Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2022.08.18
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
Элчин сайд ярьж байна
Спорт
Видео
Энтертайнмент
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • Элчин сайд ярьж байна
  • Спорт
  • Видео
  • Энтертайнмент

С.Гомбобаатар: Тураг гогойн “сөрөг нөлөө” зөвхөн загас идэх биш

2022-8-04
0
ЖИРГЭХ

Буйр нуурт сүрэглэн ирсэн тураг гогой буюу хүмүүсийн хар галуу хэмээн нэрийддэг шувууны зүйлийн талаар ялгаатай мэдээллүүд цацагдах болсон. Зарим хэсэг нь загасны тоо толгойд хор хөнөөлтэй талаар хэлсэн бол зарим нь энэ бол байгалийн жам хэмээн тайлбарлаад байгаа билээ. Тэгвэл энэ талаар МУИС-ийн Биологийн тэнхимийн багш, профессор С.Гомбобаатар дараах тайлбарыг хийжээ. 


Тэрбээр цахим хуудсаараа дамжуулж "Энэ зүйлийг зөвөөр нэрлэх хэрэгтэй. Энэ бол галуу биш. Галуу өвсөн тэжээлтэй шувууд тул мах амттай, иймээс ч агнуурын зүйл болно. Харин энэ бол загас идэштэй, спорт агнуурт ашигладаг шувуу бөгөөд монгол нэр тураг гогой. Тураг гэдэг нь том биетэй. Гогой гэдэг нь өвөрмөц дуу болон хөдөлгөөний онцлог, зан төрөхөөс ийнхүү нэрлэсэн байдаг.

Тураг гогой болон загасны нөөцийн харилцааны тухай асуудал өнөөдөр бидэнд тулгараад байгаа юм биш. Европ, Азийн орнуудад түгээмэл тулгардаг асуудал юм. Зарим улс оронд үүнийг амжилттай шийдэж байна. Бид шинээр юм сэтгэж алдаатай үйлдэл хийхээсээ өмнө бусдын амжилттай туршлагыг авч үзэх хэрэгтэй байхаа. Түүнээс хэрэгтэй, тохирохыг нь хэрэглэх нь зүйтэй.Сошиал платформоор ажлаа явуулах нь сайн хэрэг биш. “Алаад өгье, хамгаалаад өгнө” гэсэн хоёр туйлширсан санаа яваад байх шиг. Гэхдээ би энэ платформын идэвхтэй хэрэглэгч биш гэдгээ дурдах нь зүйтэй байх.

Асуудал хоёр талтай. Шууд нэг талаар нь шийдэх боломжгүй. Мэдээж шийдэх боломжтой ч алдаа их гарна. Зарим оронд энэ шувууны зарим зүйлийг “хороогоод өгье” гэдэг хандлагаар хандаад одоо хамгаалах нь зүйтэй алхам руу орсон. Япон гэх мэт улс орон.

Байгальд илүү зүйл байдаггүй гэдгийг аливаа бодлого, шийдвэр гаргахдаа бодох хэрэгтэй болов уу. Бас тоо толгой нь хэт өсвөл тоо толгойг зохицуулах ямар арга хэмжээ авах хэрэгтэй вэ гэдгийг бас бодолцох нь зүй.

May be an image of bird and nature

Байгальд илүү зүйл байхгүй өнцгөөс харвал энэ зүйл шувуу хүн ба экосистемийн бусад бүрэлдэхүүнд ямар ач холбогдолтой вэ гэдгийг бодолцох нь зүйтэй.

1. Загасны популяцийн эрүүл байхыг хангадаг. Гэхдээ тоо толгой хэт олшроогүй нөхцөлд.

2. Зарим улс оронд буй харь зүйлийн загасны тоо толгойг зохицуулахад чухал үүрэгтэй.

3. Түүний ялгадас нь экосистемийн бодис, энергийн эргэлтэд чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.

4. Олон зүйл усны шувуу, усны амьтдын бидэнд тодорхойгүй, судлагдаагүй өвөрмөц харилцаатай байдаг нь тодорхой.

Энэ "бидний яриад буй асуудал" үүсэх хэдэн хэдэн шалтгаан байна. Үүнд:

1. Зарим нуур, голуудад тоо толгойн улирлын, жилийн хэлбэлзэл үүссэн байх талтай. Хэн ч үүнийг мэдэхгүй. Судлаагүй.

2. Зарим нуур, голуудад загасны сүргийн бүтэц алдагдсан. Өөрөөр хэлбэл, загас агнуураас шалтгаалан загасны биеийн хэмжээ жижиг буюу тураг гогойн хооллоход тохиромжтой түвшинд хүрсэн байх талтай. Буйр зэрэг нуурт. Энэ талаар судалгаа байхгүй.

3. Бусад хөрш орнуудад цөөлөх, үргээх үйл ажиллагааг эрчимтэй хийснээр манай орны зарим ус, намгархаг газарт нүүдэллэн болон улирлын шилжилт хийж ирсэн тул олширсон мэт харагдаж байх талтай. Энэ зүйлийн өвөлжих нутаг нь чухам хаана байдаг. Хэрхэн, хаанаас ирээд байгаа нь бас л тодорхойгүй.

4. Энэ жилийн ангаахайнууд үүрээ орхин ниссэн тул тоо толгой олширсон байх талтай. Энэ жилийн үржлийн амжилт бас л судлагдаагүй.

5. Зарим гол, нуурт загасны тоо толгойн өсөлт өндөр байгаатай холбоотой идэш тэжээлийн нөөцөө дагаж байршиж байх талтай. Энэ талаар тодорхой судалгаа, баримтгүй.

Тураг гогойн “сөрөг нөлөө” зөвхөн загас идэх биш.

1. Агнуурын загасны нөөцөд сөрөг нөлөө үзүүлнэ. Агнуурын ямар зүйлийн загасны нөөцөд хэрхэн нөлөө үзүүлсэн бэ? Судалгаа байхгүй. Данид Тураг гогойноос Хулдын овгийн агнуурын бусад загас, могой загасны нөөцийг хамгаалах, Европод Европын могой загасыг хамгаалах, Италид ховордсон алаг зэвэг загасыг хамгаалах, хадран, тул загасыг хамгаалах, Испанид Valencia hispanica or Aphanius iberius зүйлийг хамгаалах, Францад бусад загас болон усны унаган зүйлийг хамгаалах чиглэлээр арга хэмжээ авч байна. Манайд юуг хамгаалахаар, ямар арга хэмжээг авах вэ?

2. Усны бохирдолд сөрөг нөлөө үзүүлдэг гэж үзнэ. Эрс сөрөг нөлөө үзүүлэх хэмжээнд хүрэхээр түвшинд хүрсэн үү. Бас л тодорхойгүй.

3. Загасны нөөцөд нөлөөлж, нийгэм-эдийн засагт ямар нөлөө үзүүлсэн вэ? Мөн л тодорхойгүй.

4. Усны шувуу, бусад амьтдын тоо толгойд сөргөөр нөлөөлөх хэмжээнд байна уу? Мэдэхгүй хэвээр.

5. Европын зарим оронд үүссэн асуудал болох модны хэвийн ургалт, нөхөн төлжилтөд сөргөөр нөлөө үзүүлсэн үү? Бас л хэлэх баримтгүй.

 

Энэ асуудал /тоо толгой олширсон, загас идэж дуусаж байна болон бусад/ нь олон талт байгалийн үйл явц тул шийдэх арга зам нь олон талыг оролцуулсан нийлмэл байх, мөн шийдлийн үр дүн нь дунд болон урт хугацаанд гарах нь тодорхой. Энд шувуу судлаач, ус судлаач, гидробиологич, загас судлаач, нийгэм-эдийн засгийн чиглэлтэй судалгаа хийдэг хүмүүс, мөн агнуур зүйч, байгаль хамгаалал, экологийн чиглэлээр судалгаа хийдэг хүмүүс хамтран ажиллаж асуудлыг шийднэ. Мөн ой судлаач ч оролцох хэрэгтэй юм.

Үнэндээ судлаач бидэнд, мөн бодлогын яаманд дээрх баримтууд байхгүй. Иймээс асуудал үүссэн, үүссэн асуудлыг хэрхэн шийдэх нь тодорхойгүй байна.

Тураг гогойн менежментийн талаар Европын холбооноос гаргасан “Шувууны удирдамж 2009/147/EC Тураг гогой” гэсэн баримт бичиг бий. Үүнд энэ асуудлыг ихээхэн тодорхой бичжээ. Монгол улсын Засгийн газар CITES, CBD, CMS гэх зэрэг олон улсын гэрээ, конвенцид нэгдэн орсон. Үүссэн асуудлыг шийдвэрлэхэд байгаль хамгаалах, тогтвортой ашиглах, тоо толгойг зохицуулах чиглэлээрх үндэсний болоод олон улсын дээрх гэрээ, конвенцийн заалтыг Засгийн газар, байгууллага, хувь хүн бүгд л мөрдөх хэрэгтэй. Шинжлэх ухаан ч шийдлийг гаргах шаардлагатай.

Энэ зүйлийн тоо толгойг зохицуулах, тогтвортой ашиглах чиглэлээр Монгол улсын авч хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээнд үндэсний болоод олон улсын гэрээ, конвенцийн зүгээс эрс хориг тавьсан болон зөрчилдөх заалтууд ерөнхийдөө байхгүй. Европын холбооны улсууд өөр өөрийн улс орны онцлогт тулгуурласан олон талт арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж байна" хэмээжээ.

 

0
ЖИРГЭХ
Санал болгох
Д.Жаргалсайхан: Нийтийн биеийн тамирын чиглэлээр Япон улсын сайн туршлагыг судалж, хамтран ажиллах нь чухал
БНСУ-ын хилээр орж ирэх иргэдийн анхааралд
200 хүүхэд "Шонхор" зусланд чуулна
17 байршилд хүнсний ногооны үзэсгэлэн худалдааг гаргалаа
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (4)

  • Иргэн монгол (66.181.161.35)
    Энэ нөхөр энэ шувууны ойрын хамаатан нь байхөө ийм балай юмнууд ямар юмний эрдэмтэн наад шувуу чинь өдөрт 4 кг орчим загас иддэг нохой хүртэл 1 том илүүр иддэг чи хүртэл хоол иддэг эрдэмтэн гуай ингэхээр байлгаад байх уу
    2022 оны 08 сарын 09 | Хариулах
  • Зочин (202.179.26.22)
    Янзын бөөрөнхий нөхөр баахан ойлгомжгүй нуршаад Шувуу судлаач гэхэд чамлалттай
    2022 оны 08 сарын 08 | Хариулах
  • Зочин (103.229.120.143)
    Яг яа гээд байгаа нь ойлгомжгуй, ер нь бол том тесев батлуулж аваад л судалж егех санаатай бололтой, ер нь манай эрдэм шинжилгээний байгуулагууд, эрдэмтдийн санаа нэг иймэрхуу л байдаг, баахан цаас уйлдвэрлэдэг, тэр практикт ямар ч ач холбогдолгуй юм байх
    2022 оны 08 сарын 08 | Хариулах
  • зочин (202.9.46.74)
    ямар ойлгомжгүй, юу хэлэх гээд байгаа нь бүү мэд, баахан судлаагүйгээр ам хаасан хаашаа нөхөр вэ.
    2022 оны 08 сарын 05 | Хариулах
  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • Д.Жаргалсайхан: Нийтийн биеийн тамирын чиглэлээр Япон улсын сайн туршлагыг судалж, хамтран ажиллах нь чухал
    12 цаг 34 мин
  • УИХ-ын ээлжит бус чуулганыг ирэх даваа гарагт зарлалаа
    14 цаг 42 мин
  • БНСУ-ын хилээр орж ирэх иргэдийн анхааралд
    15 цаг 25 мин
  • 200 хүүхэд "Шонхор" зусланд чуулна
    15 цаг 49 мин
  • ШӨХТГ: Таван иргэний 10 сая 319 мянган төгрөгийн хохирлыг барагдууллаа
    15 цаг 57 мин
  • Төрийн үйлчилгээний мэдээллийг иргэдэд хүргэх цахим шуудангийн систем нэвтэрлээ
    16 цаг 7 мин
  • Б.Оюутболд: Худалдаа, үйлчилгээ эрхлэгчдийг шалгахгүй, харин дэмжлэг үзүүлэн ажиллаж байна
    16 цаг 10 мин
  • 17 байршилд хүнсний ногооны үзэсгэлэн худалдааг гаргалаа
    16 цаг 28 мин
  • Насанд хүрээгүй охидыг хууран мэхэлж, бэлгийн мөлжлөгийн хохирогч болгож байна 
    16 цаг 40 мин
  • Т.Золжаргал: Хичээлийн шинэ жилийн өргөтгөсөн худалдаанд оролцох иргэн, ААН-ээс төлбөр авахгүй
    16 цаг 55 мин
  • Айраг наадмын үеэр машинд мөргүүлсэн хүүхдүүд шокийн байдалтай байна
    17 цаг 50 мин
  • Говь-Алтай аймгийн ЕБС-ийн 830 багшид зөөврийн компьютер олгоно
    17 цаг 56 мин
  • Ажил үүргээ хариуцлагатай гүйцэтгэсэн цагдаагийн алба хаагчдад хүндэтгэл үзүүллээ
    18 цаг 39 мин
  • Л.Энх-Амгалан: Өнөөдрөөс эхэлж "Үндэсний цахим шуудан"-г нэвтрүүлж байна
    18 цаг 50 мин
  • Зүүн Азийн Залуучуудын наадмыг зохион байгуулах спорт цогцолборын бүтээн байгуулалт 70 хувьтай үргэлжилж байна
    18 цаг 50 мин
  • ЗГ: Эрдэнэбүрэнгийн УЦС-ын төслийн ажлыг удаашруулсан Ховд аймгийн Засаг даргыг огцруулна
    18 цаг 56 мин
  • Б.Мөнхбаатар: Геодезийн цэг тэмдэг үгүй болсноор ус зайлуулах хоолой авто зам болон хувирсан
    19 цаг 5 мин
  • "Атлетик 220" клуб дээд лигт тоглохгүй болсноо мэдэгдлээ
    19 цаг 29 мин
  • Засгийн газрын шийдвэрийг танилцуулж байна
    19 цаг 30 мин
  • Х.Ихмөрөн: Сургууль цэцэрлэгт хамран сургах тойргоор нь хамруулахад бүртгэлийн байгууллагын үүрэг оролцоо маш чухал байна
    20 цаг 0 мин
  • Улсын аварга О.Хангай малгайн тэмдгээ өөрчилжээ
  • Фото: Монголын үндэсний спортын VII наадам
  • Монгол эмэгтэй Сингапурт үймээн дэгдээж, 12 долоо хоногийн ял авчээ
  • "Нүүдэлчид" буйраа цэвэрлээд нутгийн зүг буцлаа
  • Шатарчид эх орондоо "алтан медаль"-тай ирлээ
  • Б.Жаргалмаа: Хүүхдийнхээ хувцас, хэрэглэлд анхаардаг шигээ шүд, амны хөндийн эрүүл ахуйд анхаардаг болвол шүд цоорох эрсдэл үүсэхгүй
  • Дарханы замын тендертэй холбогдуулан Б.Энх-Амгалан гишүүнийг АТГ шалгаж эхэлжээ
  • Эмгэнэл: Чингисийг хаан биш, Чингисийн төрийг төр биш гэж үздэг хүнийг “Чингис судлал”-ын тэргүүнээр сонгожээ
  • Л.Оюун-Эрдэнэ: Ядаад байх хэрэг алга, хуульчилчихъя
  • Л.Оюун-Эрдэнэ: Хотын бөөгнөрлийг татвараар, иргэдийн ухамсрыг торгуулиар шийднэ
  • TIME: Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Орос, Хятадаас цааш харж улсаа өөрчлөхийг хүсэж байна
  • Ц.Батсайхан: Дэлхийд Монгол Улсыг шатрын спортоор мэддэг болж байна
  • Т.Доржханд: Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг хийсний дараа л УИХ-ын гишүүд давхар дээл өмсөх боломжтой
  • П.Сайнзориг: 4-5 бөхийн шинжилгээний хариу ирээгүй байна
  • Цагдан хоригдсон Б.Баасанцогт шүүгч нарын талаар "ам нээжээ"
  • О.Амгаланбаатар: Төсвийн мөнгийг хайрлах хэрэгтэй, ялгаралгүй үзүүлбэрт 60 сая төгрөг зарлагадах хэрэггүй гээд “Нүүдэлчин”-д оролцоогүй
  • ШӨХТГ: Арилжааны 9 банкинд торгох шийтгэл ногдууллаа
  • Үндэсний спортын VII их наадам 13 төрлөөр зохион байгуулагдаж байна
  • ХХБ-аас хоёр сая ам доллар залилсан хэргийн анхан шатны шүүх хурал хойшиллоо
  • Сонирхолтой баримт: АНУ-ын түүхэнд "солгой гартай" найман Ерөнхийлөгч байдаг
  • Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэр Үндсэн хуулийн хямралыг авчирлаа
  • Улсын аварга О.Хангай малгайн тэмдгээ өөрчилжээ
  • Эмгэнэл: Чингисийг хаан биш, Чингисийн төрийг төр биш гэж үздэг хүнийг “Чингис судлал”-ын тэргүүнээр сонгожээ
  • Дарханы замын тендертэй холбогдуулан Б.Энх-Амгалан гишүүнийг АТГ шалгаж эхэлжээ
  • Монгол эмэгтэй Сингапурт үймээн дэгдээж, 12 долоо хоногийн ял авчээ
  • Улсын төсвөөр баригдаж байгаа 1 км авто зам энэ сард ашиглалтад орно
  • Л.Оюун-Эрдэнэ: Хотын бөөгнөрлийг татвараар, иргэдийн ухамсрыг торгуулиар шийднэ
  • Ч.Өнөрбаяр: Н.Энхбаярыг улс төрийн тэтгэвэрт гаргах цаг болсон
  • Л.Оюун-Эрдэнэ: Ядаад байх хэрэг алга, хуульчилчихъя
  • KFC-ийн “Парти“ багцнаас хордсон гэх иргэний гомдлоор шалгалт хийхээр очиход дээжээ устгасан байжээ
  • НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Антонио Гутерреш “Хаадын хаан морин парк”-д зочилжээ
  • Шатарчид эх орондоо "алтан медаль"-тай ирлээ
  • ШӨХТГ: Арилжааны 9 банкинд торгох шийтгэл ногдууллаа
  • Шуурхай: АТГ-аас Дарханы замтай холбоотой Зам тээврийн яамны албан тушаалтнуудын албан өрөө, гэрт нэгжлэг хийнэ
  • Цагдан хоригдсон Б.Баасанцогт шүүгч нарын талаар "ам нээжээ"
  • Б.Мөнгөнзулыг нэг өрөө байраар шагналаа
  • "Нүүдэлчид" буйраа цэвэрлээд нутгийн зүг буцлаа
  • О.Амгаланбаатар: Төсвийн мөнгийг хайрлах хэрэгтэй, ялгаралгүй үзүүлбэрт 60 сая төгрөг зарлагадах хэрэггүй гээд “Нүүдэлчин”-д оролцоогүй
  • ЗГ: Эрдэнэбүрэнгийн УЦС-ын төслийн ажлыг удаашруулсан Ховд аймгийн Засаг даргыг огцруулна
  • Их мастер А.Энхтуулд Францын шигшээ багт тоглох санал иржээ
24 баримт
  • Өдөрт нэг улс: Сьерра Леоне
  • Тарвас: Гиннесийн номд орсон дэлхийн хамгийн том тарвас 121 килограмм жинтэй
  • Сонирхолтой баримт: АНУ-ын түүхэнд "солгой гартай" найман Ерөнхийлөгч байдаг
  • Өдөрт нэг улс: Сао Томе ба Принсипи
  • Өдөрт нэг улс: Сент-Винсент ба Гренадин
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото Элчин сайд ярьж байна Спорт Видео Энтертайнмент
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.