Манай улсад сүүлийн жилүүдэд унадаг дугуйны хэрэгцээ хурдацтай өсч байна. Иргэд ажил гэртээ унадаг дугуйгаар зорчдог болвол хотын түгжрэл, агаарын бохирлын асуудлыг шийдвэрлэх нэг гарц хэмээн их яригдах болсон.

Улсын хэмжээнд 2017 оны 07 дугаар сарын 06-ны өдрийн байдлаар нийслэл Улаанбаатар хотод 16 удаа, Архангай, Баян-Өлгий, Булган, Дорнод,

Цаг уурын байгууллагаас ирүүлсэн мэдээгээр 07 дугаар сарын 06, 07-ны өдөр төв, говийн аймгуудын зарим газар, зүүн аймгуудын нутгаар дуу цахилгаантай усархаг аадар бороо орохоор байна.

Үндсэн хуулийн цэц дунд суудлын өнөөдрийн хуралдаанаараа Цагдаагийн албаны тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулийн зарим зүйл Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн эсэх тухай маргааныг хянан хэлэлцлээ.

Хуралдаанаар асуудлыг хянан хэлэлцэх явцад уг маргаан нь Үндсэн хуулийн эрх зүйн маргааны шинжийг агуулаагүй болох нь тогтоогдож, харин 2013 оны 7 дугаар сарын 05-ны өдөр батлагдсан Цагдаагийн албаны тухай хуулийн дагуу цагдаагийн комиссар цолтой ажиллаж байсан хүмүүст Цагдаагийн албаны тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулиар цагдаагийн хурандаа цол олгохоор шийдвэрлэсэн боловч уг асуудлын эрх зүйн үр дагаврыг бүрэн гүйцэд шийдвэрлээгүй байна гэж Үндсэн хуулийн цэц үзлээ.

Тиймээс дээрх эрх зүйн хийдлийг арилгах талаар мэдээлэл гаргагч нар хууль тогтоох байгууллагад хандах эрх нь нээлттэй болохыг Үндсэн хуулийн цэцээс гаргасан магадлалд дурьдсан байна гэж Үндсэн хуулийн цэцийн хэвлэл, мэдээллийн төлөөлөгч мэдээлэв.

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаас өнөөдөр Тогтоолын хавсралтад нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцэн гишүүдийн 77.8 хувийн саналаар дэмжин баталлаа.

Өвөрхангай аймгийн төвөөс 75 км зайтай орших Уянга сумын “Бөөрөлжүүт” 6-р баг “Бөөрөлжүүтийн гол” гэдэг газарт үйл ажиллагаа явуулдаг иргэн О-ын “Баярс гоулд” бичил уурхайд нуралт үүсч, хүний амь нас эрсдсэн байна.

Засгийн Газрын Хэрэг Эрхлэх Газрын дарга Ж.Мөнхбат хүүхдийн мөнгөний талаар мэдээлэл хийлээ. 2017 оны 1-7 дугаар

Нийслэлийн Онцгой байдлын газрын бие бүрэлдэхүүн Үндэсний их баяр наадам болон Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн дахин санал хураалтын өдрүүдэд албаны өндөржүүлсэн бэлэн байдлын зэрэгт ажиллана.

Хурдан морины салбар хорооноос Үндэсний их баяр наадмын бэлтгэл ажлыг хэрхэн ханган ажиллаж байгаа талаар өнөөдөр мэдээлэл хийлээ. Хэвлэлийн бага хуралд Хурдан морины салбар хорооны орлогч дарга Ж.Болдбаатар, Хурдан морины салбар хорооны нарийн бичгийн дарга Ц.Галбадрах, ХХААХҮЯ-ны Мал аж ахуйн бодологын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Л.Чой-Иш, Гэр бүл, Хүүхэд залуучуудын хөгжлийн газрын дарга Г.Алтансүх нар оролцов.

Маргааш Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн дахин санал хураалтад явагдана.

Маргааш автомашины дугаарын хязгаарлалт үйлчлэхгүй. Өөрөөр хэлбэл таны автомашины улсын дугаар 5, 0-ээр төгссөн бол замын хөдөлгөөнд оролцох боломжтой байсан.

Цагдаагийн байгууллагаас мэдээлэл хийж байна

Батцэцэг: Сүүн шүдийг дур мэдэн авахуулах нь гажиг үүсэх магадлалыг ихэсгэдэг

“Автотээврийн Үндэсний төв” ТӨҮГ болон “Замын цагдаагийн алба”-ны Орон нутгийн хяналтын хэлтэстэй хамтран Тулгар төрийн 2226, Их Монгол Улсын 811, Ардын хувьсгалын 96 жилийн ой, Үндэсний их баяр наадам болж байгаатай холбогдуулан

Ерөнхий сайдын ивээл дор зохион байгуулагдаж буй “Эрхтэн шилжүүлэн суулгалт”-ын Олон улсын хуралд Эрхтэн шилжүүлэн суулгалтын Монголын холбоо ерөнхий зохион байгуулагчаар оролцож байна. Тус холбооны нарийн бичгийн дарга, УНТЭ-ийн Эрхтэн шилжүүлэн суулгах төвийн дарга, Хүний гавьяат эмч П.Батчулуунтай ярилцаж зохион байгуулалтын талаар тодрууллаа.



Хурлын бэлтгэл ажил хэр хангагдаж байгаа талаар ярилцлагаа эхлүүлье.

Энэ удаагийн хоёрдугаар хурлын бэлтгэл ажил харьцангуй сайн хангагдаад явж байна. Зохион байгуулах хорооны даргаар УНТЭ-ийн Эмнэл зүй эмийн судлалын лабораторийн эмнэл зүй хариуцсан эрхлэгч Ж.Саранцэцэг, санхүүгийн асуудлыг миний бие хариуцан ажиллаж байна.

Ер нь бидэнд иймэрхүү томоохон хэмжээний хурал зохион байгуулах туршлага дутмаг байж. Энэ удаагийн хурлыг зохион байгуулснаар нэлээд туршлагатай болж байна. Олон улсын хэмжээний хурал зохион байгуулахад санхүүжилт бол хамгийн чухал байдаг. Тийм ч учраас бид энэ тал дээр яамдууд, аж ахуй нэгж байгууллагуудад захидал хүргүүлэн, хурлын ач холбогдолыг тайлбарласны үр дүнд богино хугацаанд төсвийг бүрдүүлсэн. Учир нь энэ арга хэмжээ маань өөрөө манай улсын эрүүл мэндийн салбарт чухал хөрөнгө оруулалт болох, олон улсад зүй ёсны хүлээн зөвшөөрөгдөх, дэмжлэг авахад чухал нөлөөтэй учраас байгууллага, аж ахуй нэгжүүд ойлгож, дэмжиж хүлээж авсанд талархалтай байна.

Туршлагаас харахад энэ удаагийн хурлыг зохион байгуулж дууссаны дараа шууд дараагийн 2019 оны хурлын бэлтгэл ажил руугаа орох төлөвлөгөөтэй байна.

Анхны хурлыг хэдэн онд зохион байгуулж байсан бэ?

Анх 2015 онд анхны хурлаа УНТЭ-ийн 90 жилийн ойтой нэгтгэж зохион байгуулсан учраас УНТЭ-ийн зүгээс томоохон дэмжлэг үзүүлж байсан. Харин энэ удаагийн хоёрдугаар хурлыг Эрхтэн шилжүүлэн суулгах Монголын холбоо хариуцан ажиллаж байгаа боловч УНТЭ-ийн зүгээс дэмжин ажиллаж байна. Учир нь манай холбооны гишүүдийн 99% хувь нь УНТЭ-ийн эмч, мэргэжилтэнүүд байдаг.

Энэ удаагийн хурлыг Ерөнхий сайдын ивээл дор зохион байгуулж байгаа гэсэн?

Цаашид Монгол улсын Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайдын ивээл дор зохион байгуулснаар эрхтэн шилжүүлэн суулгах үйл ажиллагаанд төрөөс байнгын дэмжлэг авах ийм боломжийг бүрдүүлнэ гэж үзэж байгаа юм.
Зохион байгуулагчдын зүгээс ярилцсаны үр дүнд энэ удаагийн хурлыг Ерөнхий сайдын ивээл дор зохион байгуулахаар болсон. Цаашид Монгол улсын Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайдын ивээл дор зохион байгуулснаар эрхтэн шилжүүлэн суулгах үйл ажиллагаанд төрөөс байнгын дэмжлэг авах ийм боломжийг бүрдүүлнэ гэж үзэж байгаа юм. Тиймээс төрийн дэмжлэг бодитоор, дэс дараатайгаар байх зайлшгүй шаардлагатай байна. Жишээ нь, эрхтэн шилжүүлэн суулгах бөөрний төслийг хэрэгжүүлэхэд лабораторийн асуудлаас бусдыг нь төрөөс дэмжлэг аваагүй. Элэг шилжүүлэн суулгах баг 2007 онд байгуулагдаж, 2012 онд 2,6 сая төгрөгийн санхүүжилтээр багаж, тоног төхөөрөмжөө авсан. Харин ясны чөмөг, үүдэл эс суулгах баг 2012 онд гурван тэрбум төгрөгийн дэмжлэг авсан. Үүнээс хойш төрөөс дэмжлэг аваагүй байна. Мөн эрхтэн шилжүүлэн суулгах мэс засалд орж байгаа эмчлүүлэгчийн ар гэрээс бүх зардал гарч байгаа нь санхүүгийн маш том бэрхшээл болдог. Эрүүл мэндийн даатгалын санд хуримтлагдаж байгаа хувь хүн болон албан байгууллагуудаас орж байгаа мөнгө нь маш бага байдаг. Мөн манай улсын ДНБ-ний 4-5 хувь нь эрүүл мэндийн салбарт зарцуулагдаж байна. Гэтэл бусад орнууд ДНБ-ний 10-15 хувийг эрүүл мэндийн салбартаа зарцуулдаг байх жишээтэй. Тиймээс төрөөс энэ тал дээр тодорхой дэмжлэг үзүүлэх шаардлагатай байна.

Зохион байгуулагчдын зүгээс гадаадын зочид, төлөөлөгчдөд тусгайлан зориулсан өөр арга хэмжээ байгаа юу?

Энэ удаагийн хурлыг улсынхаа үндэсний их баяр наадмыг тохиолдуулан 7 дугаар сарын 9,10-ны өдрүүдэд зохион байгуулж байна. 7 дугаар сарын 11-ий өдөр наадмын нээлтийн үйл ажиллагаанаас эхлээд бүхий л урлаг соёлын хөтөлбөрүүдийг үзүүлж, танилцуулах төлөвлөгөөтэй байна.
Энэ удаагийн хурлыг улсынхаа үндэсний их баяр наадмыг тохиолдуулан 7 дугаар сарын 9,10-ны өдрүүдэд зохион байгуулж байна. Хуралд оролцох БНСУ, АНУ, Их Британи, ОХУ, БНХАУ, Энэтхэг зэрэг улсын 25 зочид, төлөөлөгчиддөө улсынхаа хөгжил, цэцэглэлт, ёс заншилыг танилцуулах зорилгоор 7 дугаар сарын 11-ий өдөр наадмын нээлтийн үйл ажиллагаанаас эхлээд бүхий л урлаг соёлын хөтөлбөрүүдийг үзүүлж, танилцуулах төлөвлөгөөтэй байна.

Та эрхтэн шилжүүлэн суулгах элэгний багийн дэд ахлагч. Таны бодлоор өнөөдөр эрхтэн шилжүүлэн суулгах мэс засал хөгжлийнхөө аль шатанд явж байна ?

Манай улсад анхны бөөр шилжүүлэн суулгах мэс заслыг 1996 онд профессор Л.Жамбалжав, Д.Гоош, Н.Одсүрэн, Г.Нямхүү, Б.Бямбадаш, н.Нарантуяа зэрэг эмч нарын бүрэлдэхүүнтэй хийж байсан. Тус мэс засал санасан хэмжээнд хүрээгүй. Ингээд арван жилийн дараа буюу 2006 онд бөөр шилжүүлэн суулгах мэс засал маш амжилттай хийгдсэн. Харин элэг шилжүүлэн суулгах баг 2007 онд байгуулагдаж, 2011 оноос хойш нийт элэг шилжүүлэн суулгах мэс заслыг 36 хүнд хийгээд байна. Харин ясны чөмөг шилжүүлэн суулгах мэс заслыг 4 хүнд хийгээд байна.

Манай улс эдийн засгийн хувьд хязгаарлагдмал бололцоотой, хөгжиж буй орны хувьд эрхтэн шилжүүлэн суулгах эмчилгээг эрүүл мэндийнхээ салбарт хөгжүүлсэн нь хамгийн том ололт юм. Манай улс дэлхийн элэг, бөөр шилжүүлэн суулгах мэс засал хийсэн 46 дахь, ясны чөмөг шилжүүлэн суулгасан эхний 20 орны тоонд багтаж байна.



Манай улс чамлахааргүй л амжилттай явж байгаа юм байна гэсэн сэтгэгдэл төрж байна.

Манай эмч мэргэжилтнүүд 20-оод жилийн өмнөөс өөрсдийн чин эрмэлзлээр дэлхийн эрүүл мэндийн салбарын хамгийн дээд оргил нь болсон эрхтэн шилжүүлэн суулгах эмчилгээг нэвтрүүлэн, Монгол улсынхаа эрүүл мэндийн салбарын салшгүй нэг хэсэг болгон хөгжүүлэхийг зорьж байна.
Өнөөдрийн амжилт бол эдгээр хүмүүсийн зүйн ёсны гавьяа юм. Харин эмч, мэргэжилтнүүдийн маань цалин, урамшууллын асуудал өнөөдөр үнэхээр анхаарах шаардлагатай байна. Цалин гэдэг бол хөдөлмөрлөснийхөө үр дүнд авч, хэрэгцээгээ хангаад, тодорхой хэмжээ нь хуримтлал болж үлдэх хэмжээний мөнгийг цалин гэж ойлгодог. Гэтэл бидний авч байгаа цалин маш бага, тэтгэмж хэлбэртэй л байна. Ядаж илүү цагийнх нь мөнгийг олгочихдог, урамшууллын систем нь тодорхой болчихвол энэ салбарт цаг наргүй зүтгэж байгаа эмч, мэргэжилтнүүдэд ихээхэн дэмжлэг болох юм. Эмч, мэргэжилтнүүд маань чин сэтгэлээсээ хөдөлмөрлөж, лааны гол шиг шатаж явдаг хүмүүс юм.

Өнөөдөр Эрхтэн шилжүүлэн суулгах төвийн үйл ажиллагааг УНТЭ өөрийн дотоод нөөц бололцоогоороо бүрэн хангаж байна. Эрхтэн шилжүүлэх төвийн үйл ажиллагааг нэг эмнэлэг нуруун дээрээ үүрэхээсээ илүү үндэсний хэмжээнд бүрэн иргэддээ бүрэн үйлчилдэг болоход төрөөс томоохон дэмжлэг хэрэгтэй байна. Ингэснээр олон хүмүүсийн амьдралын чанарыг сайжруулж, дэлхийн шилдэг инноваци, технологиудыг нутагшуулан илүү олон хүнийг эрүүл саруул болгох боломж бүрдэх юм.

Цаг уурын байгууллагаас ирүүлсэн мэдээгээр 07 дугаар сарын 06, 07-ны өдөр төв, говийн аймгуудын зарим газар, зүүн аймгуудын нутгаар дуу цахилгаантай усархаг аадар бороо орохоор байна.

Түүнчлэн хэт халуун өдрүүд үргэлжилж байгаа тул ард иргэд амралт чөлөөт цагаараа гол устай газар бараадаж, анхаарал болгоомж алдан усанд осолдох эрсдэлийг дагуулж байна. Тиймээс өнөөдөр Онцгой байдлын ерөнхий газраас хэвлэлийн бага хурал зарлаж, цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл хийлээ.

Хэвлэлийн бага хуралд ОБЕГ-ын Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх газрын дарга, онцгой байдлын хурандаа Б.Ууганбаяр, Гамшгийн шуурхай удирдлагын газрын дарга, онцгой байдлын хурандаа Б.Мандахгэрэл, Гал түймэртэй тэмцэх газрын мэргэжилтэн, ахмад С.Галтзул нар оролцсон юм.



Өнөөдрийн байдлаар гол, мөрөн, нуур, цэвэр, бохир усны шугам, тогтоол ус, худгийн ус зэрэгт 13 аймгийн 31 сум, нийслэлийн 4 дүүрэгт 58 хүн амь насаа алдсаны 12 нь бага насны хүүхэд байна.

Бага насны хүүхдийг гол, усны орчим орхиод эцэг эхчүүд архидан согтуурдаг, хүүхэд, залуучууд сэрүүцэх болон тоглох зорилгоор ус руу ордог, гол, усанд орох үедээ согтууруулах ундаа хэрэглэж өөрийгөө болон бусдыг хянах чадвараа алддаг зэрэг олон шалтгааны улмаас усанд осолдох, амь насаа алдах тохиолдол сүүлийн өдрүүдэд нэмэгдэх хандлагатай байна.

Усны ослоор амь насаа алдсан иргэдийн тоог өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 31-ээр буюу хоёр дахин өссөн үзүүлэлттэй байгаа юм.

Түүнчлэн Үндэсний их баяр наадмаар олон хоног амралтын өдрүүд тохиох тул иргэд, аж ахуйн нэгж байгууллага, хамт олон амралт, чөлөөт цагаа өнгөрүүлэхдээ гол, усны ойролцоо амарч зугаалахгүй байх, бага насны хүүхдэд тавих хараа, хяналтаа сайжруулах, голын эрэг дагуу хүүхдийг явуулахгүй, тоглуулахгүй байх, тээврийн хэрэгслийн жолооч нар баталгаатай зам, гүүрээр зорчиж гол усанд унах, осолдох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэхийг онцгойлон анхааруулж байна.





ОЙ, ХЭЭРИЙН ГАЛ ТҮЙМРИЙН НӨХЦӨЛ БАЙДЛЫН ТАЛААР

Улсын хэмжээнд 2017 оны 07 дугаар сарын 06-ны өдрийн байдлаар нийслэл Улаанбаатар хотод 16 удаа, Архангай, Баян-Өлгий, Булган, Дорнод, Завхан, Сүхбаатар, Сэлэнгэ, Төв, Ховд, Хөвсгөл, Хэнтий аймгийн 51 суманд119 удаа, нийт 135 удаагийн ой, хээрийн гал түймэр гарч /урьдчилсан байдлаар/ 38821.3 га ой, 27687 га хээр, нийт 66508,3 га талбай түймэрт өртсөн байна. Үүнийг өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад гарсан түймрийн тоо 33-аар буюу 30 хувиар өссөн, шатлагад өртсөн ойн талбай 17478 га буюу 81 хувиар өссөн, хээрийн талбай 507349 га буюу 1 дахин буурсан үзүүлэлттэй байна.

135 удаагийн эдгээр гал түймрийг унтраахад /давхардсан тоогоор/ Онцгой байдлын байгууллагаас 2225 албан хаагч, 240 автомашин, Хилийн цэргийн анги, байгууллагаас 203 албан хаагч, 13 автомашин, Зэвсэгт хүчний анги, байгууллагаас 388 албан хаагч, 22 автомашин, Цагдаагийн байгууллагаас 36 албан хаагч, 2 автомашин, орон нутгаас 3406 иргэн, 360 автомашин, 55 мотоцикль тус тус дайчлагдан нийт 6258 хүн, 637 автомашин, 55 мотоцикль, техник хэрэгсэл, 161 морьтойгоор ажилласан.

Өнөөдрийн байдлаар:

Цурманд оруулсан: Сэлэнгэ аймаг Ерөө суманд 1 түймэр, Дорнод аймгийн Баян-Уул суманд 1, нийт 2 түймрийг цурманд оруулсан.

Асаж байгаа: Сэлэнгэ аймгийн Ерөө суманд 2 түймэр асаж байгаа байдалтай байна.

Дээрх түймрүүд дээр онцгой байдлын байгууллагаас 40 алба хаагч, 4 автомашин, орон нутгаас 56 иргэн, 8 автомашин нийт 96 хүн, 1 нисдэг тэрэг, 12 автомашин ажиллаж байна гэж Онцгой байдлын ерөнхий газраас мэдээллээ.

Өвлөөс хойш илт уруудаж 2350 төгрөгөөс доошлоод байсан ноён долларын ханш ойрын өдрүүдэд огцом өслөө. Өчигдөр гэхэд л долларын ханш 2883-2990 төгрөгт хүрээд байсан бол өнөөдрөөс 2400-ын босго даваад байна.

Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн урьдчилсан дүн гарснаас хойш Монголын бондын үнэлгээ Хонконгийн хөрөнгийн бирж дээр 1.03 центээр буурч 109.7 ам.доллар болсныг “Блүүмберг” мэдээлсэн. Монголд хамааралтай компаниудын ч хувьцааны ханш уруудаж эхэлснийг хэвлэлүүд онцолж байсан юм. Гадаад зах зээлд ийм доргилт үүсгэсэн шигээ дотоод зах зээлд ч нөлөөлж эхэлжээ.

АН-аас Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигч Х.Баттулга ард түмний өр тэглэх амлалт өгсөн нь эдийн засаг, санхүүгийн шинжээчдээс онцмуу үнэлгээ авсан. Тэгвэл энэхүү бүтэшгүй амлалт долларын ханшийг өсгөх гол шалтгаан болоод байна. Банкуудын баланс дахь нийт зээлийн хэмжээ 12 их наяд төгрөг. Үүнээс иргэдийн зээл нь 47 хувь буюу 5.6 их наяд төгрөг. 5.6 их наяд хүртэлх төгрөгийг төлөх эх үүсвэр Засгийн газарт байхгүй. Банкууд төлбөрийн чадваргүй болж, улмаар арай дээрдэж байгаа эдийн засгаа бүрмөсөн сүйрүүлнэ гэж эдийн засагчид тайлбарласаар байна. Популизмын өртөг ийм л аюултай бөгөөд хохирол нь ард иргэдийн амьдралд сүүдрээ тусгадаг нь үнэн. Харамсалтай нь хууль зөрчсөн энэ амлалтын гор долларын ханшийг хөөрөгдөөд байна.

Ер нь улс төрийн тогтвортой байдал хамгийн чухлыг ханшийн савалгаа сануулж байна.

Манай улсын урдаа барьдаг том эмнэлэгүүдийн нэг бол УНТЭ. Тус эмнэлэг нь Монголдоо эрхтэн шилжүүлэн суулгалтыг нутагшуулсан гавьяатай байгууллага. Үүний ачаар бид боломж бололцоогоороо эх орондоо элэг, бөөр, чөмөг, үүдэл эс суулгах мэс засалд орж амьдралын сайн сайхантай учран золгож байна. Тэгвэл томоохон мэргэжлийн баг, хамт олныг удирдаж буй УНТЭ-ийн ерөнхий захирал, Анагаах ухааны доктор, Профессор Б.Бямбадоржтой ярилцлаа.

Дэлхий нийтийн анагаах ухаанд хандах хандлага эрчимтэй өөрчлөгдөж байна. Энэ өөрчлөлтийн талаарх таны бодлоос ярилцлагаа эхлүүлье.

Орчин үеийн анагаах ухаан технологийн шинэчлэл, инновацийн асар их дэвшилттэй хувьсгалын эрин үед явж байна. Юуны өмнө 1990-ээд оны сүүлээр дэлхийн бүх эрүүл мэндийн салбар төсвөөс хамаарсан байдалтай байсныг 20-иод жилийн өмнөөс Тайланд, Солонгос зэрэг орнууд эрүүл мэндийн байгууллага гэдэг бол урьдчилан сэргийлэх, хүн ардыг эрүүл байлгахад туслагч юм байна гэдгийг олж харсан.

Тиймээс “ Health industry буюу Эрүүл мэндийн үйлдвэрлэл” гэсэн салбар руу шилжих нь зүйтэй байлаа. Ингэснээр эрүүл мэндийн салбар өөрөө эдийн засгийн үйлдвэрлэгч сектор дотор тодорхой хэмжээний орон зай эзлэх болсон. Өөрөөр хэлбэл улсаа тэжээдэг болсон гэсэн үг. Эрүүл мэндийн салбар урьдчилан сэргийлэх, эмнэлзүйн тусламж үйлчилгээ гэсэн хоёр хэсэгт хуваагддаг. Урьдчилан сэргийлэхийн хувьд нийгмийн эрүүл мэнд чиглэл рүүгээ буюу тамхи татуулахгүй байх, агаарын бохирдол гэх мэтчилэн өвдөхөөс нь өмнө урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагаа. Энэ нь эдийн засгийн асар их үр өгөөжтэй байдаг.

УНТЭ бол манай улсын урдаа барьдаг томоохон эмнэлэгүүдийн нэг.

Манай эмнэлэг хоёр том зорилт тавиад ажиллаж байна. Нэгдүгээрт, орчин үед дурангийн, эд эсийн түвшний оношлогоо зэрэг нь өвчнийг эрт үед нь илрүүлж, эмчилгээ хийснээр хүнд 20-30 жилийн нас бэлэглэж байна. Бид ард түмэндээ ийм бололцоог нээж өгөхийг зорьж байна.

Хоёрдугаарт, манайхан урьдчилан сэргийлэх үйлчилгээнд жилдээ нэг удаа хамрагдаад хэвшсэн хэдий ч дэлхийн жишигт нийцсэн техник технологийн дэргэд гологдож байна. Мөн ард иргэдийг урьдчилан сэргийлэх оношилгоонд хамруулдаг болгохын тулд зөв менежмент хэрэгтэй байна. Ингэж чадвал эмнэлгүүд төсвөөс хараат бус байж үйлдвэрлэгч болох боломжтой болно. Тиймээс бид ийм системийг бий болгохыг зорьж байна.

УНТЭ-ийн гол амжилттай ажлуудын нэг бол Эрхтэн шилжүүлэн суулгалтыг эх орондоо нутагшуулах ажлыг идэвхтэй хийж байгаа явдал юм. Өнөөдрийн байдлаар эрхтэн шилжүүлэн суулгалт олон улстай хөл нийлүүлж чадаж байгаа юу?

Бид 2004 оноос хойш зорилт тавин 10 гаруй жилийн хугацаанд эрхтэн шилжүүлэн суулгах технологийг нутагшуулахаар ажиллалаа.
Эрхтэн шилжүүлэн суулгалтын гол технологи нь инноваци юм. Бид 2004 оноос хойш зорилт тавин 10 гаруй жилийн хугацаанд эрхтэн шилжүүлэн суулгах технологийг нутагшуулахаар ажиллалаа. Анх эрхтэн шилжүүлэн суулгах технологийг нэвтрүүлэх үед эхо, дуран, рентгений машин, лаборатори, ариутгал гээд шаардлага хангахгүй байсан хэдий ч том зорилгынхоо төлөө бид хичээж, ажил болгож чадсан.

Тухайлбал, бөөр шилжүүлэн суулгах хагалгааг анх хийснээсээ хойш таван жил болсны дараа элэг шилжүүлэн суулгах технологийг эхэлдэг улс ховор. Вьетнам манай улс хоёр элэг шилжүүлэн суулгах төслийг зэрэг эхлүүлж байсан. Вьетнам хоёр л хагалгаа хийсэн байхад манай улсын хувьд 35 хагалгаа хийж, дараагийн үе шатруугаа орцон явж байна.

Бид ХХI зууны технологи, шинэчлэлээс хоцрохгүйг хичээж байна. Энэ хугацаанд менежментийн баг, хамт олонтойгоо зорилгынхоо төлөө амжилттай ажиллаад явж байна.
Тиймээс дэлхийн бусад орнууд мэргэжил нэгтнүүд Монголыг дэмжиж, биднийг ажлыг сайнаар үнэлдэг болсон. Энэ утгаараа бид дараа үеийн шинэ технологи болох цусны үүдэл эс, чөмөг шилжүүлэн суулгах технологи руу орцон явж байна. Энэ нь эрхтэн солихоос гадна яваандаа эрхтэнийг бус эрхтэний үүдэл эсийг эмчлэх, хийх боломжийг хайж, цусны хавдартай хүмүүсийн үүдэл эсийг эмчлэх технологийг ашиглаад явж байна. Бид ХХI зууны технологи, шинэчлэлээс хоцрохгүйг хичээж байна. Энэ хугацаанд менежментийн баг, хамт олонтойгоо зорилгынхоо төлөө амжилттай ажиллаад явж байна.

Эрхтэн солих, шилжүүлэн суулгах асуудлыг дагаад Донорын тухай хуулийн зохицуулалт яригддаг. Манай улсын хувьд энэ салбарын хууль эрх зүйн орчин хэр боловсронгуй болж байна вэ?

Монгол Улсад донорын тухай хуулийг анх 2000 онд батлуулж байсан. 2012, 2017 онуудад уг хуулийг шинэчлэн батлах багт орж ажилласан. Яагаад Донорын хуулийг богино хугацаанд өөрчилж байна вэ гэхээр дэлхийн технологи, инноваци хурдтай өөрчлөгдөж байгаа учраас хууль, эрх зүйн зохицуулалтыг сайжруулах шаардлагатай гардаг. Түүнээс биш муу хууль хийчээд өөрчлөөд байгаа юм биш. Шинэ шинэ инноваци гарч ирэхээр дараа дараагийн үйл ажиллагааг зохицуулахын тулд эрх зүйн зохицуулалт хийхээс аргагүй байдалд орж байна.

Мөн өөрийн оронд хагалгаа хийлгээгүй ч гадаадад хагалгаа хийлгэсэн хүмүүсийн эмчилгээний боломж нөхцөлийг бүрдүүлэх, дараа нь өөрсдөө хагалгаа хийхэд эмчилгээ амжилттай болох үндэс нь дархлаа дарангуйлах эм байдаг учраас Монгол Улсын төсвөөс тус эмийг үнэ төлбөргүй даадаг болгосон нь маш том ажил болсон. Үүнийг шийдсэнээр бусад орнуудын дунд сайн жишээ болж байна.



Дээр таны ярьсан эрхтэн шилжүүлэн суулгах ажлыг Монголд турших, нутагшуулах, хууль эрх зүйн орчныг сайжруулах зэрэгт ямар нэгэн санхүүгийн дэмжлэг туслалцаа авдаг донор байгууллагууд бий юү?

Английн профессор Маурис Слапак, Олон улсын DHL компаний захирал Ален Дэвид гэсэн хоёр хүнтэй танилцсаны үр дүнд бөөр шилжүүлэн суулгах хагалгааг 100 хувь тэдний менежмент, зөвлөгөө, хандив тусламжаар Монгол улсад эхлүүлсэн.
Бидний дараагийн том дэвшил бол сайн түншээ олж ажилласан явдал юм. УНТЭ-т гадаадын ямар нэгэн төсөл, төрөөс тусгайлан зориулсан прожект бас байхгүй. Бид хамтын ажиллагааны найрсаг харилцааны үр дүнд 3 том түншийг олж чадсан. Үүнд Английн профессор Маурис Слапак, Олон улсын DHL компаний захирал Ален Дэвид гэсэн хоёр хүнтэй танилцсаны үр дүнд бөөр шилжүүлэн суулгах хагалгааг 100 хувь тэдний менежмент, зөвлөгөө, хандив тусламжаар Монгол улсад эхлүүлсэн.

Мөн ариутгалын евро, герман стандартаар манай ариутгалын тасагтоноглогдсон. Түүнчлэн АСАН анагаах ухааны төвийн Элэг шилжүүлэн суулгах төвийн захирал профессор Ли-тэй холбогдож Элэг шилжүүлэн суулгах хагалгааг хийгээд явж байна. Таван жилийн гэрээтэй байсан. Энэ жил гэрээний хугацаа дууссан ч таван жилийн туршидтэдний сангаас нэг сая долларын цуврал хамтарсан хагалгаа хийсэн байна. Мөн манай эмч нар багаараа очиж ажиллах, сургалтад хамрагдах зэрэг нөхцөлийг бүрдүүлж өгсөн.

Үүдэл эс, чөмөг шилжүүлэн суулгах хагалгааг хийхэд танай эмнэлэг 100 хувь өөрсдийн санаачилгаар хийсэн гэж байсан?

Тэр үнэн. Манай эмнэлэг санаачилан чөмөг болон цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах төсөлд Католикийн “Гэгээн Мария” эмнэлэгтэй хамтран ажиллаж байна. Энэ нь өөрөө маш том харь технологи учраас төслийг хэрэгжүүлэхдээ яг тэр анагаах ухааны төвд хэрэглэж байгаа технологи, тоног төхөөрөмжийг өөрийн эмнэлэгт суурилуулсан.

Ингэснээр тухайн тоног төхөөрөмж дээр ажиллах техникч, эмч нар энд ирээд өөр брэндийн тоног төхөөрөмжийг тохируулах, дахин сургалт авахгүйгээр ажиллах давуу талтай.

Мөн энэ байгууллагын удирдлагын хувьд сургалтанд явсан эмч, мэргэжилтнээсээ шинэ мэдээ, мэдээлэл сонсч, тэдэнтэй нэг ойлголттой болохоос гадна олон улсын хуралд оролцож зөвлөгөө аван санаа авч, хэрэгжүүлж болохуйц зүйлсийг судлан тархиа цэнэглэж байна. Ингэснээр зөв цагт нь зөв шийдвэр гаргах, зөв менежмент хийхэд хэрэг болдог юм. Аливаа юмыг санаачлаад орхих гэхээсээ илүү эмнэлэгийн зүгээс төлөвлөгөө болгож, эмнэлэгийн менежментийн баг ажил болгоод явдаг системээр бид ажиллаж байна.

Ингэснээр манай эмнэлэг зөвхөн элэг, бөөр, ясны чөмөг суулгах технологийг нэвтрүүлээд зогсохгүй өндөр хөгжилтэй орнуудын эмнэлгийн дотоод зохион байгуулалт, халдвар хамгаалалт, удирдлага зэргээс суралцаж, сургалтын эмнэлгийн сонгодог загварыг хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.

Мэдээллийн эрин зуунд та удирдлага хүний зүгээс хийж буй ажлаа олон нийтэд хүргэх талаас нь ямар ажлууд хийж байна вэ?

Дөрвөн жилийн өмнө УНТЭ-ийн “Шинэ технологи инновацийг сурталчилах өдөрлөг”-ийг хагалгааны өрөөнд нээлттэй зохион байгуулж, сэтгүүлчид, удирдлагуудад танилцуулж байсан.
Энэ мэтчилэн олон ажлуудыг хийгээд зогсохгүй тухай бүрт нь олон түмэнд мэдээлэх, хүргэх ажлуудыг зохион байгуулдаг. Дөрвөн жилийн өмнө УНТЭ-ийн “Шинэ технологи инновацийг сурталчилах өдөрлөг”-ийг хагалгааны өрөөнд нээлттэй зохион байгуулж, сэтгүүлчид, удирдлагуудад танилцуулж байсан. Мөн эмнэлгийн 90 жилийн ойн хүрээнд олон улсын хэмжээнд эрдэмтдийг урьж “эрхтэн шилжүүлэн суулгалтын анхдугаар конгресс”-ийг зохион байгуулж, цаашид хоёр жил тутамд зохион байгуулахаар төлөвлөж байсан. Үүний дагуу энэ жил уг олон улсын их хурлыг зохион байгуулах гэж байна. Бид өөрсдөө олон улсын хуралд оролцож, ажлаа танилцуулж зөвлөгөө авдаг хэдий ч учир дутагдалтай байдаг. Харин энэ салбарын гол төлөөлөгчдийг өөрийн оронд урьж, өөрсдийн соёлыг үзүүлэхээс гадна өргөн хүрээг хамарсан сэдвүүдээр өөрсдөө илтгэл тавиад зөвлөгөө авна гэдэг бол илүү үр дүнтэй, ажлаа сайжруулах бас нэгэн боломж юм. Илтгэлүүд бүгд англи, монгол хэл дээр зэрэг явагдана. Хурлын бэлтгэл ажил нэлээд сайн хангагдсан байгаа.

Эрхтэн шилжүүлэн суулгах талаар хамгийн сүүлийн үеийн шинэлэг мэдээллүүдээс манай уншигчидтай хуваалцаач?

Мөн бөөр шилжүүлэн суулгах 100 дахь хагалгаа буюу амьд донороос бөөр шилжүүлэн суулгах хагалгааг Монгол Улсын Засгийн газарт хүлээлгэн өгсөн.
Мөн бөөр шилжүүлэн суулгах 100 дахь хагалгаа буюу амьд донороос бөөр шилжүүлэн суулгах хагалгааг Монгол Улсын Засгийн газарт хүлээлгэн өгсөн. Үүнээс хойш жил бүр 20 хүнд бөөр шилжүүлэн суулгана гэсэн төлөвлөгөөтэй төсвийн зардалдаа оруулж өгсөн. Харин элэг болон ясны чөмөг суулгах хагалгааг технологи шилжүүлэх төслийн хүрээнд ажиллаж байна.

Эрхтэн шилжүүлэн суулгах эмчилгээний технологийг зөвхөн эмч хагалгааг хийдэг бус технологийг худалдан авах, тоног төхөөрөмжийн засвар, эм эмнэлгийн хэрэгслийн худалдан авалт, захиалга, гэрээ нийлүүлэлт, цахилгаан сантехникийн найдвартай байдал, ариутгалын найдвартай байдал зэрэг ажлууд бүгд цогц болж байж өдөр тутмын үйл ажиллагаа хэвштэл тодорхой хугацаа хэрэгтэй байдаг. Үүний дараа тусгайлан хүлээн авч Монгол Улсын Засгийн газар, ЭМЯ-нд хүлээлгэн өгч төсөвтөө суулгадаг.

Донорын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг УИХ-д өргөн барьж, бусад донор эмнэлгүүд, төр захиргааны байгууллага, олон нийттэй хэрхэн хамтран ажиллах вэ гэдэгт цоо шинэ тогтолцоог бий болгох чиглэлээр ажиллаж байна.
Өнгөрсөн оны 12 дугаар сараас өөр нэгэн шинэ төсөл буюу тархины үхэлтэй донороос эрхтэн шилжүүлэн суулгах төслийг эхлүүлсэн. Энэ нь эрхтэн шилжүүлэн суулгалт хоёр дахь шатандаа орж байна гэсэн үг. Уг ажлын хүрээнд Донорын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг УИХ-д өргөн барьж, бусад донор эмнэлгүүд, төр захиргааны байгууллага, олон нийттэй хэрхэн хамтран ажиллах вэ гэдэгт цоо шинэ тогтолцоог бий болгох чиглэлээр ажиллаж байна. Ер нь эрхтэн шилжүүлэн суулгалтын байгууллага болон эмнэлэг бол донорын талаар, донортоо хандаж дэмжлэг үзүүлдэг, нийгэмд донорын талаар зөв ойлголт өгөх зэрэг үйл ажиллагааг зохион байгуулах хэрэгтэй. Үүнтэй холбоотойгоор бид эрхтэн шилжүүлэн суулгуулсан иргэдийн дунд спортын тоглолтыг хоёр удаа зохион байгуулсан. Энэ нь зөвхөн эрхтэн шилжүүлэн суулгуулсан хүмүүс хоорондоо спортын төрлүүдээр өрсөлддөг. Ингэснээр ард түмэн олон нийтэд донорын талаар зөв мэдээлэл өгөхөөс гадна бидний эмчилгээний чанарыг илтгэх нэг хэлбэр болдог.

Өнөөдрийн байдлаар зургаан тархины үхэлтэй донороос 12 бөөр, нэг элэг шилжүүлэн суулгасан байна. Нэг тархины үхэлтэй донороос гурван хүний амийг аврах боломжтой байдаг.
Мөн эрхтэн шилжүүлэн суулгуулсан хүмүүсийг жил болгон эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулж, нэг өдрийн өдөрлөг зохион байгуулдаг. Өнөөдрийн байдлаар зургаан тархины үхэлтэй донороос 12 бөөр, нэг элэг шилжүүлэн суулгасан байна. Нэг тархины үхэлтэй донороос гурван хүний амийг аврах боломжтой байдаг. Үүнтэй холбогдуулан зүрх шилжүүлэн суулгах туршилтын мэс заслыг амьтан дээр хийсэн. Цаашлаад эм тарианы хангалт, тоног төхөөрөмжөө бэлтгээд, шаардлагатай стандарт, удирдамжуудаа боловсруулаад явж байна. Ингэснээр зүрх болон нойр булчирхай, уушиг шилжүүлэн суулгах мэс заслыг хийдэг болох боломж ойрхон байна. Энэ ажлыг хэрэгжүүлэхэд УИХ-д өргөн барьсан Донорын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга чухал ач холбогдолтой бөгөөд эрхтэн шилжүүлэн суулгалтыг зохицуулдаг тусгай нэгж ЭМЯ-ны харьяанд ажилладаг болно. Өөрөөр хэлбэл олон улсад эрхтэн шилжүүлэн суулгах хагалгаа хийдэг байгууллага өөрөө ийм ажлуудыг хийж болдоггүй. Ёс зүйн хувьд ч тэр, эрх зүйн хувьд ч тэр. Үүнийг ЭМЯ-ны шууд харьяаны Эрүүл мэндийн хөгжлийн үндэсний төв байгуулагдаж зохицуулалт хийх, мэдээллийн сан бүрдүүлэх зэрэг төрийн өмнө хүлээсэн ажлыг хийх зохицуулалттай болж байна. Ингэснээр эрхтэн шилжүүлэн суулгах хагалгаа бол нэг эмнэлгийн ажил бус улсын хэмжээний байгууллагын хамтын ажил болж өргөжиж улмаар олон хүнд амьдрал бэлэглэх шинэ систем нээгдэх юм. Энэ талаар олон улсын хуралдаан дээр түлхүү яригдана.

Улсын Дээд шүүх 2017 оны эхний хагас жилийн байдлаар эрүү, иргэн, захиргааны нийт 1619 хэрэг хүлээн авч, шүүх хуралдаанаар 1364 хэрэг хянан шийдвэрлэжээ. Шүүх хуралдаанаар хянан шийдвэрлэсэн хэргийн 67 хувь нь иргэний, 13.1 хувь нь эрүүгийн, 19.9 хувь нь захиргааны хэрэг байна.

Алдарт бөх Али Алиевын нэрэмжит эрэгтэйчүүдийн ОУТ ОХУ-ын Каспийск, эмэгтэйчүүдийн Польшийн нээлттэй тэмцээн Варшавт ирэх амралтын өдрүүдэд болно. Тус тэмцээнд оролцох баг тамирчид ОХУ болон Польш улсыг зорилоо. Дагестанд 57 кг-ын жинд ОУХМ Занданбудын Занабазар (Арслан), 61 кг-д Түмэнбилэгийн Түвшинтулга (Аваргууд), 65 кг-д Нармандахын Лхамгармаа (Алдар), 70 кг-д гавьяат тамирчин Ганзоригийн Мандахнаран (Алдар), 74 кг-д ОУХМ Доржваанчигийн Гомбодорж (Сүлд), 86 кг-д Оргодолын Үйтүмэн (Алдар), 97 кг-д спортын мастер Чинбатын Алтангэрэл (Аварга) нар дасгалжуулагч ОУХМ Буянжавын Батзориг, олон улсын гуравдугаар зэргийн шүүгч Батновын Эрдэнэболдын хамт оролцохоор явсан юм. Харин Польшийн нийслэлд 48 кг-д ОУХМ Эрдэнэсүхийн Нарангэрэл (Хангарьд), 53 кг-д Ганбаатарын Отгонжаргал (Алдар), 55 кг-д Эрхэмбаярын Даваачимэг (Хилчин), 60 кг-д Баатаржавын Шоовдор (Хилчин), 63 кг-д Пүрэвдоржийн Орхон (Алдар), 75 кг-д Ган-Очирын Уртнасан (Хилчин), гавьяат дасгалжуулагч Цэрэнбаатарын Хосбаяр, ОУХМ Өлзийбаярын Ууганбаяр, олон улсын хоёрдугаар зэргийн шүүгч Алтангэрэлийн Батмөнх нарын хамт оролцохоор өчигдөр эх орноосоо мордлоо.