“Гэнэт ухаан ороод хартал машины салон дэлбэрчихсэн юм шиг аймшигтай харагдсан. Хажуу тийшээ хартал.../уйлав/. Эхнэр минь амьсгал хураачихсан. Хойно сууж явсан хүү минь дээшээ хараад хэвтчихсэн, “Аав аа, туслаарай” гээд орилж байсан” хэмээн уйлан ярих залуу.
Хүний амьдралд гурван бэрх байдгийн нэг нь амьдын хагацал юм. Энэ л хатуу тавилан нэгэн гэр бүлд тохиосны харгайгаар ид насны залуу хайртай ханиа, бүлтэлзэн бөмбөрөх хоёр жаахан хүү халамжит ээжийгээ алджээ. Тиймээс олон нийтэд сэрэмжлүүлэг болгох үүднээс энэ удаагийнхаа сурвалжлагаа ГССҮТ-ийн Яс үений гэмтэл согогийн III тасагт хэвтэн эмчлүүлж буй нэгэн залуугийн гэр бүлд тохиосон аймшигт ослоос бэлтгэн хүргэж байна.
Өрхийн тэргүүн Ц.Отгонбаатар гэр бүлийн хамт Хөвсгөл нутгийг зорихоор хүлгийн жолоо залжээ. Энэ аялалыг олон сар төлөвлөсөн учир хаана, хэд хонох, хаагуур зугаалах гээд бүх зүйлээ нарийн төлөвлөж. Хөлгийн жолоо залсаар Хутаг-Өндөр суманд амьдардаг аавдаа очиж, хацраа үнсүүлэв. Ингээд цааш хөдлөв. Замдаа дуулж, хуурдан, байгалийн үзэсгэлэнг шагшин ихэд зугаатай явав. Ээж нь хөвгүүддээ ямар их хайртайгаа хэлж, хайрлан энхрийлнэ. Ханьтайгаа хэрхэн учирч, амьдралаа хэрхэн эхлүүлсэн түүхээ ярилцахаас эхлээд тэдний дунд дундрашгүй их яриа өрнөсөөр. Ийм л аз жаргалтай зугаалж явсан тэдэнд гайт явдал тохиосон нь энэ.
Ослын улмаас 29-хөн настай гэргий Б.Хулан нь газар дээрээ амь насаа алдсан бол Ц.Отгонбаатар болон том хүү нь хүнд гэмтэж бэртжээ. Ослын талаар тэрбээр “Мөрөнгийн төвөөс идэж, уух юмаа базаагаад Хатгалд нэг хоноод буцах төлөвлөгөөтэй явсан юм. Бид 50-100-ын цогцолборыг өнгөрөөд өгсүүр замаар зорчиж явтал гүвээ даваад цэнхэр машин уруудаж яваа нь харагдсан. Яг энэ үед хоёр хүү минь бас эхнэр маань унтаж байсан. Би жолоо барьж байсан юм л даа. Тэгтэл “Хүүе” гэхийн завдалгүй өнөө машин өмнөөс тулаад гарч ирсэн. Эргэлт хийх ямар ч боломж олгоогүй. Тухайн үед би 60-70 км/цагийн хурдтай явж байсан юм шүү дээ.
Өнгөрсөн хойно нь хүн боддог юм байна. “Ядаж зүүн тал руугаа дарчихгүй яав даа” гэж. Өдөр бүр өөрийгөө зүхэж, харамсаж хэвтэнэ. Жолоо барьж явахдаа амрахгүй байх, хурд хэтрүүлэх нь бусдын болоод өөрийнх нь амьдралыг сүйтгэдэг юм байна. Осол гаргасан жолоочтой уулзаагүй. Чухам яагаад өмнөөс ороод ирснийг мэдэхгүй байна. Үнэхээр ойлгохгүй байна. Бид хоёрын урд, хойно машин байгаагүй шүү дээ. Гуравхан секунд тэсч хүлээж чадаагүй юм байхдаа гэж бодож хэвтэнэ. Хоёр хүү минь сэтгэлийн шархтай өсөх нь. Тэднийхээ шархыг яаж эдгээнэ дээ гэж бодох юм. Дээрээс нь аж амьдралаа яаж авч явах вэ гээд олон зүйл толгойд эргэлдээд...
Хэзээ хөл дээрээ босох юм, бүү мэд. Эмч нар “Босож чадна, тэсэх хэрэгтэй шүү, хөдлөхийг хичээгээрэй” гэж хэлсэн.
Чадлаараа хөдлөөд л байна. Мэс засал амжилттай сайн болсон, эмчилгээ дууссан. Гэвч эхнэр минь.... Түүнийгээ алдсан ч бусадтай инээж, сувилагч нартай ярилцах зэргээр өөрөө өөрийгөө хуурч, өдөр хоногийг аргацааж байна даа. Осолд орсноос хойш 10 гаруй хоногийн хугацаанд сэтгэлээ барих гэж янз бүрээр оролдлоо” хэмээн нүд нь чийгтэж, яриа нь тасалдана.
Ослын дараа түүнийг ГССҮТ-д яаралтай хүргэж, нэг чөмгөнд нь хиймэл чөмөг суулгаж, нөгөөхийг нь хадаж, бяцарсан хэсгийг нь шрүфээр тогтоожээ. Хоёр хөл нь мэдээтэй ч, ташаа хэсэг нь мэдээгүй байгаа аж. Тиймээс бие засахад багадаа 3-4 хүн хамжиж, ариун цэврийн өрөө оруулдаг гэсэн.
“ЭЭЖТЭЙ ХАМТ ДӨРВҮҮЛЭЭ ГЭРТЭЭ ХАРЪЯ. ТЭГЭХ ҮҮ, ААВ АА”
Ц.Отгонбаатарын гэргийг Б.Хулан гэдэг байжээ. Өдгөө 29 настай. Тэднийх хоёр хөөрхөн хүүтэй. Том хүү О.Түвшинбаяр нь 10 настай, бага хүү О.Мөнхтүвшин нь найман настай. Бага хүү нь ээжийгээ бурханы орныг зорьсныг сайн ойлгохгүй “Ээжийгээ эмнэлэгт эргэж очно. Ээжтэйгээ ярина” гэдгээс өөр зүйл огт ярихаа болжээ. Харин том хүү нь багын цовоо сэргэлэн, хөдөлгөөнтэй байсан бол ослын дараагаас бараг ярихаа больж. Үүнийг нь ослын дараах шок гэж эмч нар дүгнэжээ.
“Аав аа, та хэзээ эдгэрэх юм бэ. Та хэзээ эмнэлгээс гарах вэ. Ээжтэйгээ хамт дөрвүүлээ гэртээ харъя, тэгэх үү” гэсэн асуултаар дарах наймхан настай бага хүү. Энэ үгийг сонсох бүртээ эцгийн сэтгэл хөндүүрлэнэ. Тэр гайтай хар өдрийг зүхнэ. Бас өөрийгөө зүхнэ. Эрийн шийр зааж, нугарахгүйг хичээвч хөл дээрээ босож чадах болов уу гэсэн нууцхан айдас сэтгэлд нь хургана. Гэхдээ л “Хоёр хүүгийнхээ төлөө тэмцэнэ. Би босож чадна” хэмээн хоолой зангируулан уйлах нь сэтгэл эрхгүй өвтгөнө.
“БИДЭНД ҮХЭХ ЭРХ БАЙХГҮЙ”
“Одоо л хүүхдүүдийн минь амьдрал нь тогтох нь” хэмээн баярлаж байсан ээж өнөөдөр охиноо эцсийн замд нь үдэхээр бэлдэж байна. Тэрбээр арьсан гутал урлаж, борлуулдаг байсан бөгөөд энэ эрдмээ бага охиныхоо гэр бүлд өвлүүлж байгаадаа хөл нь газар хүрэхгүй явжээ. Гэтэл нэг л өдөр “Ээж ээ, бид сайхан аялаж явна. Та битгий санаа зовоорой” гэж охин нь залгаж хэлснээс хойш ганцхан цагийн дараа нарт хорвоогоос хальсан байна.
“Сайхан охиноо сайн яваад ирээрэй” гээд үдээд явуулсан юм сан. Гэтэл хэзээч эргэж ирэхээргүй яваад өглөө” хэмээн цээжээ “уран” уйлах ээж. Хэдий охиноо алдсан ч ард нь хоцорсон хоёр зээ хүүгээ, ханиа алдсан хүргэн хүүгээ бодож шүд зууна. Уйлах байсан ч далд очин мэгшинэ. Ингэж л хүргэн хүүгээ сэтгэл, санаагаар дэмжин хажууд хань болж сууна. “Монголчууд минь, хүүхдүүд минь жолооны ард суухдаа үргэлж биендээ хүндэтгэлтэй хандаж, эргэж хэзээч ирэхгүй ганцхан хором мөчийн төлөө болгоомжтой яваарай” л гэж хэлье дээ. Би хоёр сайхан охинтой байсан юмсан. Гэтэл хоёр сайхан цэцэгний минь нэгийг нь таслаад хаячихлаа. Одоо хоёр зээгээ хөтлөөд үлдлээ. Тэднийхээ төлөө бидэнд үхэх эрх байхгүй” хэмээн хэлэх ээжийн нүүр, нүд шорвог нулимсанд түлэгдэн улайжээ.
"ТЭД ҮНДЭСНИЙ ҮЙЛДВЭРЛЭГЧ БАЙЖЭЭ"
Залуу гэр бүл гутлын үйлдвэрлэл эрхэлдэг үндэсний үйлдвэрлэгчид байжээ. Хадам ээж нь 20 гаруй жил гутал үйлдвэрлэсэн бөгөөд үүнийгээ хоёр хүүхэддээ өвлүүлсэн байна. Сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд өөрийн чаддаг бүхнээ зааж өгсний буянд байнгын үйлчлүүлэгчтэй болж. Үүнийгээ дагаад залуус ч ажилдаа дурлаж, урам зоригтой ажиллаж байжээ. Арьсан гутлаа дэлхийн зах зээл дээр борлуулж, дэлхийн брэнд болгох зорилго тээхээр эхлээд бизнес төлөвлөгөө боловсруулсан байна.
Харамсалтай нь тэдний эл зорилго, төлөвлөгөө хормын төдийд үгүй болж, зөвхөн “мөрөөдөл” болж үлдэхэд хүрэв. Гэхдээ хайртай гэргийнхээ хүсэл мөрөөдлийг Ц.Отгонбаатар орхихгүй гэсэн. Хөл дээрээ заавал босно. Хоёр хүүгээ хүний дайтай өсгөнө. Үрийнхээ ард орж, шаналсан хоцорсон хадам ээжийгээ тэтгэнэ гэж амалсан. Ийм л сэтгэлийн тэнхээтэй нэгэн залуу шүд шуун гэмтлийн эмнэлгийн орон дээр нулимсаа нуун арчиж хэвтэнэ. Харин хоёр жаахан хүү нь ээжийгээ хэзээ ороод ирэх болоо гээд гэрийнхээ үүдийг харуулдан сууна. Хэвлийдээ есөн сар тээж, ангир уургаа шимүүлэн өсгөсөн нэгэн ээж тэнгэрт одсон охиныхоо хөргийг энгэртээ тэврээд сүүгээ ээдүүлж сууна. Ямар их харуусал бэ.
Энэ бол зөвхөн нэгэн гэр бүлд тохиосон эмгэнэлт явдал. Үүнтэй адил жил бүр 500 гэр бүлд ийм харуусалт явдал тохиож байна. Бид бурханаас заяасан нэг л амь бий гэдгийг бүү март. “Та сайн яваад ирэв үү” гэж асуухаас “Хурдан яваад ирэв үү” гэж монголчууд бид хэзээ ч асуудаггүй сайхан заншил бидэнд бий. Тиймээс хэзээ ч эргэж ирэхгүй ганцхан хоромын төлөө та хурдаа тохируулаарай. “Үнэ цэнэтэй амьдралаа хором бүрт хайрлаарай, жолооч нар аа” гэж уриалаад энэ удаагийнхаа сурвалжлагаа төгсгөе.
ЯАРААД ЯАХАВ ДЭЭ ЖОЛООЧ НАР АА
Б.Лхам