Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс шүүхүүдийн шинэ бүтэц, байршлуудын талаар мэдээлэл хийлээ. Энэ үеэр Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн гишүүн Д.Дамдин-Одоос зарим зүйлийг тодрууллаа.

-Шүүхийн шинэчлэлийн талаар ихээхэн яригдаж байна. Яг ямар өөрчлөлт орсон бэ?

-Шүүх байгуулах тухай хууль,шүүхийн багц хууль батлагдсанаас хойш 2013 оны тавдугаар сарын 6-ны өдөр шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн дөрвөн гишүүн батлагдсан. Үүнээс  хойш 2013 дөрвөндүгээр сарын 15-наас хойш үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлж эхлээд байна. Энэ багц хууль батлагдсанаас хойш шүүхийн бүтэц зохион байгуулалтанд өөрчлөлт орсон. Нийт шүүх байгуулагдах хуулиар 78 шүүх байгуулагдсан. Мөн тойргийн шүүхүүд болоод Иргэний хэргийн давж заалдах шатны 10 шүүх, Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны 10 шүүх, Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны нэг шүүх нийлээд нийт 21 Давж заалдах шатны шүүх байгаа. Түүнчлэн сум дундын 27 шүүх шинээр байгуулагдлаа. Дүүргийн дагнасан шүүхүүд ч байгуулагдсан байна. Улаанбаатар хотын хэмжээнд Иргэний хэргийн анхан шатны хоёр шүүх, Эрүүгийн хэргийн анхан шатны хоёр шүүх, Багануур дүүргийн анхан шатны шүүхүүд байгаа. Мөн Налайхад хоёр шүүх байгуулагдсан. Ингээд нийтдээ 78 шүүхэд 397 шүүгч ажиллахаар томилогдсон.

-Тойргийн шүүхүүдийг байгуулсан нь ямар давуу талыг авчирж байгаа вэ?

-Нэгдүгээрт, зардалыг хэмнэж байгаа.  Хуучин зургаан дүүрэгт үйл ажиллагаа явуулж байсан бол хоёр талдаа бүсчилээд өгөхөөр зардлыг нь хэмнэж байгаа хэрэг. Хоёрдугаарт, иргэд нэг дороос эрх зүйн туслалцаа авч, маргаанаа шийдвэрлэж чадаж байгаа. Энэ бол хуучин нэг дүүрэг дээр очоод, харьяалал нь биш байна гээд нөгөө дүүрэг рүү явуулдаг байсан бол одоо больсон. Ингэснээр иргэдэд чирэгдэл багасч байгаа хэрэг. Шүүх бие дааж, хараат бус ажиллах ёсзүйн орчин бүрдүүлэхийг өнөөдөр Монгол Улсын шүүхийн багц хуулиар хэрэгжүүлээд өгчихсөн байгаа.

-Шүүгчийн сонгон шалгаруулалт юу болж байна?

-Шүүгчийн сонгон шалгаруулалт зарлагдсан. Нийтдээ 70 шүүгчийн орон тоо сул байгаа. Одоо бүртгэлийн ажиллагаа явагдаж байна. Шүүгчийг сонгон шалгаруулах журам батлагдсан. Энэ журмаар ерөнхийдөө гурван шалгуур тавигдаж байгаа. Нэгдүгээр мэргэжлийн ур чадвар, хоёрдугаарт ёс зүй, гуравдугаар ажиллаж чадвар гэсэн шалгуур тавигдсан. Шүүхийн мэргэжлийн хороо шалгаруулна. Шалгарсан шүүгчид Монгол Улсын 78 шүүхийн бүх шүүх дээр очно.

-Шүүгчдийн цалин нэмэгдсэн гэсэн. Энэ талаар тодруулахгүй юу?

-Шүүгчдийн цалин нэмэгдсэн. Шүүгчид Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс тогтоосон хэмжээгээр цалинжиж байгаа. Тодруулбал, 3.5 саяаас 4.1 сая төгрөгийн хооронд цалинжиж байгаа. Энэ бол батлагдсан. Шүүгч, Ерөнхий шүүгч гэсэн зэрэглэлээр цалин тогтоосон. Шүүхийн Ерөнхий зөвлөл анх байгуулагдсанаасаа хойш хоёр удаа шүүгчийн цалинг тогтоосон. Эхлээд долдугаар сард шүүхийн тухай багц хууль хэрэгжиж эхэлснээс хойш шүүгчийн цалингийн нэмэгдэл бол зогссон. Үүнтэй холбогдуулаад 2013 онд батлагдсан шүүгчийн цалингийн төсөвт уялдуулаад энэ дээрх хэмжээнд шүүгчийн цалинг нэмэгдүүлж олгохоор тогтоосон. Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс шүүгч нарын цалинг ямархуу хэмжээтэй байх вэ гэдэг дээр нэлээн том судалгаа явуулж энэ судалгааныхаа үр дүнд бид шүүгчийн цалинг 3 саяаас 4.1 саяын хооронд тогтоосон. Улмаар энэ хэмжээгээр төсвөө хийж УИХ-д өргөн барисан. Ингээд ерөнхийдөө 3 сая орчимд цалингаа тавих бололцооны төсөв УИХ-аас баталж өгсөний дагуу цалингаа авч байгаа.

-Мэргэжлийн ёсзүйн алдаа гаргасан шүүгчдийг нэрлэж болох уу. Одоогоор хэчнээн шүүгч мэргэжлийн хороогоор шалгуулж байгаа вэ?

-Шүүхийн Ёсзүйн хороо зохион байгуулагдсанаас хойш шүүгчийн эсрэг гомдолтой хоёр өргөдөл ирсэн байсан.