Монгол Улс дахь АНУ-ын ЭСЯ-ны Олон нийттэй харилцах алба 2018-2020 оны Fulbright Student Fellowship хөтөлбөрт өргөдөл хүлээж авч эхэлжээ. Олон улсад алдартай уг хөтөлбөр тэтгэлэгт шалгарсан хүний суралцах хугацаан дахь бүх төлбөрийг бүрэн хариуцдаг.
Тэтгэлэгт хөтөлбөрт оролцогчдод тавигдах шаардлага:
-Монгол Улсын иргэн байх.Монгол Улсад амьдардаг байх
-Бакалавр, түүнтэй дүйх зэрэгтэй байх
-Багадаа 1.5 жил ажилласан туршлагатай байх
-Англи хэлний шалгалтын оноотой байх. Хамгийн багадаа IBT-90, PBT/IPT-575, IELTS-7.00 оноо авсан байх зэрэг шаардлагуудтай.
Сонгон суралцах боломжтой мэргэжлүүд:
-Урлаг, урлагийн менежмент
-Биологи
-Бизнес
-Харилцаа
-Эдийн засаг
-Инженер
-Англи хэл
-Жендер, эмэгтэйчүүдийн судлал
-Түүх
-Олон улсын харилцаа
-Сэтгүүл зүй
-Хууль
-Утга зохиол
-Сэтгэл судлал
-Олон нийтийн удирдлага
-Улс төрийн шинжлэх ухаан
-TESOL
-Театр
-Хот төлөвлөлт
-Малын эмч
Дээр дурдаагүй мэргэжлээр сурахыг хүсч буй бол IBT-80, PBT/IPT-550, IELTS-6.5 оноо багадаа авсан байх шаардлагатай. Англи хэлний шалгалтын онооны хавсралтгүйгээр уг тэтгэлгийн өргөдөл хүчингүй болохыг анхаарна уу. Өргөдлийн маягтыг бүрэн бөглөсөн эсэхээ сайтар шалгах хэрэгтэй ба бичиг баримтынхаа эх хувийг хавсаргахгүй. Таны илгээсэн бичиг баримт, мэдээлэл бүхий өргөдлийг буцаахгүй юм.
Өргөдөлд шаардагдах зүйлс:
1,Сүүлийн зургаан сарын дотор авахуулсан 3x4 харьцаатай цээж зураг
2,Академик болон мэргэжлийн чадварыг тань үнэлсэн хоёр хүний тодорхойлолт захидал-Уг захидал нь англи хэлээр бичигдсэн байх шаардлагатай.
-Эсвэл захиагаа баталгаат орчуулгын газраар орчуулуулан хавсаргасан байхыг шаардана.
-Захиаг цахим шуудангаар хүлээж авахгүй. Гэхдээ тодорхойлолт захиа гаргаж буй хүн нь гадаадад байгаа тохиолдолд цахим шуудангаар хүлээж авч болох ба энэ тохиолдолд Adobe (.pdf) өргөтгөлтэй байх ёстой. Захианд ажлын газрын хаяг, утасны дугаар, цахим шуудангийн хаяг зэрэг багтана.
3. Эссэ бичих
-1-2 хуудаст багтаан англи хэл дээр эссэ бичих. Үүнд:
-Яагаад АНУ-д сурах хүсэлтэй буйгаа,
-Суралцсаныхаа дараа юу хийхээр төлөвлөж буй тухайгаа бичнэ.
4. Их сургууль төгссөн дипломны баталгаажуулсан хуулбарыг албан ёсны орчуулгын хамтаар хавсаргах
5. Нийгмийн даатгалын дэвтрийн баталгаат хуулбар (Багадаа 1.5 жил нийгмийн даатгал төлсөн байх)
6. IBT, TOEFL, IELTS-ийн албан ёсны онооны баталгаат хуулбар
Анхаарах зүйлс:
-Өргөдөлд дурдагдсан бүх асуултад хариулах. Хариулт бичихгүй хэсгээ хоосон орхиж болохгүй. Хариулахгүй тохиолдолд N/A тэмдэглэгээ тавих хэрэгтэй.
-Бүх асуултад үнэн зөв хариулах. Эссэгээ өөрийн ажлын туршлага, үзэл бодолдоо тулгуурлан өөрийн бодлоор бичих.Хэн нэгний хэлсэн үгийг ашиглах тохиолдолд заавал тухайн хүний нэр, эх сурвалжийг дурдана. Худал мэдээлэл дурдсан, хэн нэгний материалыг ашигласан тохиолдолд тухайн өргөдлийг шууд хүчингүй болгоно.
-Зөвхөн дурдсан материалуудыг бүрдүүлэх. Нэмэлт материал хавсаргах шаардлагагүй.
Өргөдөл хүлээж авах сүүлийн хугацаа: 2017.03.27

САМСУНГ S7, S7 Edge-ийн хэрэглэгчид анхаарлаа хандуулаарай. Бид танд утсаа илүү ухаалгаар ашиглахад тань тус болох зөвлөмжүүдийг бэлтгэн хүргэж байна.
1. ШУУД БИЧЛЭГ ЦАЦАХ

Galaxy S7, S7 Edge-ийн камернаас Youtube суваг дээр Live Stream буюу шууд бичлэг цацах боломжтой. Шууд бичлэгийг олон нийтэд харагдахаар эсвэл цөөн тооны хүмүүст харагдахаар тохируулж болох бөгөөд үзэх холбоосыг нь бусадтай хуваалцах боломжтой.
Live Broadcast буюу шууд бичлэгийг идэвхжүүлэхийн тулд Camera > Modes > Live Broadcast руу орно.
2. ЦЭНЭГ ХЯНАХ ДЭЛГЭЦ

Цэнэг хянах дэлгэц буюу Battery Monitor-ийг ажиллуулснаар, таны 7 хоногийн хэрэглээний дунджаар тооцоолж гаргасан цэнэг дуусах хугацаа болон ямар аппликэйшнүүд таны утасны цэнэгийг илүү их хэрэглэж байгааг харуулдаг учраас тэдгээр аппликэйшнүүдийг унтрааж, утасныхаа цэнэгийг илүү удаан хадгалахад тусалдаг.

Идэвхжүүлэхийн тулд Settings > Battery > Battery Usage руу орно.
3. ИЛҮҮ БОЛОМЖТОЙ SCREENSHOT

Screenshot зөвхөн дэлгэцийн хэмжээгээр хязгаарлагддаг цаг ард хоцорсон. Та Samsung S7, S7 Edge-ийн Capture more тохиргоог ашиглан илүү урт Screenshot-ууд хийх боломжтой. Жишээ нь урт веб хуудсыг бүхэлд нь Screenshot хийх хэрэгтэй бол screenshot хийдгээрээ Home товчлуур болон Түгжээний товчлуурыг зэрэг дарна. Ингэснээр дэлгэцийн доод талд сонголтууд гарч ирнэ.
Өөрийн хүссэн хэсэг хүртлээ “Capture more”-ийг товшиж дэлгэцээ доош нь гүйлгэнэ. Авсан зургаа дараа нь Crop хийж хэрэгтэй хэсгээ тастаж авах боломжтой.
4. УХААЛАГ ТҮГЖЭЭ

Та өөрийн Galaxy S7-оо ямар нэг төхөөрөмжтэй Bluetooth-ээр холбоход, тухайн төхөөрөмжийг “Trusted Device” буюу “Итгэж болох төхөөрөмж”-өөр бүртгэх үү гэж асуудаг. Хэрвээ бүртгэж авсан бол таныг тухайн төхөөрөмжтэй холбогдсон үед (машинд эсвэл гэртээ г.м) утас автоматаар түгжээгээ тайлдаг. Ингэснээр та машин барьж байхдаа байн байн утасныхаа түгжээг тайлах шаардлагагүй болно. Таныг машинаасаа эсвэл гэрээсээ гармагц утас өөрөө түгжигдэнэ.

Тохиргоог идэвхжүүлэхийн тулд Settings > Lock Screen and Security > Secure Lock Settings > Smart Lock руу орно.
5. УТАСНААСАА ХЭВЛЭХ

Та Samsung S7, S7 Edge дээрээ Microsoft Office ашиглан бичиг баримт хэвлэх боломжтой. Хэвлэх тохиргоог идэвхжүүлэхийн тулд Setting > More Connection Settings > Printing > Download Plugin руу орно. Тэндээс та Google Play Store-ийн аппликэйшн татах хэсэг рүү чиглүүлэгдэх бөгөөд өөрийн принтерт таарах аппликэйшнийг татаад л болоо. Дараагийн удаа юм хэвлэх шаардлага гарвал, гар утсаа ашиглах боломжтой боллоо!
6. ЯАРАЛТАЙ ТУСЛАМЖИЙН МЕССЕЖ

Яаралтай тусламж хэрэгтэй болсон үед таны утас танд тусалж, таны сонгосон хүмүүст мэдээлэл хүргэхэд тусална.
Яаралтай тусламжийн мессежийг асаахын тулд Settings > Privacy and Safety > Send SOS Messages > Turn On руу орно. Энэ тохиргоог идэвхжүүлсэн үед Power товчлуурыг дараалуулан 3 удаа дарахад сонгосон контактууд руу тань автоматаар мессеж явна. Түүнчлэн та болж буй үйл явдлын зураг болон дуут бичлэгийг явуулах тохиргоо хийх боломжтой.
7. БҮҮ СААД БОЛ

Заримдаа утсаа унтраагаад, тайван байх хүсэл төрдөг ч, заавал авах шаардлагатай дуудлагуудаас болоод тэгж чаддаггүй. Тэгвэл Galaxy S7, S7 Edge –ийн “Do not disturb” тохиргоог ашиглан тодорхой нэр заасан хүнээс ирэх дуудлага, мессежнээс бусад бүх мессеж болон дуудлагыг хүлээж авахгүй болгож болно.

Do Not Disturb-ийг идэвхжүүлэхийн тулд Settings > Do Not Disturb Turn On Now-ийг дарна. Энэхүү тохиргоог өөрийн хүссэн цагаар идэвхжүүлж, сэрүүлэг тавьж, зарим төрлийн дуудлагуудыг хүлээн авахаар тохируулж болно.
8. НЭГ ГАРААРАА АШИГЛАХ ТОХИРГОО

5,5 инчийн дэлгэцтэй учраас S7 Edge-ийг нэг гараараа ашиглахад төвөгтэй байдаг. One Hand Operation энэ асуудлыг шийднэ. Settings > Advanced Features руу ороход One Handed Operation тохиргоо байгаа. Энэ тохиргоог асааснаар дэлгэц жижгэрч нэг гараар ашиглахад тохиромжтой болдог.

Монгол Улсад Нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх төслийн төлөвлөлтийн талаар хэлэлцэх уулзалт нийслэлийн төр захиргааны Хангарди ордонд болж байна. Уулзалтыг Дэлхийн банк, Швейцарийн хөгжлийн агентлаг, нийслэлийн ЗДТГ-ын Төрийн захиргааны удирдлагын хэлтэстэй хамтран зохион байгуулж байгаа юм. Уг арга хэмжээг нээж нийслэлийн ЗДТГ-ын Төрийн захиргаа, удирдлагын хэлтсийн дарга Ү.Ганболд болон дэлхийн банкны суурин төлөөлөгч нар үг хэллээ.

Нийслэлийн ЗДТГ-ын Төрийн захиргаа, удирдлагын хэлтсийн дарга Ү.Ганболд “Улаанбаатар хот бол Монгол Улсын нүүр царай. Монгол Улсын хөгжлийг Улаанбаатар хот маань манлайлан авч явдаг гэдэгт та бүхэн санал нэгтэй байгаа байх. Монгол Улсын нийслэлийн хөгжил, цэцэглэлт, бүтээн байгуулалтад зөвхөн нийслэлчүүд, нийслэлийн төрийн захиргааны болон төрийн бус байгууллага төдийгүй олон улсын байгууллагууд, манай түншлэгч, хандивлагч нар томоохон үүрэгтэй оролцож ирсэнийг тэмдэглэн хэлье. Эдгээр гаднын түншүүдийн нэг бол Дэлхийн банк юм. Дэлхийн банк бол нийслэлтэй хэд хэдэн асуудлаар тодорхой төсөл хөтөлбөрийг хамтран хэрэгжүүлж ирсэн билээ. Энэ удаад хандивлагч байгууллагууд, Швейцарийн хөгжлийн агентлаг, Дэлхийн банкны хамтарсан санхүүжилтээр засаглалыг сайжруулах, бэхжүүлэх чиглэлээр нийслэлийн хүн ам олноор суурьшсан, боловсрол, эрүүл мэндийн үйлчилгээний ачаалал өндөр байдаг Баянзүрх, Сонгинохайрхан, Чингэлтэй дүүрэгт уг төслийг хэрэгжүүлэхээр зорьж байгаа. Энэ 3 дүүрэгт хэрэгжүүлэх төслийн төлөвлөлт, боловсруулалт, биелэлтэд шаардлагатай удирдамж, зөвлөмжийг нийслэлийн ЗДТГ-ын зүгээс дэмжин ажиллах болно” хэмээлээ.

Уг төслийн зорилго нь Иргэний нийгмийн байгууллагуудын зүгээс төрийн байгууллагад хариуцлага тооцох чадавхыг нэмэгдүүлэх, үр дүн тооцох, албан ёсоор хэлбэржүүлэх, нийгмийн эгэх хариуцлагын институцийг бэхжүүлэх арга замуудын тусламжтай Монгол Улсын үндэсний болон орон нутгийн түвшин дэх улсын салбарын нөөц, хөрөнгө оруулалтын удирдлагыг илүү ил тод, хариуцлагатай, үр дүнтэй болгон нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэхэд оршино гэж нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Улаанбаатар дахь Оросын шинжлэх ухаан соёлын төв, Холбооны Россотрудничество агентлагийн Монгол Улс дахь төлөөлөгчийн газар нь 2017/18 оны хичээлийн жилд Оросын Холбооны Улсын холбооны төсвийн хөрөнгөөр оросын их дээд сургуулиудад элсэн суралцах горилогчдын дунд явуулах сонгон шалгаруулалтыг зарлаж байна. Уг сонгон шалгаруулалтанд Монгол Улсын иргэн, Монгол Улсад байнга оршин суугаа оросын эх орон нэгтнүүд оролцох эрхтэй.

Сонгон шалгаруулалт хоёр үе шаттай явагдана. Үүнд:

Сонгон шалгаруулалтын нэгдүгээр үе шат:

2016 оны 12-р сарын 1-ээс 2017 оны 3-р сарын 18-ийг хүртэл-оросын боловсролын байгууллагуудад суралцах хүсэлтэй гадаадын иргэдийг http://russia.study/ цахим мэдээллийн системд заавал бүртгэх.

Орос Улсад суралцах хүсэлтэй горилогч бие даан http://russia.study/ цахим мэдээллийн системд бүртгүүлэх ёстой. Шалгаруулалтанд орохын тулд систем дахь анкетыг бөглөх шаардлагатай.

Үүний тулд дараах сканирдсан баримт бичгийг чанпртай сканидарч (бүх хуудас, бүлгүүд тод унших боломжтой байх) хавсралтаар оруулах. Үүнд:

1. Гэрэл зураг

2. Иргэний үнэмлэх эсвэл гадаад паспорт (байгаа бол)-ын скан хуулбар. Паспортын хүчинтэй байх хугацаа нь Оросын Холбооны Улсад орж ирснээс хойш 18 сараас доошгүй байх ёстой.

3. Орос хэлэнд хөрвүүлсэн боловсролын гэрчилгээний хуулбар. Үүнд:

бүрэн дунд боловсролын аттестат (сургууль төгссөн горилгчдын хувьд);

бакалаврын диплом (магистрт элсэх горилгчдын хувьд) ;

магистрын диплом (аспирантурт элсэх горилгчдын хувьд).

4. Төгсөх ангийн горилгчдын хувьд захиралын гарын үсэг бүхий сурлагын дүн (12-р ангийн 1-р хагас жилийн дүн)-г хавсрагах

5. Бакалаврын сүүлчийн курст суралцаж байгаа горилгчдын хувьд анкетанд их дээд сургуулийн ректорын гарын үсэг бүхий сурлагын дүнг хавсрагах.

6. 1, 2-р курсын оюутнуудын хувьд анкетанд сургалт хариуцсан хэлтсийн тамгаар баталгаажуулсан сурлагын тодорхойлолт (дундаж балл 2,8-аас доошгүй байх) болон бүрэн дунд боловсролын аттестатын хуулбарыг хавсрагах.

7. Оросын их, дээд сургуулиудын бэлтгэл ангид гэрээгээр суралцаж байгаа оюутнуудын хувьд- орос хэл, зонхилох хичээлийн дүнг харуулсан 1-р семестрийн сурлагын тодорхойлолт (суралцах чиглэлээр нь: хүмүүнлэгийн, техникийн, анагаах ухааны, эдийн засгийн гэх мэт) болон бүрэн дунд боловсролын аттестатын хуулбарыг хавсрагах.

8. Аспирантын хөтөлбөрөөр элсэж байгаа горилогчийн хувьд:

Эрдэм шинжилгээний бүтээлийн жагсаалт бөгөөд бүртгэлийн яг энэ шатанд суралцах чиглэлд тохирсон сэдэв бүхий реферат хавсрагах.

9. Орос хэлний Улсын олимпиад хийгээд математик, химийн улсын/бүх монголын олимпиадын ялагчид гэрчилгээний хуулбарыг хавсрагах.

Бүх баримт бичгийг орос хэлэнд хөрвүүлсэн байх ёстой.

Суралцах чиглэл (мэргэжил)-ийн тухай мэдээлэлийг http://russia-edu.ru сайтад байршуулсан болно.

Хавсрагасан бүх баримт бичиг нь тухайн горилгчийн портфолиог бүрдүүлнэ.

Горилгчдын сонголтыг портфолио шалгаруулалтыг үндэслэн явуулна. Орос хэл, математик, химийн бүс, улсын олимпиадын ялагчид хийгээд боловсролын гэрчилгээндээ хамгийн өндөр дүнтэй горилгчид давуу эрх эдлэнэ. Инженер техникийн болон химийн мэргэжлээр элсэх, адилхан дундаж баллтай горилгчид математик, химийн шалгалтанд орно. Мөн эдгээр шалгалтаа амжилттай өгсөн горилгчид орос хэлний ярилцлаганд орно. Хүмүүнлэгийн чиглэлийн мэргэжлээр элсэх, адилхан дундаж баллтай горилгчид орос хэлний /аман/ шалгалтанд орно.

II. Сонгон шалгаруулалтанд оролцох.

Сонгон шалгаруулалтыг Улаанбаатар дахь Оросын шинжлэх ухаан, соёлын төвд 3-р сарын 16-18 өдрүүдэд ажиллах Оросын боловсролын үзэсгэлэнгийн дараа явуулна.

Сонгон шалгаруулалтыг явуулах хугацаа ойролцоогоор 2017 оны 3-р сарын 20-25 өдрүүд байх болв уу.

Сонгон шалгаруулалтын хоёрдугаар үе шат:

2017 оны 4-р сарын 01-ээс 8-р сарын 15 хүртэл явагдна.

Баримт бичгийг Холбооны Россотрудничество агентлаг, Оросын Холбооны Улсын Боловсрол, шинжлэх ухааны яам хийгээд гадаадын иргэдийг суралцуулах сонирхолтой их дээд сургуулиудад хэлэлцэх.

“Лонхонд багтддаг” гэгдэх Монголын уран нугараач бүсгүй Их Британид тоглолтоо хийж байгаа тухай Daily Record мэдээлэв.

22 настай уран нугараач Одко-гийн үзүүлбэр хоёр хэсгээс бүрджээ. Эхлээд бүсгүй уян хатан байдлаа харуулж, гурав нугаран, нарийн хүзүүтэй том шилэн саванд оржээ. Мэдээж тус савнаас төвөггүй эргэн гарч ирсэн байна. Дараа нь гар дээрээ тогтож байгаад, хөлөөрөө нум сум харваж үзүүлжээ. Байгаа алдаагүй нь Британийн үзэгчдийн гайхшралыг төрүүлжээ.

Улс төрийн албан тушаалтанд хариуцлага тооцох систем манайд байхгүй. Үүнийг засахын тулд Монгол улсын ерөнхийлөгч сонгогдсон болон томилогдсон Улс төрийн албан тушаалтантай хариуцлага тооцох системийг бий болгохоор хуулийн төсөл санаачлан УИХ-д өргөн бариад байгаа билээ. Уг хуулийн төслийн өнөөдөр Төрийн байгуулалтын байнгын хороогоор хэлэлцэх эсэхийг шийдэх юм. 65 суудалтай МАН улс төрийн зориг гаргаж энэхүү хуулийн төслийг хэлэлцэх эсэх нь анхаарал татаж байна.

Дөрвөн жилийн давтавжтай сонгуулийн үр дүнд сонгогдож, томилогддог албан тушаалтнууд алдаа гаргасан ч дахиад л албан тушаалд томилогддог. УИХ-ын гишүүд нь оффшор бүсэд данстай, авлига авсан, төрийн албыг төрлийн алба болгосон, улсын мөэнө хувьдаа завшсан гээд улстөрчдөд хариуцлага тооцох урт жагсаалт гарна. Гэвч энэ бүгдийг улстөр, гүтгэлэг гэх үгээр далдлаад өнгөрдөн байдал үгүй болох. Ялангуяа улстөрийн албан тушаалтан ёс зүйн дүрэм зөрчсөн, албан үүргээ биелүүлээгүй, хууль тогтоомж зөрчсөн нь тогтоогвол улстөрд болон төрийн өндөр албан тушаалд томилогдох эрхийг нь хоёр эсвэл дөрвөн жилээр хязгаарлах нь. Хэрэв энэ хууль үйлчлээд улстөрд орж ирэх хугацааг нь хязгаарлавал дараа дараагийн төрийн өндөр албан тушаалтнуудад маш том сануулга болох учиртай. Хариуцлага тооцож байж, хариуцлагатай ажиллаж байж төрийн хүн болно. Мөн энэ хуульд сахилгын хариуцлага тооцохоор бол тухайн албан тушаалтанд зөвхөн өөрт нь мэдэгдэх эсвэл олон нийтэд ил тод зарлах тусгажээ. Өөрөөр хэлбэл, хариуцлага хүлээлгэж буйгаа олон нийтэд нээлттэй мэдэгдэнэ гэсэн үг.

Огцруулах үндэслэлүүд:

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг огцруулах УИХ-ын чуулганд оролцсон нийт гишүүний олонхийн саналаар шийдвэрлэх зэргийг тодорхой тусгажээ. Ерөнхийлөгч өргөн тангарагаасаа няцах, Үндсэн хууль, Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийг зөрчсөн талаар Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлт гарсан тохиолдолд огцруулж болох юм байна.
УИХ-ын ын дарга, дэд даргыг Үндсэн хуульт байгууллагын эсрэг үйл ажиллагаа явуулсныг, хууль ноцтой зөрчсөн нь тогтоогдсон тохиолдолд холбогдох байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцүүлэн УИХ-ын нийт гишүүдийн дөрөвний нэгээс доошгүй нь дэмжсэн тохиолдолд огцруулна.
УИХ-ын гишүүд хууль зөрчсөн, УИХ-ын гишүүний ёс зүйн дүрмийг удаа дараа эсвэл ноцтой зөрчсөн, тухайн жилийн УИХ-ын чуулганы нэгдсэн болон байнгын хорооны хуралдааны гуравны нэгээс илүү хувийг хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр тасалсан тохиолдолд УИХ-аас эргүүлэн татаж болно. Мөн тойргоос сонгогдсон гишүүдийг тойргийнх нь сонгогчдын 15 хувиас тоошгүй нь эргүүлэн татах хүсэлт гаргасан, түүнд гарын үсэг зурсан тохиолдолд УИХ-ын гишүүнийг эргүүлэн татна. Ингэхдээ сонгуулийн эхний жил болон сүүлийн жил эргүүлэн татах хүсэлт гаргахгүй.
Ерөнхий сайд, Засгийн газрын гишүүн Үндсэн хууль байгууллагын эсрэг үйл ажиллагаа явуулсныг Үндсэн хуулиийн цэцийн дүгнэлтээр тогтоосон, гэмт хэрэг үйлдсэнийг шүүх тогтоосон бол огцруулна. Засгийн газрын гишүүнийг огцруулах асуудлыг Ерөнхий сайд УИХ-д өргөн мэдүүлнэ.
УИХ-аас томилогдсон албан тушаалтан нь Авлигын эсрэг хууль зөрчсөн, тухайн албан тушаалд тавигдах ёс зүйн шаардлагыг удаа дараа зөрчсөн эсвэл алдаа гаргасан, албан үүргээ биелүүлээгүй буюу хангалтгүй биелүүлсэн нь огцруулах үндэслэлтэй гэж УИХ-ын наймаас доошгүй гишүүн үзсэн бол огцруулна.
Аймаг, нийслэлийн Засаг даргыг Ерөнхий сайд огцруулна. Гэмт хэрэг үйлдсэн нь шүүхээр тогтоогдсон, ёс зүйн шаардлагыг ноцтой зөрчсөн, албан үүргээ биелүүлээгүй, хангалтгүй биелүүлсэн бол Ерөнхий сайд огцруулах санал гаргаж, аймаг, нийслэлийн ИТХ-аар хэлэлцүүлнэ.

Энэ сарын 28-ны өдөр Монгол орны ихэнх нутгаар хүчтэй цасан шуурга шуурч, цочир хүйтэрсэн. Энэ үеэр Төв аймгийн Сүмбэр сумын малчин эхнэр, нөхөр хоёр саахалт айлаасаа гэртээ харих замдаа шуурганд төөрч, осгох аюулд хүрчээ.



Харин ”Мишка” нэртэй хоточ нохой гэрийн эздээ олж гэрийн эзэнд наалдаж дулаанаа өгч, хажуугаас нь холдолгүй шуурга намдтал хэвтсэн байна. ”Мишка” нохой гэрийн эзнээ маргааш өглөө нутгийнхан олтол дээр нь хэвтэн нүүрлүү нь халуун амьсгалаараа зогсолтгүй төөнөн амь насыг нь аварчээ.



Нөхөр нь нохойныхоо ачаар амьд гарч эхнэр нь харамсалтайгаар хорвоог орхижээ.

Нигерийн Лалын номлогч Альхажи Мохаммед Абубака Белло Масаба 93 насандаа таалал төгсчээ. Тэрээр дэлхийн хамгийн олон эхнэртэй нэгэн байсан юм. Таалал төгсөхдөө 130 эхнэр, 203 хүүхэдтэй байжээ. Энэ тухай Nigeria’s Daily Trust мэдээлэв.

Лалын номлогч Масаба олон эхнэртэй байхад тус бүртэй нь хамт шөнийг өнгөрүүлэх хэцүү байдаг гэж нэгэн хэвлэлд ярилцлага өгөхдөө дурьджээ. Гэхдээ энэ бүхэнд Аллах бурхан түүнд тусалж, хайр ивээлээ хайрладаг гэсэн байна.

Масабагийн гэр бүлийг харах өнцгийг тийм ч олон хүн дэмждэггүй байсан гэнэ.

Масаба 84 насандаа 86 эхнэр, 170 хүүхэдтэй байжээ.

Лалын шүүх Коран судрын дагуу 4 эхнэртэй байхыг ч шаардан, шаардлагыг биелүүлэхгүй бол цаазын ял оногдуулна ч гэсэн байна.

Коран сударт 4 болон түүнээс олон эхнэртэй байсны төлөө ямар нэгэн хариуцлага тооцно гэсэн зүйл заалт байхгүй гэж Масаба өөрийгөө өмгөөлж байжээ.

Налайх дүүргийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын Тэргүүлэгчдийн тогтоолоор батлагдсан ”Хоггүй Налайх дүүрэг” аяны хүрээнд Налайх Тохижилт Үйлчилгээ ОНӨААТҮГ-ээс хог тээврийн үйл ажиллагаанд шинэ технологи нэвтрүүлжээ. 2017 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрөөс хог тээврийн үйлчилгээнд GPS төхөөрөмж ашиглаж эхлээд байна.
Налайх тохижилт үйлчилгээ ОНӨААТҮГ-ийн үйл ажиллагаа болон хог тээврийн үйлчилгээний нөхцөл байдалтай дүүргийн Засаг дарга Ч.Раднаабазар, Засаг даргын орлогч С.Тунгалаг, Засаг даргын орлогч Х.Анхбаяр, Налайх хотын Захирагчийн ажлын албаны Нийтийн үйлчилгээний хэлтсийн дарга М.Энхтөр, Нийтийн үйлчилгээний хэлтсийн мэргэжилтэн Б.Назангүль болон хороодын Засаг дарга нар газар дээр нь очиж танилцлаа.

Гал тахиа жилийн сар шинийн баярыг угтан ”Хоггүй өрх - Хотын өнгө” зорилтот ажлын хүрээнд хог цэвэрлэгээний ажлыг хуваарийн дагуу эрчимтэй зохион байгуулж байна.Налайх тохижилт үйлчилгээ ОНӨААТҮГ-аас хороодын Засаг дарга нартай хог тээврийн үйлчилгээ, хяналтын тогтолцоо, сар шинийн баяраар эрчимжүүлсэн хуваарийн дагуу тээвэрлэлт хийх талаар санал солилцлоо гэж Налайх дүүргийн ЗДТГ-аас мэдээллээ.

2017 он гарсаар улсын хэмжээнд объектын гал түймэр нийт 322 удаа гарч, 1,6 тэрбум төгрөгийн хохирол учирч, 1 хүн түлэгдэж гэмтэн 26 толгой мал хорогдож, 165 гэр орон сууц шатсан байна. Дээрх гал түймрийн аюулаас аврагч-гал сөнөөгчид 39 хүний амь нас, төр, аж ахуйн нэгж, байгууллагын 1,6 тэрбум төгрөгийн өмч хөрөнгийг авран хамгааллаа.

Объектод гарсан гал түймрийг өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад гал түймрийн тоо 9,8 хувиар буурч, учирсан хохирлын хэмжээ 45,3 хувиар өссөн байна.

01-31

Нийслэл хотод нийт 210 удаагийн гал түймэр гарч, 0,37 тэрбум төгрөгийн хохирол, орон нутагт 106 удаагийн гал түймэр гарч, 1,3 тэрбум төгрөгийн хохирол тус тус учирсан байна.

Хоёр. Урьдчилан сэргийлэх, хяналт шалгалтын талаар

Энэ хугацаанд 1712 байгууллага, аж ахуйн нэгж, 9268 айл өрхөд гал түймрийн хяналт шалгалт хийж, гал түймрийн хэрэг зөрчилд хүргэж болзошгүй 8632 зөрчил дутагдал илрүүлэн, 2761 зөрчлийг үзлэг шалгалтын явцад арилгуулан бусад зөрчлийг арилгуулахаар 448 заавал биелүүлэх албан шаардлага, 491 мэдэгдэл, 34 танилцуулга, 111 дүгнэлт бичиж, гал түймэр гарч болзошгүй 17 объектын үйл ажиллагааг хэсэгчлэн буюу түр хугацаагаар зогсоож, Галын аюулгүй байдлын тухай хууль тогтоомжийг зөрчсөн байгууллага, аж ахуйн нэгжийн холбогдох албан тушаалтан, иргэдийг 14,0 сая төгрөгөөр торгож, галын аюулаас урьдчилан сэргийлэх сургалт 169 удаа, дадлага 97 удаа зохион байгуулж, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр 112 удаа сэрэмжлүүлэг явуулсан байна.

Объектын гал түймрийн талаар:

Улсын хэмжээнд ажиллаж байгаа Аврах, гал унтраах анги, гал түймрийн 339 дуудлага хүлээн авсанаас 212 удаагийн гал түймэр дээр унтраах тархалт хийж, 1 тасгийн хүчээр 203 удаа, 2 тасгийн хүчээр 9 удаа, үүнээс 146 гал түймрийг 30 минутанд, 24 гал түймрийг 30-60 минутанд, 41 гал түймрийг 60-аас дээш минутанд унтрааж, нийт 620.3 тн ус, 210 л хөөс, 8383.7 литр шатахуун зарцуулж, 181 эрдэнэт хүний амь бие, 57 барилга, байшинг авран хамгаалсан байна.

Ой хээрийн түймрийн талаар: Дуудлага ирээгүй.

Гамшиг, ослын талаар:

Гал түймэр унтраах аврах ангиуд гамшиг, техникийн холбогдолтой ослын 35 удаагийн дуудлагаар давхардсан тоогоор 191 албан хаагчийн бүрэлдэхүүн, 33 автомашинтай гарч гамшгийн голомтод 192 цагийн үүрэг гүйцэтгэж, 1008 литр шатахуун зарцуулж, 65 хүний амь насыг авран хамгаалсан байна.

Шүүлэг авсан талаар:

Гал түймэр унтраах аврах ангиудаас Тактикийн сургууль 2, салааны тархалтын сургууль 196, өдөр тутмын дасгал сургууль 1677, мэргэжлийн чиглэлээр 392, албаны чиглэлээр 205 удаагийн сургалт зохион байгуулж давхардсан тоогоор нийт 26.159 хүнийг хамруулсан байна.

Гал унтраах шуурхай төлөвлөгөө 148, шуурхай карт 159-д баяжилт хийн тодотгож гал унтраах дасгалын нормчлолоор /давхардсан тоогоор/ онц 581, сайн 766 дунд 389, хөдөлмөр хамгаалал аюулгүй ажиллагааны дүрмээр онц 544, сайн 722, дунд 473, хорт хий утаанаас хамгаалах албаны дүрмээр онц 476, сайн 720, дунд 511, гал унтраах дүрмээр онц 589 сайн 676, дунд 471 гэсэн дүнтэйгээр тус тус шалгагдсан байна.

Ажил дүгнэсэн дүнгийн талаар:

Төв орон нутгийн Онцгой байдлын газар, хэлтсийн Гал түймэр унтраах аврах нийт 54 гал унтраах ангиас 2017 оны 01 дүгээр сард ирүүлсэн ажлын мэдээг нэгтгэн 17 ангид “А”, 37 ангид “В” үнэлгээ, дүгнэлт өгч ажиллаа.

ГАЛ ТҮЙМЭРТЭЙ ТЭМЦЭХ ГАЗАР

DMNN
Page Liked · 7 hrs · Edited ·

#ХҮНИЙ АМЬ

Өнөө цагийн баатрууд гэдэг чинь жинхэнэ энэ хэд маань. 8 жилийн ял авах, 80 саяын төлбөр төлөх дэнчин тавьж хүний амь аварч байна даа. Даанч харамсалтай нь ингэлээ гээд нэг ч гавъяа өгөх биш.
Дахиад нэг тэмдэглэгдэхгүй үлдэх эгэл жишээ ХӨВСГӨЛ аймаг.
Хөвсгөл аймгийн Жаргалант сумын Харгана гэдэг нутагт хаваржиж байгаа жирэмсэн эх умайн гадуурх жирэмслэлтийн улмаас 4700 мл цус алдаж, биеийн байдал хүнд, шокийн байдалтай байхад нь АНЭ-ийн хагалгааны баг цаг алдалгүй түргэн шуурхай очиж, хэвийн бус нөхцөлд хагалгаа хийж, эхийн амь насыг аварсан байна.
Хагалгааны багт ажилласан ЭБЭ-ийн ерөнхий мэргэжилтэн П.Отгонбаяр, ЭБЭ-ийн эмч Цэеэнрэгзэн, МЭЭ-ийн их эмч Л.Алтанзул, хагалгааны сувилагч Мөнх-Ундрах, унтуулгын сувилагч Анхтуяа, Жолооч Мөнххүү нартаа хүний амь аварсанд баяр хүргэе!

Засгийн газар ОУВС-тай хийх хэлэлцээ дөрвөн сар үргэлжилж буй бөгөөд хоёрдугаар сард ОУВС-гаас эцсийн хариуг авах юм байна.

ОУВС-гийн шинжээчдийн баг манай улсад ажиллаж буй бөгөөд хөтөлбөрийн чиглэлээрх зөвлөмжийн талаарх хэлэлцээг Засгийн газартай хийх аж. Монгол Улс хамгийн сүүлд буюу 2009 оны дөрөвдүгээр сарын сарын 1-нд зургаан сарын хугацаатай 240.9 сая ам.долларын санхүүжилт бүхий Стэндбай хөтөлбөрийг хэрэгжүүлсэн. Тэгвэл энэ удаад Монгол Улс ОУВС-гаас өмнө нь авч байсан хөрөнгийг 20 дахин нэмэгдүүлж эдийн засгаа сэргээнэ гэдгийг албаныхан хэлж байна.

ҮГИЙН ШИД-ийн тухай хоёр үг...

Үг өөрөө энерги, асар хүчтэй шид үгэнд бий. Манай ард түмэн үгээр хүнийг аварч ч, үхүүлж ч болдог хэмээн хэлцдэг. Монголчуудыг билгэдэлт сэтгэлгээтэй ард түмэн ч гэдэг. ”Амны билгээс Ашдын билэг”, ”Ерөөлөөр болог”, ”Сайхан амны билэгтэй хүү байна” гэх мэтээр ярьж сэтгэнэ. Гэрийн ерөөл, хуримын ерөөл, даахины ерөөл, үрс гаргах, дээж өргөх, тамганы гэх мэт асар олон ерөөл, билгийн зан үйл бий. Аль болох сайн сайхан үг хэлж, сайныг ерөөж, мууг ч гэсэн сайнаар, дутуу дундуурыг ч хагас дүүрэнээр битүү илэрхийлэх нь бий. Муу үг хэлдэг хүн, айлаас ”Хар ам, хэлтэй” хэмээн жийрхдэг. Юм бүхнээс өө харж явдаг хүнийг ”Хорхой нүдтэн” хэмээн бас л аягүйцнэ. Тийм хүмүүсийн үг унасан газарт, хараа туссан орчинд заавал муу энерги үлдэж хоцордог гэдэг. Нэг тод жишээ нь энэ сайтууд дээрх сэтгэгдлийн жишээнүүд юм даа.

Манай ард түмэн сайнаас мууг нь түрүүлж олж харах биш, муугаас сайныг нь ухаж гаргахыг эрхэмлэдэг зарчимтай байж. Шүүмжилж зассан ч харааж элэглэх, буруутган гутаах бус зөвшөөж буюу зөвлөж эелэж засахыг эрхэмлэнэ. Өнөө л харин энэ их бүдгэрч, зарим тохиолдолд эсрэгээрээ эргэчихээд байх шиг.

Үүгээрээ магад бусад үндэстнээс хувь илүү. Өнөөх билгэдэлт сэтгэлгээнийх нь илрэл, үгийн хүчний далд ертөнц буюу энерги, эфирэн орчинд үйлчлэх нөлөө, шид хүчийг нь сайтар танин мэдсэний үр дүн.

Өнөө судлаач эрдэмтэд үгийн эрчмийг нэлээд судалж байх шиг байна. Японы нэг судлаач эрдэмтний туршилт маш сонирхолтой.

Ялангуяа уран бүтээлчдийн үг илүү хүчтэй тусах нь бий. Учир нь үгийн чадлыг, үгийн шидийг хэр эзэмшиж чадаж буйгаар нь уран бүтээлчийн ур чадвар илэрдэг хэмжүүр бий. Дэлхийн томоохон уран бүтээлчид бүгд хүмүүний оюун тархи, зүрх сэтгэлд шаардлагатай газарт нь үгэн сумаар гарцаагүй мэргэн онож чаддаг жинхэнэ үгийн мастерууд байдаг. Уран бүтээлчид үзэгдэл юмсыг зүрхэндээ асар хүчтэй мэдэрч зарим нь хагас солиорлын, эсвэл гүн бясалгалын түвшинд хүргэж байж үгээ шившин тавьдаг учраас тийм хүчтэй байдаг. Тиймээс уран бүтээлчдийг үгээ цэнэж, аль болох муу ёр ёрлосон шүлэг, зохиол туурвихгүй байхыг сануулдаг. Тийн туурвисан уран бүтээлчдийн амьдрал яг түүгээр нь болдог, бичигдээгүй хууль, тайлагдаагүй нууц, хачирхалтай давхцал бий. Нэрсийг нь жагсаавал их олон.

Нобелийн шагналт Б.Пастярнак энэ талаар бүр ”Гэрээслэл” хэмээх шүлэг ч бичсэн.
”Яруу найрагчид аа, үхлээ бүү шүлэгтээ зөгнөөрэй
Яагаад гэвээс чиний үхэл шүлгийн чинь мөрөөр амилж ирнэм” гэсэн маягтай. Би яг үгчилж санахгүй байна.

Дашбалбар багш маань ч мөн шавь нартаа бараг гэрээслэл маягаар ямагт хэлдэг байсан үг нь бий. ”Та нар шүлэг зохиол бичихдээ битгий муу ёрлож байгаарай. Гутруу гундуу үзлийг бүү зарлан тунхаглаж байгаарай. Яг түүгээр чинь болдог юм шүү.” гэдэгсэн. Өөрийнх нь шүлгийн мөрүүд дэндүү гэгэлгэн гэгээлэг. Яг л гол усан намуухан урсах мэт.

Үгийг давтах бүр хүн тэр үгнийхээ эрчимд орж, илүү бясалгаж, гүн мэдэрдэг, өөрийн болгох төдийгүй амьтай мэт болгодог. Тиймээс л ”Худлыг мянгантаа давтвал үнэн болдог” гэдэг буй за. Давтах тусам тэр үг биежиж байдаг байх нь. Манай монголчууд мөн ”Хэлэхээс өмнө бодох, Хийхээс өмнө хэмжих” ч гэлцэнэ. Энэ зүгээр нэг холбоц мөр төдий биш шүү.

Үгийн энэ мэт шидийг дэлхийн бүхий л Шашнууд маш өргөн бас идэвхтэй ашигладаг. Бүх л мөргөл, өргөл, ерөөл, хараалууд шашин бүрд бий. Бөөгийн дуудлага тамлага ч мөн адил.

Тэр дундаа Бурхны шашин энэхүү үгийн эрчим, чадлыг жинхэнэ утгаар нь шавхан ашиглаж чаддаг санагддаг. Тэрхүү Тантрын тарниуд бол чухам бүхэлдээ асар хүчирхэг энергийн урсгал.

Товчхон доо ийм...

Хамгийн олон удаа давтагдсан нэн хүчирхэг энегитэй үгс бол тарни гэдэг. Тэр дундаа маань.
Эх болсон зургаан зүйлийн хамаг амьтан амгалан орштугай. Ум мани бадми хум...

Сэтгэгдэл 0
85798 14134

Японы сүмо бөхийн дэвжээнээ Монголын хүчтэнүүдийн нэгэн төлөөлөл болж явсан Токитэнкү А.Хүчитбаатар өвчний улмаас таалал төгсчээ. Цусны хорт хавдартай болох нь оношлогдож, улмаар өнгөрсөн оны наймдугаар сард зодог тайлсан тэрээр цэл залуу 37 насандаа бурхны орныг зорилоо.

2002 онд сүмогийн дэвжээнд хөл тавьсан Токитэнкү зодог тайлах хүртлээ макүүчи зиндаанд 63 башёд барилдсан юм.

Монгол Улсын “Авто тээврийн өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын тухай хууль”, “Агаарын бохирдлын төлбөрийн тухай хууль”-ийн дагуу авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийг эзэмшиж байгаа хувь хүн, хуулийн этгээд жил бүр албан татвар төлдөг. Ингэхдээ улсын дугаарын төгсгөлийн тооноос хамаарч сар бүрд хуваарилж өгөх учиртай.

Хуулийн дагуу 1 дүгээр сард 1, 6-аар төгссөн улсын дугаартай жолооч нар татвараа төлж байгаа билээ. Хуулийн хугацаа маргааш дуусах учраас 1 болон 6-аар төгссөн улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийн жолооч нар маргаашийн дотор татвараа төлөх ёстой юм. Ирэх сард 2, 7-оор төгссөн улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийн жолооч нар маргаашийн дотор татвараа төлнө.

Тодруулбал, жолооч таны автомашины улсын дугаар:


1, 6 тоогоор төгссөн бол нэгдүгээр сард
2, 7 тоогоор төгссөн бол хоёр дугаар сард
3, 8 тоогоор төгсссөн бол гуравдугаар сард
4, 9 тоогоор төгссөн бол дөрөвдүгээр сард
5,0 тоогоор төгссөн бол тав дугаар сард албан татвар, төлбөр хураамжаа төлнө гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

“Болор цом-34” яруу найргийн наадам өнгөрсөн бямба гарагт Дорнод аймгийн төв Чойбалсанд болсон билээ. Тус наадамд Б.Батсайхан түрүүлсэн бол аман хүзүүнд “Болор цом”-ын эзэн, Д.Нацагдоржийн нэрэмжит шагналт, яруу найрагч А.Эрдэнэ-Очир шалгарсан юм. Харин удаах байруудыг Ч.Ууганбаяр, М.Уянсүх, Б.Гансүрэн нар эзэлсэн юм.

Ийнхүү яруу найрагч М.Уянсүхийн сүүлчийн даваанд уншсан шүлгийг уншигч танаа хүргэе.

Ирж буцахын зааг дээр бичсэн тонгорог ирт шүлэг



Тэнгэртэй төрсөн нь тэнгэр болдоггүй
Тэнгэрийн хуулийг тэнэгүүд сөрдөггүй
Ухаантай төрсөн нь ухаанаа гээдэггүй
Ухаантны зовлон тэнэгт байдаггүй

Инээд шиг эмгэнэл инээдэнд ханадаггүй
Нулимс шиг хагацал нулимсанд цаддаггүй
Хэдийдсэн хорвоо хэнээс ч айдаггүй
Хатуудсан тавилан хаадыг ч тойрдоггүй

Мэдрэлийн эмчийн надад зөвлөсөн
Мэдээжийн жорыг би уухгүй
Хор өгсөн ч асууж лавлахгүй
Хожмын үнэнийг бусдаас нуухгүй

Түймэр шиг шатсан нуранги орчлонг
Түйвээх самууныг би өдөөсөн
Өдөөсөн тэр л түймрийн галд
Өөрөө шатах хөгжүүн тавилантай

Үлэмжийн гунигт энэ л зовлонг
Үхлээр сольж…би хэнэггүй инээнэ
Үзэсгэлэнт охид нь эмгэд болоход
Үснийх нь ширхэгээр шүлэг бичнэ.

MN-мэдээллийн төвд

12:00 цагт: “Эрдэнэт” үйлдвэрийн 49 хувь ард түмний мэдэлд байх уу, Худалдаа хөгжлийн банкны мэдэлд байх уу” сэдвээр “Эрх чөлөө“ намаас мэдээлэл хийж “Эрдэнэт” үйлдвэрийн хувьчлалтай холбоотой шинэ баримт дэлгэнэ.

12:30 цагт: Соёлын тэргүүний ажилтан, дуучин Н.Бямбажавын “Түмэнтэйгээ” тоглолтын талаарх мэдээллийг сонирхоорой.

БХБЯ-ы Барилгын Хөгжлийн Төвд

14:00 цагт: ”21 аймгийн Газрын Харилцаа Барилга Хот Байгуулалтын Газрын дарга нарын уулзалт семинар” болно. Энэ үеэр Барилгын Хөгжлийн Төвийн захирал Ц.Амарсанаа Аймгуудын ГХБХБГ-ын дарга нартай гэрээ байгуулна.

С.Зориг агсны дүү С.Оюун ч мөн адил саналтай байгаагаа хэвлэлд ярьсан байгаа. Биднийг мэдээлэл тарааж болохгүй гэж тагнуулын байгууллага анхааруулсан. Гэвч бид дуугүй байсаар гэмгүй мөрөөрөө амьдарч байсан ах дүүсээ хэрэгтэн мэтээр яллуулахыг хүсэхгүй байна. Бидний амь нас эрүүл мэндэд ямар нэг аюул учирвал тагнуулын байгууллга болон төрийн тэргүүн хариуцах болно.

...АН намын оршуулга сайхан болж байна. Амь тасалж үзсэн туршлагатай хүнээр нам бариулж байгаад нийт гишүүд баяртай байна. АН гишүүдэд ардчилал хэрэггүй, ажил ч хэрэггүй, улс орны хөгжил ч хэрэггүй. Тэдэнд 5-10 цаас өгөхөд л цадчихна. Ийм л үнэн ил боллоо...

Цагдаагийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн талаар болон цагдаагийн байгууллагын өмнөх хуулиудын тухай Цагдаагийн ерөнхий газрын дарга асан, хошууч генерал Б.Пүрэвтэй ярилцлаа.

-Цагдаагийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн талаар ярихын өмнө 1990 оны Цагдан сэргийлэх, засан хүмүүжүүлэх байгууллагын ажилтнуудын үйл ажиллагааны хуулийн тухай ярилцъя.
-1990 оны дөрөвдүгээр сард НАХЯ татан буугдаж, цагдаагийн байгууллага Засгийн газрын харьяанд шинэчлэн байгуулагдаж байх үед эрүүгийн болон нийгмийн хэв журмын байдал хүнд байлаа. Тэр үед хүнд байсан нэг асуудал бол, цагдаагийн алба хаагчдын ажлыг хийлгэдэггүй залуус олон болсон. Мөрдэсийг нь авч хаядаг, автобуснаас хөөж буулгадаг, хүн баривчлаад явж байхад нь бөөгнөрч очин тавиулдаг, нэг тийм хуурамч хувьсгалчид бий болоод байв. 1990 оны дөрөвдүгээр сарын сүүлч гэхэд тэр үеийн цагдан сэргийлэхийн алба хаагчид дүрэмт хувцас өмсөхөө больсон, Улаанбаатарт дүрэмт хувцастай цагдаа харагддаггүй болоод байсан. Тэгээд Ардын их хурлын чуулган хуралдахад цагдаагийн байгууллагын ажилтны үйл ажиллагааны баталгааны тухай хуулийн төсөл оруулсан юм. Үүнийг хэлэлцэн батлах гэж байхад засан хүмүүжүүлэх гэдэг үгийг оруулъя гэдэг санал гарсныг бид дэмжиж, Цагдан сэргийлэх, засан хүмүүжүүлэх байгууллагын ажилтнуудын үйл ажиллагааны тухай их сайн хууль баталсан юм даа, 1990 онд.
Ардчилсан засаг байгуулагдаад баталсан анхны хуулиудын нэг. Их хурал баталж, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч П.Очирбат гарын үсэг зурж батламжилсан. Тэр их сайн хууль болсон учир өнөөдрийг хүртэл хоцрогдоогүй. 1990 оны хуульд хуулбарлагдаж орсон, саяын /Цагдаагийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл/ хуулийн төсөлд хуулбарлаж оруулсан. Бид тэрхүү хуулиас эхлээд Цагдаагийн байгууллагын хуулиа ноороглосоор байгаад 1993 онд батлуулсан. Гадна, дотрын юм их үзсэн. Сүүлдээ энд, тэндхийн юм хараад хэрэггүй юм байна. Албандаа юу хэрэгтэй байна, тэрийгээ л бичиж хууль болгоё гэсэн онол бариад хуулиа боловсруулж хийсэн дээ.

-Хорин жил үүрэг гүйцэтгэсэн Цагдаагийн байгууллагын хуулийг шинэчлэх цаг нь болсон байсан уу, 2013 онд. Магадгүй арай эртэдсэн юм болов уу?
-1993 оны хууль 20 гаруй жил үйлчилж, үүргээ сайн биелүүллээ. 2013 онд уг хуулийг шинэчилсэн. Шинэчлэх цаг нь болсон байсан уу гэвэл болсон, тодруулмаар юм байсан. Анхны хуулийг бичиж байх үед нэг их хууль боловсруулж мэдэж байсан биш, ямар нийгэм хаашаа хөгжихийг мэдсэн биш. Тийм болохоор нийгмийн хөгжлөө дагаад өөрчлөх шаардлага гарсан. Гэхдээ тодруулах, дэлгэрүүлэх юм байснаас засаж залруулах алдаа байгаагүй юм шүү, 1993 оны хуульд. 2013 онд баталсан Цагдаагийн албаны тухай хуулийн заалтууд хуулийн шинжлэх ухааны эсвэл практикийг зөрчсөн юмгүй хууль шиг л хууль байсан.

-Тэгвэл батлагдан, хэрэгжээд удаагүй хуулийг ийм яаруу засах ямар шалтгаан байна вэ?
-Гагцхүү 1993 оны хуулиар зохицуулж байсан нэг хэсэг асуудлыг 2013 онд хасаж, биеэ даасан өөр хуулиар зохицуулна гээд аваад үлдсэн нь яаралтай засаж буй шалтгаан юм. Тухайлбал, хууль сахиулагчийн эрх зүйн байдлын хууль, Хууль сахиулахын хуулиар зохицуулна гээд хассан. Мөн яг санал өгмөөр өдөр тутмын амьдралд хэрэг болдог зүйлд санал оруулах гэхээр энэ асуудлыг хууль зүйн асуудал эрхэлсэн Засгийн гишүүн шийднэ гээд нэг өгүүлбэр тавьчихсан, санал өгөх ямар ч боломж байдаггүй. Энэ хоёр шалтгаанаас болоод 2013 оны хууль түргэн засагдаж байна. Энэ удаа боловсруулсан хуулийн төслийг дэлгэрэнгүй үзсэн, сайн ажилласан. “Хууль төрөхийн өмнө” хэлэлцүүлэг дээр товч илтгэл хэлэлцүүлсэн, ер нь аятайхан хууль болж байгаа. 1993, 2013 оны хуулиас авах юмыг нь сайн авсан, заримыг үг үсэггүй хуулсан бас дэлгэрүүлж, шинэчилсэн. Цагдаагийн алба хаагчдын эрх зүйн байдлыг сайн дэлгэрүүлж өгсөн.
Аливаа үйл ажиллагаа явуулах процессын гэж хэлмээр заалтыг дэлгэрүүлсэн. Түүнчлэн хүний биед үзлэг хийнэ, замын хөдөлгөөний чиглэлийг өөрчилнө гэдгийг хэн, хэрхэн хийхийг дэлгэрүүлэн зааж өгсөн. Ер нь цагдаагийн албатай холбоотой юмыг бүгдийг нэг хууль дээр бөөгнүүлсэн, аятайхан хууль болж байгаа. Их эвдэлгүй батлагдаад гарвал монголын цагдаагийн байгууллага, алба нэлээн боломжийн хуультай болно гэж би бодож байна.

-Энэхүү хуулийн төсөлд цагдаагийн алба хаагч хуулиа баримтлан ажиллахын сацуу иргэдийн эрхийг хамгаалах асуудлыг хангалттай зохицуулж чадсан уу?
-Энэ хуулийн гол онцлог нь иргэдэд тусалсандаа байгаа юм. Хуучин бол ийм шалтгаанаар иргэдийн орон байранд нэвтрэн орж болно, бичиг баримтыг шалгаж болно гээд гээд хэлчихсэн, заримд нь тийм нөхцөлд гээд үндэслэл тавьсан байдаг. Харин энэ хуульд тэр бүрийг задалж өгсөн нь иргэний эрхээ хамгаалж, цагдаагийн ажилтан зөв ажиллах, алдаа гаргахгүй байх эрхийг нээж байгаа чухал алхам юм. Иргэний эрхийн хамгаалаад, хуулиа баримтлан зөв ажиллана гэдэг цагдаагийн ажил бүтэмжтэй болох үндэс суурь байдаг байхгүй юу. Миний цагдаагийн ажилтнуудад удаа дараа хэлдэг “Хуулиа сайн баримталж ажилла, хүний эрхийг хүндэтгэж ажилла” гэсэн хоёр үгийг төрөөс та нарт тавиад, юм хийлгэх гээд байгаа шаардлага юм шиг битгий бод. Миний ажил амжилттай болох, сүүлд нь би хэл аманд орохгүйгээр ажлаа зөв хийх технологи гэдгийг ойлгож ажилла гээд дахин дахин хэлээд байгаа юм.

-Алба хаагчдын нийгмийн баталгааг таван бүлэгт оруулж нэлээн сайжруулж өгсөн гэж байна. Тухайлбал?
-1993 оны хууль алба хаагчийн нийгмийн баталгааг хангах талаар нэлээн сайн болсон. Жишээлбэл, 1990 онд батлагдсан хуулиас авч оруулсан хоёр заалт бий. Цагдаагийн алба хаагч албан үүргээ гүйцэтгэж яваад амь насаа алдвал тухайн бала хаагчин авч байсан цалинг бага хүүхдийг нь насанд хүртэл олгоно. Алба хаагч албан үүргээ гүйцэтгэж яваад хөдөлмөрийн чадвараа алдаж, тэтгэвэр, тэтгэмж авахад хүрвэл түүний авч байсан цалинг нь өгнө. Хэрэв насаараа тийм байдалд байх болвол насан туршид нь олгох, энэ хугацаанд цалин нэмэгдвэл тэр хэмжээгээр бодож өгөх тухай хуульчилсан байдаг. Дэлхийн бусад орноос ч үүнээс давсан баталгаа олно гэж байхгүй болов уу. Яг энэ асуудлаар бол чинээндээ тулсан баталгаа. Гэвч 1993 оны хуульд орсон баталгааг сайжруулж болохгүй гэсэн үг биш. Энэ бол зөвхөн эдийн засгийн баталгаа. 2013 оны хуульд цөөхнийг оруулаад бусдыг өөр хуулиар зохицуулна гэж үлдээсэн байсан. Одоо энэ хуульд хууль зүйн баталгаа, эдийн засаг, нийгмийн баталгаа зэрэг таван бүлэг болгоод хийж байгаа.
Нийгмийн баталгаа сайжирсан гэж бодож байна. Цагдаагийн алба хаагч юунд ч санаа зовохгүй ажлаа хийгээд байхаар цалин хангамж өгнө гэж байхгүй. Энэ боломж манай улсад байхгүй, дэлхийн бусад чинээлэг орнуудад ч байдаггүй л юм шиг байна билээ. Гэхдээ манайх байгаа түвшиндээ, улсынхаа хөгжилд тааруулаад цагдаагийн алба хаагчийн нийгмийн баталгааг таван хэсэг болгоод нэлээн сайн гаргаж өгсөн. Төр намайг хамгаалж, миний ар талыг чадах хэмжээгээрээ дааж байгаа гэж цагдаагийн алба хаагч, түүний гэр бүлийн гишүүд бодож, ажлаа сайн хийхийн төлөө зүтгэх сэтгэл төрөх боломж бүрдэж байна гэсэн үг.

-Хэрэв энэ хуулийн төсөл батлагдвал Монголын цагдаагийн байгууллагад үзүүлэх үр дүн, ач холбогдлыг та юу гэж харж байна вэ?
-Энэ хууль нэг их эвдрэхгүй батлагдвал Монголын цагдаагийн байгууллага, алба боломжийн хуультай болох нь. Үүгээр барахгүй 20 гаруй жил хүчин төгөлдөр хэрэгжсэн өмнөх хуулиас дутахгүй тогтвортой үйлчлэх болов уу гэж дүгнэж байна даа, онол, практикийн талаас нь хараад. 1993 оны хуулийн Интерполын Азийн бүсийн 30-аад орны төлөөлөгчдийн бага хурлын үеэр танилцуулан санал авч байхад газар, газрын хуулиас дутахааргүй л юм шиг дуулдаж байсан. Энэ удаагийн хууль үүнээс улам сайжирч байгаа. Тиймээс нэлээн хэдэн жил цагдаагийн байгууллагын үйл ажиллагааны эрх зүйн үндэс болж үйлчлэх байх гэж бодож байна.