АНУ. Чапманы их сургуулиас явуулсан “Америкийн айдас” хэмээх нэртэй судалгаагаар төрийн албан хаагчдын авлига хамгийн их айдас төрүүлж буй зүйлийн жагсаалтыг тэргүүлэв. Энэ удаагийн судалгаа нь тус сургуулиас хоёр дахь жилдээ зохион байгуулж буй бөгөөд судалгаанд үндэсний хэмжээнд 1500 гаруй иргэнийг хамруулжээ. Судалгаанд америкчуудын айдсыг төрүүлдэг гэмт хэрэг, байгаль орчин, ирээдүй, технологи, насжилт, өвчлөл ба эрүүл мэнд, байгалийн болон хүний буруутай үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй гамшиг зэрэг олон асуудлыг хамруулсан байна. Уг судалгаагаар америкчуудыг хамгийн их айлгадаг 10 зүйлийн жагсаалтыг харуулбал:

Төрийн албан хаагчдын авлига;
Кибер терроризм;
Хувь хүний нууц мэдээллийг хувийн байгууллагууд ашиглах;
Террорист халдлага;
Хувь хүний нууц мэдээллийг төрийн байгууллага ашиглах;
Биологийн зэвсэг;
Иргэний бүртгэлийн дугаарын хулгай /Identity theft-өөр хүний хувийн мэдээлэл, нэр, регистрийн дугаар, кредит картын дугаар зэргийг зөвшөөрөлгүйгээр ашиглан санхүүгийн гэмт хэрэг үйлдэх/;
Эдийн засгийн уналт;
Ирээдүйд мөнгөний хомсдол үүсэх;
Зээлийн картын залилан.

“2015 оны судалгаагаар америкчуудын айдас эдийн засгийн асуудалтай ихээхэн холбоотой байгааг харуулж байна. Ер нь хүмүүс өөрсдийн хянаж чадахгүй зүйлээс их айдаг. Технологи болон улс эдийн засгийн ирээдүй гэсэн 2 зүйлийг урьдчилан төсөөлөх ямар ч боломжгүй юм” хэмээн тус судалгааг удирдан зохион байгуулсан Доктор Кристопер Бадер хэлсэн юм.

М.Энхболд: Б.Цогоо дарга аа, Та Үндсэн хуулийн цэцэд хандсан уу

Ирак. Тус улсын шүүхийн хэвлэлийн төлөөлөгчийн хэлснээр авлигын хэрэгт холбогдуулан худалдааны сайд болон түүний ахыг баривчлах шийдвэр гаргасан байна. Гэвч чухам ямар үйлдэлтэй холбогдуулан буруутгаж байгаагаа тодорхой мэдэгдээгүй юм. Харин тус улсын хэвлэл мэдээллээр мэдээлж буйгаар Худалдааны сайд Милас Мохаммед Абдул Карим болон түүний ах Неру нарыг Йордан Улсад байрлах, ах Нерутай холбоотой компаниудын гэрээг тендерт шалгаруулсантай холбоотой аж.

Иракийн Ерөнхий сайд Хайдер аль-Абади өнгөрсөн 8 дугаар сард авлигыг бууруулах цогц арга хэмжээ авахаа мэдэгдсэн юм. Уг цогц арга хэмжээнд Засгийн газрын зардлыг бууруулах, шашны шугамаар хийдэг өндөр албан тушаалтнуудын томилгоог багасгах, билэгдлийн шинжтэй дэд ерөнхийлөгч болон шадар сайдын албан тушаалыг үгүй болгох, авлигын хэрэгт холбогдсон төрийн албан хаагчдын хэргийг сэргээн шалгах зэрэг багтаж байсан юм. Шашны бүлэглэлийн шугамаар өндөр албан тушаалтнуудыг томилдог систем тус улсад байдаг ба ах, дүү хоёр энэ хэрэгтэй холбоотойгоор ямар нэгэн тайлбар хийгээгүй байна. Харин тэдний Курд эцэг нь тус улсад хамгийн өргөн тархсан Исламын шашны хамгийн том Супи бүлгийн тэргүүн билээ.

“Нийслэлийн гоо охин, шилдэг жентельмен хөвгүүн-2015” тэмцээний шагналын эзэд тодорлоо

Авлигатай тэмцэх газраас Цагдаагийн ерөнхий газар, “Дэлхийн зөн Монгол” олон улсын байгууллагатай хамтран зохион байгуулж буй “Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлын үр дүнг дээшлүүлэхэд хүүхдийн байцаагч нарын оролцоо” сэдэвт сургалт өнөөдөр эхэллээ.

Авлигатай тэмцэх газар, Цагдаагийн ерөнхий газартай 2015 оны 4 дүгээр сарын 15-ний өдөр байгуулсан хамтран ажиллах санамж бичгийн хүрээнд уг сургалтыг зохион байгуулж байгаа бөгөөд Хүүхдийн байцаагч нарыг сургагч багш болгон бэлтгэх, тэднээр дамжуулан хүүхэд, залуучуудын шударга байдлыг нэмэгдүүлэх, зөв хүн болгож төлөвшүүлэх зорилготой юм.

Сургалтаар Авлигатай тэмцэх газраас “Авлига, ашиг сонирхлын зөрчил хоорондоо ялгаатай юу”, “Ашиг сонирхлын зөрчлийг хуулиар хэрхэн хориглож, хязгаарласан бэ”, “Авлига, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх талаар төрийн байгууллага, албан тушаалтны үүрэг болон авлигаас урьдчилан сэргийлэх арга зам”, “Ил тод байдлыг хангах чиглэлээр багаар ажиллах сургалтын арга”, “Сургалтын үнэлгээ хийх арга”, “Хувийн ашиг сонирхол ба хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийн чиглэлээр анхаарах асуудал”, “2015 оны хүүхдийн шударга байдлын төвшний үнэлгээ, судалгааны аргачлал”, “Хүүхэд, залуучуудад шударга ёсны чиглэлээр мэдээлэл хийх гарын авлага, материалын танилцуулга”, “Бага, дунд, ахлах ангийн сурагчдад “Шударга ёс бидний тэмүүлэл” сэдвээр сургалт хийх аргачлал, анхаарах асуудал, “Төрийн байгууллагын авлигаас урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагааг үнэлэх аргачлал” зэрэг нийт 15 орчим сэдвээр сургалт, мэдээлэл хийх юм. Сургалтад төв, орон нутгийн Цагдаагийн газар, хэлтсийн хүүхдийн 49 байцаагч, хүний нөөцийн 47 ажилтан, төлөвлөлт, зохион байгуулалтын 34 тасгийн дарга оролцож байна.

Баянзүрхчүүд хайрханаа тохижууллаа

Он гарсаар агаар дуслын замаар дамжин халдварладаг “Улаан эсэргэнэ” өвчний 350 гаруй тохиолдол бүртгэгджээ. Энэ өвчнөөр 10 хүртэлх насны хүүхэд өвчлөх нь их байгаа талаар ХӨСҮТ-ийн эмч, мэргэжилтнүүд хэлж байна. “Улаан эсэргэнэ”-ээр өвчилсөн хүүхдийн ам гэмтэж, биеэр нь тууралт өгч, өндөр халуурдаг аж. Одоогийн байдлаар ХӨСҮТ-д “Улаан эсэргэнэ” өвчний халдвар авсан 10 гаруй хүүхэд хэвтэн эмчлүүлж байна. Энэхүү өвчний халдвар авсан л бол 10-21 хоног эмчийн хяналтад байх шаардлагатай гэнэ.

Ханиад томуу ихэсдэг энэ үед дээрх өвчин агаар дуслын замаар дамжин халдварлаж байгаа юм. Тухайлбал, гурван настай охин цэцэрлэгтээ халуурсан байна. Охины ээж яаралтай эмнэлэгт хандан үзүүлэхэд “Улаан эсэргэнэ” өвчний халдвар авсан болох нь тогтоогдсон ажээ.

“Улаан эсэргэнэ” өвчний нууц үе дунджаар 2-7 хоног байдаг бөгөөд урьдчилан сэргийлэхийн тулд гэр орондоо чийгтэй цэвэрлэгээг тогтмол хийх, агааржуулалтыг цаг тутамд 5-15 минут хийж байх, хүүхдийн амыг тамедин, царван, сод гэх мэт цэвэршүүлэх уусмалаар өдөрт 2-3 удаа тогтмол зайлуулах, хүнсэндээ витаминлаг хоол хүнс хэрэглэх, хүүхдэд халуун, бүлээн шингэн ахиухан уулгахыг эмч мэргэжилтнүүд зөвлөж байна. - See more at: http://www.wikimon.mn/content/64696.shtml#sthash.sHWlid4C.dpuf

Нийслэлийн 376 жилийн ойг тохиолдуулан нийслэлийн хөгжил дэвшилд тодорхой хувь нэмрээ оруулсан, хойч үедээ үлгэр жишээ болсон өрх гэрийг шалгарууллаа. Энэ жилийн нийслэлийн тэргүүний өрхөөр 9 өрх гэр шалгарчээ. Нийслэлийн тэргүүний өрх гэрээр шалгарсан өрхүүдийн ихэнх нь өрхийн аж ахуй эрхлэдэг, амьдарч буй орчноо тохижуулан эко орчин болгон өөрчилсөн өрхүүд байсан юм. Тодруулбал, Сонгиохайрхан дүүргийн 23-р хороонд оршин суудаг Б.Сүхээ гуайнх өрхийн аж ахуйг 1990 оноос хойш эрхлэж ирсэн байна. Хашаандаа мод бут, хүнсний ногоо, жимс жимсгэнэ тариалдаг бол Баянзүрх дүүргийн 5 дугаар хороонд оршин суудаг Р.Цогоо гуайнх амьдарч буй орчноо зүлэгжүүлж, ногоон байгууламж мод бут, жимс хүнсний төрөл бүрийн нарийн ногоо тарих зэргээр өрхийн аж ахуйгаа өргөжүүлжээ.
Мөн Чингэлтэй дүүргийн 2 дугаар хороонд оршин суудаг Б.Мандалынх нарс, хус, улиас, хайлаас, шинэс, бургас, чацаргана, нохойн хошуу зэргийг тарьж ургуулдаг, мод үржүүлгийн талбайтай юм байна. Харин Сонгино хайрхан дүүргийн 5-р хороонд амьдардаг В.Рагчаасүрэн нь оёдолчин мэргэжилтэй, 3 үе дамжсан өрхийн үйлдвэрлэлийг өргөжүүлэн үр хүүхдүүддээ өвлүүлэн зааж сургаж ажиллууллсаар иржээ.
Нийслэлийн тэргүүний өрх гэрээр шалгарсан өрхүүдэд нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн хамгааллын асуудал хариуцсан орлогч Ц.Буяндалай баяр хүргэж, шагналыг нь гардуулж өглөө гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилдцах хэлтсээс мэдээллээ.

НИТХ-ын 29 дүгээр тогтоолоор нийслэлд үйл ажиллагаа явуулдаг авто худалдааны захуудыг нүүлгэн шилжүүлэхээр болсон. Уг тогтоолыг авто худалдаа эрхлэгчид эсэргүүцсээр байгаа билээ.

ойргоос УИХ-д сонгогдсон гишүүн бүрийн нэг туслахыг, намын нэрээр УИХ-д сонгогдсон гишүүн бүрийн нэг туслахыг цомхотгохоор болж, шийдвэрлэлээ. Тодруулбал, намын нэрсийн жагсаалтаар УИХ-д сонгогдсон 28 гишүүн бүр туслахгүй, тойргоос сонгогдсон 48 гишүүн тус бүртээ зөвхөн нэг туслахтай ажиллах Засгийн газрын санал байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхийн дэмжлэг хүлээгээд байгаа юм.

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Э.Бат-Үүл БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн Эрхт Элчин сайдын албанд ноён Син Хайминийг шинээр томилогдсонтой нь холбогдуулан хүлээн авч уулзлаа. Уулзалтаар хоёр улсын хамтын ажиллагаа, цаашдын хөгжлийн талаар санал солилцов.
Уулзалтын үеэр нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Э.Бат-Үүл “Юуны өмны БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн Эрхт Элчин сайдын албанд шинээр томилогдсонд баяр хүргэе. Улаанбаатар хотын хөгжил дэвшил, бүтээн байгуулалтын ажилд үргэлж үнэтэй хувь нэмэр оруулж, хотын хөгжлийг тууштай дэмжиж байдагт талархал илэрхийлье. Хятадын хөрөнгө оруулалт, тусламж дэмжлэгээр нийслэлд олон ажил хэрэгжүүлж байна. Тухайлбал, БНХАУ-ын Засгийн газрын буцалтгүй тусламжаар Бээжингийн гудамжийг шинэчилсэн. Танай улсын Засгийн газраас Монгол Улсын Засгийн газарт олгох экспортын хөнгөлөлттэй зээлээр нийслэлийн хоёр байршилд гүүрэн гарц, Баянзүрхийн товчооноос Налайх чиглэлд шинээр авто зам барих ажил, “Монгол наадам цогцолбор” - ын бүтээн байгуулалтын ажилд Бээжингийн компаниудтай хамтран ажиллана. Цаашид Бээжин хот болон бусад олон хоттой бүхий л салбарт хамтарч, хамтын ажиллагаагаа улам өргөжүүлнэ гэдэгт итгэлтэй байна” гэлээ.


Харин БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн Эрхт Элчин сайд Син Хаймин “ Сүүлийн жилүүдэд хоёр улсын хамтын ажиллагаа улам өргөжин хөгжиж байгаад таатай байна. Таны санал болгосон олон ажлыг хамтран хэрэгжүүлэхдээ баяртай байх болно. Улаанбаатар хотод 2016 онд болох АСЕМ - ын дээд түвшний уулзалт, 2033 онд зохион байгуулах олон улсын оюутны спортын холбооны өвлийн “Универсиад” наадам зэрэг томоохон арга хэмжээ болон бүхий л салбарт хамтран ажиллаж, дэмжлэг үзүүлнэ” гэлээ гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Сүхбаатар дүүргийн долоодугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрны гадна зогсоол дээрээс машин хулгайлсан хэрэг өнгөрөгч амралтын өдөр гарчээ.

Шинэ цэвэрлэх байгууламж ирэх онд ашиглалтад орно

Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуягийн ахлах зөвлөх Л.Гансүхэд ялын тогтоолыг нь гардуулаад байгаа. Ингэснээр Л.Гансүх Нийслэлийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах боломжтой болж байгаа юм. Тэгвэл Л.Гансүхийн өмгөөлөгчид дөнгөж сая Нийслэлийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдлоо хүргүүллээ. Ингэснээр шүүгчид хэргийн материалтай танилцаж, 21 хоногийн дотор хурлын товыг гаргах юм.

Л.Гансүхийг Шинэчлэлийн Засгийн газраас хэрэгжүүлсэн “Нүүрс” хөтөлбөрийн хөрөнгөнөөс 3.6 тэрбум төгрөг завшсан хэргээр АТГ-т шалгаж, улмаар Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн шүүхээс өнгөрсөн сард Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 263.2, 166.2-т зааснаар буруутган 4.5 жилийн хорих ял оноосон юм. Тэрбээр өдгөө ШШГЕГ-ын харьяа цагдан хорих 461 дүгээр ангид ялаа эдэлж байна. Нийслэлийн шүүхээс шийдвэр гарсны дараа суллагдах уу, өөр хорих ангид хуваарилагдах уу гэдэг нь тодорхой болно.

Хууль зүйн байнгын хороо 2016 оны төсвийн төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ

З.Энхболд: Маш ойлгомжтой хэмнэлт хийж байгаа учир төрийн байгууллагууд эсэргүүцэх хэрэггүй

Монгол Улсын Их Хурлын Хууль зүйн байнгын хорооны өнөөдрийн /2015.10.27/ хуралдаан 10.00 цагт 52.6 хувийн ирцтэй эхэлж, Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай, Хүний хөгжил сангийн 2016 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2016 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ. Хэлэлцэж бус асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асууж, байр сууриа илэрхийлсэн юм.

УИХ-ын гишүүн Д.Лүндээжанцан, Цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулах комиссын ажил дуусахын хооронд Хууль зүйн яам руу шилжүүлэх шаардлага байна уу хэмээн лавласан. Тэрбээр, хууль зүйн салбарын ажилтнуудын цалинг бууруулах асуудал яригдаж байна. Энэ асуудлыг зөв авч үзэхгүй бол энэ салбарт цалин шаардлагагүй хүмүүс ажилладаг юм байна гэсэн ташаа ойлголт олон нийтийн дунд төрөх нь. Тийм болохоор энэ салбарын ажилтнуудын одоо авч байгаа цалин, ирэх оны төсөвт цалин хэр хэмжээгээр буурахаар тусгагдсаныг сонсмоор байна. Тухайлбал, хорих газрын хянагч хэдэн төгрөгийн цалин авч байна вэ гэж асуусан.

Сангийн сайд Б.Болор, Цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулах албаны асуудлаар Засгийн газар нэлээд ярилцсан. Энэ ажлыг гүйцэтгэдэг комисс үүргээ гүйцэтгэсэн гэж үзсэн бөгөөд эдийн засгийн нөхцөл байдал хүнд байгаа энэ үед Хуульзүйн яаманд харьяалуулан, ажлыг нь гүйцэтгүүлээд явах боломжтой гээд энэ саналыг гаргасан. Цалин бууруулах асуудлыг ганц хууль зүйн салбар гэж ялгаж оруулж ирээгүй. Төрийн албан хаагчдыг цомхотгосноос цалинг нь тодорхой хэмжээгээр бууруулах олон улсын жишгийг дагах нь зүйтэй гэж үзсэн хэмээн хариулсан юм. Түүний дараа Хууль зүйн байнгын хорооны эрхлэх асуудлын хүрээнд багтдаг агентлагуудын удирдлагууд ажилтнуудынхаа одоо авч байгаа цалин, цаашид буурах хувь хэмжээг төсөлд хэрхэн тусгасан талаар тус бүртээ танилцуулсан юм.

Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын хорих газруудад харуул хамгаалалтын ажил хийдэг 3000 гаруй хүн 480-550 мянган төгрөгийн цалинтай бөгөөд тус агентлагийн цалингийн санг ирэх оны төсөвт 3 тэрбумаар бууруулсан учир цалин 10 хувиар буурахаар байгаа аж. Хил хамгаалах байгууллагын төсөв 4.6 тэрбумаар буурсан бөгөөд 480-520 мянган төгрөгийн цалинтай, хилчин, харуулын даргын цалин мөн 10 хувь буурахаар байгаа юм байна. Цагдаагийн албан хаагчид 570-630 мянга, Иргэний харьяалал, шилжилт хөдөлгөөний ерөнхий газрынх 530-600 мянга, Тахарын ерөнхий газрынх 480-550 мянга, Хууль зүйн туслалцааны төвийнх 360-660 мянга, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрынх 650-700 мянга, Хүний эрхийн үндэсний комиссынх 500-750 мянга, Үндсэн хуулийн цэцийн Тамгын газрын ажилтнууд 350-900 мянган төгрөгийн цалин авч байгаа бөгөөд энэ хэмжээ мөн 10 хувиар буурахаар төсөлд тусгагджээ.

Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн дарга, анхан шатны шүүгчийн цалин 62 хувь, давж заалдах шатны шүүгчийн цалин 63.4 хувь, хяналтын шатны шүүгчийн цалин 56.8 хувиар буурахаар байгаа гэж хариулсан юм.

УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт, Цалинг хасах биш нэмэх ёстой гээд зарим хөрөнгө оруулалтын зардлуудаа хасвал төрийн албан хаагчдын цалинг хасахгүй байх боломж бий юу гэж лавласан. Сангийн сайд Б.Болор, Цалинг тодорхой хэмжээгээр бууруулах нь эдийн засаг хүндэрсэн үед бусад улс орнуудад авч хэрэгжүүлдэг л арга хэмжээ. Эдийн засаг сайжирсан тохиолдолд тухай бүр нь нэмээд явах бололцоотой. Ирэх оны төсвийг аль болох хэмнэлттэй байхаар тооцон боловсруулсан гэж хариуллаа.

УИХ-ын гишүүн З.Баянсэлэнгэ, Шүүх, Авлигатай тэмцэх газар, Үндсэн хуулийн цэцийн цалинг бууруулах хэрэгтэй. Хамгийн хүнд хүчир ажлыг хийдэг цагдаа, хүчний байгууллагын ажилтнуудын асуудлыг анхаарах ёстой гэж хэлсэн.

УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан Хөдлөх эд хөрөнгө болон эдийн бус хөрөнгийн барьцааны тухай хууль ирэх оноос хэрэгжинэ. Энэ хуулийг хэрэгжүүлэхийн тулд цахим бүртгэлийн системийг нэвтрүүлэх шаардлагатай хэмээгээд үүнд шаардагдах тоногт төхөөрөмжийг худалдан авах мөнгийг төсөвт тусгах шаардлагатай гэсэн бол УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдорж, төсвийн хөрөнгө оруулалтаар барих обьектын жагсаалтыг гишүүд нэг эргэн хараарай хэмээсэн. Тэрбээр, хуулийн салбарыг зохистой түвшинд нь авч явах ёстой гээд сумдын цагдаа нарт зориулсан кобоныг барьж дуусгах зардлыг тусгах, төрийн тусгай албан хаагчдын эмнэлгийн ажлыг дуусгах зардлыг мөн нэмж тусгах хэрэгтэй гэсэн санал гаргасан юм.

УИХ-ын гишүүн З.Энхболд, Байнгын хорооны эрхлэх асуудлын хүрээнд багтдаг байгууллагын удирдлагуудаас сүүлийн 10 жилд төсөв нь хэрхэн өсч ирснийг тодруулсан юм. Зарим агентлагийн удирдлага 10 жилээр тодорхой тоог хэлэх бэлтгэлгүй байсан бөгөөд ЦЕГ-ын төсөв 2010 онд 60.1 тэрбум байсан бол 2015 онд 142.9 тэрбум болж нэмэгдсэн гэсэн мэдээллийг өгсөн. Түүнчлэн Иргэний харьяалал, шилжилт хөдөлгөөний ерөнхий газрынх 2011 онд 1.8 тэрбум байсан бол 2015 онд 9.6 тэрбум, Үндсэн хуулийн цэцийнх 2011 онд 436 сая байсан бол 2015 онд 812 сая, Хүний эрхийн үндэсний комиссын төсөв 2010 онд 233 сая байсан бол 2015 онд 869 сая, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрынх 2010 онд 15.2 тэрбум байсан бол 2015 онд 18.8 тэрбум болж нэмэгдсэн байна.

Үүний дараа гишүүд үг хэлж байр сууриа илэрхийлсэн. Энэ үеэр УИХ-ын гишүүн З.Энхболд, “Нийт улсын төсөв хамгийн багадаа 5 дахин, хамгийн ихдээ 10 дахин тэлсэн байна. Сүүлийн 10 жил. Би процентоор яриагүй, “дахин” гэж ярьж байна. Энэ их тэлэлт бол түүхий эдийн үнэ өндөр байсан үетэй шууд холбогдож байгаа юм. Шууд пропоциональ байдлаар. Орлого нэмэгдлээ, зарлага түрүүлж нэмэгдээд байсан. Одоо нөгөө орлого алга болсон, тиймээс 10-хан хувийн хасалт хийхэд эсэргүүцэж болохгүй шүү дээ. Би 10 дахин хасалт хийе гээгүй, ердөө 10-хан хувь. Үүнийгээ төрийн захиргааны төв байгууллагууд, яамд, агентлагуудын хүрээнд л хийж байна. Сүүлийн 20 жил сургууль, эмнэлэг угаасаа механик өсөлттэй байгаа. Хүн амын тоо нэг саяар нэмэгдлээ. Иймд сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг нэмэгдэхээс өөр аргагүй. Би энд дарга нарын тухай яриад байгаа юм. Төсвийг бүрэн дэмжиж байгаа, нэг их хөдөлгөөн гаргалгүй хэлэлцэж, баталмаар байна. Параметрээ барьчих юм бол дотроо хөдөлгөөн хийж болно. Жишээ нь, Ц.Нямдорж гишүүн шиг кобоноо дуусгая, нөгөө хөрөнгө оруулалтаа больё ч гэдэг юм уу. Ийм ажил хэрэгч саналууд ярьмаар байгаа юм. Түүнээс биш С.Бямбацогт гишүүн шиг “Цалин нэмье” гэдэг популист саналыг хэдүүлээ больё. Сая бүх байгууллагуудаас хэрэг болгож асуудгийн учир нь зөвхөн та нар биш, Улсын Их Хурлын төсөв хүртэл 6-7 дахин нэмэгдсэн. Улсын Их Хурал 6-7 дахин нэмэгдсэн энэ төсвөөсөө 10 хувийг энэ жил ямар ч асуудалгүйгээр хасч байгаа. Цалингаа 30 хувь хасуулж байна, УИХ-ын Тамгын газрын бус, гишүүдийн зөвлөх туслахууд орон тооны цомхотголд зарим хэсэг нь орж байна. Энэ мэтээр бид үлгэр жишээ үзүүлж байгаа юм.

Ер нь энэ түүхий эдийн үнэ өндөр байх үеийн орлогодоо нэгэнт хүрэхээ больсон нь тодорхой учраас зарлагаа бууруулья. Хамгийн багадаа 5, хамгийн ихдээ 10 дахин өсөлттэй байгаа. Тэгэхээр бид төрийн захиргааны төв байгууллага буюу яамд, агентлагуудын хүрээндээ 10-хан хувийн хасалт хийе гэж байгаа юм. Урсгал зардлыг нь 10 хувиар хасна. Төрийн үйлчилгээ буюу эмнэлэг, сургууль, цэцэрлэг бол тэртээ тэргүй хүн амын өсөлттэй холбоотой учраас өсөхөөс өөр аргагүй юм. Тэгэхээр яам, агентлагийнхаа хүрээнд төрийн үйлчилгээний байгууллагуудын төсөв рүү нэг их оруулалгүйгээр төв аппаратынх нь 10-хан хувийн цалинг хасья, улс төрийн болон төрийн өндөр дээд албан тушаалтнууд цалингийн 30 хувийнхаа хэмнэлтийг маргаан хийхгүйгээр хүлээн авчих. Янз бүрийн тайлбар хийгээд байвал ажил явахгүй.

Маш ойлгомжтой хасалт хийж байгаа. Тэрийг төрийн байгууллагууд эсэргүүцэх хэрэггүй. 10 дахин бууруул гээгүй, 5 дахин бууруул гээгүй, 2 дахин бууруул гээгүй. 10-хан хувийн хасалтыг тэвчиж сур. Тэрэндээ зохицож амьдар. Одоо болихгүй бол улсын төсөв 1 их наяд төгрөг, хувийн хэвшилд очих ёстой мөнгийг зээлээд 3 жил, 4 жил болж байна шүү дээ. Сүүлийн 5 ч жил зээлэв үү. Төсвөө алдагдалтай баталдаг, 1 их наядаар. Тэр мөнгөө зээлдэг. Уг нь тэр мөнгө чинь хувийн хэвшилд зээл болж очоод ажлын байр үүсгэж байх ёстой мөнгө шүү дээ. Бодлогын ийм сонголтыг Засгийн газар хийсэн учраас би дэмжиж байгаа. Одоогийнхоо параметр дотроо гишүүд саналаа гаргавал зүгээр байна. Үүнийг хасаад, ингэе гэдэг санал. Тэрнээс биш цалин нэмье, тийм эх үүсвэр шинээр тавья гэдэг саналыг хэрхэвч дэмжиж болохгүй. Гишүүдэд би саналаа гаргахдаа энэ чиглэлээр гаргаач ээ гэдэг хүсэлт гаргаж байна. Хоёрдугаарт, Сангийн яам сүүлийн 10 жилийн байдлаар төсөв зарцуулдаг бүх байгууллагын тоог хүснэгтээр гаргаад Улсын Их Хурлын гишүүд болон олон нийтэд нээлттэйгээр вэб сайтад байршуулаад, хэвлэл мэдээллээр мэдээл! Сүүлийн жилүүдэд төсөв хэрхэн өссөнийг бүгд харах хэрэгтэй. Энд байгаа олон дарга нар 5 жилийн өмнө төсвөө мэдэхгүй байна. Та нарын дотор сүүлийн 5-аас илүү жилийн хугацаанд дарга хийж байгаа хүмүүс бий. Үүнийгээ нөхөж мэдэж ав. Та бүхний цээжээр мэдэж байх ёстой тоо юм” хэмээсэн. Түүнчлэн УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан, Ц.Нямдорж, С.Бямбацогт, Ө.Энхтүвшин, Д.Ганбат нар байр сууриа илэрхийлсэний дараа гишүүдийн гаргасан зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллуудаар санал хураалт явуулсан.

Хуулийн зүйл заалт Төрийн албаны тухай хуулийн 38.2-т заасантэй зөрчилдөж байгаа учир цалин бууруулахтай холбоотой хасагдсан зардлыг 2016 оны төсөвт эргүүлэн суулгах саналыг УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт нарын гишүүд гаргасныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 78.6 хувь нь дэмжлээ. Мөн УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдорж нарын гаргасан Газрын тосны ТЭЗҮ хийх зардлыг хасан түүнийг цагдаагийн 16-17 кобон барихад зарцуулах, төрийн тусгай албан хаагчийн эмнэлгийн барилгын ажлыг дуусгах гэсэн саналууд олонхын дэмжлэгийг авсан юм. Ингээд Байнгын хорооны санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд хүргүүлэхээр тогтлоо.

Шүүгчдийн цалинг хатуу тоогоор тогтоох нь зөв гэж гишүүд үзлээ

Үүний дараа Монгол Улсын шүүхийн тухай хуулийн зарим хэсгийг хүчингүй болсонд тооцох тухай, Шүүгчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн хэсгийг хүчингүй болсонд тооцох тухай, Прокурорын байгууллагын тухай хуулийн зарим хэсгийг хүчингүй болсонд тооцох тухай, Авлигын эсрэг хуулийн зарим хэсгийг хүчингүй болсонд тооцох тухай, Цагдаагийн албаны тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Улсын бүртгэлийн ерөнхий хуульд нэмэлт оруулах тухай, Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгчдийг цагаатгах, тэдэнд нөхөх олговор олгох тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүд, Шүүгчийн цалингийн хэмжээ тогтоох итгэлцүүр тогтоох тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийлээ. Эдгээр хуулийн төслүүдийг Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай, Хүний хөгжил сангийн 2016 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2016 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийн хамт өргөн мэдүүлсэн юм.

Хуулийн төсөлтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү асуулт асууж, хариулт авсан. Тэрбээр шүүгч нарын цалинтай холбоотой асуудлыг хөндөн асуусан бөгөөд зарим шүүгчид хэрэг шийдэхдээ хойрго ханддаг хэмээн шүүмжилсэн. Хуралдаанд оролцсон гишүүд, тухайлбал УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдорж, З.Баянсэлэнгэ нар шүүгчдийн цалинтай холбоотой асуудлаар байр сууриа илэрхийлсэн юм. Харин УИХ-ын гишүүн Л.Цог, Цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулах комиссыг Хууль зүйн яам руу шилжүүлэх асуудлыг дахин ярилцах шаардлагатай хэмээсэн.

Энэ үеэр УИХ-ын гишүүн З.Энхболд, Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгчдийг цагаатгах, тэдэнд нөхөх олговор олгох тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл, Шүүгчийн цалингийн хэмжээ тогтоох итгэлцүүр тогтоох тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төслөөс бусад хуулийн төсөлтэй холбогдуулан зарчмын зөрүүтэй санал гараагүй учир анхны хэлэлцүүлгээр нь батлах нь зүйтэй гэсэн горимын санал гаргасныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжлээ.

УИХ-ын гишүүн Ц.Нямдорж, шүүгчдийн цалинг итгэлцүүрээр тогтоох бус хатуу тоогоор тогтоох нь зүйтэй гэсэн санал гаргасныг гишүүдийн олонх дэмжин Байнгын хорооны санал, дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд танилцуулахаар боллоо хэмээн УИХ-ын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Улаанбаатар төмөр замын ажилтан галт тэргэнд дайруулж амиа алдсан харамсалтай хэрэг гарчээ.

Өдгөөгөөс жил гаруйн өмнө Сүхбаатар дүүргийн нутаг дэвсгэр урсгал сөрж явсан цагдаагийн машин зам тээврийн ноцтой осол гаргаж улмаар 12 настай охин амиа алдсан харамсалтай хэрэг гарсан билээ.

“Дэлхийн Монгол ногоон нэгдэл” ТББ-аас өнөөдөр мэдээлэл хийж, нинжа нараас болж байгаль орчин хэрхэн сүйдэж байгаа талаар мэдээллээ. Тодруулбал тус байгууллагынхан 2015.10- 23-25-нд Архангай, Өвөрхангай аймгийн нутагт ажиллаад иржээ. Архангай аймгийн Цэнхэр сум, Өвөрхангай аймгийн Уянга, Нарийнтээл, Баруун баян-Улаан суман дахь алт олборлолтын үйл ажиллагаанд үзлэг хийхэд тухайн орон нутагт хууль бус үйл ажиллагаа газар авч, Монгол орны онгон дагшин байгалийг хайр найргүй сүйтгэж байгаа нь тодорхой байжээ.

Түүнчлэн Гол, мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай болон Ойн тухай хууль ноцтойгоор зөрчигдөж, байгаль орчны эсрэг гэмт хэрэг үйлдэгдсээр байгааг мөн хэллээ.Тэд булаг шандны эхэн дээр ухаж ширгээх, нөхөн сэргээлт хийх нэрээр эрүүл газарт олборлолт явуулж сүйтгэх, малчдын өвөлжөөн дээр хүртэл ухаж байгаль орчноос гадна иргэдийн Үндсэн хуулиар олгосон эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг ноцтой зөрчиж байна гэсэн юм.

Мөн хөдөө орон нутгийн зарим аймаг сумдад байгаль орчны эсрэг хууль бус ажиллагаа газар авч, ямар ч хяналт шалгалтгүй байсаар байна. Хууль хяналтын байгууллага тус гэмт хэргийг шалгаж, таслан зогсоох үүргээ биелүүлэхгүй, хууль зөрчигчдийг хамгаалах тохиолдол элбэг байсан аж. Харин энэ бүхэнд хяналт тавьж ажиллах ёстой шат шатны байгууллагынхан ажлаа хийхгүй байгаа нь авлига авсан байх магадлалтай гэж үзэхэд хүргэж байна гэлээ.

Иймд “Дэлхийн Монгол ногоон нэгдэл” ТББ-аас төрийн гурван өндөрлөг болон холбогдох яам тамгын газарт энэ талаар яаралтай арга хэмжээ авч ажиллахыг сануулж, албан бичиг хүргүүлж байгаагаа мэдэгдлээ.

“Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн 30 гаруй ажилтан өнгөрсөн долоо хоногоос эхлэн төв байран дээрээ суулт зарласан. Тэд 206 хүнийг Хятадын компанид шилжүүлэх болсныг эсэргүүцэн ийн суулт зарласан билээ. Суулт зарласан ажилчдын төлөөллийг компанийн удирдлагууд хүлээн авч уулзаж, асуудлыг хэлэлцэхгүй байгаад ажилчдын зүгээс гомдолтой байгаагаа дуулгаж хэрэв байдал энэ хэвээрээ цааш үргэлжилбэл ажилчид өлсгөлөн зарлана хэмээн мэдэгдээд байсан юм.

Харин өнгөрсөн долоо хоногийн сүүлээр “Эрдэнэс тавантолгой” компанийн удирдлагууд мэдээлэл хийж ажилчидтайгаа зөвшилцөж асуудлыг шийдвэрлэсэн хэмээн мэдэгдсэн юм.Ингэхдээ ажилчдаа өөр компанид худалдаагүй, нэг жилийн хугацаатай ажиллуулахаар болсон гэсэн юм.

Харин ажилчид нь нэг жил ажилчихаад эргээд ирэхэд ажлын байр байх эсэх нь тодорхойгүй, мөн олон жил ажилласан туршлагатай ажилчдыг шилжүүлэн авахдаа шалгаж авна гэснийг эсэргүүцэж байгаа юм. Ямартай ч Эрдэнэс тавантолгойн ажилчдын төлөөлөл өнөөдөр дахин мэдээлэл хийж, компанийн удирдлагуудтайгаа ямар ч зөвшилцөлд хүрээгүй тул маргаашаас тэмцлийн дараагийн хэлбэрт шилжих болсноо мэдэгдлээ. Тэд маргааш 12:30 цагт олон нийтийг хамарсан жагсаал цуглаан хийхээр болжээ.

Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаанаар 2016 оны төсвийн төслийг дагалдан өргөн мэдүүлсэн хууль, тогтоолын төслүүдийг хэлэлцэж байна.