Монголчуудын “эцэг” хууль бол Үндсэн хууль. Уг хуульд нийцүүлэн бусад дагалдах хуулийг батлан гаргана. Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлд “Монгол Улсын иргэн дараахь үндсэн эрх, эрх чөлөөг баталгаатай эдэлнэ” гэж заасны нэгд 16.16-д “итгэл үнэмшилтэй байх, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх, үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх, тайван жагсаал, цуглаан хийх эрх чөлөөтэй” гэж заасан.
Гэвч Монгол хүний язгуур, амин чухал эрх болох үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрх Хятадын сайдын хэлсэн үгээр хязгаарлагдахад хүрлээ. Өөрөөр хэлбэл, Хятадын Элчин сайд жирийн иргэний үзэл бодлыг хүртэл зааварчилж эхэлж байна гэсэн дургүйцэл нийгэмд бий болоод байна.
Юу гэхээр, БНХАУ-ын ӨМОЗО-нд хэл соёлын холбогдолтой үймээн өрнөж буй. Учиг нь монгол бичгийг сурагчдад заахыг хориглосонтой холбоотой. Өвөрмонголчуудын хэлний дархлаа, хэл соёлоо авч үлдэх гэсэн түүхэн тэмцлийг дэмжиж буй манай улсын иргэд ч цөөнгүй байсныг цахим сүлжээ болон Хятадын Гадаад хэргийн сайдын айлчлалын үеэр хийсэн жагсаал зэргээс харж болно. Энэ үеэр мөн монголын улс төр, нийгмийн зүтгэлтнүүдээс ч байр сууриа илэрхийлсэн нь бий.
Хэл үгүй бол үндэстэн үгүй, хэл соёлын дархлаа ямар үнэ цэнтэй гэдгийг Манж Чин улсын жишээнээс харж болохоор.
Цагтаа мандаж явсан ч одоо бол Манж гүрэн гэж байхгүй. Манж хэлээ мэддэг хүн ч цөөн байх. Үүнээс л сэргийлж Өвөрмонголчууд тэмцсэн хэрэг.
Уг асуудлын үеэр Хятадын Гадаад хэргийн сайд Монголд айлчлав. 700 сая юанийн буцалтгүй тусламж зэрэг богц дүүрэн ирсэн нь саяхан. Айлчлалаас хэл соёлтой холбоотой асуудлаар дорвитой шийдэл гарах болов уу гэж хүлээсэн хүлээлт ч талаар болсон. Нэг үгээр бол тус улсын Гадаад хэргийн сайдын айлчлал эхлэхээс өмнө Элчин сайд нь ерөнхий зургийг нь гаргаад өгчихсөн юм. Хятадын дотоод асуудалд оролцоод байвал эдийн засагт чинь нөлөөлнө шүү гэж.
Ийм дипломат сануулга өгсөн юм байж гэж бодъё. Гэхдээ монгол хүний үг хэлэх, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх, хэвлэн нийтлэх эрх чөлөө Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үйлчлэх учиртай. Гэтэл яагаад Хятадын Элчин сайд монгол хүний үзэл бодлоо чөлөөтэй хэлэх эрхэд халдав. Энэ талаар төр засгийнхан тайлбарлаж өгөөч.
Тодруулбал, Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж Хятадын даргад хэл соёлын талаар захидал хүргүүлсэн байдаг. Захидлын хариуг БНХАУ-аас Монгол Улсад суух Онц багаад Бүрэн эрхт Элчин сайд Цай Вэньруй бичсэнийг албан бус орчуулгаар хэвлэлийнхэн олон нийтэд хүргэжээ.
Захидлын хариунд “Сүүлийн өдрүүдэд таныг БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ын хоё хэлээр хичээл заах боловсролын шинэчлэлийн асуудлаар зөндөө зүйлийг ярьж байгааг анзаарсан”, “Таныг хоёр улсын харилцааг харгалзаж БНХАУ-ын бүрэн эрхийг хүндэтгэж, үнэн бодит байдлыг ухааран ойлгож, зөв байр суурийг баримтлан энэ асуудлаар шуугиулахаа болихыг хүсэж байна” зэргийг тоочсон байна.
Төрийн тэргүүн байсных нь хувьд захидлын хариуг илгээсэн бол нэг хэрэг. Захидлын хүрээнд л хариуг ирүүлэх нь зүй. Түүнээс биш цахим сүлжээгээр өөрийн үзэл бодлоо илэрхийлсэнд нь үнэлэлт дүгнэлт өгөх эрхгүй баймаар. Ц.Элбэгдорж нэгэн үеийн төрийн тэргүүн, одоо бол энгийн иргэн гэдгийг сануулах нь зөв байх. Дахин хэлье. Монгол хүний язгуур, амин чухал эрх болох үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрх яагаад Хятадын сайдын хязгаарлагдахад хүрэв.
А.Сүх
Сэтгэгдэл (12)