр, нийгмийн зүтгэлтэн С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэргээр ял эдэлж буй ялтан Т.Чимгээ, Д.Содномдаржаа нарыг эрүүдэн шүүсэн, гүйцэтгэх ажлын журам зөрчсөн хэрэгт нэр бүхий есөн хүний гэм буруутай эсэхийг тогтоох шүүх хурал таван өдөр үргэлжилсний эцэст энэ сарын 19-нийг хүртэл түр завсарлаад байна. Шүүхээс хошууч генерал Б.Хурц тэргүүтэй есөн хүнийг яллах эсвэл хэргийг хэрэгсэхгүй болгож цагаатгах, нэмэлт мөрдөн байцаалтад буцаах гэсэн гурван шийдвэрийн аль нэгийг гаргах магадлалтай юм. Ямартай ч эдгээрээс нотлох баримт дутуу хийгдсэн гэх үндэслэлээр хэргийг нэмэлт мөрдөн байцаалтад буцааж магадгүй гэх таамгыг хуульчид дэвшүүлээд буй.
МИНИЙ ЭХ ОРОН ЖАГСАГЧДЫН ӨЛГИЙ НУТАГ БИЛЭЭ
Үүнтэй зэрэгцээд шүүх хуралд хөндлөнгөөс шууд бусаар нөлөөлөх гэсэн оролдлого гарсаар байна. Тодруулбал, шүүхийн байрны гадна иргэний нийгмийн төлөөллийн тэмцэгчид Б.Хурцыг яллаж байж шударга нийгэм бүрэлдэнэ хэмээн хэт нэг талыг барьж, бусдыг яллаж буй. Харин түүний эсрэг талд Б.Хурц тэргүүтэй хүмүүсийг хэлмэгдүүлэхгүй байх, шүүх хурлыг нээлттэй явуулах нь зүйтэй гэсэн байр суурь илэрхийлсэн жагсагчид байсаар байна. Олны анхаарлыг татаад буй бас нэг зүйл нь тэмцэгчид хаанаас санхүүжиж, таван өдөр үргэлжилсэн шүүх хурлын үүдийг сахиж байна вэ гэдэг асуудал. Зарим эх сурвалжаас иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөллийг мөнгөөр жагсаж байгааг барин тавин нотолсон юм.
Юутай ч "Эх нутаг, хүн зоноо хамгаалъя", "Нэхүүл", "МАНАН дэглэмийн эсрэг ард түмний нэгдэл", Хохирогчдын холбоо зэрэг төрийн бус байгууллагын жагсагчид жагсаад байсан бол энэ сарын 16-ны байдлаар "Даяар Монгол", "Хөх Монгол" зэрэг хөдөлгөөнөөр эгнээгээ тэлсэн байдалтай байсан юм.
Эндээс л "Хөөрсөн түмэн ба гэмт хэрэг" номонд гардагчлан үймээн болоход иргэд мэдээлэл авахыг хүсэхээсээ илүүтэй бусдыг даган дуурайж, хөөрч улмаар ухамсарт үйлдлээс татгалздаг гэж бичснийг нотлон харуулсан юм.
Ж.БАТЗАНДАН ГИШҮҮНИЙ ШҮҮХЭД НӨЛӨӨЛӨХ ГЭСЭН САНААРХАЛ
Жагсагчид талцаж, шүүгдэгч нарын автомашиныг гороолж байхтай зэрэгцэн Төрийн ордонд УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан, Л.Болд нар шүүх хуралтай холбоотой барьцгүй мэдээлэл хийсэн. Тэдний хувьд Б.Хурцтай эртнээс дайн зарлаад буй. Энэ ч утгаараа УИХ-аас баталсан Түр хороонд багтаж, шүүхэд ажиглагчаар оролцох хүсэлтээ гаргаад байсан. Гэвч Их хуралд хэдэнтэй заларч тэр бүү хэл, хуульч мэргэжилтэй гэх Ж.Батзандан нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд "ажиглагч" гэсэн статус байдаггүйг мэддэггүй бололтой. Үүнийг нь ч батлах мэт Түр хорооны хүсэлтийг хүлээж аваагүй шалтгаанаа шүүх хуралд хөндлөнгөөс нөлөөлөх цаашлаад шүүхийн хараат бус байдал алдагдах, түүнчлэн холбогдох хуульд "ажиглагч" гэсэн статус байхгүйг шүүхээс онцгойлон анхааруулсан байдаг юм. Дээрх татгалзсан хариуг хүлээж авсан Ж.Батзандан болон Л.Болд гишүүд ихэд урссан байдалтай өчигдөр мэдээлэл хийсэн юм. Ингэхдээ Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн процесс Б.Хурц нарт холбогдох шүүх хурлаас болж хойшилж байна. Дээрх хэр бүхий есөн хүнийг 17 өмгөөлөгч, хохирогч болох Б.Булган, /ялтан/ Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа нарыг гуравхан хүн өмгөөлж байна. Б.Хурц тэргүүтэй хүмүүсийг эрхзүйн байдлын дээрдүүлэх гэсэн заалтын дагуу 2002 оны Эрүүгийн хуулиар яллах дүгнэлт үйлдсэн нь буруу гэх маягын агуулагатай мэдээлэл хийсэн.
Харамсалтай нь, түүний хэлсэн, хийсэн эл мэдэгдэл Ж.Батзанданг ямархуу мэдлэгтэй гишүүн болохыг батлан харууллаа хэмээн хуульчид болоод иргэд шүүмжилж байна.
Учир нь хууль бүх хүнд эрх тэгш үйлчлэх ёстой. Гэтэл Б.Хурц тэргүүтэй хүмүүсийг эрхзүйн байдлын дээрдүүлэх ёсгүй гэсэн байдлаар хандах нь шударга бус явдал болно. Энэ утгаараа эрхэм гишүүн Ж.Батзандан өөрөө шударга бус зүйлд уриалан дуудлаа. Бүр тодруулбал, тэртээ 11 жилийн өмнө болсон харуусалт долдугаар сарын 1-ний үймээнийг санаачилж, бусдыг уриалан дуудаж, турхирсан атлаа эцэстээ өөрөө хэргээс бултсан шиг ээ, башир арга хэрэглэх гэж байна гэж шүүмжилсэн нь энэ.
Түүнчлэн "Монголд шүүх байгаа эсэхийг харъя. Шүүгч нар шударга эсэхийг энэ хэрэг нотлон харуулна" гэж тэрбээр мөн л "сүрдүүлсэн". Яг үнэндээ Ж.Батзандан гишүүний санаархалаар бол Төв аймаг дахь Сум дундын шүүгч нар өөрсдийгөө шударга шүүгч гэдгийг нотлон харуулъя гэвэл Б.Хурц тэргүүтэй хүмүүсийг хорих руу ачуулах ёстой юм байна. Хэрвээ үгүй бол тэд хонгилын шүүгчээр цоллуулж, түдгэлзүүлэх дараагийн шүүгчдээр тодрох бололтой. Эндээс л улстөрчид далд санаатайгаар аливаад нөлөөлж, өөрсдийн хүслийг гүйцэлдүүлдэг болох нь батлагдах бололтой .
Г.БАТБАЯР ӨМГӨӨЛӨГЧИЙН АЛДАА
Үүнээс гадна шүүхэд нөлөөлөх гэсэн, иргэдийн тархийг угаах гэсэн өмгөөлөгч ганц нэгээр тогтохгүй байсаар байна. Энэ удаагийн хэргийн хувьд олны анхаарал татсан хэргийг өмгөөлдөгөөрөө алдартай Г.Батбаяр өмгөөлөгчийн хэлсэн үг, хийсэн үйлдлийг хэзээ ч уучилж боломгүй мэт байв. Б.Хурц нарт холбогдох хэргийг бүхэлд нь маш нууцын зэрэглэлд хамруулж, прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн. Энэ ч утгаараа шүүх процесс нууцад хамаарна. Гэвч 9 шүүгдэгчийн 17 өмгөөлөгчөөс ганцхан Г.Батбаяр өмгөөлөгч л шүүх танхимд өрнөсөн процессын талаарх мэдээллийг олон нийтэд удаа дараа дэлгэсэн. Зарим тохиолдолд шүүх хурлын явц хэдэн хувьтай байгаа зэргээр мэдээлэл хийсэн юм.
Түүний хийсэн бүх мэдэгдэл ёс зүйн хариуцлага тооцох хэмжээний алдаа гэж үзэх хуульчид бий. Түүний эл үйлдлийг сөргүүлэн харвал олон нийтийн анхаарлыг өөртөө татах замаар үйлчлүүлэгчээ буруугүй мэтээр ойлгуулж, шүүхэд нөлөөлөх гэсэн оролдлого гэж тайлбарлаж болохоор. Тодруулбал, хуулийн салбарт Г.Батбаяр өмгөөлөгчийг бохир тоглолттой гэж үнэлэх хүмүүс цөөнгүй.
Ийнхүү улстөрчид болоод иргэний нийгмийн төлөөлөл, өмгөөлөгч гээд бүх талаасаа шахуулсан шүүх хурал таван өдөр үргэлжилсний эцэст ирэх даваа гарагт үргэлжлэхээр түр завсарлалаа. Мэргэжилтнүүдийн харж буйгаар шүүгчид эл хэргийг долоо хоног дуусахаас өмнө шийдэж чадаагүйгээрээ хожмын нэг өдөр хардлагад өртөх эрсдэлтэйг анхааруулсан.
Гэвч анхааруулсан, анхааруулаагүй яадаг ч байсан уг хэргийг шийдсэн нэр бүхий шүүгч нар хэзээ нэг өдөр хариуцлагын индэр гарах нь ойлгомжтой юм. Энэ чинь л улс төр шүү дээ.
Г.Нацаг-Эрдэнэ
Сэтгэгдэл (41)