Энэ сарын 23-24-нд шилжих шөнө Сүхбаатар дүүргийн 8-р хороо МУБИС-ийн оюутны 5-р дотуур байрны зүүн урд буланд байрлах хогийн цэг дээр 3.8 кг жинтэй эрэгтэй нярайн эхэстэй цогцос олдсон байна.



Уг хэргийг Сүхбаатар дүүргийн цагдаагийн нэгдүгээр хэлтэст шалгаж байгаа бөгөөд эрэн сурвалжлах үйл ажиллагааны хүрээнд төрсний дараагаар учир битүүлгээр хүүхэд нь байхгүй байгаа эхчүүдийн талаарх мэдэллийг худалдан авч байгаа ажээ.

ОХУ-ын Красноярск хотод энэ сарын 27-29-нд “Енисей” хөлбөмбөгийн ордонд чөлөөт бөхийн “Иван Ярыгин” гран при тэмцээн болно. Зохион байгуулагч орноос олон шилдэг тамирчин оролцдог тул гадаад бөх түрүүлэх нь ховор. Гэхдээ өнгөрсөн жилийн тэмцээнд манай улсын тамирчин П.Орхон, Б.Одончимэг нар алтан медаль хүртсэн билээ. П.Орхон ялангуяа Японы домогт бөх Каори Ичог цэвэр ялж, үзэгчдийг шуугиулсан юм.

Энэ жилийн тэмцээнд манай улсаас эрэгтэй 13, эмэгтэй 24 бөх зодоглоно.

Нийт 19 орны баг оролцох тус тэмцээнээс алтан медаль хүртсэн тамирчин 150, мөнгө хүрэл медальтан 100, 50 мянган рублийн шагнал хүртэнэ. Мөн дасгалжуулагч нь ч 50 мянган рубл халааслах юм.

Харин ирэх жилээс энэхүү тэмцээний зохион байгуулалт өөрчлөгдөж, эзэн орны тамирчны тоог хязгаарлах юм байна. Ингэснээр жин тус бүрт таван бөх хүч үзнэ. Түүнчлэн наймдугаар сард хийх санал ороод байгаа гэнэ.

Нийслэлийн Онцгой комиссын орлогч дарга Ж.Батбаясгалангаар ахлуулсан ажлын хэсгийнхэн өнөөдөр хуралдлаа. Хурлаар Налайх дүүрэгт гарсан хонь, ямааны цэцэг өвчний нөхцөл байдал, хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээ, Хан-Уул дүүргийн XII хороонд олон тооны мал нохойд бариулсан талаарх мэдээллийг танилцуулж, хэлэлцүүлэв.

Мал эмнэлгийн газрын дарга А.Нарантуяа Налайх дүүргийн V хороонд оношлогдсон гоц халдварт хонины цэцэг өвчний нөхцөл байдлыг таницууллаа. Тэрбээр “Өнөөдрийн байдлаар 8 аймгийн 27 сум, нийслэлийн Налайх дүүрэгт цэцэг өвчин оношлогдож, хорио цээрийн дэглэм тогтоон, зааврын дагуу арга хэмжээ авч ажиллаж байна. Налайх дүүргийн V хорооны Дархан ноёны худаг гэдэг газарт нэг малчны 2 хонинд өвчний шинж тэмдэг илэрсэн. Мал эмнэлгээс 399 хонинд үзлэг хийж, өвчний сэжигтэй 51 хонийг тусгаарласан. Мөн манай эмч нар голомтод ажиллалаа. Өвчний тархалт эрчимтэй явагдаж байгаа учраас хүн хүч нэмэгдүүлэх, санхүүгийн асуудлыг шийдвэрлэх шаардлагатай байгаа. Холбогдох хууль журам, зааврын дагуу ажиллаж байна. Нийслэлд 180 мянган мал вакцинд хамруулахаар тооцож, ОХУ руу захиалга өгч авчруулсан байгаа” гэлээ.

Хан-Уул дүүргийн Засаг дарга Ж.Алдаржавхлан “2017 оны нэгдүгээр сарын 24-25-нд шилжих шөнө Хан-Уул дүүргийн XII хорооны нутаг дэвсгэрт айлын хотонд нохой орж мал барьсан гэсэн мэдээлэл холбогдох байгууллагад ирсэн. 3 нохой айлын хотонд орж 15 ямаа, 11 хонь хазаж шархдуулсан байсан. Сонгинохайрхан дүүргийн нутаг дэвсгэрээс 3 нохойг олж, устгуулсан. Нохдоос дээж авч нийслэлийн Мал эмнэлгийн газрын лабораторид хүргүүлсэн. Одоогийн байдлаар 100 тун вакциныг 100 толгой малд хийгээд байна” гэв.

Онцгой комиссын орлогч дарга Ж.Батбаясгалан “Малын гоц халдварт цэцэг өвчний талаар болон золбин нохойнд бариулсан малын талаар өнөөдөр онцгой комисс хуралдлаа. Золбин нохдын асуудлыг хэт улстөржүүлсээр байгаад дорвитой арга хэмжээ авалгүй өдийг хүрлээ. Тиймээс устгалын ажлыг эрчимжүүлэх шаардлагатай байна” гэлээ. Мөн тэрбээр үүсээд байгаа асуудлын дагуу Хан-Уул дүүргийн Засаг даргад шуурхай хорио цээрийн дэглэм тогтоох, үхсэн малын сэг, зэмийг зохих журмын дагуу устгахыг, Налайх дүүргийн Засаг дарга Ч.Раднаабазарт, өвчин гарсан нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд цэцэг өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх ажлыг эрчимжүүлэн, ариутгалын пост болон хөдөлгөөнт эргүүлийг сайжруулах, хүн хүчээ нэмэгдүүлж ажиллахыг үүрэг болгов.

Хурлын төгсгөлд нийслэлийн Онцгой комиссын орлогч дарга Ж.Батбаясгалан ажлын хэсгийнхэнд холбогдох чиглэл, үүрэг өглөө.

Гоц халдварт цэцэг өвчнийг бусад дүүрэгт зөөвөрлөгдөхөөс урьдчилан сэргийлэх ажлыг шуурхай авах, нийслэлийн хэмжээнд өвөлжиж буй бог малыг нэн даруй вакцинжуулах, эрсдэл бүхий нутаг дэвсгэртэй залгаа суурьшиж буй айл өрхүүдэд тандалт хийх, үзлэг зохион байгуулах, иргэдэд цэцэг өвчний талаар сэрэмжлүүлэг мэдээ мэдээлэл хүргэж, гамшгаас хамгаалах албадын харилцан уялдааг сайжруулж, зохицуулж, үйл ажиллагаанд нь хяналт тавих, ажиллах хүн хүч, тээврийн хэрэгсэл бусад холбогдох зардлыг батлагдсан төсвөөс санхүүжүүлж, халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлж ажиллахыг, дүүргийн залгаа аймаг, сум, дүүргээс гарал үүслийн бичиггүй амьд мал, мах махан бүтээгдэхүүний, түүхий эд нэвтрүүлэхгүй байхыг тус тус холбогдох албан тушаалтнуудад үүрэг болголоо гэж нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Улаанбаатар хотноо

Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Батзандан “Төр, нийгмийн нэрт зүтгэлтэн Санжаасүрэнгийн Зориг агсны алдар гавьяаг мөнхжүүлж, түүний мэндэлсний 55 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх талаар зарим арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг өргөн барих гэж буй талаараа өнөөдөр /2017.01.27/ мэдээлэл хийлээ.



Тэрбээр “2017 онд С.Зориг агсны мэндэлсний 55 жилийн ой тохионо. Монголын нийгмийг ардчилах, чөлөөт зах зээлийн эдийн засгийг төлөвшүүлэх, олон тулгуурт гадаад бодлогын хэрэгжилтийн суурийг тавихад түүний оруулсан хувь нэмэр үнэлж баршгүй юм. Иймд түүний амьдрал, ардчилал, шударга ёс, хүний эрх, эрх чөлөө, эв нэгдлийн төлөөх үйл хэргийн түүхэн үнэнийг олон нийтэд таниулж, алдар гавьяаг мөнхжүүлэх нь зүйтэй хэмээн үзэж, ийнхүү УИХ-ын тогтоолын төслийг санаачлан боловсрууллаа. Засгийн газраас дэмжсэн саналаа өчигдөр ирүүлсэн учир удахгүй УИХ-д өргөн мэдүүлнэ” гэв.

Уг тогтоолын төсөлд ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх арга хэмжээг зохион байгуулах комисс байгуулах, хөтөлбөр, төлөвлөгөөг батлах, С.Зориг агсанд төрөөс олгосон шагнал, бэлэг, дурсгал, эдэлж хэрэглэж байсан эд зүйлийг Монгол Улсын Түүхийн музейд байршуулах, ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх арга хэмжээнд шаардагдах зардал зэрэг асуудлуудыг тусгасан байна.



Мөн УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан ОХУ-ын Засгийн газар болон тус улсын өндөр технологийн үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүн бүтээх, үйлдвэрлэх, экспортлох, ажиллагааг дэмжих “Ростех” улсын корпорацийн “Эрдэнэт үйлдвэр” ХХК болон “Монголросцветмет” ХХК-д эзэмшиж байсан 49 хувийн энгийн хувьцааг “Монголын зэс корпораци” ХХК худалдан авсантай холбогдох асуудлаар байр сууриа илэрхийлсэн юм. УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооноос дээрх асуудлыг иж бүрнээр шалгаж, санал, дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий ажлын хэсгийг 2016 оны арваннэгдүгээр сарын 08-ны өдрийн 06 дугаар тогтоолоор байгуулсан байна. Уг ажлын хэсэгт УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан ажилласан байна.

Тэрбээр ажлын хэсгээс гаргасан санал дүгнэлттэй санал нэг байгаагаа илэрхийлсэн юм. “Ажлын хэсэг хоёр сар гаруйн хугацаанд 10 орчим мянган хуудас материалтай танилцаж, шалгасан. УИХ-аар хэлэлцэж шийдвэрлэх ёстой асуудлыг Засгийн газар дур мэдэн, сонгуулийн хугацаа тулсан эгзэгтэй үед хүний нүднээс далдуур хийсэн нь хууль зөрчсөн үйлдэл болсон байна. УИХ дангаараа бүрэн эрхийнхээ хүрээнд шийдвэрлэх ёстой асуудлыг Засгийн газар шийдвэрлэсэн нь буруу гэж үзсэн. Мөн худалдан авах ажиллагаатай холбоотой хөрөнгийн эх үүсвэрийн асуудлыг шалгалаа. Нийтдээ “Монголын зэс корпораци” нь “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийг авахын тулд гурван удаагийн гүйлгээгээр 400.27 сая америк долларыг шилжүүлсэн байна. Энэ мөнгийг яаж босгосон бэ гэдэг асуудлыг судлан үзэхэд Худалдаа хөгжлийн банкны захирал болон түүнтэй холбоотой хүмүүсийн байгуулсан компаниудаар дамжиж, уг компаниуддаа Худалдаа хөгжлийн банк зээл олгох замаар Худалдаа хөгжлийн банк “Монголын зэс корпораци”-ийг санхүүжүүлсэн байна. Энэ зээлийг Монголбанкнаас авсан байна. Энэ бол хууль бус үйлдэл юм” хэмээн тэрээр хэлсэн үгэндээ онцлов гэж Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.

Замын цагдаагийн алба хаагчид гудамж замд хийсэн хяналт шалгалтаар согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодож явсан 42 жолоочийг илрүүлэн саатуулж гарч болзошгүй осол хэргээс урьдчилан сэргийлж ажилалаа.

2017 оны 01 дүгээр сарын 26-ны өдөр Замын цагдаагийн албаны ЖШУХ дээр нийт 280 дуудлага, мэдээ мэдээлэл хүлээн авснаас зам тээврийн ослын 202 дуудлага бүртгэгдсэн. Үүнээс гэмт хэргийн шинжтэй гомдол мэдээлэл 8 бүртгэгдэж, 15 хүн хүнд хөнгөн гэмтсэн. Ослын шалтгаан, хэлбэрээс авч үзвэл согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ хөдөлгөөнд оролцсон жолооч 1, явган зорчигч 2, Хүүхэд өртсөн зам тээврийн осол 5 бүртгэгдсэн байна.

Тухайлбал: СХД-ийн нутаг Партизаны зам, Рашаант тосгоны хойд замд T.Prius маркийн Ү жолоочтой авто машин онхолдож зорчигч 25 настай эмэгтэй Ц, 10 настай эмэгтэй Х, 06 настай эрэгтэй Б, 05 настай эрэгтэй Б, 06 настай эмэгтэй А нарын 5 хүн гэмтсэн.

Амралтын өдрүүдэд гэр бүлтэйгээ агаар салхинд гарахаар зуслан болон ойрхон орон нутгийг зорих иргэдийн болон тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөн нэмэгддэг тул эцэг эхчүүд та бүхэн хамгийн хайртай үрсийнхээ аюулгүй байдлыг нь хангаж тээврийн хэрэгслээр тээвэрлэхдээ хамгаалалтын суудал, хамгаалах бүсийг нь зөв хэрэглэх, замын хөдөлгөөний дүрмээ баримтлан үүрэг хариуцлагатай оролцохыг зөвлөж байна.

”Утааны эсрэг ээжүүд” холбооноос санаачлан өнгөрсөн арванхоёрдугаар сарын 26-ны өдөр жагсссан. Уг жагсаалаар эцэг, эхчүүд утааны эсрэг яаралтай арга хэмжээ авахыг төр засгаас шаардсан 900 хүний өргөдөл цуглуулж Өргөдлийн байнгын хороонд хүргүүлээд байгаа юм. Гэвч тэдний шаардлагад хариу ирүүлээгүй тул уг холбооны санаачлагаар дахин жагсаал зохион байгууулахаар болсон билээ.



Жагсаал энэ сарын 28-ны бямба гарагт 12.00 цагт Сүхбаатарын талбайд болно. Тэд энэ удаад жагсаалаа “Боож үхлээ” хэмээн нэрлэж, утаанаас болж эрүүл мэндээрээ хохирч буй хэн бүхнийг энэхүү жагсаалд оролцохыг уриалав.



Мөн энэхүү жагсаалд урлагийнхан нэгдэж ая дуугаа өргөхөөр болсон бөгөөд нэгдэх санаачлагыг хөгжмийн зохиолч Л.Чинбат, Никитон хамтлагийн дуучин Б.Батчулуун нар гарган бусдыгаа уриалан жагсаал дээр дуулахаар болсон.



Түүнчлэн Б.Батчулуун, Л.Чинбат нар Утааны тухай дуу гаргаж клип хийхээр төлөвлөж байсныгаа хурдасгаж энэ сарын 28-нд болох жагсаал дээр дууныхаа нээлтийг хийх юм байна.



Мөн жагсаалыг сэтгүүлч Г.Алтантүрүү хөтлөж, Лемонс хамтлаг, жазз дуучин Ц.Хулан, Mr.Dogs хамтлаг ая дуугаа өргөж, хөлбөмбөгийн тайлбарлагч Б.Батзаяа жагсагчидтай флашмоб хөдөлгөөн хийх зэргээр оролцох юм байна.

Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн 2015 оны 28 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Нийслэлд авто тээврийн хэрэгслийн бүртгэл, төлбөрийн тогтолцоог шинэчлэн нэвтрүүлэх журам”-ын дагуу автотээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн улсын дугаар 1, 6 тоогоор төгссөн бол НЭГДҮГЭЭР сард албан татвар, төлбөрийг төлөхөөр заасан тул татвар төлөгч Та тус тогтоосон хугацаанд төлнө үү.

2017 оны 01 дүгээр сарын 26-ны өдрийн байдлаар нэгдүгээр сард татварт хамрагдсан тээврийн хэрэгслийн судалгааг дүүрэг тус бүрээр харуулбал:

№

Татварын алба

1, 6 тоогоор төгссөн тээврийн хэрэгслийн тоо

Хамрагдсан тээврийн хэрэгслийн тоо

Хамрагдалтын хувь

1

Баянзүрх

21,158

4,399

20.8%

2

Баянгол

13,820

3,416

24.7%

3

Сүхбаатар

12,920

2,572

19.9%

4

Сонгинохайрхан

9,629

3,353

34.8%

5

Чингэлтэй

10,848

2,003

18.5%

6

Хан-Уул

9,771

1,818

18.6%

7

Багануур

1,027

193

18.8%

8

Багахангай

140

24

17.1%

9

Налайх

1,444

282

19.5%

Нийт

80,757

18,060

22.4%



Албан татвар, төлбөр төлөх газрууд:

Д/д

Байршил

Цагийн хуваарь

1

Татварын хэлтэс /БЗД, БГД, СХД, СБД, ЧД, ХУД, НД, БХД, БНД/

Даваа ~ Баасан: 08:30 - 17:30
Бямба, Ням : Амарна

2

АТҮТ /цирк салбар, таван ган салбар/

3

НҮНТ /Дүнжингарав, Мишээл, Драгон төв/

4

Оношилгооны төв /БЗД, БГД, СХД/

Даваа ~ Баасан: 08:30 - 20:30
Бямба, Ням: 09:00 - 17:30



Татварын хууль тогтоомж зөрчигчид хүлээлгэх захиргааны хариуцлага:

75.1.4. дараахь үйлдэл, эс үйлдэхүйгээр татвар, алданги, торгууль төлөхөөс зайлсхийсэн хувь хүнийг хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээний, эсхүл түүнийг хоёроос гурав дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, албан тушаалтныг хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг гурваас дөрөв дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно гэж Татварын ерөнхий хуульд заасан байдаг гэж нийслэлийн Татварын газраас мэдээлэв.



Тээврийн хэрэгслийн албан татварын хувь хэмжээ:

Автотээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн төрөл

Жилд ногдуулах албан татварын дээд, доод хязгаар /төгрөгөөр/

Улаанбаатар хот, Дархан-Уул, Орхон аймгийн төвийн сумд

Бусад сумд

1

2 дугуйтай мотоцикл

2 000-3 000

1 800-2 700

2

З дугуйтай мотоцикл

3 000-4 500

2 800-4 200

3

Суудлын автомашин:

/Цилиндрийн багтаамжийн нэг см3 тутамд төгрөгөөр/

а/ 2001 смЗ хүртэл

16-24

14-21

б/ 2001-3001 смЗ хүртэл

18-27

16-24

в/ 3001 смЗ болон түүнээс дээш

22-33

20-30

4

Микроавтобус /15 хүртэл суудалтай/

35 000-52 500

28 000-42 000

5

Автобус

52 000-78 000

40 000-60 000

6

Ачааны автомашин:

1/ 1 хүртэл тн-ын даацтай

25 000-37 500

20 000-30 000

2/ 1-2 тн-ын даацтай

35 000-52 500

28 000-42 000

З/ 2-3 тн-ын даацтай

45 000-67 500

36 000-54 000

4/ 3-5 тн-ын даацтай

55 000-82 500

44 000-66 000

5/ 5-8 тн-ын даацтай

80 000-120 000

64 000-96 000

6/ 8-10 тн-ын даацтай

90 000-135 000

72 000-108 000

7/ 10-20 тн-ын даацтай

100 000-150 000

80 000-120 000

8/ 20-30 тн-ын даацтай

140 000-210 000

120 000-180 000

9/ 30-40 тн-ын даацтай

180 000-270 000

160 000-240 000

10/ 40-50 тн-ын даацтай

220 000-330 000

200 000-300 000

11/ 50-60 тн-ын даацтай

280 000-420 000

240 000-360 000

12/ 60-70 тн-ын даацтай

320 000-480 000

280 000-420 000

13/ 70-80 тн-ын даацтай

360 000-540 000

320 000-480 000

14/ 80-90 тн-ын даацтай

400 000-600 000

380 000-570 000

15/ 90-100 тн-ын даацтай

440 000-660 000

420 000-630 000

16/ 100 тн-оос дээш даацтай

480 000-720 000

440 000-660 000

7

Тусгай зориулалтын автомашин

16 000-24 000

15 000-22 500

8

Трактор, өөрөө явагч бусад хэрэгсэл

14 000-21 000

11 200-16 800

9

Бага оврын трактор

7 000-10 500

5 600-8 400

10

Чиргүүл /даацын 1 тонн тутамд/

5 500-8 250

5 500-8 250

Агаар бохирдлын төлбөрийн хувь хэмжээ:

Автотээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн ангилал

Бензин хөдөлгүүртэй

Дизель хөдөлгүүртэй

Жилд ногдуулах төлбөр /төгрөгөөр/

CO2 хийн ялгарал (г/км)

CO2 /%/

Хөдөлгүүрийн багтаамж /см3/

A

121-180

5.5 - 8.0

1500 хүртэл

1800

Б

181-250

8.1 - 10.5

1501 - 2500

2100

В

251-350

10.6 - 12.0

2501 - 3500

3500

Г

351-500

12.1 - 13.5

3501 - 4500

5000

Д

501-750

13.6 - 14.5

4501 - 5500

7500

Е

751-ээс дээш

14.6-ээс дээш

5501-ээс дээш

9500



Авто зам ашигласны төлбөрийн хувь хэмжээ:

№

Тээврийн хэрэгслийн ангилал

Хувь хэмжээ

1

Суудлын

Такси

30,000

2

Бусад /2000см3 хүртэл/

20,000

3

2001-3000см3

30,000

4

3001см3-ээс дээш

40,000

5

Ачааны

1тн хүртэл

40,000

6

1-2тн

45,000

7

2-3тн

50,000

8

3-5тн

55,000

9

5-8тн

60,000

10

8-10тн

65,000

11

10тн-с дээш

70,000

12

Автобус

15 хүртэл

40,000

13

15-с дээш

60,000

14

Цистерн



50,000

15

Тусгай



40,000

16

Чиргүүл


30,000

17

Механизм

Тээврийн үйлчилгээ

60,000

18

Технологийн

60,000

19

Бага оврын

30,000

20

Мотоцикл, мопед

2 дугуйт

10,000

21

3 дугуйт

10,000

Албан татвар, төлбөр төлөх дансны мэдээлэл:

№

Татварын алба

Татварын төрөл

Дансны нэр

Дансны дугаар

Банкны нэр

1

Баянзүрх дүүргийн татварын хэлтэс

Тээврийн хэрэгслийн албан татвар

БЗД. АТБӨЯХАТ

2609019382

Улаанбаатар хотын банк

Агаар бохидлын төлбөр

БЗД. АВТЫН АБТ

2609022351

Авто зам ашигласны төлбөр

БЗД. ТАТВАРЫН БУС ОРЛОГО

2609029623

2

Баянгол дүүргийн татварын хэлтэс

Тээврийн хэрэгслийн албан татвар

БГД. АТБӨЯХАТ

2602002932

Агаар бохидлын төлбөр

БГД. АВТЫН АБТ

2602030936

Авто зам ашигласны төлбөр

БГД. ТАТВАРЫН БУС ОРЛОГО

2602035223

3

Сүхбаатар дүүргийн татварын хэлтэс

Тээврийн хэрэгслийн албан татвар

СБД. АТБӨЯХАТ

2611016898

Агаар бохидлын төлбөр

СБД. АВТЫН АБТ

2611171184

Авто зам ашигласны төлбөр

СБД. ТАТВАРЫН БУС ОРЛОГО

2611183956

4

Сонгинохайрхан дүүргийн татварын хэлтэс

Тээврийн хэрэгслийн албан татвар

СХД. АТБӨЯХАТ

2601004690

Агаар бохидлын төлбөр

СХД. АВТЫН АБТ

2601022756

Авто зам ашигласны төлбөр

СХД. ТАТВАРЫН БУС ОРЛОГО

2601025359

5

Чингэлтэй дүүргийн татварын хэлтэс

Тээврийн хэрэгслийн албан татвар

ЧД. АТБӨЯХАТ

2611016821

Агаар бохидлын төлбөр

СБД. АВТЫН АБТ

2611168592

Авто зам ашигласны төлбөр

СБД. ТАТВАРЫН БУС ОРЛОГО

2611183966

6

Хан-Уул дүүргийн татварын хэлтэс

Тээврийн хэрэгслийн албан татвар

ХУД. АТБӨЯХАТ

2603004767

Агаар бохидлын төлбөр

ХУД. АВТЫН АБТ

2603022992

Авто зам ашигласны төлбөр

ХУД. ТАТВАРЫН БУС ОРЛОГО

2603030030

7

Багануур дүүргийн татварын хэлтэс

Тээврийн хэрэгслийн албан татвар

БНД. АТБӨЯХАТ

330000409534

Төрийн банк

Агаар бохидлын төлбөр

БНД. АВТЫН АБТ

330000650576

Авто зам ашигласны төлбөр

БНД. ТАТВАРЫН БУС ОРЛОГО

330000566644

8

Багахангай дүүргийн татварын хэлтэс

Тээврийн хэрэгслийн албан татвар

БХД. АТБӨЯХАТ

300700019073

Агаар бохидлын төлбөр

БХД. АВТЫН АБТ

300700042093

Авто зам ашигласны төлбөр

БХД. ТАТВАРЫН БУС ОРЛОГО

300700028819

9

Налайх дүүргийн татварын хэлтэс

Тээврийн хэрэгслийн албан татвар

НД. АТБӨЯХАТ

312500363074

Агаар бохидлын төлбөр

НД. АВТЫН АБТ

312500367264

Авто зам ашигласны төлбөр

НД. ТАТВАРЫН БУС ОРЛОГО

312500492524



Холбоо барих:

Цахим хаяг:

facebook.com/Нийслэлийн_Татварын_Газар
Харилцах утас:

7011-0705
1800-1288

Евро бүсийн инфляц өсөх хандлагатай байгаа боловч евро бүсийн одоогийн хэрэгжүүлж байгаа тэг хүүтэй бодлогоо өөрчлөхгүй гэж Европын төв банк 19-нд мэдэгджээ.

Европын холбооны статистикийн саяхан нийтэлсэн тоо баримтаас үзвэл, 2016 оны 12-р сард евро бүсийн инфляц 1.1 хувиар нэмэгдсэн нь 3 жилийн турших хамгийн өндөр үзүүлэлт болсон байна.
Европын төв банкны гол үүрэг нь евро бүсийн барааны үнийн тогтвортой байдлыг баталгаажуулж, евро бүсийн инфляцыг 2 хувийн дотор тогтоон барих явдал юм. Ноднингийн 12-р сард евро бүсийн инфляц нэмэгдэх нь илэрхий болсон ч Европын төв банкны дунд хугацааны зорилтоос доогуур байна.

Одоо евро бүсийн инфляц өндөр байгаа шалтгаан нь олон улсын нефтийн үнэ өссөнтэй холбоотой. Эрчим хүч, хүнсний бүтээгдэхүүний үнийн хүчин зүйлийг эс тооцвол евро бүсийн инфляцын хэмжээ нэлээд доогуур байна гэж мэргэжилтнүүд үзэж байна.

АН-ын “Дарга” тодруулах сунгаа

“Ардчилсан нам хэдийгээ уралдуулж гэнэ ээ”, “Аа, шоудаж л байгаа биз, “Хэн ч гарсан ялгаагүй, маньд ямар хамаа байх вэ” гэх яриа Хорьдол Сарьдаг, Шишгэдийн хотгорын Улаан-Уулаас Өмнийн говийн Ханбогд хүртэл амнаас ам дамжин цуурайтсаар байгааг уншигч та сонсож суугаа байх. Аяга цайны хийц, халбага пивоны хачир болсон Ардчилсан намын даргын сунгааны чухам учир юу юм бэ? Ойрын хэд хоногийн үгийн дам, ярианы цуурайг анирдвал үнэн учрыг олж голчтой дүгнэлт өгөх хүн ховор, өөр өөрийн таамгаар барагцаалсан дүн тавих төдийгөөр хязгаарлагдана. Улс төрийн үйл явцын талаар хачиргүй тайлбарлах, бодитой дүгнэлт мэдээлэл олгох үйл ажиллагаа эрдэмтэн судлаачид, төрийн байгууллага, нам, иргэний нийгмийн хувьд хязгаарлагдмал хүрээнд байгаа тул арга ч үгүй биз ээ. Ийнхүү идэр есийн эхээр цуурайлсан их мэдэхийн уралдааны амттай нэгэн сэдэв нь Ардчилсан намын даргын сунгаа байлаа.

- Намын даргын албан тушаал ямар ач холбогдолтой вэ?
- Намын даргын сонгууль явуулдаг олон улсын болоод дотоодын ямар туршлага байна вэ?
- Ардчилсан намын даргын сонгуулийн ач холбогдолтой болоод бодууштай талууд нь юу вэ?
- Ардчилсан намын даргын сонгуулиас юу хүлээх вэ?

Хэмжээгүй эрхт хаант засаглалтайгаас бусад улс оронд нам бол засаглах эрх мэдлийг олж авах үйл явцын албан ёсны оролцогч байдаг. Тэгэхээр нам манай улсын төрийн байгууллын зайлшгүй хэсэг болж таарах нь. Манай төрийн тогтолцоон дахь нам төр хоёрын харилцан хамаарал, намын дарга чухал хүн болох тухайд сийрүүлье.
Америк зэрэг зарим ерөнхийлөгчийн засаглалтай улс орнуудад намын дарга бол тийм ч ач холбогдолтой албан тушаал биш дотоод бүтэц зохион байгуулалтыг удирдлагаар хангадаг зохион байгуулагч л байдаг. Тиймээс заавал нийтийн сонгуулиар тодруулаад байх шаардлагагүй, харин ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчийг сунгаагаар тодруулдаг.
Парламентын засаглалтай улс оронд улс төрийн сонирхлыг төрийн байгууллын төвшинд тусгаж үздэг Их Британи түүний загварыг ашигласан хамтын нөхөрлөлийн орнуудын буюу Вестминстерийн, Холбооны Бүгд Найрамдах Герман тэргүүтэй улсуудын Боннын хэмээх хоёр үндсэн загвар байдаг. Вестминстерийн системд төрийн үйл ажиллагааны мөн чанар бол улс төрийн бодлого гэдгийг хүлээн зөвшөөрч, сонгуульд ялсан нам төрийн хууль тогтоох, гүйцэтгэх бүх эрхийг эдэлдэг. Харин “Бонн”-ын системээр эрх мэдэл хуваарилах зарчмыг баримтлах бөгөөд эл зарчмын дагуу парламентын хүрээнд улс төрийн тэмцлийг хязгаарлаж засгийн газрыг тогтвортой байлгах гэсэн хэлбэр юм.
Вестминстерийн системтэй үед:
- Парламентын олонх
- Засгийн газар
- Ялсан намын удирдлага гурвуул нэг хүний гарт төвлөрдөг.
Тэр хүн бол “ерөнхий сайд” хэмээх сэтэртэй. Ялсан намын дарга нь ерөнхий сайд байхыг хуульчлаагүй тул харилцан адилгүй ашиглагдсаар иржээ. Уг системийн төгс хэрэгжилт манай улсад 1998 оны Ц.Элбэгдоржийн, 2000 – 2004 оны Н.Энхбаярын, 2006 – 2007 оны М.Энхболдын, 2007 – 2009 оны С.Баярын, 2009 – 2012 оны С.Батболдын, 2012 – 2014 оны Н.Алтанхуягийн толгойлсон засгийн газруудаас харагддаг. Эдгээр тохиолдолд намын даргаа болоод тодорхой хугацааны дараа ерөнхий сайд болсон, ерөнхий сайд болчихоод намын даргын албанд сонгогдсон тохиолдол цөөнгүй бий.
Парламентад 3-аас дээш намын төлөөлөл сонгогдож, ойролцоо тооны суудал авсан буюу энгийн олонх бүрдээгүй харьцангуй улс төрийн соёл, хариуцлага зөвшилцөл, хяналт тэнцэл шаарддаг “Бонны” системтэй үед Ерөнхий сайдаар тодрогчдын хэн байхыг таамаглах магадлал хамгийн ихдээ 30 % түүнээс хэд дахин бага байдаг. Харин Вестминстерийн системтэй өнөөгийн нөхцөлд хоёр том намын дарга байна гэдэг бол сонгуулийн дүнгээс хамаараад Ерөнхий сайд болох магадлал 40%-тай гэсэн үг юм. Уг нь ялсан намын дарга ерөнхий сайд байхыг хуульчилсан тохиолдолд 50%-ийн магадлал бий болох төдийгүй үлдсэн 50% нь нөгөө намд хадгалагдана гэсэн үг. Энэ логикоор хөөвөл одоогийн явагдаж буй сонгуулиар хэн Ардчилсан намын дарга болно тэр 2020 оны сонгуулийн үр дүнгээс хамаараад ерөнхий сайд болох магадлалтай гэсэн үг. Тиймээс л энэ үйл явц олон нийтийн анхаарлыг татаж таван нэр дэвшигч “ТОД”-роод байгаа хэрэг.

Намынхаа даргыг гишүүдээсээ эхэлж сонгодог хувилбарыг Монгол улсад анхлан нэвтрүүлж буй тухайгаа Зи дарга нэр дэвшигч нартаа үнэмлэх гардуулах үеэрээ дуулгаад авав. Энд 2 зүйлийг тодруулах хэрэгтэй. 1-рт намын дарга, төрийн сонгуульд нэр дэвшигчийг олон нийтийн дунд сонгууль явуулж сонгодог жишиг ялангуяа хөгжингүй орнуудад аль хэдийн төлөвшчихсөн. Түүнээс бид суралцах ёстой. 2-рт энэ үйл явц 2016 онд анх эхэлж байгаа юм биш. 1996 онд Монголын Үндэсний Ардчилсан нам даргаа гишүүдээсээ сонгож байсан.
Францад намын гишүүн гэлтгүй дэмжигчид ч энэхүү сунгаанд оролцон намын даргыг тодорхойлох, ерөнхийлөгчийн болон парламентын сонгуульд намаа удирдан авч явах хүнийг тодруулах арга хэмжээнд шууд оролцдог. Мөн оролцсоныхоо төлөө намын дэмжигч ба гишүүд нь заавал мөнгө төлдөг аж. 2016 оны сүүлийн хагаст Францад сөрөг хүчний Бүгд найрамдах нам дараа жил явагдах ерөнхийлөгчийн сонгуульд намаа төлөөлөн өрсөлдөх хүнийг тодруулах сунгаа явуулж, тус намын гишүүд ба дэмжигчид өргөнөөр оролцжээ. Энэхүү сунгаанд оролцон саналаа өгөхийн тулд Бүгд найрамдах намын дэмжигч, гишүүн бүр намын дансанд хоёр евро төлжээ. Сунгаа хоёр үе шаттай явсан бөгөөд ойролцоогоор сая гаруй идэвхтэй дэмжигч оролцсон байна. Энэхүү сонгуулийг явуулахад Бүгд найрамдах намаас ойролцоогоор 4-5 сая евро зарцуулсан бөгөөд сонгогчдын төлсөн хоёр сая гаруй еврогоор энэ зардлын дийлэнхийг барагдуулсан аж. Ингэснээр дараа жил сонгууль болоход намын дэмжигчдийн ирц өндөр байх баталгааг сунгаагаар давхар авч байгаа гэдгийг онцлох хэрэгтэй.
Харин дотоодын түүхийн хувьд сонирхуулбал, Ардчилсан нам 1996 онд хамгийн анх дотоод сунгааг зохион байгуулсан. Намын даргын сунгаанд Ц.Элбэгдорж, Да.Ганболд, Э.Бат-Үүл нар өрсөлдөж, орон даяар сурталчилгаа хийж байсан. Сунгааны явцад Э.Бат-Үүл нэрээ татсан бөгөөд санал хураалтын дүнд Ц.Элбэгдорж дарга болсон. Харин Монгол Улсын хоёр дахь намын дотоод сонгуулийг 2005 онд мөн л Ардчилсан нам зохион байгуулсан. Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчийг тодруулах сунгаанд Р.Гончигдорж, М.Энхсайхан нар өрсөлдсөн. Энэ сунгаа ихээхэн хэл ам дагуулсан, нэр дэвшигч нар тус тусдаа уулзалт хийж намыг хоёр хуваагдах нөхцөл бий болгосон. Энэ өрсөлдөөнд М.Энхсайхан ялж ерөнхийлөгчийн сонгуульд Ардчилсан намаас нэр дэвшсэн. Энэ сунгааны алдааг давтахгүйн тулд одоогийн сунгаанд нэр дэвшигчдийг нэг баг болгож, сурталчилгааг явуулж буй биз ээ.

Ардчилсан нам энэ удаагийн сунгаагаа хаалттай хийхээр шийджээ. Хаалттай гэдэг нь зөвхөн гишүүд нь сонгогчоор оролцоно гэсэн үг. Ингэж намын даргаа гишүүдээсээ тодруулахын ач холбогдлын талаар саналаа хуваалцъя.
Манай ихэнх нам социалист төрийн тогтолцоонд бүрэн зохицсон дайчилгааны шинжтэй, босоо удирдлагатай хатуу гишүүнчлэл бүхий олон түмний намын хэв маягтай байдаг. Энэ төрлийн намын өөр нэг онцлог бол анхан шатны нэгжүүдийн эрх мэдэл, оролцоо хумигдмал байдаг. МАН, АН-ын дүрмээс ч энэ шинжүүд харагддаг. МАН-ын хувьд бүрэн босоо тогтолцоотой бол АН дунд шатны байгууллагадаа эрх мэдлийг өгсөн мэт боловч эцсийн шийдвэрийг ҮЗХ гаргах зохицуулалт оруулж хагас босоо тогтолцоог ашигласан байна.
Бид чинь хэдэн шат дамжуулж эрх мэдлээ шилжүүлдэг билээ дээ. Аль ч намын дарга Их хурал, төлөөлөн удирдах байгууллагын хурлаа хийхдээ дурамжхан ханддаг. МАН, АН-ы хувьд төлөөлөн удирдах байгууллага намын даргыг сонгож, огцруулах эрх мэдэлтэй байдаг тул арга ч үгүй юм. Үүнийг АН-ын дарга З.Энхболдын 2016 оны УИХ-ын сонгуульд оффшор бүсэд данстай хүмүүсийг АН-аас нэр дэвшүүлэхгүй гэсэн мэдэгдлээсээ ухарч фракцуудын шахалтаар С.Баярцогтыг нэр дэвшүүлсэн үйл явдлаас харж болно. Харин намын Их хурлаас тодорсон дарга харьцангуй аюул багатай. Нийт гишүүдээс сонгогдсон учир намын их хурлын итгэл эс үзүүлэх шийдвэр, төрийн сонгуульд нам ялагдах зэргээс бусад үед “гар газар, хөл хөсөр” амар жимэр зоримог шийдвэр гаргаж ажиллах боломжтой юм.
Ардчилал олонхийн бус цөөнхийн сонголт боллоо гэх мэт яриа олон нийтийн дунд үе үе сэвэлзэх болсон. Төрийг хүлээн зөвшөөрөх хандлага буурч зарим үед олон нийтийн эмх замбараагүй байдал үүсэх нөхцөл бүрддэг нь өнөөгийн нийгмийн үзэгдэл боллоо. Харин Ардчилсан намын даргын сонгууль иргэдийн төрийн байгууллага, улс төрчдөд итгэх итгэл буурсан, гурван сарын зайтай 2 сонгууль явагдаж улс төрөөс залхах шинжтэй байгаа энэ цаг үед ид өрнөж байна. Энэ үйл ажиллагаа 21 аймаг, 9 дүүрэгт уулзалт, хэлэлцүүлэг хэлбэрээр явагдаж байгаа нь иргэдэд итгэл нэмж, Ардчилсан намын гишүүдэд урам болж байна. Үүнээс зөвхөн Ардчилсан нам ч биш Монгол даяараа хожно. Ардчилсан дэглэм иргэдийн идэвх, оролцоон дээр тогтдог учир тэр сайн зүйл мөнөөс мөн. Ядаж Ардчилсан нам бид хэдүүлээ вэ гэдгээ мэдээд авчихлаа.
Хэн нэг нь түрүүнд алхаж, төлөөлөн шийдвэр гаргадаг сүргийн тогтолцоо аль ч нийгэмд нийтлэг. Манай улсын хувьд УИХ-ын гишүүн тодорхой нэг тойргоос сонгогддог учир түүнийг үндэсний хэмжээний улс төрч гэж үзэх боломжгүй. Энэ удаагийн намын даргын сунгааны ашиг тусыг харах юм бол Ардчилсан нам үндэсний хэмжээний 5 лидерийг бий болгож байна. Өмнө нь ямар албан тушаал эрхэлж байсныг тооцохгүйгээр шүү дээ. Ардчилсан намд хүлээн зөвшөөрөгдсөн улс төрч хэрэгтэй нь гарцаагүй үнэн. Нэгэн бүдүүлэг харьцуулалт хийх гээд үзье. Таны ой санамжид Л.Мөнхбаатар гэж гишүүний дүр төрх байна уу? Сунгааны дараа иргэдээс дээр дурдсан УИХ-ын гишүүн одоо өрсөлдөж буй 5-ын нэрийг бичээд эдгээр улс төрчдөөс аль нь танд нөлөөтэй санагдаж байна гэдэг юм уу эрэмбэ тогтоох утгатай асуулт асууж үзвэл сонин үр дүн гарна. Л.Мөнхбаатар гишүүнийг сонгосон тойргийн иргэд нь л үнэлэх байх, улсын хэмжээнд уралдуулбал нөгөө тавын өмнө орох нь юу л бол. Энэ нь нэг хүн тодроод л Ерөнхийлөгчийн засаглал тогтоогоод биднийгээ жаргаачих тухай санааг дэвэргэсэн хэрэг огт биш шүү.

Судлаачдын санал нэгдэж буйгаар Монгол дахь идэвхтэй ажиллаж буй улс төрийн намууд олон түмний намын хэв маягтай. Олон түмний намын хэлбэр ихэвчлэн социалист, коммунист дэглэмтэй нэг нам ноёрхсон улсад ажиглагддаг. Намын даргын сунгааг хаалттай хэлбэрээр хийж буй тохиолдолд зөвхөн тухайн намын гишүүн саналын эрхтэй оролцоно. Тиймээс гишүүдийн бүртгэл зохион байгуулалттай холбоотой асуудал тулгамддаг. Хатуу гишүүнчлэлийн хатуу сахилга бат, нэгдсэн зохион байгуулалттай байдаг давуу байдлыг ашиглах нэрийн дор намын хуучин удирдлагууд, тодорхой бүлэглэл эрх мэдлээ хамгаалах сонирхол илэрч болох юм. Энэ нь намаас хөөх, бүртгэл эс хийх зэргээр илэрдэг. Тухайн намын албан тушаалтан хариуцлага алдсан бол албан тушаалаас нь чөлөөлөх намын сонгогдох тушаалд дэвших эрхийг тодорхой хугацаагаар хязгаарлах зүйл бол бусад БНЗ-тай улсын намуудад байдаг л зохицуулалт. Ер нь нам өөрөө бүртгэл мэдээллээ хариуцаж байгаа үед тэнд нөлөөллөө оруулж өрсөлдөөнд давуу байдал олж авах гэсэн оролдлого зайлшгүй явагдана. Зарим улс оронд намын гишүүнчлэлийн бүртгэл мэдээллийг нь төрийн байгууллага хариуцан гүйцэтгэдэг. Энэ мэт намын цаашдын төлөвшил, нийгмийн сонирхлыг илэрхийлэх үүргийг дэмжсэн зохицуулалтыг бий болгоход холбогдох байгууллагууд анхаарвал илүүдэхгүй. Нэг сайн жишгээ дагуулаад нөгөө саараа засаад явах нь дэвшил биш гэж үү?
Манайд МАН, АН хоёр л 21 аймаг 330 сум, нийслэлийн 9 дүүрэг 152 хороо зарим газар багууд дээр намын үүр бүхий том бүтэцтэй. Нэр дэвшигчдийн дэвшүүлсэн мөрийн хөтөлбөр, илтгэлүүд дунд намын үүрүүдийн санхүүжилтийг нэмэгдүүлэх, анхан шатны нэгжүүдэд чиглэсэн сургалт семинар тогтмол зохион байгуулах, удирдах болоод дунд шатны (зарим нэр дэвшигчийн хэлж буйгаар бүх шатны сонгуульт албан тушаалтнууд) сонгуульт албан тушаалтныг гишүүдээс сонгодог болох, сонгуульд дэвшүүлэх хөтөлбөрийн санааг нийтээр хэлэлцүүлэх тухай санаа илэрхийлэгдэж байна. Үүнээс дүгнэвэл 2016-2020 оны сонгуульт 4 жилд лав Ардчилсан нам үүрүүддээ түшиглэсэн бодлого явуулах шинжтэй. Тэгэхээр намын шийдвэр гаргах үйл явц мэргэшсэн бус, намын бүхий л шаталсан бүтцээр хэлэлцэгдэж аль болох олон хүний саналыг тусгах үндсэн дээр боловсруулагдана гэсэн үг.

Хавтгайрсан халамж үргэлжлэх нь дээ. Мөн аймаг, дүүрэг бүрт мөнгө, эрх мэдэлтэй хүмүүс өөрийн эрх ашгаа тусгахыг чухалчилж намыг талцуулж өмчлөх оролдлого гарсаар л байна. Дов довны хан, вангууд гэж нэршээд байгаа шүүмжлэлт байдал юм даа. Тиймээс юуг гишүүдээсээ асуух уу, юуг шийдүүлэх үү гэдгээ намын үндсэн үзэл баримтлалд хамаатуулан нягталж дүрэм журамдаа тусгах хэрэгтэй.
Намын даргын сунгаанд нэр дэвшигчдийн ярьж хэлж буй зүйлсийг шинжихэд намын үзэл баримтлалд нөлөөлөхүйц, үндсэн бүтцийг хөндсөн, дүрэм журамд тусахуйц санаачлагууд гарч байна. Жишээлбэл, намын нийт төсвийн багагүй хувийг анхан шатны байгууллагуудын үйл ажиллагаанд зориулах асуудал. Энэ бол дүрэмд зайлшгүй тусгагдаж байж ажил хэрэг болох санаачилга. Дүрмээ одоо сонгогдох даргыг баталгаажуулах 7-р Их хурал гэгчээр эцэслэн батлах тул энэ асуудлыг ярих боломжтой мэт харагдавч ажлын зохион байгуулалт, чиг үүргийн хувьд боломж хомс юм. Дүрмийн ажлын хэсэг, үзэл баримтлалын ажлын хэсэг гээд тус тусдаа бүтэц нэр дэвшигчдийн дэргэд биш бие даасан хэлбэрээр ажиллаж байна. Цаг хугацааны хувьд зэрэгцэн өрнөж буй үйл явдлууд учир ажлын хэсгүүд баримт бичигтээ хэрхэн тусгаж байгааг нэр дэвшигчид нарийвчлан ярих нөхцөл бүрдээгүй. Энэ 5 нэр дэвшигчдээс хэн нэг нь сонгогдож л таарна, тодорхой цаг хугацааны дараа тэр даргаас гишүүд дэмжигчид нь таны дэвшүүлсэн хөтөлбөрт намын нийт төсвийн 40, 50%-ийг намын үүрүүдэд шилжүүлнэ гэсэн яасан бэ, манай үүрт хэдэн төгрөг ирдэг болсон бэ? гэвэл юу гэж хариулах бол? Би болох байлгүй гээд биччихсэн юм аа гэх үү, дүлий дүмбэ оргиж суух уу! Энэ мэт асуудлаас болж нийгэмд хүлээлт үүсгэсэн шинэтгэлийн үйл явц олон нийтийн дэмжлэггүй болох эрсдэл үүсч мэднэ.
Нэр дэвшигчид ямар хүрээ хязгаарт багтсан, ямар чиг хандлагатай мөрийн хөтөлбөр дэвшүүлэх вэ гэдэг дээр хамгийн түрүүнд ойлголцох нь зөв. Ардчилсан намын даргын сонгуулийн дүрэм, журмын эмхтгэлд энэ тухай заалтууд ч орсон байна. Тэгээд яагаад тохиролцоондоо бүрэн хүрэхгүй байна. Намын дарга болоод санаачлан хэрэгжүүлэх ажлын хөтөлбөр, өөрийн имиж бүрдүүлэлт, ажлын арга барил, ажлын албаа хэрхэн зохион байгуулах, өрсөлдөгч намуудтайгаа хэрхэн харилцах гээд шинэ, шинэлэг санаагаа өөрийн давуу талтайгаа уялдуулан мөрийн хөтөлбөрөө танилцуулж болно шүү дээ. Одоо бага зэрэг халиад байх шиг. Халихгүй байхаар амтгүй болчихож магадгүй гэж үү? Үгүй ээ. Байх ёстой боломж нь тийм юм чинь яалтай. Үүнд бидний өөрсдийнх нь савны хэмжээнээс том юм хүсэн хүлээдэг сэтгэл зүй ч нөлөөлж байгаа байх.
Юманд учир, суманд гичир ээ гэж ...

Ардчилсан намын гишүүдэд атаархчихлаа. Мань мэт нь төрийн сонгуульд л тойргийнхоо төлөөлөл, ерөнхийлөгч болгох хүнээ сонгож байхад тэд төрийн сайд болох боломжтой хүнийг сонгох гээд сууж байх. Хариуцлагатай хандана шүү нөхөд өө. Эрх бүхий албан тушаалтны мэдэгдсэнээр сонгуульд саналаа өгөх эрхээ баталгаажуулахаар шинэчилсэн бүртгэлд 176 000 гишүүн хамрагджээ. Тэдний шийдвэр зөвхөн тэдний шийдвэр биш юм. 2016 оны УИХ-ын сонгуулиар л тооцоод үзвэл 1 450 000 иргэн санал өгсөн. Аль нам, эвслийг дэмжсэнээр харьцуулахад 40-өөд хувийн дэмжлэгийг Ардчилсан нам авчээ. Сонгуулийн хувилбараас хамаараад парламент дахь суудлын тоо зөрүүтэй гарсан нь мэдээж. Тэгэхээр Ардчилсан намын нийгэм дэх дэмжлэг УИХ-д авсан суудлын тоонд оногдохуйц 11.8 % болтлоо буугаагүй гэдгийг харж болно. Өмнөх сонгуулиудын дүн ч иймэрхүү л хэмжээнд хэлбэлзсэн байдаг. Тиймээс намын даргын сонгуульд санал өгч буй 176 000 гишүүн нийт сонгогчдын 40% буюу дор хаяж 580 000 иргэнийг төлөөлж санал өгч буй гэдгээ санахад илүүдэхгүй. Эрхэм ээ, та өөрөөсөө гадна 3 хүний итгэл үнэмшлийг төлөөлж байна. Тэд та бүхний хүсээд байдагчлан намын батлах авч тоо нэмээгүй ч яах аргагүй тогтвортой бааз суурь. Таны сонголт тэдэнд таалагдвал, сонгосон дарга шинэтгэлийг манлайлж чадвал 2020 онд бүр олуулаа болох боломж байна.
Аливаа сонгуулийн дараа ялагчийг хүлээн зөвшөөрөх гэдэг сонгуулиа, сонгогчоо хүндэтгэж буй явдал юм. Энэ удаагийн Ардчилсан намын даргаар сонгогдох нэр дэвшигч 50+1 буюу дийлэнх олонхын саналаар сонгогдож чадахгүй л болов уу! Сонгууль нэг шаттай явагдаж байгаа учраас 5 нэр дэвшигч дээр нийт санал хуваагдана. Нэгэнт л 2 эсвэл 3 шаттай сонгууль хийж анхны сонгуулиас хамгийн олон санал авсан хоёр нэр дэвшигчийг ахин өрсөлдүүлж гишүүд дэмжигчдийнхээ олонхоор хүлээн зөвшөөрүүлэхгүйгээс хойш нэр дэвшигчид сонгуулийн дүнтэй эвлэрч ялагч буюу шинэ даргаа дэмжиж ажиллах хэрэгтэйг сануулъя.
1 сарын 30-нд Ардчилсан намын даргаар олонхийн санал авч сонгогдсон түүнийг дэмжиж ажилласан, итгэж саналаа өгсөн хүмүүсийн хувьд бүх зүйл хөгжин дэлгэрээд л, өвлийн цагаар замын захын зүлэг ургаад ч байгаа юм шиг сайхан мэдрэмж төрж магадгүй л юм. Тэр хүмүүс эргээд нэр дэвшигчийг сонгохдоо ямар шалгуур тавилаа, би чинь улс төрийн талаар ямаршуухан мэдлэг мэдээлэлтэй билээ гэдгээ бодож өөрийнхөө тарыг таньчих хэрэгтэй. Ихэнхдээ яг л таны захиалгын дагуу л сонгогдсон байх вий. Хэн нэгэн улс төрч ирээд мөнгө төгрөг, ууж идэхээр таслахгүй гэдгээ амлаад, маргаашаас л хамт архи уудаг байсан Батаатайгаа төрийн хэргийг зөвлөөд шийдээд явчхаж болмоор санагдвал тэрийг ярьж, амлаж байсан нөхрийг л дугуйлсан байж таарна.
Мөн иргэдийн улс төрийн боловсролд анхаарал хандуулж ажиллах талаар бараг “А” ч үгүй улс төрийн намуудтай, цэцэрлэг, сургуулийн хичээлийн хөтөлбөрт ёс суртахуун, нийгмийн тухай мэдлэг хичээлийн ганц, хоёр цагийн мэдээлэл өгөхөөс өөр товойлгоод хэлчих зүйлгүй XXI зуунд тууж явна. Үүнийг батлах мэт тоо баримтууд ч байна. 1992 оноос хойших ардчилсан сонгуулиудад саналаа өгөх сонгогчдын ирц оролцоо тогтмол буурч байгаа, ялангуяа орон нутгийн сонгуулийн ирц хэд хэдэн удаа дахин болон нэмэлт санал хураалтаар шийдэгдлээ. Судалгааны байгууллагуудын судалгаанаас үзэхэд, сонгогчдын 70-80 орчим хувь нь сонгуульд оролцоно гэж хариулдаг боловч бодит байдал дээр 60-50 орчим хувь нь саналаа өгдөг байна. Тэгэхээр энэ 5 нэр дэвшигчийн сонгогдсон 1 нь дандаа л зөв шийдвэр гаргаад, улс төрд бугшсан асуудлуудыг шийдээд явчихгүй л болов уу! Бид анхнаасаа тийм шалгуур тавиагүй юм чинь аргагүй. Тэгэхээр ардчилсан намын гишүүд өөрсдөө улс төрийн боловсрол олгох, улс төрийн соёлтой байх, бодлого тодорхойлох бүтцийг намын удирдлагуудаас шаард.


Нийтлэлч: Хэжилган

МҮОХ-ны хурлын танхимд “Рио-2016” олимпийн наадамд эх орноо төлөөлөн оролцсон тамирчдад энгэрийн тэмдэг гардуулах ёслол болов. Ёслолд олимпод оролцсон Монголын 42 тамирчин оролцов.

Боксын спортоос:

Гавьяат тамирчин Д.Отгондалай,

ОУХМ Х.Энх-Амар,

Б.Чинзориг,

Э.Цэндбаатар,

Г.Ган-Эрдэнэ,

Чөлөөт бөхөөс:

Ж.Чулуунбат,

П.Өнөрбат,

Д.Хүдэрбулга,

Байт харваанаас:

Ж.Гантөгс,

Хүндийг өргөлтөөс:

М.Анхцэцэг,

Усанд сэлэлтээс:

Б.Дөлгөөн,

Хөнгөн атлетикиас:

Л.Отгонбаяр,

Таеквондогоос:

П.Тэмүүжин нарт энгэрийн тэмдэг гардуулав.

Үүнд МҮОХ-ны ерөнхийлөгч Д.Загдсүрэн, дэд ерөнхийлөгч, ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ж.Отгонцагаан, БСШУСЯ-ны спортын бодлогыг зохицуулах газрын дарга С.Чинбат, Үндэсний шигшээ багийн албаны дарга Ч.Насантогтох нарын удирдлагууд оролцсон юм.

Монголын баг тамирчид 13 удаагийн зуны олимпийн наадамд спортын 11 төрөлд нийт 259 тамирчинаа оролцуулсан билээ. Энэ хугацаанд Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар, гавьяат тамирчин, олимпийн мөнгөн медальт О.Гүндэгмаа зургаа, Х.Баянмөнх таван удаа оролцож, тус тэмдгийг хамгийн олон хүртсэн байна. Сонирхуулахад тус энгэрийн тэмдгийг анхны олимпийн наадмаас хойш таван тивийн 186 мянган гаруй тамирчин хүртээд байна.

13 настай Н.Айшолпаны тухай өгүүлэх “Бүргэдийн анчин” баримтат кино өдгөө АНУ-ын кино театруудаар гарч байгаа билээ. Тэгвэл “Sony Pictures’’-ийн бүтээл уг киног ирэх сарын 7-ноос DVD болгон гаргахаар төлөвлөжээ. Тэрээр уг киног 22.45 ам.доллароор худалдан авах боломжтой юм байна.



Сонирхуулахад, эмэгтэй хүний эр зориг, тэсвэр тэвчээрийн үлгэр дуурайлал болж буй Н.Айшолпан АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшсэн Х.Клинтон, жүжигчин Ума Турман нартай хамт “Harper’s Bazaar” сэтгүүлээс гаргасан “Эрэлхэг эмэгтэй”-н жагсаалтад багтаж, “Variety” хуудсын нүүрийг чимжээ.

Төвбанкны өчигдрийн зарласан ханшаар нэг ам.доллар 2474 төгрөг 49 мөнгөтэй тэнцэж байсан бол “Найман шарга” валют арилжааны төвд нэг ам.доллар 2476 төгрөгөөр худалдан авч, 2480 төгрөгөөр арилжиж байна.



Харин арилжааны банкуудад нэг ам.долларыг 2460-2464 төгрөгөөр худалдан авч, 2481-2484 төгрөгөөр арилжиж байна. Мөн нэг валют арилжааны төвүүд болон арилжааны банкуудад нэг евро 2655 төгрөгтэй тэнцэж байна.

​АН-ын даргын сонгуульд С.Эрдэнэ, Н.Алтанхуяг, Д.Эрдэнэбат, Л.Гантөмөр, Ж.Батзандан нарын таван нэр дэвшигч өрсөлдөж байгаа билээ. Сонгуулийн санал хураалт энэ сарын 29-ны өдрийн 07.00 цагт эхэлж, 22.00 цагт өндөрлөх бөгөөд намын даргын сонгуулийг УИХ-ын сонгуулийн санал авах үйл ажиллагаатай ижил зарчмаар явуулах аж.



Тэрээр АН-ын гишүүд өөрийн харьяалагдах аймаг, дүүрэг, сумын намын хорооны санал авах байранд очиж, саналаа өгөх бөгөөд санал авах ажиллагаа орон даяар зэрэг эхлэнэ.



УИХ-ын сонгуулиас ялгаатай нь саналыг гараар тоолох аж.

Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хуулийн 30 дугаар зүйлийн 30.2 дахь хэсэгт: “Хууль тогтоомжид заасан журмын дагуу техникийн хяналтын үзлэгт оруулаагүй, уг үзлэгт тэнцээгүй тээврийн хэрэгслээр замын хөдөлгөөнд оролцсон иргэнийг нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээний тавин хувьтай тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох шийтгэл оногдуулна” гэж заасан байдаг.

Тиймээс тээврийн хэрэгслийг өмчлөгч иргэн, хуулийн этгээд та Засгийн газрын тогтоолын дагуу тээврийн хэрэгсэл, өөрөө явагч механизм, мотоциклийг жилд нэг удаа тогтсон хугацаанд үзлэг, оношлогоонд хамруулаарай.

Мөн та Автотээврийн үндэсний төвийн http://www.transdep.mn/ цахим хуудсын Техникийн хяналтын мэдээлэл шалгах хэсэгт хандан өөрийн тээврийн хэрэгслийн техникийн хяналтын үзлэгийн мэдээллийг авах боломжтой.

ХӨӨРӨГ ба ДААЛИН

Хамрын тамхийг утаа гаргадаг улаан тамхитай харьцуулбал хажуудах хүнээ хордуулах нь бага. Гэвч яг татаж байгаа хүнээ хордуулах чанар нь утаа гаргадаг улаан тамхинаас дутахааргүй юм. Бараг илүү ч байж мэднэ. Уушигны нүх сүвээр чихсэн байдаг гэнэ лээ.

Бас хүний тархи мэдрэлд нөлөөлнө. Тиймээс Хамрын тамхи нь нэгэн төрлийн мансууруулах бодис л юм. Энэ хорт бодисыг хадгалдаг савыг ХӨӨРӨГ гэнэ. Хөөргийг янз бүрийн үнэт чулуугаар хийж гангарах моод 17-р зууны үеээс дэлгэрчээ.

Хамрын тамхи нь Монголд бараг шарын шашинтай хамт орж ирсэн байж магадгүй юм.

Эртний ном сударт, хамрын тамхины тухай бичснийг би олж хараагүй юм байна. Жишээлбэл: Нууц товчоонд Чингис хаан, Ван хан Тоорил нар хөөрөг зөрүүлж, мэндчилж байлаа гэх ч юмуу тиймэрхүү өгүүлбэр л лав харагддаггүй юм. ккк.

Тэр хорыг хадгалах савны гадуурхи уутыг ДААЛИН гэмой.

8-р Богдын даалинг томруулан хийж, ГЕНЕСИЙН дээд амжилтын тэмдэглэл гэх номонд бичүүлнэ гэж байгаа бололтой юм.ккк.

Барууны ертөнцөд Баячууд нь ЦАГААН НУНТАГИЙГ хамрын тамхи мэт хэрэглэдэг.

Тэд нарт л ЦАГААН НУНТАГАА иймэрхүү Үнэт чулуун саванд хийгээд, Гадуур нь ИЙМ хээ угалзтай уутанд хийж, биедээ ойр авч явцгааж бай гэж зөвлөх хэрэгтэй юм ккк.

Барууны Баячуудад ТАНСАГЛАХ мэдрэмж байдаг бол Манай ёс заншил нэвтрэн дэлгэрч мэдэх юм шүү. ккк.

Монгол, Хятадын авто замын хилийн боомтууд энэ сарын 27-ноос 29-ний өдрүүдэд амарна.



Тодруулбал, энэ өдрүүдэд БНХАУ-ын цагаан сарын баяр тохиож байгаа бөгөөд “Хилийн боомт тэдгээрийн дэглэмийн тухай” Монгол Улс, БНХАУ-ын Засгийн газрын 2004 оны хэлэлцээрийн 4.3-т заасны дагуу амрах юм байна.



Харин олон улсын галт тэрэг болон нисэх онгоц хуваарийн дагуу зорчино хэмээн Хил хамгаалах ерөнхий газраас мэдээллээ.

“Эх нутаг хүн зоноо хамгаалъя” ТББ-ын тэргүүн Д.Хандсүрэн өнөөдөр Монгол улсын төрийн дууллын үгийг солих хүсэлтийг Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж, УИХ-ын гишүүдэд уламжиллаа. Тухайлбал, төрийн дууллын “Золтой” гэдэг үгийг тохиромжгүй гэж үзэж байгаа аж. Учир нь “золтой” гэдэг нь “Зол” гэдэг нь ядмаг, мөчид гэсэн утга агуулдаг учраас “цогтой” гэдэг үгээр шинэчлэн солих нь зүйтэй гэдгийг “Эх нутаг хүн зоноо хамгаалъя” ТББ-ын тэргүүн Д.Хандсүрэн онцолжээ.

Тэрбээр “Золтой гэдэг үг нь утгын сонсголоороо чихнээ билэггүй. Тиймээс 1960-1991 оны үед хэрэглэж байсан “цогтой” гэдэг үгээр энэ үгийг сольж, шинэчлэх нь зөв” хэмээн үзэж байгаа ийнхүү ярьсан байна.

09:00 цагт: Монгол Улс, Америкийн Нэгдсэн Улс хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 30 жилийн ойн нээлтийн арга хэмжээ ГХЯ-д болно.

09:30 цагт: Хангарди ордны 14 давхарт НИТХ-ын VII хуралдаан хуралдана. Хуралдаанаар Агаарын бохирдолыг бууруулах талаар авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээний тухай болон Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн зөвлөмжийг хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай зэрэг асуудлуудыг хэлэлцэх юм.

11:00 цагт: Улаанбаатар хотын агаарын бохирдол, утааг эсэргүүцсэн ээж, аавуудын тайван жагсаал хийх гэж байгаа талаар МОНЦАМЭ агентлагийн Мэдээллийн төвд Утааны эсрэг ээж, аавуудын холбооноос мэдээлэл хийнэ.

11:40 цагт: Ж.Батзандан гишүүн С.Зориг агсаны мэндэлсний 55 жилийн ойг тохиолдуулан тогтоолын төсөл өргөн барих талаараа сэтгүүлчдэд мэдээлэл хийнэ.

12:00 цагт: МУБИС-ийн оюутан залуус цусаа өгч АМЬДРАЛ БЭЛЭГЛЭХ сайн үйлсийн аянд нэгдэж байна. Өнөөдөр МУБИС-ийн А байрны 1 давхарт байрлах Оюутанд үйлчлэх төвд хүндэтгэлийн арга хэмжээ болно.

13:00 цагт: ЦЕГ-ын Сургалтын төв /Орбит-хуучнаар Дотоодын цэргийн 05 дугаар анги/-д Баянзүрх дүүрэг дэх цагдаагийн хоёрдугаар хэлтсийн эргүүлийн офицеруудын дунд зохион байгуулж буй ур чадварын цогцолбор тэмцээн болно.

Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн ерөнхий газраас “Эрх зүйн шинэчлэл- иргэний эрхийн баталгаа” сэдэвт сарын аяныг зарласан. Энэ хүрээнд “Нээлттэй өдөрлөг” –ийг зохион байгуулах гэж байна. Хаана: Нийслэл, дүүргийн Улсын бүртгэлийн хэлтэс болон, 100 айл дахь Үйлчилгээний 1, 2, 3-р байранд

...Нохойн дуу ойртох тусам багцалсан таван сум шиг эв түнжинтэй байна гэж нийслэлээс “хөтлөлцөөд” гарсан тэд нэгнийгээ намнасан өнгө аястай “мэдэгдлүүд” хийх болжээ. Тэр ч бүү хэл бүртгэлийн ажиллагаанд хөндлөнгийн нөлөө орсон гэдгийг эгэл жирийн гишүүд нь хэлж байна. ..