-
2017 оны 9 сарын 12
Баянгол дүүргийн есдүгээр хорооны зургадугаар гудамжны үзүүрт үл таних хүн хутгалсан гэх дуудлага цагдаагийн хэсэгт иржээ.
-
2017 оны 9 сарын 12
Олон улсын тогооч нарын тэмцээн 34 дэх жил зохион байгуулагдаж ирсэн бөгөөд Монгол Улсад анх удаа “CHINGGIS KHAAN’S CHALLENGE CUP 2017” нэртэйгээр 2017 оны 09 сарын 06-07-ын өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдлаа. Олон улсын тогооч нарын насанд хүрэгчдийн энэхүү тэмцээнийг Дэлхийн тогооч нарын холбоо, Монголын мастер тогооч нарын холбоо, Монголын Кулинарын холбоо, Монголын хоол үйлдвэрлэл, үйлчилгээний салбарын мэргэжлийн нэгдсэн холбоо, МҮХАҮТ, ХХААХҮЯ болон бусад мэргэжлийн холбоо, байгууллагуудтай хамтран зохион байгуулсан юм.
Олон улсын тогооч нарын тэмцээн Төв Азид анх удаа болж байгаагаараа онцлог бөгөөд тэмцээний гол зорилго нь Олон улсын шилдэг тогооч нараар дамжин монгол хоолны соёлыг дэлхийд таниулах, хөрөнгө оруулалт, аялал жуулчлал, худалдааг хамгийн ихээр татдаг хоол үйлдвэрлэлийн салбарыг хөгжүүлэх, олон улсын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхэд оршино.
Арабын нэгдсэн Эмират улсын Абу Даби хотод 10 дугаар сард болох ”Дэлхийн ур чадвар”-ын тэмцээнд тогоочийн төрөлд оролцох, Технологийн Политекник коллежийн дөрөвдүгээр курсийн суралцагч Б.Дагвасүрэн олон улсын тэмцээний удирдамжийн нэг модуль /даалгавар/-иар оролцож, мөнгөн медаль хүртжээ. Тэмцээний шүүгчээр Монгол, Турк, Солонгос, Румын, Энэтхэг улсын Олон улсын эрхтэй шүүгчид, оролцогчоор Монгол, Турк, Солонгос, Румын, Энэтхэг, Орос, Хятад улсын тогооч нар оролцсон байна.
-
2017 оны 9 сарын 12
тратеги академи” ТББ-аас улсын болоод хувийн их, дээд сургууль, МСҮТ-ийн оюутан, суралцагчдын дунд “Мэргэжлээ хэрхэн сонгосон бэ” эссэ бичлэгийн уралдааныг зарласан байна.
Энэхүү уралдаан нь монголын ирээдүй болсон оюутан залуусын мэргэжлээ сонгох болсон шалтгаан, мэргэжлээ эзэмшсэний дараах амьдралын зорилго, төсөөллийг тодруулах зорилготой ажээ.
Уралдаанд оролцох эссэ бичлэгийг есдүгээр сарын 11-20-ны өдрүүдэд Тусгаар тогтнолын ордоны 5 давхар, 512 тоотод бичгээр, эсвэл strategyacademysa@gmail.com хаягаар онлайнаар хүлээн авах бөгөөд материалынхаа эхэнд овог нэр, холбогдох утасны дугаар, суралцаж буй сургууль, ангиа тодорхой бичих шаардлагатай юм.
Түүнчлэн таны эссэ 1000-1200 үгэнд багтсан, Arial Mon, Arial фонтоор, үсгийн хэмжээ-12, мөр хоорондын зай 1,0 стандартаар бичигдсэн, найруулга зүй болон хэлзүйн ямар нэгэн алдаагүй байхыг анхаарна уу.
-
2017 оны 9 сарын 12
Бүргэдийн тоо толгойг өсгөх, бүргэдээр ан хийх уламжлалыг хэвээр нь хадгалах зорилготой бүргэдийг байгальд нь эргүүлэн тавих ёслолыг монголчууд анх удаагаа зохион байгуулах гэж байна. Энэхүү ёслолын ажиллагаа есдүгээр сарын 24-ний өдөр Баян-Өлгий аймгийн Улаанхус сумын “Алмакөк” толгойд болох бөгөөд Баян-Өлгий аймгийн Нутгийн зөвлөлийн дэргэдэх “Алмакөк” бүргэдчдийн холбооны 40 гаруй гишүүн оролцох ажээ.
Баруун хязгаар тэр дундаа Казах түмний уламжлалт “Бүргэдийн баяр” жил бүр хүрээгээ тэлж, гадаад дотоодын жуулчдын сонирхлыг ихээр татахын хэрээр түүнийг дагасан олон сөрөг үр дагаврууд гарах болсон байна. Тухайлбал, өмнө нь ихэнхдээ эм бүргэдийг барьж, удаан хугацаагаар гаршуулдаг байсан бол сүүлийн үед зарим хүмүүс эрэгчин бүргэдийг жуулчдад харуулж, сонирхуулах зорилгоор ашигладаг болсон нь бүргэдийн тоо толгой өсөх боломжийг хязгаарлаж, бүргэдийг гаршуулж сургах үндсэн уламжлал алдагдахад хүргээд байгаа аж. Тиймээс “Алмакөк” бүргэдчдийн холбооныхон дөрвөөс дээш жил гаршуулсан эр бүргэдийг эргүүлэн тавих, ашгийн бус үйл ажиллагааг санаачлан анх удаагаа ийнхүү хэрэгжүүлэхээр болсон байна.
Энэхүү арга хэмжээг жил бүр зохион байгуулах юм байна. Тус арга хэмжээний хөтөлбөрийг толилуулъя.
-
2017 оны 9 сарын 12
Баянзүрх дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2016 оны сонгуулийн үр дүнгийн улмаас дүүргийн Засаг даргын томилгоотой холбогдон үүссэн маргаан өнөөг хүртэл үргэлжилж тус дүүргийн Засаг дарга албан ёсоор томилогдоогүй байгаа билээ.
-
2017 оны 9 сарын 12
Улаанбаатар хотод өнгөрсөн сард ХДХВ/ДОХ-ын 2 тохиолдол бүртгэгджээ. Өнөөдрийн байдлаар Улсын хэмжээнд ДОХ-ын 243 тохиолдол бүртгэгдээд байна.
-
2017 оны 9 сарын 12
Баянзүрх дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2016 оны сонгуулийн үр дүнгийн улмаас дүүргийн Засаг даргын томилгоотой холбогдон үүссэн маргаан өнөөг хүртэл үргэлжилж тус дүүргийн Засаг дарга албан ёсоор томилогдоогүй байгаа билээ. Баянзүрх дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын МАН-ын болон АН-ын бүлэг тус тусдаа хуралдан өөр, өөрийн намаас нэр дэвшигчдийг Баянзүрх дүүргийн Засаг даргад нэр дэвшүүлээд байна. Үүсээд байгаа нөхцөл байдлыг хуулийн дагуу шийдвэрлэхээр Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч С.Батболд өөрийн орлогч Д.Энхтөрийг бие төлөөлөгчөөрөө томилон, төрийн ажлыг ямар нэг гацаа, чирэгдэлгүй явуулах үйл ажиллагааг авч хэрэгжүүлсэн бөгөөд 2017 оны 9 дүгээр сарын 5-ны өдрийн 01/3049 тоот албан бичгээр Баянзүрх дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн хуралд хариу хүргүүлсэн байна. Дашрамд дурдахад, Баянзүрх дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын зарим төлөөлөгчид сонгуулийн үеэр иргэдийн саналыг татах зорилгоор мөнгө тараасныг шат, шатны Эрүүгийн хэргийн шүүх тогтоосон болно.
-
2017 оны 9 сарын 12
Авто захуудыг хотоос нүүлгэхийг иргэдийн 96.2 хувь дэмжсэн гэв
-
2017 оны 9 сарын 12
Улсын хэмжээнд энэ оны эхний найман сард 48.2 мянган эх амаржжээ. Энэ нь өмнөх оны мөн үеэс 4261-ээр буурсан үзүүлэлт юм.
-
2017 оны 9 сарын 12
Онцгой байдлын ерөнхий газрын 14 дүгээр шуурхай зөвлөгөөн өнөөдөр боллоо. Шуурхай зөвлөгөөнийг ОБЕГ-ын дарга, хошууч генерал Т.Бадрал удирдан явууллаа.
-
2017 оны 9 сарын 12
Энэ сарын 17-ноос Говь-Алтай аймгийн Шарга, Төгрөг, Тонхил, Дарив, Хөхморьт, Баян-Уул сумын нийт 100 иргэнд нүдний болор солих мэс ажилбарыг үнэ төлбөргүй хийхээр болжээ.
-
2017 оны 9 сарын 12
Оффшор, 60 тэрбумын хэргийг хаасныг эсэргүүцэж жагсана
-
2017 оны 9 сарын 12
Тус цагдаагийн газар Улаанбаатар хотод анх удаа Гэмт хэргийн хяналтын нэгдсэн систем бий болгох
-
2017 оны 9 сарын 12
Баянгол дүүргийн 16-р хорооны нутаг дэвсгэрт баригдаж байгаа барилга дээрээс БНСАУ-ын иргэн унаж,
-
2017 оны 9 сарын 12
Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хууль, эрх зүйн хэлтсээс Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудын ажилтан албан хаагчдад өнөөдөр танилцуулж, тэдний дунд хэлэлцүүлэг өрнүүлэн саналыг авлаа. Энэ үеэр нийслэлийн ЗДТГ-ын Хууль, эрх зүйн хэлтсийн дарга А.Даваажаргал “УИХ-ын 2017 оны 39 тоот тогтоолын дагуу нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудын бүх албан хаагчдын дунд Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт өөрчлөлтийн төслийг танилцуулж, хэлэлцүүлэг зохион байгуулна.
Монгол Улс түүхэндээ 4 дэхь үндсэн хуультайгаа “алхаж” явна. Анхны үндсэн хуулийг 1924, дараагийнхыг 1940, 1960, 1992 онд тус тус баталсан байдаг. Хүний амьдрал гэдэг маш баялаг. Амьдралын зүй тогтол бүрийг зохицуулагч эрх зүйн зохицуулалт гэдэг бол хамгийн нарийн байх ёстой. Тэгэхээр та бүхний өдөр тутмын, алхам тутмын үйл хэргийг зохицуулж байгаа эрх зүйн зохицуулалтын эцэг хууль болсон Үндсэн хуулийг өөрчлөх бол амаргүй зүйл. Монгол Улсын Их хурлын нийт гишүүдийн 3\2-оос доошгүй хувийн саналаар Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах асуудлыг хэлэлцдэг. Энэ удаагийн Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт өөрчлөлтийн төсөлд бодлогын шинжтэй нэлээн томоохон заалтуудыг боловсруулсан. Энэ нь маш зорьмог шийдэл болсон. Нөгөө талаас манай төрийн албан хаагчдын эрх ашгийг хамгаалсан хэд хэдэн заалт оруулж байгаад миний бие төрийн албан хаагчийнхаа зүгээс олзуурхан хүлээж авч байгаа” хэмээн онцолсон юм. Хэлэлцүүлгийн төгсгөлд сургалтад хамрагдсан ажилтан албан хаагчдаас Монгол Улсын иргэний хувиар нь саналын хуудас бөглүүллээ. Тус саналын хуудсыг тусгайлан бэлтгэсэн программд нэгтгэх аж. Ийнхүү Монгол Улсын нийт иргэдээс авсан саналыг Үндсэн хуульд оруулах, нэмэлт өөрчлөлтийн төсөлд тусгах юм байна.
УИХ-ын Тамгын газраас томилсон 7 баг 2017 оны долоодугаар сарын 31-нээс ес үгээр сарын 3-ныг хүртэлх хугацаанд Монгол Улсын 21 аймаг, бүсчилсэн сумд, нийслэлийн 9 дүүрэгт Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийн талаар сургалт, хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан билээ гэж нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл, мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.
-
2017 оны 9 сарын 12
Азотын хүчил асгарч бохирдсон хөрсийг саармагжуулж, булах ажил үргэлжилж байна
-
2017 оны 9 сарын 12
Сүлжмэл- Зайсан чиглэлийн нийтийн тээврийн том оврын автобус ачааны машины араас мөргөсөн ноцтой осол гарчээ.
-
2017 оны 9 сарын 12
“Агаарын бохирдлын хяналтын чадавхийг бэхжүүлэх” төсөл 2010 оноос хэрэгжиж ирсэн. Нэг, хоёрдугаар үе шат нь 7 жилийн хугацаанд хэрэгжсэн бол 3 дугаар үе шат нь 2018 оноос 5 жилийн хугацаанд хэрэгжихээр боллоо. Монгол Улсын Засгийн газар болон нийслэлийн зүгээс гуравдугаар үе шатыг эхлүүлэх хүсэлт тавьсны дагуу Японы Засгийн газраас баталгаажуулж, хэрэгжүүлэхээр болжээ. Төслийн хүрээнд ямар үйл ажиллагаа хэрэгжүүлэх талаар холбогдох байгууллагуудтай санал солилцож, хурал хийсэн байна. Өнөөдөр Нийслэлийн Засаг даргын Ногоон хөгжил, агаарын бохирдлын асуудал хариуцсан орлогч Ж.Батбаясгалан, Японы ЖАЙКА-гийн Хүрээлэн буй орчныг хариуцсан ахлах зөвлөх Ямадо Тайзо нар уг хурлын протоколыг баталгаажуулж, гарын үсэг зурлаа. Баталгаажуулсан протоколыг Японы Засгийн газарт хүргүүлснээр үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлэх аж.
Нэг, хоёрдугаар үе шатанд Монголын агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр ажиллаж байгаа боловсон хүчнүүдийн чадавхийг бэхжүүлэх, Улаанбаатар хот дахь суурин харуулуудыг сайжруулахад голчлон анхаарсан байна. Мөн Улаанбаатар хотод агаарын бохирдлыг хэмжих багажийг Японы Засгийн газраас нийлүүлж байсан юм гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.
-
2017 оны 9 сарын 12
Энэхүү хоёр номын талаар илүү дэлгэрэнгүй мэдэхийг хүсвэл та Интерном, Аз хур, Мир, Билиг, Мажестик зэрэг номын дэлгүүрүүдийг зориорой.
-
2017 оны 9 сарын 12
Тогтох тайж бол 1920-иод оны эхэн үеийн Монголын түүхэнд өөрийн гэсэн ул мөрөө үлдээсэн түүхэн хүн билээ. Монгол үндэстний тусгаар тогтнол, биеэ даасан байдлын төлөө манж хятадуудтай үзэлцэж явсан баатар гэдгээр нь монголчууд илүүтэй гадарладаг.
Харин Чимидийн Энхээ гэж хүнгэнэсэн дуутай, нүдний шил зүүсэн нуруулаг хүн зурагтаар гарч байдгийг хүмүүс андахгүй.
“Аргалын утаа боргилсон
Малчны гэрт төрсөн би...” гэдэг амин үгтэй “Би Монгол хүн”
шүлгээрээ монгол туургатны дунд алдаршсан зохиолч Чойжилийн Чимидийн хөвүүн гэдэг нь ч түүний бас нэгэн тодотгол.
Нэгэн зууны өмнөх Нийслэл Хүрээний Тогтох тайж, өнөөгийн Улаанбаатарын Чимидийн Энхээ хоёрыг Монгол дахь улс төрийн хэлмэгдүүлэлтийн түүхэн сэжим холбодог.
Улс төрийн талаар хэлмэгдэгсдийн дурсгалыг хүндэтгэдэг жил бүрийн 9 дүгээр сарын 10-нд, тодруулбал 1937 оны тэр өдөр монголд нийтийг хамарсан баривчилгаа болж, улс төрийн хэлмэгдүүлэлт өргөн хүрээг хамарсан юм.
Алив зүйл эхлэл, үргэлжлэл, төгсгөлтэй байдаг жам улс төрийн хэлмэгдүүлэлт хэмээх бараан үзэгдэлд ч хамаарна. Түүхийн ном зохиолыг шүүрдэн үзэхэд Монгол дахь улс төрийн хэлмэгдүүлэлт яг төдийд эхэлсэн гэж шууд заан тэмдэглэсэн зүйл үгүй ажээ.
Гэхдээ Ерөнхий сайд Бодоогийн талаар судалгаа хийсэн эрдэмтэн Лха.Бат-Очир бүтээлүүддээ, “1922 онд Бодоо нарыг улс төрийн хилс хэрэгт цаазалснаар Монголд улс төрийн хэлмэгдүүлэлт эхэлсэн” гэдэг санаа дурдсаныг судлаачид дэмжиж, үүнийг 1998 онд батлагдсан “Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгчдийг цагаатгах, тэдэнд нөхөх олговор олгох тухай” хууль болон Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар ШУА-ийн Түүхийн хүрээлэнгээс эрхлэн хэвлүүлсэн “Монгол Улсын түүх” бүтээлд тусгаснаар 1922 он-“Бодоогийн хэрэг”- улс төрийн хэлмэгдүүлэлтийн эхлэл гэсэн гурвалсан санааг албан ёсоор бататгасан байна.
Харин шинээр илэрч буй баримтаас үзэхэд улс төрийн хэлмэгдүүлэлт 1922 оноос ч урьд Монголд эхэлжээ.
Тухайлбал, Өргөө (Нийслэл Хүрээ)-гийн шоронгийн захиргаанаас 1921 оны 7 дугаар сарын 26, 9 дүгээр сарын 3-нд тус тус гаргасан хоригдогсдын жагсаалтад Цэвээн тэргүүнээс гадна Монголын нэгэн эрхэм хүн бүртгэгдсэн нь Горлосын Тогтох тайж байлаа. Дээрх бүртгэлүүдэд Тогтох тайжийг 7 дугаар сарын 19-нд Хотын комендант барьсан гэж тэмдэглэснээс үзэхэд Орос комендантын газар Монголын алдарт тэмцэгч Тогтох тайжийн эрх, эрх чөлөөг улс төрийн шалтгаанаар хууль бусаар хязгаарласан нь Бодоо нараас ч өмнөх цагт холбогдоно.
Ардын засаг мандсны дараахан Нийслэл хүрээний Эрдэнэ шанзодба, Да лам, Далай бламын Зүүн сангийн мэдээчин, Их шавийн харьяат гэвхүй Равдан, гэлэн Тогоо, эхнэр Хандан, Нийслэл Хүрээний хойт замын гуравдугаар өртөөнд албан хааж суусан Сэцэн хан аймгийн чуулганы дарга Эрдэнэ далай ван Наваанцэрэнгийн хошууны гэлэн Жүнэй нарын олон этгээд Тогтох тайжид холбогдуулан:
1. Өр авлагыг барагдуулах,
2. Нийслэл Хүрээг гэ мингээс чөлөөлөх байлдааны үеэр мал, хүнс дайчлан авсныг гаргуулах,
3. Богдыг элдвээр дайран доромжилсон хэрэгт цээрлэл үзүүлэх гэсэн эрүү, иргэний шинжтэй гомдол зарга мэдүүлцгээснийг Шүүх яам хянаад Нийслэл хүрээний Цагдан сэргийлэх хороонд тушаал өгч Тогтохыг гэр бүлийн зарим гишүүд болон холбогдогсдын хамт баривчлуулжээ.
Түүнчлэн энэ үед Монгол Ардын Намын Төв Хороо, Орос комендантын газар Тогтох тайжийн нэр дээр гомдол гаргасан байх боловч гомдлын агуулгыг тодорхойлох баримт илэрсэнгүй.
Тогтох тайжийн хэргийг 3 сар орчим хугацаанд хянан шалгасны эцэст, Олноо өргөгдсний 11 дүгээр он 9 сарын шинийн 5 (1922.10.06)-нд хуралдсан Засгийн газрын 18 дугаар хурлын 15 дугаар зүйлд, цагийн самуунаар далимдаж бусдын юмыг дураар дайчилж ашиглан явсан бэйс Тогтохын хэргэмийг эвдэж, сул хүмүүн болгон нэг жилийн үйлтгэх ял оноохоор төлөвлөсөн нугалбарын эхийг баталсныг маргааш нь хаанд айлтгасанд уг нугалбарт Богд хаан улаан бийрээр, “Зарлиг мэдэв” хэмээн цохсон тул Тогтохын үйлтгэх (хөдөлмөрлөх-Х.М) ялыг түүгээр үйлтгүүлэн шийтгүүлээр түүний биеийг Цэргийн яаманд тушааж хуудас дагуулан Цэргийн яаманд хүргүүлжээ.
Тэрчлэн, “Олноо өргөгдсөний 11 дүгээр он (1922 он)-д гянданд хоригдогсдын бүртгэл” хэмээх нэгэн баримтанд,
“№6. Бэйс Тогтох 58 настай, Их шавийн харьяат, Комендантын газраас хүргэн ирсэн. Бусдад дутсан өрийг сүрээр завшсан хэрэгт 11 оны 6 сарын 15 (1921.07.19)-нд гянданд хоригдсон. 11 оны 9 сарын 7 (1921.10.08)-нд нэг жил үйлтгэх ял (хөдөлмөрлүүлэх ял) оноож, Цэргийн яаманд шилжүүлсэн” гэж бичсэн зэргээс үзэхэд алдарт тэмцэгч Тогтох тайжид үйлтгэх буюу албадан хөдөлмөрлөх нэг жилийн ял оноож, ял шийтгэлийг Цэргийн яамны хяналтад хүлээлгэхээр болсон нь тодорхой байна.
Тийнхүү Тогтох тайжийг 1921 оны 7 дугаар сарын 19-нд иргэний болон улс төрийн хэрэгт баривчилсныг Монголд улс төрийн хэлмэгдүүлэлт эхэлсэн асуудалд холбогдуулж болох ч үүнээс даруй арваад хоногийн өмнө түүнийг оросын улаан цэрэг баривчлан мөрдөж байсныг анхаарах нь зүйтэй юм.
1921 оны хувьсгалын партизан Нанзад дуртгалдаа Тогтохыг баривчлахад биеэр оролцсон тухайд:
“Ардын журамт цэрэг Нийслэл хүрээг эзэлсний маргааш өглөө нь Тогтох тайжийг барьж авахаар зуун улаан цэргийн хамт тэдний хашааг бүслэн, би хоёр нөхрийн хамтаар ороход Тогтох тайж өмнөөс гарч ирэхэд нь баривчлан биед байгаа маузер бууг хураан тэдний нэрийн дор явсан цэргүүдэд нэгжлэг хийж, бага сага зэвсгийг хураан авсан юм” гэжээ. Нийслэл Хүрээг эзэлсний маргааш өдөр нь аргын 1921 оны 7 дугаар сарын 9 бөгөөд “улаан цэрэг” гэж орос цэргийг хэлэх тул Тогтохыг баривчлахад Зөвлөлтийн 100 цэрэг оролцсон гэж хэлж болохоор байна.
Монгол Ардын Засгийн хэргийг Түр захиран шийтгэх газрын тэргүүлэгчдийн 1921 оны 7 дугаар сарын 7-ны өдрийн хурлаас, цагаантны талд алба хааж агсдыг баривчлах шийдвэр гаргасан, 7 дугаар сарын 8-нд Нийслэл Хүрээний Орос комендантын албыг байгуулж, баривчилгаа явуулж эхэлснийг бодолцоход Тогтох тайжийг 1921 оны 7 дугаар сарын 9-нд баривчилсан гэдэг мэдээнд итгэж найдах бүрэн үндэстэй юм. Тийнхүү цагаантантай холбоотой байсан гэх хүмүүсийг Ардын түр Засгийн газрын шийдвэрээр барих үеэр Тогтох тайж баривчлагджээ.
Тогтох тайжийг Ардын намыг устгах зорилгоор биедээ зэвсэг агуулж байсан, 32 ширхэг винтов бууг Найданжаваар дамжуулан барон Унгернд өгсөн, түүний харьяат Баяр гүн, Жамц бэйл, Найданжав ван нар цэргийн хамт цагаантны талд орсон, хүү Нэймэнгийн гэрт 2 винтов, 50 сум нуусан гэж буруутгасан байна. Энэ нь үнэн хэрэг дээрээ хилс хэрэг байв.
Тиймээс үүнээс хоёр хоногийн хойно Ардын засагт хэмжээт цаазат хаант улсыг тунхагласан 7 дугаар сарын 11-ний баярт өдөр Ардын Засгийн газрын Ерөнхий сайд Бодоо, Ардын Намын дарга Данзан, Засгийн хэрэг эрхлэх газрын дарга Батхаан нар гарын үсэг зурж олгосон 74 тоот тусгай үнэмлэхийг үндэслэн Тогтох тайжийг сулласан нь түүнийг улс төрийн хэрэгт хилс холбогдуулж байсны барим болно.
Тогтох тайжийг хилсдүүлсэн уг хэргээс үзэхэд Монголд улс төрийн хэлмэгдүүлэлт эхэлсэн цаг хугацаа нь Ардын Журамт Цэрэг, Зөвлөлтийн цэргийн ангиудын гол хүч Нийслэл Хүрээнд орж ирсний маргааш 1921 оны 7 дугаар сарын 9-ний өдөр ажээ.
Харин эхэнд нэр дурдсан Чимидийн Энхээ бол хэлмэгдүүлэлтийн түүхийн төгсгөл үеийн гэрч билээ. Түүнийг “Үнэн” сонинд хянагч, нийлэгчийн ажилтай байхад нь 1989 оны 6 сард мөн сонины орлогч эрхлэгч н.Мишигжав дуудаад: “Чи төрийн эсрэг нууц байгууллага байгуулсан, хятадын тагнуул хийсэн” байна гэж буруутгаад ажлаас нь халж, уг тушаалдаа:
“Ч.Энхээ нь хятадын залуу зохиолчидтой холбоо тогтоож, тагнуул хийсэн. Зоригтой залуусын нийгэмлэг гэдэг нууц байгууллага байгуулсан” гэж цохон тэмдэглэжээ. Ч.Энхээ гуайн өөрийн нь дурсаж байгаагаар энэ явдлын дараа Нийгмийг Аюулаас Хамгааах яамныхан түүнийг хятадын тагнуул гэж баривчлан, хэдэн сар мөрдөн шалгаж байгаад ардчиллын урин салхи сэвэлзэх үеэр сулласан байна. Улмаар НАХЯ-ны энэ үйл ажиллагаа хэлмэгдүүлэлт мөн болохыг 1998 оны 6 дугаар сарын 2-нд Сүхбаатар дүүргийн Шүүхийн 466 тоот шийдвэрээр тогтоож, Ч.Энхээг цагаатгажээ.
Төрийн энэ шийдвэр монгол дахь улс төрийн хэлмэгдүүлэлт 1989 он хүртэл үргэлжилснийг тодорхойлж байна.
Гучаад мянган монголчуудын хувь заягаар тоглосон улаан хэлмэгдүүлэлтийн уршгаар Хүрээн дэх Ардын Журамт цэргийн Комендантын газрын шоронд тарчилж явсан 1921 оны Тогтох тайж Улаанбаатар төвд байрлалтай НАХ яамны хориход мөрдөгдөж байсан 1989 оны Чимидийн Энхээтэй ийн холбогдддог бүлгээ.
Түүхч Х.Мөнхбаяр
