зар
Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2025.07.09
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
Элчин сайд ярьж байна
Спорт
Видео
Сошиал мэдээ
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • Элчин сайд ярьж байна
  • Спорт
  • Видео
  • Сошиал мэдээ

С.Гомбобаатар: Тураг гогойн “сөрөг нөлөө” зөвхөн загас идэх биш

2022-8-04
0
ЖИРГЭХ

Буйр нуурт сүрэглэн ирсэн тураг гогой буюу хүмүүсийн хар галуу хэмээн нэрийддэг шувууны зүйлийн талаар ялгаатай мэдээллүүд цацагдах болсон. Зарим хэсэг нь загасны тоо толгойд хор хөнөөлтэй талаар хэлсэн бол зарим нь энэ бол байгалийн жам хэмээн тайлбарлаад байгаа билээ. Тэгвэл энэ талаар МУИС-ийн Биологийн тэнхимийн багш, профессор С.Гомбобаатар дараах тайлбарыг хийжээ. 


Тэрбээр цахим хуудсаараа дамжуулж "Энэ зүйлийг зөвөөр нэрлэх хэрэгтэй. Энэ бол галуу биш. Галуу өвсөн тэжээлтэй шувууд тул мах амттай, иймээс ч агнуурын зүйл болно. Харин энэ бол загас идэштэй, спорт агнуурт ашигладаг шувуу бөгөөд монгол нэр тураг гогой. Тураг гэдэг нь том биетэй. Гогой гэдэг нь өвөрмөц дуу болон хөдөлгөөний онцлог, зан төрөхөөс ийнхүү нэрлэсэн байдаг.

Тураг гогой болон загасны нөөцийн харилцааны тухай асуудал өнөөдөр бидэнд тулгараад байгаа юм биш. Европ, Азийн орнуудад түгээмэл тулгардаг асуудал юм. Зарим улс оронд үүнийг амжилттай шийдэж байна. Бид шинээр юм сэтгэж алдаатай үйлдэл хийхээсээ өмнө бусдын амжилттай туршлагыг авч үзэх хэрэгтэй байхаа. Түүнээс хэрэгтэй, тохирохыг нь хэрэглэх нь зүйтэй.Сошиал платформоор ажлаа явуулах нь сайн хэрэг биш. “Алаад өгье, хамгаалаад өгнө” гэсэн хоёр туйлширсан санаа яваад байх шиг. Гэхдээ би энэ платформын идэвхтэй хэрэглэгч биш гэдгээ дурдах нь зүйтэй байх.

Асуудал хоёр талтай. Шууд нэг талаар нь шийдэх боломжгүй. Мэдээж шийдэх боломжтой ч алдаа их гарна. Зарим оронд энэ шувууны зарим зүйлийг “хороогоод өгье” гэдэг хандлагаар хандаад одоо хамгаалах нь зүйтэй алхам руу орсон. Япон гэх мэт улс орон.

Байгальд илүү зүйл байдаггүй гэдгийг аливаа бодлого, шийдвэр гаргахдаа бодох хэрэгтэй болов уу. Бас тоо толгой нь хэт өсвөл тоо толгойг зохицуулах ямар арга хэмжээ авах хэрэгтэй вэ гэдгийг бас бодолцох нь зүй.

May be an image of bird and nature

Байгальд илүү зүйл байхгүй өнцгөөс харвал энэ зүйл шувуу хүн ба экосистемийн бусад бүрэлдэхүүнд ямар ач холбогдолтой вэ гэдгийг бодолцох нь зүйтэй.

1. Загасны популяцийн эрүүл байхыг хангадаг. Гэхдээ тоо толгой хэт олшроогүй нөхцөлд.

2. Зарим улс оронд буй харь зүйлийн загасны тоо толгойг зохицуулахад чухал үүрэгтэй.

3. Түүний ялгадас нь экосистемийн бодис, энергийн эргэлтэд чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.

4. Олон зүйл усны шувуу, усны амьтдын бидэнд тодорхойгүй, судлагдаагүй өвөрмөц харилцаатай байдаг нь тодорхой.

Энэ "бидний яриад буй асуудал" үүсэх хэдэн хэдэн шалтгаан байна. Үүнд:

1. Зарим нуур, голуудад тоо толгойн улирлын, жилийн хэлбэлзэл үүссэн байх талтай. Хэн ч үүнийг мэдэхгүй. Судлаагүй.

2. Зарим нуур, голуудад загасны сүргийн бүтэц алдагдсан. Өөрөөр хэлбэл, загас агнуураас шалтгаалан загасны биеийн хэмжээ жижиг буюу тураг гогойн хооллоход тохиромжтой түвшинд хүрсэн байх талтай. Буйр зэрэг нуурт. Энэ талаар судалгаа байхгүй.

3. Бусад хөрш орнуудад цөөлөх, үргээх үйл ажиллагааг эрчимтэй хийснээр манай орны зарим ус, намгархаг газарт нүүдэллэн болон улирлын шилжилт хийж ирсэн тул олширсон мэт харагдаж байх талтай. Энэ зүйлийн өвөлжих нутаг нь чухам хаана байдаг. Хэрхэн, хаанаас ирээд байгаа нь бас л тодорхойгүй.

4. Энэ жилийн ангаахайнууд үүрээ орхин ниссэн тул тоо толгой олширсон байх талтай. Энэ жилийн үржлийн амжилт бас л судлагдаагүй.

5. Зарим гол, нуурт загасны тоо толгойн өсөлт өндөр байгаатай холбоотой идэш тэжээлийн нөөцөө дагаж байршиж байх талтай. Энэ талаар тодорхой судалгаа, баримтгүй.

Тураг гогойн “сөрөг нөлөө” зөвхөн загас идэх биш.

1. Агнуурын загасны нөөцөд сөрөг нөлөө үзүүлнэ. Агнуурын ямар зүйлийн загасны нөөцөд хэрхэн нөлөө үзүүлсэн бэ? Судалгаа байхгүй. Данид Тураг гогойноос Хулдын овгийн агнуурын бусад загас, могой загасны нөөцийг хамгаалах, Европод Европын могой загасыг хамгаалах, Италид ховордсон алаг зэвэг загасыг хамгаалах, хадран, тул загасыг хамгаалах, Испанид Valencia hispanica or Aphanius iberius зүйлийг хамгаалах, Францад бусад загас болон усны унаган зүйлийг хамгаалах чиглэлээр арга хэмжээ авч байна. Манайд юуг хамгаалахаар, ямар арга хэмжээг авах вэ?

2. Усны бохирдолд сөрөг нөлөө үзүүлдэг гэж үзнэ. Эрс сөрөг нөлөө үзүүлэх хэмжээнд хүрэхээр түвшинд хүрсэн үү. Бас л тодорхойгүй.

3. Загасны нөөцөд нөлөөлж, нийгэм-эдийн засагт ямар нөлөө үзүүлсэн вэ? Мөн л тодорхойгүй.

4. Усны шувуу, бусад амьтдын тоо толгойд сөргөөр нөлөөлөх хэмжээнд байна уу? Мэдэхгүй хэвээр.

5. Европын зарим оронд үүссэн асуудал болох модны хэвийн ургалт, нөхөн төлжилтөд сөргөөр нөлөө үзүүлсэн үү? Бас л хэлэх баримтгүй.

 

Энэ асуудал /тоо толгой олширсон, загас идэж дуусаж байна болон бусад/ нь олон талт байгалийн үйл явц тул шийдэх арга зам нь олон талыг оролцуулсан нийлмэл байх, мөн шийдлийн үр дүн нь дунд болон урт хугацаанд гарах нь тодорхой. Энд шувуу судлаач, ус судлаач, гидробиологич, загас судлаач, нийгэм-эдийн засгийн чиглэлтэй судалгаа хийдэг хүмүүс, мөн агнуур зүйч, байгаль хамгаалал, экологийн чиглэлээр судалгаа хийдэг хүмүүс хамтран ажиллаж асуудлыг шийднэ. Мөн ой судлаач ч оролцох хэрэгтэй юм.

Үнэндээ судлаач бидэнд, мөн бодлогын яаманд дээрх баримтууд байхгүй. Иймээс асуудал үүссэн, үүссэн асуудлыг хэрхэн шийдэх нь тодорхойгүй байна.

Тураг гогойн менежментийн талаар Европын холбооноос гаргасан “Шувууны удирдамж 2009/147/EC Тураг гогой” гэсэн баримт бичиг бий. Үүнд энэ асуудлыг ихээхэн тодорхой бичжээ. Монгол улсын Засгийн газар CITES, CBD, CMS гэх зэрэг олон улсын гэрээ, конвенцид нэгдэн орсон. Үүссэн асуудлыг шийдвэрлэхэд байгаль хамгаалах, тогтвортой ашиглах, тоо толгойг зохицуулах чиглэлээрх үндэсний болоод олон улсын дээрх гэрээ, конвенцийн заалтыг Засгийн газар, байгууллага, хувь хүн бүгд л мөрдөх хэрэгтэй. Шинжлэх ухаан ч шийдлийг гаргах шаардлагатай.

Энэ зүйлийн тоо толгойг зохицуулах, тогтвортой ашиглах чиглэлээр Монгол улсын авч хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээнд үндэсний болоод олон улсын гэрээ, конвенцийн зүгээс эрс хориг тавьсан болон зөрчилдөх заалтууд ерөнхийдөө байхгүй. Европын холбооны улсууд өөр өөрийн улс орны онцлогт тулгуурласан олон талт арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж байна" хэмээжээ.

 

0
ЖИРГЭХ
Санал болгох
Цэнгэлдэх хүрээлэнгийн орох, гарах хаалга бүрд 10 алба хаагч ажиллахаас гадна гадаад хэлээр жуулчдад мэдээлэл хүргэнэ
Барилгын салбартаа олон жил идэвх зүтгэлтэй албан хаагчдад төрийн дээд цол, медаль гардууллаа
Наадмын өдрүүдэд 24 цагаар ажиллах эрүүл мэндийн байгууллагууд
Баянгол дүүргийн хэмжээнд улаанбурхан өвчний эсрэг нөхөн дархлаажуулалтын явц 87,4 хувьтай байна
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (4)

  • Иргэн монгол (66.181.161.35)
    Энэ нөхөр энэ шувууны ойрын хамаатан нь байхөө ийм балай юмнууд ямар юмний эрдэмтэн наад шувуу чинь өдөрт 4 кг орчим загас иддэг нохой хүртэл 1 том илүүр иддэг чи хүртэл хоол иддэг эрдэмтэн гуай ингэхээр байлгаад байх уу
    2022 оны 08 сарын 09 | Хариулах
  • Зочин (202.179.26.22)
    Янзын бөөрөнхий нөхөр баахан ойлгомжгүй нуршаад Шувуу судлаач гэхэд чамлалттай
    2022 оны 08 сарын 08 | Хариулах
  • Зочин (103.229.120.143)
    Яг яа гээд байгаа нь ойлгомжгуй, ер нь бол том тесев батлуулж аваад л судалж егех санаатай бололтой, ер нь манай эрдэм шинжилгээний байгуулагууд, эрдэмтдийн санаа нэг иймэрхуу л байдаг, баахан цаас уйлдвэрлэдэг, тэр практикт ямар ч ач холбогдолгуй юм байх
    2022 оны 08 сарын 08 | Хариулах
  • зочин (202.9.46.74)
    ямар ойлгомжгүй, юу хэлэх гээд байгаа нь бүү мэд, баахан судлаагүйгээр ам хаасан хаашаа нөхөр вэ.
    2022 оны 08 сарын 05 | Хариулах
  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • Төслийн нэгжүүдийн орон тоог 200-гаар багасгаж, 11,5 тэрбум төгрөг хэмнэнэ
    4 мин
  • "Алт-3" аяныг хэрэгжүүлэх тогтоолын төслийг УИХ дэмжлээ
    27 мин
  • Нэгдүгээр шинэ тойрог замын төслийг УИХ-д танилцууллаа
    39 мин
  • Х.Булгантуяа: Бүгд Найрамдах Чех Улс манай улсын “гуравдагч хөрш”, Европ дахь итгэлт түнш
    52 мин
  • Цэнгэлдэх хүрээлэнгийн орох, гарах хаалга бүрд 10 алба хаагч ажиллахаас гадна гадаад хэлээр жуулчдад мэдээлэл хүргэнэ
    1 цаг 23 мин
  • Барилгын салбартаа олон жил идэвх зүтгэлтэй албан хаагчдад төрийн дээд цол, медаль гардууллаа
    1 цаг 50 мин
  • Танилц: Засгийн газрын хуралдаанаас гаргасан шийдвэрүүд
    2 цаг 6 мин
  • Наадмын өдрүүдэд 24 цагаар ажиллах эрүүл мэндийн байгууллагууд
    2 цаг 47 мин
  • Баянгол дүүргийн хэмжээнд улаанбурхан өвчний эсрэг нөхөн дархлаажуулалтын явц 87,4 хувьтай байна
    2 цаг 57 мин
  • М.Мандхай: Шинэ хуулийн үр дүнд хүнсний хяналт, баталгаажуулалт, стандарт тогтоох боломж бүрдлээ
    3 цаг 16 мин
  • Наадам айсуй: Харваачдын ГОЦ амжилт
    3 цаг 21 мин
  • Наадмын өдрүүдэд Хүй долоон худаг, Төв цэнгэлдэх хүрээлэн чиглэлд нийтийн тээвэр үнэ төлбөргүй үйлчилнэ
    3 цаг 37 мин
  • Улсын цолонд ойрхон бөх #9: Аймгийн хурц арслан М.Еркебулан
    3 цаг 38 мин
  • Японы эзэн хаан Нарүхито: Монголын нийгэм эрч хүчээр бялхаж байгаа нь мэдрэгдэж байна
    3 цаг 39 мин
  • Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нарыг хүндэтгэн төрийн зоог барилаа
    3 цаг 46 мин
  • П.Өсөхбаатар: Энэ жил Завханы хоёр дэвжээ маань нэгдээд, бөхчүүд их өнгөтэй байна
    4 цаг 9 мин
  • Ж.Чинбүрэн: Салбар бүрийн төлөөлөл парламентад сонгогдон ажиллахын ач холбогдлыг анх таниулсан гэж боддог
    4 цаг 45 мин
  • Н.Учрал: Гадаадын хөрөнгө оруулалтын хууль гарахгүй бол Монгол Улсад дахиж эдийн засгийн форум болохгүй
    4 цаг 48 мин
  • БОУАӨ-ийн сайд Б.Батбаатар Заамар суманд ажиллалаа
    5 цаг 26 мин
  • Аварга цолтон төрүүлдэг могой жилийн наадам
    5 цаг 43 мин
  • Рэйвагийн тооллыг эхлүүлэгч, Японы 126 дахь Эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?
  • "Бүх цэргийн наадам"-аар шөвгөрсөн найман бөхийн допингийн хариу иржээ
  • П.Мөнхтулга: Морин уралдаанд малчдын морь уралдах боломжгүй болсон
  • Улсын цолон ойрхон бөх #6: Цэргийн заан Б.Батсуурь
  • Х.Тэмүүжин: Хууль зүйн байнгын хороо яг л шүдгүй арслан шиг байна
  • Б.Энхбаяр: АН хуралд суудаггүй хүмүүсээ татаж ав
  • Г.Занданшатар: Хүн төвтэй хандлага төрийн албаны үндсэн зарчим болох ёстой
  • ШУУД: УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан эхэллээ
  • Г.Дамдинням: Увс аймаг дахь асуудал “Алт” аяны хүрээнд яригдахгүй
  • Б.Түвшин: Эдийн засгийн байдлаа алсдаа харж, төлөвлөж чадахгүй байна
  • Б.Батцэцэг: Манай дипломатууд цөөн хүчээр асар их ажлыг амжуулдаг
  • Ч.Ундрам: Олимпийн төрөлд байдаг спортуудаа төрөөс дэмжих нь зүйтэй
  • Танилц: Засгийн газрын хуралдаанаас гаргасан шийдвэрүүд
  • Монгол тогооч нар дэлхийн аваргын хагас шигшээд оролцох эрхээ авлаа
  • "Салхи Дамбий шиг цайлган" гэж өөрийгөө тодорхойлсон МУГЖ Д.Бямбацогтын талаарх найман баримт
  • Улсын цолон ойрхон бөх #3: Аймгийн хурц арслан Н.Амгаланбаатар
  • 115 мянган тул загасны, 60 мянган зэвэг, хадран загасны жараахайг нутагшуулжээ
  • Улсын цолон ойрхон бөх #5: Аймгийн хурц арслан О.Наранбаатар
  • Мотокроссын улсын аварга шалгаруулах цуврал Дархан-Уул аймагт болно
  • Голомт банк 2024 оны Тогтвортой хөгжлийн тайлангаа нийтэллээ
  • ШУУД: УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан эхэллээ
  • Б.Энхбаяр: АН хуралд суудаггүй хүмүүсээ татаж ав
  • П.Мөнхтулга: Морин уралдаанд малчдын морь уралдах боломжгүй болсон
  • Г.Занданшатар: Хүн төвтэй хандлага төрийн албаны үндсэн зарчим болох ёстой
  • ШУУД: УИХ-ын чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна
  • Б.Батцэцэг: Манай дипломатууд цөөн хүчээр асар их ажлыг амжуулдаг
  • Б.Түвшин: Эдийн засгийн байдлаа алсдаа харж, төлөвлөж чадахгүй байна
  • 115 мянган тул загасны, 60 мянган зэвэг, хадран загасны жараахайг нутагшуулжээ
  • Улсын цолон ойрхон бөх #7: Аймгийн арслан Ц.Төмөрцоож
  • Улсын цолон ойрхон бөх #3: Аймгийн хурц арслан Н.Амгаланбаатар
  • Улсын цолон ойрхон бөх #6: Цэргийн заан Б.Батсуурь
  • Х.Тэмүүжин: Хууль зүйн байнгын хороо яг л шүдгүй арслан шиг байна
  • Х.Булгантуяа: Хүн төвт үзэл баримтал бүхий төрийн албыг хөгжүүлнэ
  • Г.Дамдинням: Увс аймаг дахь асуудал “Алт” аяны хүрээнд яригдахгүй
  • Ч.Ундрам: Олимпийн төрөлд байдаг спортуудаа төрөөс дэмжих нь зүйтэй
  • Мотокроссын улсын аварга шалгаруулах цуврал Дархан-Уул аймагт болно
  • Рэйвагийн тооллыг эхлүүлэгч, Японы 126 дахь Эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?
  • Г.Тэмүүлэн: Төсвийн тодотголыг хэлэлцэхдээ 126 гишүүний ирцтэй байх ёстой
  • Б.Энхбаяр: ХЭҮК-ын тайланг хэлбэр төдий сонссон болоод өнгөрдөг байсан асуудал түүх болсон
  • Улсын цолон ойрхон бөх #4: Аймгийн хурц, бадрангуй арслан Э.Мөнхбаатар
24 баримт
  • "Салхи Дамбий шиг цайлган" гэж өөрийгөө тодорхойлсон МУГЖ Д.Бямбацогтын талаарх найман баримт
  • Рэйвагийн тооллыг эхлүүлэгч, Японы 126 дахь Эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?
  • Хамгийн залуу эмэгтэй МУГТ болж буй Н.Нандинхүсэл гэж хэн бэ?
  • 17 жилийн өмнөх 7 дугаар сарын 1-ний өдрийг сануулах хуучирч, мартагдахгүй 24 баримт
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото Элчин сайд ярьж байна Спорт Видео Сошиал мэдээ
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.

Вэб сайтыг хөгжүүлсэн: Sodonsolution ХХК