Монгол Улсын Их Хурлын дарга М.Энхболдод өнөөдөр (2017.12.08) Ардчилсан хувьсгалын анхдагчдад төрөөс тусламж, хөнгөлөлт олгох тухай хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэ өргөн мэдүүлэв.







Үндэсний эрх чөлөөний болон ардын хувьсгал, 1939,1945 оны Халх голын байлдаан, чөлөөлөх дайнд оролцсон ахмад дайчдыг алдаршуулах, мөнгөн тэтгэмж, материаллаг урамшуулал олгох бодлогыг Монгол улсын төр баримталж хэрэгжүүлсээр байна.



Коммунист Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын удирдлагыг огцруулж, Ардчилсан Монгол Улсын үндэс суурь, олон намын тогтолцооны үндэс суурийг тавьж, хүний эрхийг дээдлэх, ардчилсан сонгууль явуулах, хэлмэгдэгсдийг цагаатгах, хэвлэлийн эрх чөлөөг баталгаатай болгох, иргэд өмчтэй байх эрхийг нээж Монгол улс ардчиллын замаар замнах үндэс суурийг тавьсан ардчиллын анхдагчдын гавьяаг төр үнэлж, бодлогоор дэмжиж, зохих хэмжээний тусламж, хөнгөлөлт үзүүлэх шаардлагатай байна гэж УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэ энэ үеэр хэлэв.







Ардчилсан хувьсгалын анхдагчдын түүхэн гавьяаг төр засгийн зүгээс үргэлж дурсах учиртай тэдгээр баатруудын ачаар Монгол Улсад Ардчилсан хувьсгал мандсан.



Ардчилсан хувьсгалын үйл хэрэгт манлайлан оролцож, зохион байгуулалцаж явсан хот, хөдөөгийн олон мянган иргэн байснаас цөөнгүй нь төрөөс аливаа тусламж, дэмжлэг авч чадалгүй ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлжээ.



Монгол Улсын Ардчилсан хувьсгалын анхдагчдад төрөөс тусламж, хөнгөлөлт үзүүлэх зайлшгүй шаардлагатай бөгөөд энэ харилцааг хуулиар зохицуулах зорилгоор энэхүү хуулийг төслийг боловсруулсан.



Хуулийн төсөл батлагдсанаар Монгол Улс Ардчилсан Улс болох замыг засаж өгсөн ахмадууддаа хүндэтгэл үзүүлэх, тэдний нийгмийн асуудалд дэмжлэг үзүүлэх, сэтгэл санааны болоод эдийн засгийн тусламж, хөнгөлөлт үзүүлнэ хэмээн хуулийн төсөлд дурджээ гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.

Авлигатай тэмцэх газраас томилогдсон ажлын хэсгүүд төрийн бүх шатны байгууллагад очиж ажилласан бөгөөд шалгалтаар илэрсэн зөрчил, дутагдлыг дахин гаргуулахгүй байх үүднээс Зөвлөмж боловсруулсан юм. Зөвлөмжийг яам, агентлагт хүргүүлэх ажил үргэлжилсээр байна. Өнөөдөр Барилга, хот байгуулалтын сайд Х.Баделханд Авлигатай тэмцэх газрын Мэдүүлгийн бүрдүүлэлт, дүн шинжилгээний албаны дарга, ахлах комиссар Ц.Цэцэгдэлгэрэх Зөвлөмж гардуулан өглөө.

Зөвлөмжид төрийн зарим ажил үйлчилгээг төрийн бус байгууллагаар гүйцэтгүүлэхдээ сонгон шалгаруулалт, гүйцэтгэлд тавих хяналтын механизм бий болгох, тусгай зөвшөөрөл, эрх олгох, бүртгэл хяналт хийх, хяналт тавих, сонгон шалгаруулалт явуулах асуудлыг цахим хэлбэрт шилжүүлэх, салбарын үйл ажиллагааг давхардалгүй, оновчтой нээлттэй, түргэн шуурхай хүргэх, төсвийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулахаас урьдчилан сэргийлэх, худалдан авах ажиллагааг цахим хэлбэрээр зохион байгуулж, илэрсэн зөрчлийг давтан гаргахгүй байх, төсвийн орлого, түүний зарцуулалт хуваарилалтыг олон нийтэд нээлттэй мэдээлэх зэрэг арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхийг тусгажээ.

Барилга, хот байгуулалтын сайд Х.Баделхан Зөвлөмжид дурдсан асуудлуудыг анхааралдаа авч салбарын хэмжээнд энэ төрлийн зөрчил, дутагдлыг гаргуулахгүй байх чиглэлээр тусгайлан төлөвлөгөө гарган ажиллахаа илэрхийллээ. Мөн салбарын хэмжээнд мэргэжлийн холбоод, төрийн бус байгууллагуудын үйл ажиллагааг дэмжиж ажиллана гэв.

Баянзүрх дүүргийн 14 хорооны нэгэн барилгад их хэмжээний гал гарчээ. Тодруулбал, Халдвартын эмнэлгийн хойд

Авлигын эсрэг олон улсын өдрийг тохиолдуулан авлигаас урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх чиглэлээр Монголын Залуучуудын холбоо, Монголын Оюутны холбоо, Монголын Сурагчдын холбоотой хамтран ажиллах ажиллах санал, санаачилгыг Авлигатай тэмцэх газар дэмжиж “Авлигатай тэмцэхэд залуу үеийн үүрэг оролцоо” сэдэвт уулзалт, хэлэлцүүлгийг өнөөдөр зохион байгууллаа.

Уулзалт, хэлэлцүүлэгт Авлигатай тэмцэх газрын Тамгын хэлтсийн дарга, эрхэлсэн комиссар З.Баасанням, Урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх хэлтсийн дарга, эрхэлсэн комиссар Т.Баярхүү, Монголын Залуучуудын холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Б.Бэлгүтэй, мэргэжилтэн Б.Төрболд, Монголын Оюутны холбооны ерөнхийлөгч Н.Удаанжаргал, ерөнхий нарийн бичгийн дарга Б.Жигжид, Монголын Сурагчдын холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Г.Төгсөө, мэргэжилтэн А.Саруул нар оролцож, илтгэл хэлэлцүүлж санал бодлоо солилцов.

Монголын залуу үеийн төлөөлөл авлигын эсрэг эрх зүйн баримт бичгүүдийн хүрээнд авлигаас урьдчилан сэргийлэх, олон нийтийг соён гэгээрүүлэх, төрийн байгууллагын үйл ажиллагаанд хяналт тавихад залуу үеийг татан оролцуулах, тэдгээрийн идэвх санаачилгыг дэмжиж хамтран ажиллахаа илэрхийллээ.

“Авлигатай тэмцэхэд залуу үеийн үүрэг оролцоо” сэдэвт уулзалт, хэлэлцүүлэгт А.Оюун-Эрдэнэ, Н.Уянга, Т.Алтансувд, Э.Лхагважав нарын сурагчид, Г.Мандах, Е.Тэмүүжин, С.Болд-Эрдэнэ нарын оюутнууд, мөн төрийн өмчийн болон хувийн хэвшлийн их, дээд сургуулиудын Оюутны холбооны тэргүүн, гишүүд оролцлоо.

Уулзалт, хэлэлцүүлгийн төгсгөлд Авлигатай тэмцэх газар, Монголын Залуучуудын холбоо, Монголын Оюутны холбоо, Монголын Сурагчдын холбоотой хамтын ажиллагааны санамж бичигт гарын үсэг зурав.

Геологи, хайгуул, уул уурхай, олборлох болон боловсруулах салбарын үндсэн асуудлууд, цаашид авах арга хэмжээг тодорхойлох

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар түүхч Д.Өлзийбаатарын “Монголчууд”, “Тусгаар тогтнолын түүх” болон ”Тархан суурьшсан монголчууд” ТББ-ын тэргүүн Ц.Санчирын “Ил хаадын урлаг, соёлын бүтээлүүд” бүтээлд энэ 2017 оны Төрийн шагналыг хүртээлээ.

Шагналыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга өнөөдөр гардуулан өгөв.

Монгол Улсын Төрийн шагнал хүртээх тухай Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигт “Монголын их түүхийн тухай “Монголчууд”, “Тусгаар тогтнолын түүх” цуврал сонсдог номыг түүх судалгааны үнэн байх зарчимд тулгуурлан бүтээж, залуу хойч үеийнхний түүхийн боловсролыг дээшлүүлэх, эх оронч үзлийг төлөвшүүлэх, эх түүхээ сурталчлан таниулах, түгээх зэрэг монголчуудын оюуны санд их хувь нэмэр оруулсныг нь үнэлж түүхч Дэмбэрэлийн Өлзийбаатар,

Монголын эзэнт гүрний байлдан дагууллын мөрөөр сүүлийн 15 жилийн хугацаанд 30 гаруй улсын 300 гаруй хот сууринд монгол судлалын чиглэлээр судалгаа хийн Ил хаадын үеийн хосгүй үнэт, ховор дурсгалуудаас 5 төрлийн 57 нэрийн 200 гаруй дурсгалыг сонгон “Ил хаадын урлаг, соёлын бүтээлүүд” судалгааны бүтээлийг перс, англи, монгол хэл, бичгээр хэвлүүлж, Монгол Улсын их түүх, соёлыг дэлхий дахинаар сурталчлан таниулахад оруулсан хувь нэмрийг нь өндрөөр үнэлж, ”Тархан суурьшсан монголчууд” ТББ-ын тэргүүн, соёл судлаач Цэрэндоржийн Санчир нарт Монгол Улсын Төрийн шагнал хүртээсүгэй” гэжээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга түүхч Дэмбэрэлийн Өлзийбаатар, соёл судлаач Цэрэндоржийн Санчир нарт Монгол Улсын Төрийн шагнал хүртээж хэлсэн үгэндээ:

“Монгол төрийн хүндэтгэлийн өргөөнөө жил бүр Монгол Улсын иргэний оюуны гарамгай бүтээлд Төрийн шагнал хүртээдэг уламжлалын дагуу түүхч Дэмбэрэлийн Өлзийбаатарын “Монголчууд”, “Тусгаар тогтнолын түүх”, соёл судлаач Цэрэндоржийн Санчирын “Ил хаадын урлаг соёлын бүтээлүүд” бүтээлд Төрийн соёрхол хүртээлээ.

Өнөө жил Тулгар төрийн 2226, Их Монгол Улс байгуулагдсаны 811, Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсны 106, Ардын хувьсгалын 96 жил, наашлаад Ардчилсан хувьсгалын 27 жилийн ой тохиож байгаа.

Энэ бол бидний өвөг дээдэс Монголын анхны төрт улс Хүннү гүрнийг байгуулснаас нааш тасралтгүй залгамжлан улбаалж, Эзэн Чингис хаан Их Монгол Улсыг байгуулснаар түүний залгамжлагчид дэлхий дахинаа “Pax Mongolica” буюу Монголын энх тайвныг тогтоож явсан; эв эвдэрч, задарч бутарснаар 200 гаруй жил Манжийн эрхшээлд орж, 1911 онд Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсан; Ардын хувьсгалаар тусгаар тогтнолоо бэхжүүлэн, шинэ нийгэм журмыг тогтоосон; эх орондоо хүмүүнлэг, иргэний ардчилсан нийгэм цогцлуулан хөгжүүлэхийн төлөөнөө Ардчилсан хувьсгалыг хийсэн зэрэг өнөөгийн монголчууд биднийг бүтээсэн түүх, бидэнд үлдээсэн өв юм.

Түүхийн эдгээр тод тооллыг хэрэглэж хэвшсэн явдал нь түүх бол ирээдүй үеийг зөв чиглүүлэх “багш” байдаг учраас бид энэ түүхээрээ бахархахын зэрэгцээ сургамж захиасыг авахын тулд билээ. Түүхээ танин мэдэхийн хэрээр хүнд эх оронч сэтгэл, үндэсний үзэл, ирээдүйн өмнө хүлээх ухамсар хариуцлага, ухаарал төлөвшил сууж байдаг. Тэр тусмаа Монголын түүх бол дэлхийн түүхийг бүтээж, энх амгаланг тогтноож явсан өвөг дээдсийн маань бидэнд үлдээсэн хамгийн том өв бахархал юм.

Түүх түүхээрээ, үнэнээрээ байх ёстой. Түүхийн сургамж л гэж байхаас түүхийг шүүх, гуйвуулах, буруушаах эрх хэнд ч байх ёсгүй. Гэвч бид нэгэн хэсэг улс төрийн үзэл суртлын нөлөөн дор өөрсдийн түүхээ бусдаар бичүүлж, гуйвуулан харлуулж, бүр итгэж дагаж явсан. Түүхийн шинжлэх ухаанд түүхийн судалгааны үнэн байх зарчим гэж үнэ цэнтэй ойлголт бий. Д.Өлзийбаатар түүхчийн “Монголчууд”, “Тусгаар тогтнолын түүх” сонсдог ном бол дээрх зарчимд тулгуурлан, Монголын түүхийг үнэн болгох, гуйвуулсан алдаа нугалааг засаж залруулахыг зорьсон, түүхийн судалгааны үүднээс сайн бүтээл байхаасаа гадна түүхч хүний амьдарч буй орчин цагтаа нийцүүлэн туурвисан, нийгмийн үүрэг хариуцлагаа гүнээ ухамсарласан маш сайхан соён гэгээрлийн ажил болсон юм. Сонсдог номын чихнээ хоногшсон “Мэргэн дүү нэр болгооно биз ээ” хэмээх эрхэм сайхан үгээрээ залуу үеийнхэндээ хандан, түүхийн боловсролыг дээшлүүлэх, түүхэн үнэнийг таниулан сургамжлахыг зорьсон боловч түүхчийн хувьд энэ бол монгол хүн бүрт ахмад хүний үг болж, ухаарал гэгээрэл хайрласан сайхан бүтээл юм гэдгийг энд талархан тэмдэглэе.

Түүх бол сургамж гэж дээр хэлсэнчлэн Монголын түүхийн эвдрэл бутралын маш том гашуун сургамж, тэр сургамжийг тээж яваа хүмүүс бол дэлхийн дайдад тархан суурьшсан монгол ахан дүүс маань билээ. Нэгэн өвөг дээдсийн улбаа хойчис, үсэрсэн цус, тасарсан мах болсон тэд маань даяар Монголын ариун голомтыг сахин суугаа биднийгээ харуулдан чих тавьж, цай идээнийхээ дээжийг өргөн ерөөж суудаг өр өвтгөм харуусал, зовлон жаргал, ерөөл нулимс дундуур биеэрээ туулж, халуун сэтгэлдээ тээж яваа “ТАСАМ”-ын дайчин эмэгтэй, судлаач Ц.Санчираар бахархаж байна.

“Ил хаадын урлаг соёлын бүтээлүүд” ном бол түүний Монголын эзэнт гүрний байлдан дагууллын мөр, тархан суурьшсан монголчуудаар сүүлийн 15 жилийн турш аялан судалгаа хийсний нэгээхэн хэсэг бөгөөд үүгээр дамжуулан түүний туулсан зам мөр, хийсэн судалгаа, бүтээсэн хийгээд цаашид туурвих бүтээлийг нь шагнаж байгаа хэрэг юм. Би хувьдаа Ц.Санчирын үзсэн туулсныг Монгол Улсын хүн бүр өдөр бүр зүрх сэтгэлдээ тээж, Монголын голомтыг сахин суугаа их хувь заяа, монгол ахан дүүсийнхээ өмнө хүлээсэн үүрэг хариуцлагаа ухамсарлаж хичээн зүтгэх ёстой гэж боддог. Ингэж чадвал эх орон минь тэднийхээ өргөсөн дээж ерөөлөөр өөдлөн дэвжих нь дамжиггүй.

Өнөөдөр Монгол Улсын Төрийн шагналыг соёрхон хүртээж байгаа хоёр эрхэм бол төр засгийн даалгавар, аливаа нэгэн ашиг сонирхол, нөлөө шаардлагаар бус зөвхөн зүрх сэтгэлийнхээ дуудлагаар, монгол хүний халуун сэтгэлээр судлан сурвалжилж, түүх соёлын судалгааг зузаатгаж, соён гэгээрүүлж, иргэнийхээ үүргийг нэр төртэйгөөр биелүүлж яваа эгэл жирийн түүхч, судлаачид билээ. Энэ хүмүүсийн Төрийн шагнал хүртсэн бүтээлийг Монголын ард түмэн бүгдээрээ уншиж, сонсож танилцаасай, эх түүхээрээ бахархаасай, сургамж аваасай гэж хүсэж байна.

Та бүхэнд дахин баяр хүргэж, талархлаа илэрхийлье.

Баярлалаа” гэлээ.

Ийм утга агуулгатай зөвлөгөөн өнөөдөр Төрийн ордонд боллоо. “Иргэний танхимд” болсон энэ зөвлөгөөнд хууль хяналтын байгууллагуудын төлөөлөл оролцож, авлигын талаар илтгэл тавьсан. “Олигархи бүлэглэл, улс төрийн аль ч хүчин төрийн эрх барьж байгаагаас үл хамааран төрд хувалз мэт шигдэж, хүссэн шийдвэрээ гаргуулж, шударга ёс, тэгш байдлыг уландаа гишгэж, авлигатай тэмцэх үйл ажиллагааг гажуудуулж байна” хэмээн зөвлөгөөнд оролцогчид дүгнэсэн юм. Тиймээс “Авлига бол байгалийн давагдашгүй хүчин зүйл биш” сэдэвт зөвлөгөөнийг зохион байгуулж, санал бодлоо солилцлоо.

УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2017.12.08/ үдээс өмнөх хуралдаанаар хэлэлцсэн эхний асуудал нь Мал, амьтны эрүүл мэндийн тухай хуулийн төсөл болон холбогдох бусад хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлэг байлаа.


Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн А.Сүхбат танилцууллаа.

Тэрбээр, Байнгын хорооны хуралдаанаар Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 23 дугаар 23.2.1-д заасны дагуу нэгдсэн хуралдаанаар анхны хэлэлцүүлэг явуулах үед хуралдаан даргалагчаас өгсөн чиглэлийн хүрээнд төслийн зарим зүйл, заалтыг гүйцээн боловсруулах болон мөн зүйлийн 23.2.3-т заасны дагуу нэгдсэн хуралдааны анхны хэлэлцүүлгээр санал хурааж шийдвэрлэсэн боловч уг асуудлаар Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн гуравны хоёрооос доошгүй нь дахин санал хураалгах шаардлагатай гэж үзсэн зарчмын зөрүүтэй саналуудыг хэлэлцсэн бөгөөд хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн гэлээ.


Тухайлбал, мал, амьтны өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, хашаа, байрны эрүүл ахуй, ариун цэвэр, орчны цэвэрлэгээ, сэг, зэм устгал, харвдаргүйтгэл, шилжилт, хөдөлгөөний хяналттай холбоотой зохицуулалтыг нарийвчлан тусгасан байна. Мөн мал, амьтны халдварт өвчин гарсан тохиолдолд түүнийг эрт илрүүлэх, халдварт өвчингүй, тайван байдлыг баталгаажуулах тандалт, шинжилгээ хийх, өвчний сэжиг илэрсэн үед шуурхай арга хэмжээ авах, оношийг баталгаажуулан нийтэд мэдээлэх, хорио цээр, хязгаарлалтын бүс тогтоох, уг бүсэд цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлэх асуудлыг тусгаж, мал, амьтны эрүүл мэндийг хамгаалах үйл ажиллагаанд оролцогчдын үүрэг, хариуцлагын зааг ялгааг илүү тодорхой болгожээ.

Түүнчлэн мал, амьтны эрүүл мэндийг хамгаалах үйл ажиллагааны удирдлага, зохион байгуулалт, бүтэц, тогтолцоо, байгууллагын чиг үүргийг нарийвчлан тодорхойлж, мэргэжлийн хяналтын байгууллага болон мал эмнэлгийн байгууллагаас хэрэгжүүлэх хяналтыг тодорхой болгож заагласан зохицуулалт болон малын эмч, мал эмнэлгийн ажилтны нийгмийн баталгааг хангах зохицуулалтыг төсөлд шинээр нэмж оруулсан байна.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж, Б.Бат-Эрдэнэ, М.Билэгт, Ж.Ганбаатар нар асуулт асууж, байр сууриа илэрхийлсний дараа зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллуудаар санал хураалт явуулж, хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхийн саналаар Мал, амьтны эрүүл мэндийн тухай хуулийн төсөл болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийг эцэслэн баталлаа.

“Хууль хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолыг батлав

Мөн хуралдаанаар “Хууль хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийлээ.

Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг тус Байнгын хорооны дарга Ц.Гарамжав танилцууллаа.


Мал, амьтны эрүүл мэндийн тухай хууль хүчин төгөлдөр үйлчилж эхлэх хүртэлх хугацааны шилжилтийн үеийн харилцааг зохицуулах зорилгоор Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24.6 дахь хэсгийг үндэслэн “Хууль хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг боловсруулж, төслийн анхны хэлэлцүүлгийг Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуралдаанаар хийсэн байна. Уг тогтоолын төсөлд хууль хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон зохион байгуулалтын болон шилжилтийн үеийн бэлтгэл ажлыг хангах, хуульд заасан захиргааны хэм хэмжээний актыг 2018 оны 06 дугаар сарын 01-ний дотор батлах, холбогдох хуулиудад нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг боловсруулж, 2018 оны 03 дугаар сарын 01-ний дотор УИХ-д өргөн мэдүүлэх тухай асуудлыг тусгажээ.

Хэлэлцүүлгийн явцад УИХ-ын гишүүн Ц.Гарамжав тогтоолын төслийг анхны хэлэлцүүлгээр нь батлах горимын санал гаргасныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн байна.

УИХ-ын гишүүн Л.Энх-Амгалан, хууль хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээг орон нутгийн төсвөөс санхүүжүүлнэ гэж заажээ. Гэтэл орон нутгийн төсөвт түүнийг хэрэгжүүлэх мөнгө байхгүйгээс хууль хэрэгждэггүй. Үүнд анхаарч ажиллах хэрэгтэй хэмээн хэлсэн.

Тогтоолын төслийг анхны хэлэлцүүлгээр батлах тухай горимын саналыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжин тогтоолыг баталлаа.

“Хүн ам, орон сууцны тооллогын тов тогтоох тухай” болон “Тооллогын улсын комиссыг байгуулах тухай” УИХ-ын тогтоолын төслүүдийг баталлаа

Үргэлжлүүлээд “Хүн ам, орон сууцны тооллогын тов тогтоох тухай” болон “Тооллогын улсын комиссыг байгуулах тухай” УИХ-ын тогтоолын төслүүдийг хэлэлцлээ. Эдийн засгийн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Л.Элдэв-Очир танилцууллаа.


Хүн ам, орон сууцны улсын тооллогын тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.2-т Тооллогын товыг ээлжит тооллого явуулах хугацаанаас хоёроос доошгүй жилийн өмнө Улсын Их Хурал зарлах, 13 дугаар зүйлийн 13.2-т Улсын Их Хурал ээлжит тооллого явуулах хугацаанаас хоёроос доошгүй жилийн өмнө Улсын комиссыг Үндэсний статистикийн хорооны санал болгосноор дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүдийн бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулахаар тус тус заасныг үндэслэн Үндэсний статистикийн хорооноос ирүүлсэн санал, түүнчлэн Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд заасны дагуу “Тооллогын тов тогтоох тухай”, “Улсын комисс байгуулах тухай” УИХ-ын тогтоолын төслүүдийг Эдийн засгийн байнгын хороо боловсруулж, төслүүдийг 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хуралдаанаараа хэлэлцсэн байна. Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дээрх тогтоолын төслүүдийг дэмжиж, нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэн батлах нь зүйтэй хэмээн үзжээ.


Танилцуулгатай холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Х.Баделхан, Л.Энх-Амгалан, Б.Бат-Эрдэнэ нар асуулт асууж, хариулт авсан.

Гишүүд, статистикийн мэдээлэл, бусад төрийн байгууллагын мэдээлэлтэй зөрдөг гэдгийг дурдаад мэдээллийн зөрүүг арилган, статистикийн үнэн зөв мэдээллийг төрийн үйлчилгээнд ашиглах талаар ямар арга хэмжээ авч байгааг тодруулж байлаа. Мөн тооллогод мэдээллийн технологийн дэвшлийг ашиглах талаар ч байр сууриа илэрхийлсэн.

Үндэсний статистикийн хорооны дарга А.Ариунзаяагийн хариулснаар, Монгол Улс 10 жил тутамд хүн ам, орон сууцны тооллогыг, таван жил тутам завсрын тооллогыг явуулдаг бөгөөд 2015 онд явуулсан хүн ам, орон сууцны завсрын тооллогыг анх удаа бүртгэлд суурилсан хэлбэрээр явуулсан байна. Цаашид төрийн байгууллагуудын мэдээллийг зөрүүлэхгүй байх үүднээс ЭМЯ, Оюуны өмчийн газартай хамтран ажиллаж байгаа аж. Тухайлбал, төрөх эмнэлгүүдэд дөнгөж дөрсөн хүүхдэд тэр даруйд регистрийн дугаар олгон мэдээллийн санд оруулж эхэлсэн байна.

Гишүүд асууж, хариулт авсаны дараа тогтоолын төслүүдийг батлах тухай санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжлээ.

Ингээд Хүн ам, орон сууцны улсын ээлжит тооллогын товыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 08-наас 09-нд шилжих шөнийн “00” цагаар тогтоон, Хүн ам, орон сууцны улсын ээлжит тооллогыг зохион байгуулж явуулах Улсын комиссыг Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар ахлуулан байгууллаа хэмээн УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Б.Хурцын эгч, хүргэн хоёр нь хил дамнасан тамхины наймаанд оролцсон гэдгийг Польшийн цагдаа нар тогтоосон гэх баримтыг УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан дэлгэлээ. БНСУ-д суух Элчин сайдад нэр дэвшигч Б.Хурцын томилгооны асуудалтай холбогдуулан нийтийн сонсгол зохион байгуулахаар УИХ-ын 20 гаруй гишүүн нэгдсэн боловч Ажлын хэсэг дээр ”бүдрээд” буй.

Монгол Улсын сайд, ЗГХЭГ-ын дарга Г.Занданшатар Газар зохион байгуулалт, геодези зураг зүйн газрын дарга Ц.Ганхүүд Газрын кадастрын мэдээллийн системийн түлхүүрийг гардуулж өглөө. Энэ нь Монгол Улсын Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан “Газрын нэгдсэн бодлого, тогтолцоог бүрдүүлж, газар ашиглах, эзэмших, өмчлөх эрхзүйн зохицуулалтыг боловсронгуй болгох” зорилтын хүрээнд хийгдэж буй ажил юм.

Мэдээллийн нэгдсэн системийг нэвтрүүлснээр иргэд өөрийн өмчийн газартай холбоотой мэдээллээ интернет ашиглан гар утсаараа авах боломжтой болсон нь том дэвшил. Харин одоо иргэддээ мэдээ,мэдээллийг хүргэж түгээх ажлыг зохион байгуулах нь чухал гэж Монгол Улсын сайд, ЗГХЭГ-ын дарга Г.Занданшатар хэллээ. Түүний хэлсэн үгийг бүрэн эхээр нь хүргэе

Та бүхний энэ өдрийн амар амгаланг айлтгая!

Газар нь улс орны оршин тогтнох үндэс суурь, хүн амын амьжиргааны үндсэн хэрэгсэл болдог. Дэлхийн улс орнууд Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлалд чиглэсэн газрыг төлөвлөх, ашиглах, бүртгэн баталгаажуулах, хамгаалах төрийн бодлогыг уриа болгон дэвшүүлж, хэрэгжүүлсээр байна.

Монгол Улсын Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт “Газрын нэгдсэн бодлого, тогтолцоог бүрдүүлж, газар ашиглах, эзэмших, өмчлөх эрх зүйн зохицуулалтыг боловсронгуй болгоно”, мөн уг хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөнд “Газрын харилцааны талаар иргэдэд үзүүлэх үйлчилгээ, лавлагааны цахим системийг байгуулах”, “Аймаг, нийслэлийн газрын кадастрын мэдээллийн санг өндөр, тусгагийн нэгдсэн тогтолцоонд шилжүүлж засварлан, улсын кадастрын нэгдсэн мэдээллийн системд холбож, үйлчилгээнд нэвтрүүлэх”, “Төрөөс цахим хэлбэрээр хүргэх үйлчилгээний нэр төрлийг нэмэгдүүлэх” зэрэг ажил тусгагдсан.

Өнөөдөр бид иргэдийн амьдралын баталгаа болсон газрыг өмчлөх, эзэмших, ашиглах эрхтэй холбоотой нэгж талбарыг зураглах, бүртгэх, төрийн нэрийн өмнөөс баталгаажуулан үнэ цэнэтэй байлгахад чиглэсэн, дээр дурдсан Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх 21 аймаг, 330 сумыг хамарсан газрын кадастрын мэдээллийн нэгдсэн цахим системийг Барилга, хот байгуулалтын яам, Газар зохион байгуулалт, геодези, зураг зүйн газар удирдан зохион байгуулж хэрэглээнд нэвтрүүлж байна.

Өндөр хөгжилтэй орнуудын өдөр тутмын энгийн хэрэглээ болсон олон улсын туршлага, технологид суурилсан, өөрийн орны онцлогт тохирсон нийтэд нээлттэй, хүртээмжтэй тийм систем болсон гэж ойлгож байна.

Кадастрын нэгдсэн мэдээллийн системын тусламжтайгаар газрын татвар, төлбөрийн бааз суурийг өргөтгөх, иргэдийн газар өмчлөх, эзэмших, ашиглах эрхийг төрийн нэрийн өмнөөс баталгаажуулах, нэгдсэн бүртгэлийн системийг байгуулах, иргэдэд хүндрэл чирэгдэлгүй, цахимжсан үйлчилгээг үзүүлэх, төрийн үйлчилгээний шат дамжлагыг багасгахад холбогдох төрийн захиргааны байгууллагууд хамтран оролцох зайлшгүй шаардлагатай юм.

Монгол Улсын Үндсэн хууль болон Газрын тухай хуульд “Монгол Улсын газар нутаг салшгүй, бүрэн бүтэн, нэгдмэл байна” гэж заасан байдаг. Засгийн газрын зүгээс газрын нэгдмэл удирдлага, тогтолцоо, бодлогыг хэрэгжүүлэхэд онцгойлон анхаарч байгаа бөгөөд нэгдсэн нэг бүртгэл, орон зайн өгөгдөл, мэдээллийн сантай болоход төрийн байгууллагууд цаашдын ажилдаа анхаарч ажиллахыг хүсье.

Засгийн газрын 2017 оны 3 дугаар сарын 30 -ны өдрийн хуралдааны тэмдэглэлээр өгөгдсөн үүрэг даалгаврын дагуу нийслэл, дүүргүүдийн хэмжээнд энэхүү кадастрын нэгдсэн мэдээллийн сан, системыг богино хугацаанд нэвтрүүлэхийг Газар зохион байгуулалт, геодези, зураг зүйн газарт үүрэг болгож байна.

Хэдхэн сарын өмнө “Блокчэйн технологи төрийн үйлчилгээнд хувьсгал хийх үү” гэсэн гарчигтай, олон улс орнуудын төрийн байгууллагуудын анхаарлыг татаж байсан нийтлэлд дэлхийн 30-аад улс блокчэйн технологийг төрийн үйлчилгээнд нэвтрүүлж байгаа талаар, түүний дотор Швед, Гүрж, Бразил, АНУ зэрэг улс газрын бүртгэлдээ блокчэйн технологийг нэвтрүүлэхээр төсөл хэрэгжүүлж байгаа талаар дурьдсан байсныг анхаарч, цаашид дэлхийн нийтийн технологийн хөгжилтэй хөл нийлүүлэн ажиллахыг зөвлөмж болгож байна гэв. гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

“Петровис” группийн ТУЗ-ийн дарга Ж.Оюунгэрэлийн “Өдрийн сонин”-д өгсөн ярилцлагаас онцлох 24 ”эшлэл”-ийг хүргэж байна.

Жэндэрт суурилсан хүчирхийлэлтэй тэмцэх 16 хоногийн аян нь жил бүрийн 11 сарын 25-наас 12

Монголын эргэлтэт дугуйн холбоо, “Сүлд спиннинг” клубээс зохион байгуулсан “Би жингээ хасмаар байна-II” бооцоот уралдааны ялагчийг тодруулах ёслолын ажиллагаа өчигдөр Мишээл

Газар эзэмших, ашиглах, өмчлөхтэй холбоотой 30 гаруй төрлийн өргөдөл, хүсэлтийг шийдвэрлэх, захирамж, гэрээ, гэрчилгээ, кадастрын зураг, газрын төлбөр, үнэлгээ, цахим хувийн хэрэг зэргийг иргэдэд хүргэх үйлчилгээг автоматжуулсан программыг улсын хэмжээнд нэвтрүүллээ. Өөрөөр хэлбэл, иргэд өөрийн газартай холбоотой өргөдөл, хүсэлтийн шийдвэрийг веб болон гар утсаараа дамжуулан хүлээн авах боломжтой боллоо.
Газрын кадастрын мэдээллийн сан буюу Лэнд менежер программыг 21 аймаг, 330 сумын интернетийн нэгдсэн системд нэвтрүүлэн түлхүүрийг Газар зохион байгуулалт геодези зураг зүйн газарт хүлээлгэж өгөх ёслол өнөөдөр боллоо.
Газрын кадастрын тоон өгөгдөл, мэдээг нээлттэй эх үүсвэрийн Газрын кадастрын мэдээллийн сангийн Лэнд менежер программ хангамжид хөрвүүлэн оруулж, газрын албаны өдөрт тутмын үйл ажиллагаанд ийнхүү нэвтрүүллээ.
Ингэснээр Газрын албаны өдөр тутмын үйл ажиллагааг нээлттэй, ил тод, хяналттай, түргэн шуурхай болгож, цаасны хэрэглээг багасгаж иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх боломжийг бүрдүүлж байгаа юм. Мөн төсвийн зардлыг хэмнэх, төсвийн орлогыг нэмэгдүүлэх, байршилд суурилсан бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн тогтолцоог бүрдүүлж байгаагаараа давуу талтай.
Лэнд менежер программыг Чингэлтэй дүүргийн Газрын албанд туршилтаар нэвтрүүлэн амжилттай хэрэгжүүлсэн бөгөөд өнөөдөр болсон түлхүүр гардуулах ёслолын үеэр тус дүүргийн Газрын албанд иж бүрэн компьютерыг бэлэглэлээ гэж нийслэлийн Газрын албанаас мэдээллээ.

Ардчилсан хувьсгал үүссэний 28 жилийн ойд зориулсан улс, аймгийн цолтой үндэсний бөхийн барилдаан маргааш Монгол бөхийн өргөөнд болно. 256 бөх хүч үзэх тус барилдаан уламжлал болон хэвшсэн барилдаануудын нэг юм. Өнгөрсөн жил улсын харцага Т.Баасанхүү түрүүлж, аймгийн хурц арслан Ш.Мөнгөнбаатар үзүүрлэж байв. Залуу цолтнуудад ээлтэй тус барилдааны энэ жилийн түрүү хэн байх болоо.

Нийслэлийн Газрын албанаас “Газар эзэмших, ашиглах эрхийн нээлттэй дуудлага худалдаа”-г зохион байгуулах гэж байна. Дуудлага худалдаа Нийслэлийн Төр захиргааны Хангарди ордны 14 давхрын хурлын зааланд 2017 оны 12 дугаар сарын 08 өдрийн 10.00 цагт нээлттэй явагдана. Дуудлага худалдаа Баянзүрх, Хан-Уул, Сонгинохайрхан, Налайх, Багахангай, Багануур зэрэг 6 дүүрэгт үйлдвэрлэл үйлчилгээ, амины орон сууц, аялал жуулчлал, аж ахуй, орон сууц, зочид буудлын зориулалтаар 30 байршлын 160.77 га газрыг худалдах юм. Тухайлбал,


Баянзүрх дүүрэгт-2
Хан-Уул дүүрэгт-15
Сонгинохайрхан дүүрэгт-4
Налайх-5
Багахангай-3
Багануур дүүрэгт-1 байршил байна.


Дуудлага худалдаанд оролцогчдын хүсэлтийг өнөөдрөөс буюу 2017 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрөөс эхлэн гурав хоногийн хугацаанд Төрийн захиргааны Хангарди ордон, 3 давхарт, Нийслэлийн Газрын алба, Газрын менежмент, төлөвлөлтийн хэлтэст битүүмжилсэн хайрцгаар хүлээн авах ба хайрцгийг дуудлага худалдаа явуулахаас 30 минутын өмнө хаана. Дэлгэрэнгүй мэдээллийг www.gazar.ub.gov.mn хаягаар авах буюу 315712, 96096800 дугаарын утсаар авч болно гэж нийслэлийн Газрын албанаас мэдээллээ.

Улсын Их Хурлын Эдийн засгийн байнгын хороо өнөөдөр (2017.12.08) хуралдаж, хоёр асуудал хэлэлцэв. Эхлээд “Хүн ам, орон сууцны тооллогын тов тогтоох тухай” болон “Тооллогын улсын комиссыг байгуулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслүүдийг хэлэлцлээ. Төслийн талаар Байнгын хорооны дарга Д.Дамба-Очир танилцуулав.


Монгол Улсын хүн амын XX зууны анхны тооллогоо 1918 онд явуулсан, үүнээс хойш 1935, 1944, 1956, 1963, 1969, 1979, 1989, 2000 онуудад тус бүр тооллого хийж байжээ. ХXI зуун гарснаар анхны ээлжит тооллогоо 2010 онд хийсэн бөгөөд хүн ам, орон сууцны завсарын тооллогыг 2015 онд зохион байгуулсан аж. Хүн ам, орон сууцны тооллого бол хүн ам зүй, нийгэм, эдийн засаг, орон сууцны нөхцөлийн талаарх суурь мэдээллийг агуулсан үр дүнг нь нутаг дэвсгэрийн хамгийг бага нэгж, түүнээс нарийвчилсан түвшинд гаргах боломжтой цор ганц мэдээллийн эх үүсвэр юм. Тооллого зохион байгуулахад төрийн бүх шатны байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэний оролцоо болон хөрөнгө хүч шаардсан улсын хэмжээний хамгийн том компанит ажил байдаг. Иймээс уг үйл ажиллагааг Статистикийн тухай хууль болон тусгайлсан хууль болох Хүн ам, орон сууцны улсын тооллогын тухай хуулийн дагуу зохион байгуулдаг юм. Статистикийн тухай хуулийн Долдугаар зүйлийн 7.1.а-д “…хүн ам, орон сууцны улсын ээлжит тооллогыг 10 жил тутам, завсрын тооллогыг 5 жил тутам…”, Хүн ам, орон сууцны улсын тооллогын тухай хуулийн Наймдугаар зүйлийн 8.2-т “…Тооллогын товыг ээлжит тооллого явуулах хугацаанаас хоёроос доошгүй жилийн өмнө Улсын Их Хурал зарлана…”, мөн хуулийн Арвангуравдугаар зүйлийн 13.2-т “… Улсын Их Хурал ээлжит тооллого явуулах хугацаанаас хоёроос доошгүй жилийн өмнө Улсын комиссыг Үндэсний статистикийн хорооны санал болгосноор дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүдийн бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулна…” хэмээн тус тус заажээ. Түүнчлэн Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн Гучин зургаадугаар зүйлийн 36.1-д “Улсын Их Хурал шийдвэр гаргахаар хууль, тогтоомжид заасан бол холбогдох Байнгын хороогоор хэлэлцэж санал дүгнэлтээ шийдвэрийн төслийн хамт нэгдсэн хуралдаанд оруулна” гэж заасныг үндэслэн 2020 онд зохион байгуулах ээлжит тооллогын тов тогтоох тухай болон Улсын комисс байгуулах тухай Улсын Их Хурлтын тогтоолын төслийг боловсруулжээ.


Танилцуулгатай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Ганбаатар хүн амын бүртгэлийг цахимжуулах болон орон сууцны тооллого явуулах шаардлагын талаар тус тус тодруулсан юм. Хүн ам, орон сууцны улсын тооллого нь холбогдох хууль, тогтоомжийн хүрээнд зохицуулагддаг бөгөөд 2015 онд явуулсан хүн ам, орон сууцны завсарын тооллогыг анх удаа бүртгэлд суурилсан хэлбэрээр явуулсан гэдгийг ажлын хэсэг тайлбарлав. Иргэдийн цахим бүртгэлд суурилсан тооллогыг хийж, цахим бүртгэлд хамрагдаагүй иргэдийг бүртгэлжлүүлэх хяналтын тооллогыг давхар явуулсан гэлээ. 2020 онд хийгдэх тооллогын бэлтгэл ажлын хүрээнд Хүн ам, өрхийн мэдээллийн сан, Нийгмийн даатгалын сан, Халамжийн сан, Эрүүл мэндийн сан, Боловсролын сан, Ажил эрхлэлтийн сан гэх зэрэг иргэний бүртгэлтэй холбоотой бүх санг нэгтгэх, хоорондын мэдээллийн зөрүүл арилгаж төрийн мэдээллийн нэгдсэн сан үүсгэх анхан шатны ажлууд хийгдэж байгаа аж. Холбогдох ажлын төсвийн талаар мөн танилцуулсан. Орон сууцны тооллогын тухайд 1969 оноос хойш Монгол Улсад барилгын фондын бүртгэл хийгдээгүй, иймд Барилга хот байгуулалтын яамтай хамтран 2019 онд барилга орон сууцны тооллогыг явуулах аж. Харин 2020 онд иргэн бүрийн амьдарч буй орчин, нөхцөлийг тодруулах зорилготой орон сууцны тооллого явуулах юм байна. Үүний үр дүнд иргэн бүрийн амьдарч буй сууцны чанарыг тодорхойлох, холбогдох стандартуудыг тогтоох, энэ чиглэлд төрийн бодлогыг тодорхойлоход суурь мэдээллийг бүрдүүлэх зэрэг олон талын ач холбогдолтойг хэлсэн. Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Ганбаатар, Л.Элдэв-Очир, Д.Дамба-Очир нар санал хэлж, байр сууриа илэрхийлсэн. Дараа нь санал хураалт явуулахад “Хүн ам, орон сууцны тооллогын тов тогтоох тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлж, батлуулахыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 60 хувь нь, Ерөнхий сайд ахлан ажиллах “Тооллогын улсын комиссыг байгуулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлж, батлуулахыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 70 хувь нь дэмжив.

Үргэлжлүүлэн Арилжааны банкны зээлийн хүү бууруулах зах зээлийн орчин бүрдүүлэх талаар Засгийн газар, Монголбанк, холбогдох бусад байгууллагад чиглэл өгөх тухай Байнгын хорооны шийдвэрийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийг байгуулахаар тогтов. Ажлын хэсгийг Байнгын хорооны дарга Д.Дамба-Очир ахлан, бүрэлдэхүүнд Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Баттөмөр, Ж.Ганбаатар, Б.Жавхлан, Д.Эрдэнэбат нар ажиллана хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтэс мэдээллээ.

Өмнөговь аймаг дахь Цагдаагийн газрын Замын цагдаагийн тасгаас замын хөдөлгөөнд оролцогчдыг болзошгүй осол хэргээс урьдчилан сэргийлэх, зөрчил дутагдлыг таслан зогсоох зорилгоор “Нийтийн тээвэр-Аюулгүй зорчигч” нэгдсэн арга хэмжээг зохион байгуулж байна.

Нэгдсэн арга хэмжээ хэрэгжиж эхэлснээс хойш орон нутгийн замд болон суурин газруудад согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох зөрчил буурчээ. Мөн жолооч нар өөрийгөө болон бусдыг эрсдэлээс хамгаалж суудлын бүсийг зөв хэрэглэн, бага насны хүүхдийг зориулалтын суудалд тээвэрлэж, замын хөдөлгөөний дүрмийг хэвшүүлэн хөдөлгөөнд оролцох зэрэг эерэг үр дүн гарч буйг Замын цагдаагийн тасгийн алба хаагчид хэлж байв.

Уул уурхайн компаниуд үйл ажиллагаа явуулдаг Гурван тэс, Цогтцэций зэрэг сумыг чиглэсэн тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний эрчим буурдаггүй бөгөөд орон нутгийн замд үйлдэгдэж буй хэргийн дийлэнх хувийг жолооч нар хурд хэтрүүлэх, гүйцэж түрүүлэх үйлдлийг буруу хийснээс үүдсэн осол эзэлдэг аж. Иймд осол, хэрэг гардаг эмзэг цэгүүдийн судалгааг гаргаж орон нутгийн замын хяналтыг сайжруулах, зам тээврийн осол хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр сумдын хэсгийн төлөөлөгчид хуваарийн дагуу цагийн менежментийн эргүүлд гарч, нөхцөл байдлын мэдээгээ Замын цагдаагийн албанд хүргүүлэн ажиллаж байна.

Д.Дэлгэрсайхан: Тоон гарын үсэгт шилжих ажлыг 2018 оны нэгдүгээр улиралд багтаана
Н.Сараа.

Оюуны өмч, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын дэд дарга Д.Дэлгэрсайханаас иргэний цахим үнэмлэхээрээ онлайн үйлчилгээ авах боломж бүрдэнэ гэсэн мэдээллийн дагуу зарим зүйлийг тодрууллаа.
-Цахим үнэмлэхээрээ онлайн бүхий л үйлчилгээг авах нөхцөл бүрдэж байгаа юм байна. Цаг хугацааны хувьд хэдийнээс вэ?
Монгол Улс иргэдийнхээ мэдээллийг шинэчлэх үүднээс 2011 шинэчилсэн бүртгэл явуулж эдүгээ бидний хэрэглэж буй цахим иргэний үнэмлэхийг олгож эхэлсэн. Энэхүү үнэмлэхэд тухайн иргэнтэй холбоотой бүхий л мэдээлэл багтсан төдийгүй түүн дээр тоон гарын үсэг бичсэнээр онлайн үйлчилгээ авах боломж бүрдэх юм. Өөрөөр хэлбэл, иргэд тоон гарын үсэг хэрэглэснээр интернэт болон бусад сүлжээний орчинд танигдах боломжтой болно. Ингэснээр интернэтийн орчинд иргэний үнэмлэхээ ашиглан танигдаж байгаа тохиолдолд манай байгууллагаас онлайнаар үйлчилгээ авах эрх нээгдэнэ. Манай байгууллагын хувьд бэлтгэл ажил хангагдсан. Ирэх 2018 оны нэгдүгээр улиралд багтааж иргэддээ тоон гарын үсгийг тарааж онлайн үйлчилгээг үзүүлж эхэлнэ. Иргэд үйлчилгээний нэгдүгээр байр болон аймаг, дүүргүүдэд байрлах иргэний үйлчилгээний цонхнуудаар үйлчлүүлж тоон гарын үсгээ авч болно.
-Иргэний үнэмлэх тусгай чиптэй байдаг. Тэрхүү чип нь тухайн иргэний талаархи бүхий л мэдээллийг өгдөг гэсэн үг үү?
Өнөөдрийн байдлаар иргэний үнэмлэхний чип-д тухайн иргэний үндсэн мэдээлэл агуулагддаг. Ямар овогтой, хэний хэн, хэдэн онд төрсөн гээд л зөвхөн ил харагдаж байгаа хэсэг гэж ойлгох хэрэгтэй. Иргэнтэй холбоотой бүх л мэдээллийг чип-д бичигддэг гэж ойлгож болохгүй. Хамгийн гол нь тухайн иргэний мэдээллийг давхардуулахгүй нэг утгаар тодорхойлох хурууны хээ, регистрийн дугаар, иргэний бүртгэлийн дугаар, тоон гарын үсэг, цаашилбал хаягийн мэдээллүүд байх нь маш чухал. Ингэж давхардуулахгүй нэг утгаар тодорхойлох мэдээллүүдийг бичсэнээр олон мэдээллийн санд нэвтрэх түлхүүр болно гэж ойлгож болно.
-Тоон гарын үсгийн талаар нэмэлт тайлбар өгнө үү. Ач холбогдол нь юу вэ?
Манай байгууллага иргэдийн гар дээр байгаа одоогийн цахим үнэмлэхний чип-д тоон гарын үсэг, хаягийн бичвэрийг үүсгэх, өөрчлөх, дуусгавар болгох боломжийг программчлалын төвшинд шийдсэн. Туршилтууд ч амжилттай болсон. Тоон гарын үсэгтэй болмогц онлайн үйлчилгээг авч эхэлнэ гэсэн үг биш. Дээр дурьдсанчлан иргэд тоон гарын үсэг хэрэглэснээр интернэт болон бусад сүлжээний орчинд танигдах боломжтой болж байгаа юм. Харин манай байгууллага иргэдэд үзүүлж буй бүхий үйлчилгээгээ онлайн болгох, мэдээллийн сангийн чанарыг сайжруулах зэрэг ажлуудыг эрчимтэй хийж байна. Энэ хоёр хосолж байж иргэдэд үр дүнгээ өгнө гэсэн үг.

-Иргэд хичнээн төрлийн үйлчилгээг танай байгууллагаас авдаг вэ?
Зөвхөн манайхаар үйлчлүүлнэ гэсэн үг биш. Бид цаашид олон байгууллагатай хамтарч ажиллахаар төлөвлөж байгаа. Манай байгууллагаас иргэн, эд хөрөнгө, хуулийн этгээд, оюуны өмчтэй холбоотой 122 үйлчилгээг авдаг. Хамгийн гол үйлчилгээнээс эхлээд бүх л үйлчилгээгээ шат дараатайгаар иргэд, төрийн болон төрийн бус байгууллагуудад онлайн хэлбэрээр хүргэх боломжтой болгохоор зорьж байна.
-Үнийн хувьд ямар байх вэ?
“Цахим гарын үсгийн тухай” хуульд заасны дагуу 2011 онд үнэгүй тараасан. Тоон гарын үсэгний сертификат олгодог бие даасан тусдаа байгууллага байдаг. Тиймээс манай байгууллагаас үл хамаараад, тусдаа үйлчилгээтэй тул үнэлгээний асуудал яригдах нь мэдээж. Иргэдэд үнэгүй тараана гээд мөнгө төсөвлөөгүй учир ярилцаж байгаад тодорхой шийдвэрт хүрэх байх.

АНУ-ын Калифорни мужийн Анахайм хотноо зохиогдсон хүндийн өргөлтийн насанд хүрэгчдийн Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний 75 кг-ын жинд М. Анхцэцэг огцом өргөлтөөр 107 кг-ыг өргөж, хүрэл медаль хүртэв. Тэрбээр эхний оролтоор 101 кг-ыг өргөсөн бөгөөд хоёр дахь оролтдоо 106 кг-ыг захиалсан боловч амжилтгүй болсон. Харин гурав дахь оролтдоо 107 кг-ыг амжилттай өргөж, хүндийг өргөлтийн дэлхийн аваргын анхны медалийг эх орондоо авчирлаа. Түүний жинд Испанийн тамирчин, олимпийн аварга Лидиа Валентин Перез түрүүлж, Колумбын Д.Неиси Патриси мөнгөн медаль зүүсэн байна. Алтан медалийн эзэн 118 кг-ыг өргөсөн бол, мөнгөн медальтан түүнээс 10 кг-аар бага, манай М.Анхцэцэгээс ердөө хоёр кг-ын илүүтэйг өргөсөн юм.