УИХ-ын гишүүн Д.Энхбатаас дараахь тодруулгыг авлаа.
-Сонгуулийн тойрог хуваах тухай яригдаж буй юм байна. Энэ талаар та ямар мэдээлэлтэй байна вэ?
-Одоогоор албан ёсны мэдээ ирээгүй байна. Өнөөдөртөө (өчигдөр) сонгуулийн ажлын хэсэг хуралдаж энэ асуудлыг баттай шийдэх болно. Гэхдээ урьдчилсан яриаг дам сонсоход эрх барьж буй хоёр нам сонгуулийн холимог тогтолцооны 48:28 гэсэн хувилбар дээр тогтох юм шиг байна. Эрх баригч намуудын бүлэг эл асуудлыг хэлэлцээд харилцан шийдвэр гаргасан нь ойролцоо болсон сураг сонсогдлоо. Тойргийн хуваарилалтын хувьд их энгийн байр суурь баримталж буй. Энэ нь юу вэ гэвэл сонгууль гэдэг иргэдийн л эрх ашиг. Үүнтэй хамааралтайгаар Монгол улсын иргэд хуулийн өмнө сонгуульд оролцож төр, засгаа байгуулах ёстой байдаг. Тэгэхээр энэ асуудал 76 хүний сонгууль биш болж хувирна. Ямар ч шалтгаан тоочсон иргэдийн сонгох эрхийг хангах шаардлага тулгарч буй учраас тойргийн хууль жигд байх ёстой. Түүнчлэн тойргийн сонгогчдын харьцааг харгалзан үзэж энэ асуудлыг шийдвэрлэх нь зүйн хэрэг. Тэгэхээр Улаанбаатар хийгээд бусад тойрогт ихээхэн өөрчлөлт орж өмнөх тойргийн тогтолцоо сайжирсан байдалтайгаар орж ирэх байх. Ийм зүйлийг л ярьцгааж байна, гишүүд.
-Тойрогт өөрчлөлт орно гээд байна. Яг ямар өөрчлөлтүүдийг хийнэ гэсэн үг вэ?
-Өмнө нь зарим аймагт хоёр хүн нэр дэвшиж байхад үлдсэн аймгуудад нь гурван нэр дэвшигч өрсөлдөх гэх мэт зохицуулалттай байсан даа. Энэ нь асуүдал дагуулдаг байлаа. Орон нутгаас нэр дэвшигч арван мянган хүний санал авч УИХ-д орж байхад, нийслэлийн дүүргүүдэд нэр дэвшсэн гишүүд 50 мянган хүний санал авч байх жишээтэй. Тэгэхээр хүн ам цөөтэй аймгийг нэг тойрог болгож, хүн амын нягтрал ихтэй нийслэлд илүү олон тойрог байлгах шаардлага тулгарч байгаа юм. Тиймээс энэ журмаар тойргийн хуваарилалт хийгдэх байх. Учир нь сонгуульд оролцох иргэдийн оролцоог улам нэмэгдүүлж, эрх зүйн зохицуулалтыг жигд хийж өгөх шаардлагатай. Нэг үгээр хэлэхэд тойрог бүхний хүн амын тоо ижил байна гэсэн үг. Ийм хэлбэрээр л тойрог хуваах ажил хийгдэнэ.
Мандатын тоог цөөлсний ач холбогдол юу байна вэ? Ард иргэд, нэр дэвшигчдийн хэнд нь илүү ашигтайгаар тусах вэ?
-Тойргууд жижигсэж, нэр дэвшигчид тойргоороо давхих нь ихэснэ. Би энэ үгээр юуг илэрхийлэх гээд байна вэ гэхээр нөгөө мөнгөний сонгууль цаашид байсаар байх болно. Бүр ч ихсэх хандлага илрэх болов уу. Жижиг тойрог байна гэдэг тэнд мөнгө зарцуулах боломжийг нэмж байгаа юм. Мөн тухайн тойрогт уул уурхайн компаниуд, хөрөнгө мөнгөтэй хүмүүс илүү их нөлөөтэй болно. Улс төрийн үүрэг, оролцоо эргээд суларна. Яагаад гэвэл жижиг тойрог нэр дэвшигчдийн биө даасан байдлыг улам бэхжүүлж байгаа юм. Түүгээрээ улс төрийн намуудын тархай бутархай байдлыг өөгшүүлнэ гэсэн үг.
Л.Мөнхтөр
УИХ-ын гишүүн Д.Энхбатаас дараахь тодруулгыг авлаа.
-Сонгуулийн тойрог хуваах тухай яригдаж буй юм байна. Энэ талаар та ямар мэдээлэлтэй байна вэ?
-Одоогоор албан ёсны мэдээ ирээгүй байна. Өнөөдөртөө (өчигдөр) сонгуулийн ажлын хэсэг хуралдаж энэ асуудлыг баттай шийдэх болно. Гэхдээ урьдчилсан яриаг дам сонсоход эрх барьж буй хоёр нам сонгуулийн холимог тогтолцооны 48:28 гэсэн хувилбар дээр тогтох юм шиг байна. Эрх баригч намуудын бүлэг эл асуудлыг хэлэлцээд харилцан шийдвэр гаргасан нь ойролцоо болсон сураг сонсогдлоо. Тойргийн хуваарилалтын хувьд их энгийн байр суурь баримталж буй. Энэ нь юу вэ гэвэл сонгууль гэдэг иргэдийн л эрх ашиг. Үүнтэй хамааралтайгаар Монгол улсын иргэд хуулийн өмнө сонгуульд оролцож төр, засгаа байгуулах ёстой байдаг. Тэгэхээр энэ асуудал 76 хүний сонгууль биш болж хувирна. Ямар ч шалтгаан тоочсон иргэдийн сонгох эрхийг хангах шаардлага тулгарч буй учраас тойргийн хууль жигд байх ёстой. Түүнчлэн тойргийн сонгогчдын харьцааг харгалзан үзэж энэ асуудлыг шийдвэрлэх нь зүйн хэрэг. Тэгэхээр Улаанбаатар хийгээд бусад тойрогт ихээхэн өөрчлөлт орж өмнөх тойргийн тогтолцоо сайжирсан байдалтайгаар орж ирэх байх. Ийм зүйлийг л ярьцгааж байна, гишүүд.
-Тойрогт өөрчлөлт орно гээд байна. Яг ямар өөрчлөлтүүдийг хийнэ гэсэн үг вэ?
-Өмнө нь зарим аймагт хоёр хүн нэр дэвшиж байхад үлдсэн аймгуудад нь гурван нэр дэвшигч өрсөлдөх гэх мэт зохицуулалттай байсан даа. Энэ нь асуүдал дагуулдаг байлаа. Орон нутгаас нэр дэвшигч арван мянган хүний санал авч УИХ-д орж байхад, нийслэлийн дүүргүүдэд нэр дэвшсэн гишүүд 50 мянган хүний санал авч байх жишээтэй. Тэгэхээр хүн ам цөөтэй аймгийг нэг тойрог болгож, хүн амын нягтрал ихтэй нийслэлд илүү олон тойрог байлгах шаардлага тулгарч байгаа юм. Тиймээс энэ журмаар тойргийн хуваарилалт хийгдэх байх. Учир нь сонгуульд оролцох иргэдийн оролцоог улам нэмэгдүүлж, эрх зүйн зохицуулалтыг жигд хийж өгөх шаардлагатай. Нэг үгээр хэлэхэд тойрог бүхний хүн амын тоо ижил байна гэсэн үг. Ийм хэлбэрээр л тойрог хуваах ажил хийгдэнэ.
Мандатын тоог цөөлсний ач холбогдол юу байна вэ? Ард иргэд, нэр дэвшигчдийн хэнд нь илүү ашигтайгаар тусах вэ?
-Тойргууд жижигсэж, нэр дэвшигчид тойргоороо давхих нь ихэснэ. Би энэ үгээр юуг илэрхийлэх гээд байна вэ гэхээр нөгөө мөнгөний сонгууль цаашид байсаар байх болно. Бүр ч ихсэх хандлага илрэх болов уу. Жижиг тойрог байна гэдэг тэнд мөнгө зарцуулах боломжийг нэмж байгаа юм. Мөн тухайн тойрогт уул уурхайн компаниуд, хөрөнгө мөнгөтэй хүмүүс илүү их нөлөөтэй болно. Улс төрийн үүрэг, оролцоо эргээд суларна. Яагаад гэвэл жижиг тойрог нэр дэвшигчдийн биө даасан байдлыг улам бэхжүүлж байгаа юм. Түүгээрээ улс төрийн намуудын тархай бутархай байдлыг өөгшүүлнэ гэсэн үг.
Л.Мөнхтөр
