Ардчилсан намын даргад өрсөлдөх хүмүүсийн нэрс тодорхой боллоо. Энэхүү сунгаанд УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбат, С.Эрдэнэ, Ж.Батзандан, Монгол Улсын Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуяг, БСШУ сайд асан Л.Гантөмөр нар өрсөлдөхөөр бүртгүүлэв. Харин намын даргын сунгаанд орно гэдгээ илэрхийлж байсан УИХ-ын гишүүн Л.Болд, УИХ-ын гишүүн асан Г.Батхүү, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга асан П.Цагаан нар нэр дэвшсэнгүй. Мөн Ардчилсан намын даргад нэр дэвшинэ хэмээж байсан М.Чимэддорж сонгуулийн босго 250 сая төгрөгөө байршуулж чадаагүй тул энэ сунгаанаас сугарч үлдсэнбайна. Тиймээс Ардчилсан намын даргад дээрх таван нэр дэвшигч өрсөлдөхөөр боллоо. Тэд намын даргын сонгуулийн сурталчилгаагаа энэ сарын 21- ны өдөр эхлүүлэх бөгөөд сурталчилгаа 40 хоног үргэлжилнэ. Харин санал хураалт ирэх оны нэгдүгээр сарын 29-ны өдөр болж улмаар хоёрдугаар сарын 12-нд болох Их хурлаараа намын даргаа баталгаажуулах учиртай. Тэгвэл намын даргад өрсөлдөх эрхмүүдийн хэн нь хэн бэ.
УИХ-д хоёр дахь удаагаа сонгогдон ажиллаж байгаа Д.Эрдэнэбат өнгөрсөн парламентад олонхийн бүлгийн ахлагч, Аж үйлдвэрийн яамны сайдаар ажиллаж байсан нэгэн. Автын инженер мэргэжилтэй тэрбээр Багануурын нүүрсний уурхайгаас ажлын гараагаа эхэлж, 1999-2000, 2008 онуудад Нийслэлийн Багануур дүүргийн Засаг дарга, Нийслэлийн ИТХ-ын төлөөлөгч зэрэг албан тушаалаар улстөрийн гараагаа эхэлсэн. Д.Эрдэнэбат Багануур дүүргийн Засаг даргаар ажиллаж байхдаа Ардчилсан намын Ерөнхий нарийн бичгийн даргаар сонгогдон дөрвөн жил ажилласны дараа 2012 оноос УИХ-ын гишүүн, УИХ дахь Ардчилсан намын бүлгийн дарга болсон чадварлаг улс төрч. Харин тэрбээр энэ жилийн УИХ-ын сонгуульд төрсөн нутаг болох Сэлэнгэ аймагтаа нэр дэвшиж, ялалт байгуулсан билээ. Д.Эрдэнэбат Ардчилсан намын Үндэсний зөвлөлдөх хорооны гишүүн, МҮДН фракцийн хүн. Тиймээс ч энэ удаа намын даргад МҮДН фракциа төлөөлж өрсөлдөж байгаа аж.
Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшинэ гэдгээ мэдэгдээд байсан Монгол Улсын Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуяг Ардчилсан намын даргад нэр дэвшихээр болжээ. Тэрбээр намын дарга байхдаа намаа удирдан олон сонгуульд ялалт байгуулж явсан нэгэн. Гэвч түүний Засгийн газрыг албан тушаал эрх ашгийн төлөө намынх нь цөөхөн нөхөд нийлж, огцруулж байсан гэгддэг.
Тэрбээр Ерөнийлөгчийн сонгуульд өрсөлдөхөө мэдэгдэж, намд болоод буй ялзарлыг арилгах ёстой хэмээн хатуухан үг унагаж, ганц хүний эрх ашгийн төлөөх ардчиллын төлөө тэмцээгүй гэдгээ илэрхийлж байсан юм. Түүнчлэн саяхан болсон намын их хурлынхаа үеэр тэрбээр “Ардчилсан нам өмнөх сонгуулиудад ялалт байгуулсан нь ардчиллын төлөө хоёргүй сэтгэлээр зүтгэдэг нийт ардчилсан намын гишүүдийн гавъяа. Харин энэ удаагийн сонгуульд ялалт байгуулж чадаагүйн хариуцлагыг саарал ордонд сууж байсан хүмүүс хүлээх ёстой” хэмээн мэдэгдсэн нь нийт гишүүдийн талархалыг хүлээж, хуралд оролцогсдыг огшуулсан билээ.
Сүүлийн үед Н.Алтанхуягтай холбоотой таагүй мэдээлэл гарч, ойр дотныхонг нь баривчилж, тэр бүү хэл өөрийг нь хүртэл АТГ-аас зарлан дуудах хуудас ирүүлэн байцаасан нь олны анхаарлыг татсан үйл явдал болсон. Тэгвэл тэрбээр энэ бүхнийг Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшинэ гэдгээ илэрхийлснээс үүдэлтэй хэмээж, “Үгэнд нь орохгүй гэвэл цагдан хорьдог болсон байна. Хуулийнханы дунд бий болоод байгаа хонгилыг арилгах хэрэгтэй” гэж мэдэгдсэн.
Ардчилсан намын даргад өрсөлдөх бичиг баримтаа хамгийн түрүүнд бүрдүүлж өгсөн хүн бол УИХ-ын гишүүн, УИХ дахь Ардчилсан намын бүлгийн дарга С.Эрдэнэ. Хуульч, эрхзүйч мэргэжилтэй тэрбээр Багануур дүүргийг район байхад нь тус ройны АН-ын даргаас ажлын гараагаа эхлэж байсан нэгэн. Тэрбээр улстөрийн тогоонд чанагдснаасаа нэлээдгүй л сайн, муутай хэлэгдэж явсан билээ. Бүр түүнийг хочилж, Баянгол гэх вант улс байгуулж эзнээр нь С.Эрдэнэ 1995 оноос Баянгол дүүргийн Монголын Үндэсний Ардчилсан намын хорооны даргаар ажилласан цагаас өдийг хүртэл тус дүүргээр овоглож яваа. 2004-2008 онд Нийгмийн даатгалын ерөнхий газрын даргаар ажиллаж байхдаа салбараа унагасан, мөнгө завшсан гэсэн мэдээлэл хэвлэлээр явдаг ч өдийг хүртэл батлагдсан нь үгүй.
2008 оны УИХ-ын сонгуульд нэр дэвшихдээ шүүхийн асуудалтай явсаар 2009 онд тангараг өргөж байсан билээ. Тэр үеэс өнөөг хүртэл тасралтгүй УИХ-ын гишүүнээр сонгогдож байгаа. Ардчилсан засгийн үед Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын сайд, 2016 оноос сөрөг хүчний бүлгийн даргаар ажиллаж байна. Тэрбээр намын даргын сунгаанд Шонхор фракцийг төлөөлж өрсөлдөж буй.
БСШУ-ны сайд асан Л.Гантөмөр намын даргад өрсөлдөхөөр боллоо. Цахилгааны инженер мэргэжилтэй тэрбээр 2000 оноос Ардчилсан залуучуудын холбооны дэд ерөнхийлөгчөөс улстөрийн гараагаа эхэлсэн нэгэн. 2004 оноос 2012 оны хооронд УИХ-ын гишүүн, Боловсрол, шинжлэх ухааны сайдаар ажиллаж байсан. Улстөрчийн хувьд нам дотроо хэлэх үгээ хэлчихдэг, намаа фракциудаас салгах шийдвэрийг “Нэг ардчилал” фракцийнхантайгаа хамтдаа гаргасан юм. Л.Гантөмөр “Нэг ардчилал”-ын фракцийн гишүүн байсан. Тэрбээр нөхдийн хамт Ардчилсан намын ялагдлыг сөрөг хүчин гэхээс илүү фракциудын тэмцлээс болсон гэж үзсэн учраас фракциа албан ёсоор татан буулгасан. Ийнхүү АН дотор дээгүүр байр эзэлдэг “Нэг ардчилал” фракцийн залуучууд одоогоор хувь улстөрчид болоод байгаа. Гэсэн ч энэ нь намын даргад өрсөлдөх оноо авах өнгөлөн далдлалт байхыг үгүйсгэхгүй гэдгийг улс төрийн хүрээнийхэн хэлж байгаа.
Ардчилсан намд “урваж” орж ирсэн гэгддэг Иргэний хөдөлгөөний намын дарга Ж.Батзандан энэ удаа Ардчилсан намын даргад өрсөлдөхөөр болоод байгаа. Намаасаа хөөгдөх хүртэл дээрээ тулж, багагүй хэл аманд өртөөд байсан тэрбээр намын даргын сунгаанд оролцох дэнчингийн мөнгийг их байна хэмээн гомдоллож, “Надад 250 сая төгрөгийг бэлэн гаргаад өгөх мөнгө алга, Ардчилсан нам залуу үеэ ингэж боомилж байна” хэмээн хэдхэн хоногийн өмнө мэдээлж байсан ч ийнхүү намын даргад өрсөлдөхөөр болов.
Гудамжны жагсагч хэмээн олонд танигдсан тэрбээр 2008 оны сонгуулийн үр дүнг эсэргүүцэж, жагсаал зохион байгуулсан хүмүүсийн гол оролцогч. Тиймээс ч түүнийг долдугаар сарын 1-ний хар өдөрт хамааралтай гэх хүн олон байдаг. Гэвч тэрхүү жагсаалын дараа Ж.Батзандан Ардчилсан намд элсч, албан тушаалд томилогдож эхэлсэн нь нууц биш. Хуульч мэргэжилтэй тэрбээр Ардчилсан намаас Баянзүрх дүүрэгт хоёр ч удаа нэр дэвшиж, УИХ-д сонгогдсон. АН олонх байхад ч, цөөнх болсон үед ч намынхаа нөхдийг шүүмжилчихдэг нь сонгогчдод таалагддаг ч өөрийн гэсэн итгэл үнэмшилгүй гэж улстөрийн хүрээнийхэн шүүмжилдэг. Тиймдээ ч Ж.Батзанданг АН дотроо яг хэний фракцид харьяалалтай гэдгийг нь хэлэхэд хэцүү. Цаг үетэйгээ нийцүүлэн аль нэг фракцид хамааралтай мэт явдаг, зөвхөн өөрийнхөө эрх ашигт нийцсэн шийдвэрүүд гаргадаг гэж тодорхойлох хүмүүс ч бий.
Б.Энхжин
Сэтгэгдэл (43)