Долоо хоногийн сүүлчээр хүйтний эрч суларна

С.ДЭМЧИГ ХАРХОРИН, БҮРД, БАЯН-ӨНДӨР СУМАНД АЖИЛЛАЛАА
УИХ дахь Ардчилсан намын бүлгийн Ажлын албаны дарга С.Дэмчиг энэ сарын 7-23-ны өдрүүдэд Өвөрхангай аймгийн сумдад ажиллаж байгаа билээ. Баянгол сумаас аялалаа эхлүүлсэн тэрбээр 19, 20, 21-ны өдрүүдэд Хархорин, Бүрд, Баян-Өндөр суманд ажиллаж, “Цаг үе” илтгэлээ ард иргэдэд хүргэлээ. Илтгэлээ хүргэхийн өмнө уламжлал ёсоор сумдын айлуудаар орж, иргэдийн санаа бодлыг сонссон юм. Бусад сумдад яригдаж байгаа мал махны асуудлыг энд бас л хөндөж байсан. Дээрээс нь хөдөөд ажил хийх сонирхолтой хүн цөөн байгаа талаар ч зарим иргэд ярьж байсан юм.
Зарим малчин банкны мэдэлд орчихлоо
“Цаг үе” илтгэл, ярилцлагын багийнхан Бүрд суманд ажиллахын өмнө цөөнгүй хэдэн айлаар зочилсон юм. Тухайлбал, Бүрд сумын малчин н.Мандахбаяр гуайнхаар зочлоход бэлчээрийн мал аж ахуй мөхөх вий гэж санаа зовж буйгаа илэрхийлж, “Бэлчээрийг хуульчилна гэж яриад байгаа, энэ нь хувьчилна гэж байгаагаас ялгаа алга. Одоо л малчид өвөлжөө, хаваржаагаа булаалдах дээрээ тулж байхад хувьчилчих юм бол бүр хэцүү болно” хэмээн ярьсан юм. Тэрбээр мөн “Малчид банкны барьцаанд орчихлоо. Хүмүүс маш ихээр банкнаас зээл авч байна. Хотоос туслах малчин авч ирээд ажиллуулсан. 12 хоног ажиллаад, 480 мянган төгрөгийн цалин авсан. Түүнийгээ банкинд хийчихж байгаа юм. 20 сая төгрөгийн зээлтэй юм гэсэн. Мал хариулаад өөртөө юм нааж чадахгүй нь байна шүү дээ. Үүнд л би гаслаад байгаа юм. Миний бодлоор зээлийг жаахан бага өгдөг баймаар байна. Энэ зээл гэдэг чинь л ард түмний амьдралыг баллаад байгаа юм. Зээл олдохгүй бол хүмүүс чинь ажлаа хийгээд, зүтгээд амьдарна. Би 12 настайгаасаа эхлээд л ажил хийгээд, амьдралаа аваад явж байсан. Гэтэл одоо мөнгө өгье, ажил хийгээд амьдар гээд байхад л ажиллах хүн олдохгүй байна” хэмээн ярьж байсан юм.
Түүнээс гадна эмнэлгийн ажилчид, сувилагч нар цалин бага байгаа талаар ярьж байлаа. Эмнэлгийн байгууллагынхан хүний амь нас хариуцдаг, маш өндөр хариуцлагатай ажил эрхэлдэг тул түүнийгээ дагаад цалин өндөр байх ёстой гэдгийг ч хэлж байсан юм.
Тэгвэл Баян-Өндөр сумын малчин Л.Цэрэндагва суманд намчирхал хэрээс хэтэрч, өөр намынх гэсэн байдлаар малжуулах төслөөс хүртэл хасдаг талаар ярьсан юм. Тэрбээр “Би 2010 оноос өмнө 300 гаруй малтай байлаа. Гэтэл зуданд хамгийг нь алдаад, 31 малтай л үлдсэн. Цөөхөн мал чинь өсөхдөө удаан байдаг юм байна. Одоо манайх 100 гаруйхан малтай. Сумаас малжуулах төсөл гээд мэр сэр ажил хийдэг ч удирдлагууд нь хамаатан саднаараа нийлээд, олонхоороо гар өргөөд, өөрсдөддөө голцуу өгөөд явчихдаг. Би эхнэртэйгээ очоод, санал хүсэлтээ тавиад явахаар дараагийн удаа танайд өгнө л гэдэг. Орон нутгийн хөгжлийн санд цөөнгүй хэдэн төгрөг ирдэг л юм билээ. Зарим сумд тэр мөнгөөрөө малжуулах төсөл хэрэгжүүлдэг гэсэн. Манай сумын удирдлагууд тийм ажил хийхгүй, үр ашиггүй зүйлд л мөнгөө зарцуулаад байдаг юм” хэмээн ярьж байлаа. Зарим иргэдийн ярьж буйгаар сүүлийн хоёр, гурван жилд Баян-Өндөр сумын Орон нутгийн хөгжлийн санд тэрбум орчим төгрөг ирсэн. Тэр мөнгөөр төв талбай засах энэ тэр гээд хэрэггүй зүйлд зарцуулаад дууссан гэдгийг хэлж байсан юм.
Бид сэтгэлгээгээ өөрчлөхөд бэлэн байна уу
УИХ дахь Ардчилсан намын бүлгийн Ажлын албаны дарга С.Дэмчиг Хархорин, Бүрд, Баян-Өндөр сумын иргэдтэй уулзаж, санаа бодлыг нь сонссоны дараа уламжлал ёсоор “Цаг үе” илтгэлээ тавьсан юм. Тэрбээр илтгэлийнхээ эхэнд урт хугацааны хөгжлийн бодлого алга байгааг хөндлөө. Мөн урсгал зардлыг хэтрүүлж, төсвийн хөрөнгө оруулалтыг үргүй зарцуулж ирснийг ч хэлсэн. Дээрээс нь хуулийн засаглал байхгүй болж, хууль хэрэгжихгүй байгааг илтгэлдлээ дурьдсан юм. Илтгэлийн төгсгөлд ард түмэн өөрчлөлт шинэчлэлтэд бэлэн байна уу гэсэн асуудлыг хөндөв. Тэрбээр “Би засаглал, төсөв мөнгөний бодлогыг өөрчлөх, хуулийн засаглал тогтох шаардлагатай байгааг ярилаа. Харин энэ өөрчлөлтөд монголчууд бэлэн байна уу гэдэг асуулт зайлшгүй урган гарч ирнэ. Миний хувьд үүнд эргэлзэж байгаа. Яагаад гэвэл хөдөөгүүр яваад, иргэдтэй уулзаж, санаа бодлыг нь сонсч байхад хүмүүс улстөрчдийг сонгохдоо маш их гар харж байна. Наад зах нь цаг тооны бичиг, зурагт хуудас тараахыг нь хүлээдэг. Гурил, будаа авах гэдэг сэтгэлгээтэй хүмүүс тийм ч их цөөрөөгүй байна. Халамжлуулах сэтгэлгээнээс бид салаагүй байна. Мэдээж, халамж хүртэх ёстой хүмүүсийг энд яриагүй. Харин ажил хийх боломжтой, эрүүл саруул залуучууд халамжлуулах сэтгэлгээг өөрөө өөртөө суулгаж байна. Халамж хүмүүсийг ажил хийх дур сонирхолгүй болгодог юм байна. Залуучуудын ажил хийх сэтгэлгээг хумьдаг юм билээ. Тийм жишээ олон байна. Тухайлбал, олон малтай малчин хүн хонио хяргуулах гээд сумын төвөөс ажиллах хүн хайгаад олдоггүй гэж байгаа. Тэгсэн мөртлөө сумаар дүүрэн ажилгүй нөхөд байна гээд байдаг. Залуучууд хүний өгсөн цалин хөлсийг голдог. Эсвэл хонь хяргаж доошоо орохгүй ч гэж боддог байж болох. Ийм давилуун, цамаан зан манайханд байдаг. Бид энэ сэтгэлгээнээсээ салахад бэлэн байж чадаж байна уу гэдэг асуулт зайлшгүй гарч ирж байгаа юм. Хаана ч, юу ч хийсэн боломж байна. Дээрээс нь бид асар их мэдээллийн дунд амьдарч байна. Тэр дундаа нэг талыг барьсан, буруу мэдээлэлд хэт автаад, түүндээ итгээд, үзэл бодол, харах өнцөг нь ч гэсэн харлаад байна. Ийм цаг үед иргэд үнэн, худал мэдээллийг ялгаж салгаад, дүн шинжилгээ хийж чадахгүй шахуу л байгаа. Өнөөдөр бид засаглалын, төсөв мөнгөний бодлогын, хуулийн засаглалын хувьд асуудалтай байна. Сэтгэлгээний хувьд ч гэсэн асуудал байна гэдгийг би энд байгаагаар нь л хэлэхийг хүссэн юм” хэмээн илтгэлээ.

Төрийн ордон руу гал нээсэн хэргээр шүүхээс 7 жилийн ял авсан “Гал үндэстэн” холбооны тэргүүн Ц.Мөнхбаяр Өршөөлийн хуулиар суллагдаад байна. Тэрбээр шоронгоос гараад цаашид хийх ажил болон нарсанд ямар байсан талаар ингэж ярьжээ.

СБД-16 “Бэлхийн ... тоот хашаанаас автомашинтай хүмүүс нохой хулгайлж зугтаалаа” гэсэн мэдээллийг 11-р сарын 12-нд авч шалгахад: Уг тоотод суух Б /эм.47н/-гийн хашаанаас кавказ овчарк үүлдрийн нохойг ЧД-17 хороонд суух А /эр.23н/ гэгч согтуурсан үедээ бусадтай бүлэглэн Verna Accent автомашин ашиглан хулгайлсаныг шуурхай эрэн сурвалжилж илрүүлэн СБДЦХ-2 шалгаж байна.
БЗД-14 “Нарантуул ОУХТ-ийн өргөтгөлийн ....-р чингэлэгт 11-р сарын 21-нд БЗД-22 хороонд суух Н /эм.40н/ нь “АКМ” бууны сум 68ш, Дровинк бууны сум 10ш, Winchester бууны сум 20ш, марк тодорхойгүй бууны сум 40ш-ийг хууль бусаар зарж борлууж байсныг илрүүлэн БЗДЦХ-1 шалгаж байна.

Д/д Газар эзэмшигч, ашиглагч иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын нэр Регистрийн дугаар Газрын байршил /хороо/ Зориулалт Хэмжээ /м2/ Хугацаа /жил/ Эдэлбэрийн хэлбэр Өмнөх шийдвэр
Баянгол дүүрэг
1 Эй Дий трейд ХХК 5222958 11 Эмнэлэг 1750 2 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2010 оны 331
2 Дэвжих СӨХ 30 15 Орон сууцны орчны газар 22746 5 Ашиглуулах НЗД-ын 2010 оны 663
Баянзүрх дүүрэг
3 Цагаан хаш ХХК 2046806 19 Үйлдвэрлэл, үйлчилгээ 5016 3 Ашиглуулах НЗД-ын 2010 оны 780, Ү-2204058603,
Ү-2204058604
4 Б.Лханаасүрэн ЖЬ51040177 8 Амины сууц 128 5 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2009 оны 302, Ү-2204027101
5 Б.Жүгдэр ХП50052012 16 Гараж,үйлчилгээ 206 5 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2010 оны 204
6 У.Мөнхжаргал ШЗ74021811 16 Үйлчилгээ 240 10 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2007 оны 132
Сонгинохайрхан дүүрэг
7 Хишиг арвин индустриал ХХК 2762412 32 Амины орон сууц 200000 2 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2010 оны 747
8 Цагаан хаш ХХК 2046806 20 Үйлдвэрлэл 1274 5 Ашиглуулах НЗД-ын 2010 оны 780
9 Ц.Оюунзаяа МЮ82051406 20 Контор, үйлчилгээ 1800 10 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2010 оны 782
10 Нисээч интернэшнл ХХК 2745615 20 Аж ахуй 2420 5 Ашиглуулах НЗД-ын 2010 оны 745
11 Вагнер ази тоног төхөөрөмж ХХК 2077361 32 Худалдаа үйлчилгээ 100000 5 Ашиглуулах НЗД-ын 2010 оны 582
12 Б.Эрдэнэбат ЧП60100773 18 Орон сууц 1000 5 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2010 оны 660
Сүхбаатар дүүрэг
13 Г.Ариунжаргал, Г.Золжаргал УС76080503, ЧП78100904 11 Үйлчилгээ 135 10 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2009 оны 210
14 Түрэлт ХХК 2779536 8 Контор, үйлчилгээ 615 10 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2010 оны 783
15 Б.Эрдэнэ-Очир ЧИ50022012 8 Амины сууц 583 10 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2010 оны 426
16 Винтрак ХХК 5018439 1 Контор 630 5 Ашиглуулах НЗД-ын 2010 оны 817
17 Худалдаа хөгжлийн банк 2635534 1 Үйлчилгээ 3735 10 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2015 оны А/779
18 Ц.Оюунцэцэг ХЕ64012867 8 Үйлчилгээ 785 10 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2010 оны 474
19 Сити хөгжил ХХК 2696444 8 Орон сууц үйлчилгээ 1724 10 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2010 оны 203
Хан-Уул дүүрэг
20 Ситирийл эстэйт ХХК 2113775 10 Үйлчилгээ,
орон сууц 12000 2 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2010 оны 582
21 Соёмботцамхаг ХХК 5260477 16 Орон сууц 20000 10 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2010 оны 747
22 Соёмботцамхаг ХХК 5260477 16 Орон сууц 20000 10 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2010 оны 747
23 Ди Эйч Ти ХХК 2724456 10 Орон сууц, үйлчилгээ,
зочид буудал 20000 2 Эзэмшүүлэх НЗД-ын 2010 оны 203
24 Туулривэр контрисайд ХХК 5144213 12 Аялал жуулчлал 600000 5 Ашиглуулах НЗД-ын 2010 оны 204

ХУД-2 “ГССҮТ-д өндөрөөс унаж гэмтсэн хүн ирж хэвтлээ” гэсэн мэдээллийг 11-р сарын 20-нд авч шалгахад: 11-р сарын 19-нд “Монгол Шверо” ХХК-ний байрны 2-р давхараас оруулга буулгагч ажилтай ХУД-16 хороонд суух Б /эр.24н/ нь нойтон арьсан дээр хальтирч унаж гэмтсэн гэх хэргийг ХУДЦХ-1 шалгаж байна.

Нийслэлийн Засаг даргын Санхүү, эдийн засгийн асуудал хариуцсан орлогч Н.Батаа “Хараа хяналтгүй хүүхдийн талаар авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний тухай” А/894 дүгээр захирамж гаргалаа. Захирамжийн дагуу хүйтний улирал болж байгаатай холбогдуулан нийслэлийн нутаг дэвсгэрт гэр орноосоо дайжин хараа хяналтгүй явж буй хүүхдийг илрүүлэх, гэр бүлд нь эргэн нэгтгэх, асран хамгаалагчид буцаах, боломжгүй тохиолдолд хүүхдийн асрамж, халамжийн байгууллагын харьяалалд шилжүүлэх нэгдсэн арга хэмжээг нийслэлийн хэмжээнд энэ сарын 25-27 өдрүүдэд зохион байгуулна.
Хараа хяналтгүй явж буй хүүхдийг илрүүлэх, бүртгэх, харьяалалтай болгох арга хэмжээг дүүрэгтээ зохион байгуулах ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнийг томилж, шаардлагатай төсвийг шийдвэрлэн ажиллахыг дүүргийн Засаг дарга нарт, Гэр бүлд нь эргэн нэгтгэх, асран хамгаалагчид нь буцаах боломжгүй, гэр бүлээсээ дайжин нэгээс дээш жил хараа хяналтгүй явсан хүүхдийг хүүхдийн халамж, асрамжийн төвүүдийн хамгаалалд түр болон бүр шилжүүлэхтэй холбоотой ажлыг зохион байгуулж ажиллахыг Хүүхэд, гэр бүл хөгжлийн газарт үүрэг болгов.
Хүүхдийн асрамж, халамжийн байгууллагын асран хамгаалалтад шилжсэн хүүхдэд зарцуулагдах хөрөнгийг “Төвлөрсөн асрамжийн үйлчилгээний зардлын норматив”-ын дагуу тооцож шийдвэрлэхийг дүүргийн Засаг дарга нарт, энэхүү арга хэмжээнд шаардагдах 5 сая 748 мянган төгрөгийг тэнэмэл, орон гэргүй иргэдийг нийгэмшүүлэх, орон байраар хангах зардлаас санхүүжүүлэхийг нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газарт даалгалаа. Захирамжийн хэрэгжилтэд хяналт тавьж ажиллахыг Засаг даргын Хөдөлмөр эрхлэлт, нийгмийн хамгааллын асуудал хариуцсан орлогч Ц.Буяндалайд үүрэг болгов гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Гэмт хэрэгтэн гэрч болдог уу?
Сүүлийн үед гэмт хэргийн гаралт ихэсч, учир битүүлэг хийгээд хачирхалтай хэргүүд ар араасаа хөврөх боллоо. Төрийн өндөр албан тушаалтанг албан тасалгаандаа хээл хахууль авч байхад нь хуулийнхан газар дээр нь орж баривчилсан л гэх.

Арван долоон жил учир нь тайлагдаагүй хав дарагдсан хэрэг гэнэт сөхөгдөж хэд, хэдэн хүнийг цагдан хорьж байх жишээний. Тэгсэн хэрнээ олон сар жилээр яригдсан дуулиант хэргүүдийн сураг аажим аажмаар алдарч олны анхаарлаас холдсоор. Энэ бүхэн хуулийн байгууллагуунхныг хэрхэн ажиллаад байгааг үл ойлгоход хүргээд ч байх шиг. Зарим иргэд бүр юу болоод байгааг ч мэдэхээ больчихсон эргэлзчихсэн сууж байгаа биз.
Гагцхүү сонгууль дөхөнгүүт С.Зориг агсны хэрэг сөхөгдөж, сонгууль дөхөхөөр улс төрчдийн хэргүүд намждаг байдал энэ удаад бүү давтагдаасай.

ЭМС-ын сайд Г.Шийлэгдамбын хувьд л гэхэд албан өрөөндөө санамсар болгоомжгүйгээр хээл хахууль авч байгаад баригдах хүн яавч биш. Намынхан нь ч хэлж сонсогдоно лээ. Гагцхүү өөрөө хэргээ хүлээх ч юм уу ямар нэг шалтгаан цаана нь байж мэдэх юм.
Эсвэл хууль хяналтынхан аль эртнээс мөрдөж мөшгөж, шалгаж байгаад үүрийн 04:00 цагт баривчлаад аваад явсан уу?. Үнэхээр ойлгомжгүй. Аль аль нь урьдаас үгсэн тохиролцсон ч юм шиг учир битүүлэг эл хэрэг дуулиан дэгдээгээд авлаа. Магадгүй хэргээ хүлээж, хуулийнхан түүнийг нь газар нь илрүүлсэн болж аяглаж ч байгаа ч юм уу. Бас л ойлгомжгүй нэг хэрэг сөхөгдөх нь энэ.

Тэгвэл С.Зориг агсны хэрэг гэнэт сөхөгдөж чухал баримттай хуурцаг олдсон, сэжигтэн этгээдүүдийг баривчилсан, хэргээ хүлээж эхэллээ гэх бор шувуу нисэх болсон нь бас л сонирхолтой. Сонирхолтой гэхээсээ илүү ойлгомжгүй. 1998 онд уг хэргийг гарсаны дараа хэрэгтэнг шоронд л байгаа гэх хардлага нийгэм даяар явж байсан. Тэгвэл энэ удаад хэрэгтэн төмөр торны цаанаас хэн нэгэн хүнийг гүтгэчихээгүй байгаа даа. Дархлаа сууж, ”даам” болсон хэрэгтэн хэнийг ч хөдөлгөж мэдэхээр болсон байгаа биз.
Энэ олон жилийн дараа ямар жүжиг тавьж, ямар үнэн тогтоогдох юм бол доо. Олон нийт харж хүлээсээр.

Харин олны сонирхолыг татахуйц асуудал гарч ирэх явцад зарим хэрэг ”санамсаргүйгээр” замхрах, намжих талруугаа ордог бичигдээгүй хууль тогтсон гэмээр. Учир мэдэх хүмүүс бүр нэг хэргийн дуулианыг намжааж, олон нийтийн анхаарлыг сарниулахаар өөр нэг ”айхавтар” хэрэг гарч ирдэг ч гэж ярьж байх юм.
Тэгвэл энэ бүхнийг бас л бодууштай. Өнгөрсөн удаад шалгагдаж байсан хийгээд багагүй асуудал үүсгээд байсан зарим хэргүүд үнэхээр замхараад байгаа юм биш биз.
Тухайлбал, МАХН-ын дарга Н.Энхбаяртай холбоотой “Улаанбаатар таймс” хэвлэх үйлдвэрийн хэрэг яагаад нам жим болов.
Эл хэрэг эцэст нь ингэж шийдэгдсэн гэж хэлэх хүн байна уу?. Н.Энхбаярын талаар анх гомдол гаргасан н.Сэргэлэн гэгч нь 1.5 сая доллар залилсан хүн гэлцдэг. Өөрөөр хэлбэл, эрүүгийн хэрэгт шалгагдаж байсан хүн. Гэтэл энэ хэрэг Чингэлтэйн шүүхэд очсон ч прокуророос хэргийг шалгана гэж буцаан татчихаад нам жим болчихсон байдаг.
Энэ мэтээр эрүүгийн хэрэгт шалгагдаж байгаа нэгэн ямар нэг хэргийн гэрч болоод хэргээс мултардаг юм биш байгаа.
Ганц үүгээр ч зогсохгүй олны анхаарлаас холдож чимээгүй дарагдсан хэргүүд өдгөө юу болж байгаа бол хуулийнхан нэг мэдээлэл өгмөөр санагдах юм.

НЭГ.УЛСЫН ИХ ХУРАЛ ДАХЬ НАМ, ЭВСЛИЙН БҮЛГИЙН ХУРАЛДААН:
11 дүгээр сарын 23-ны Даваа гарагт:
Улсын Их Хурал дахь Ардчилсан намын бүлгийн хуралдаан “А” танхимд;
Улсын Их Хурал дахь Монгол ардын намын бүлгийн хуралдаан “Б” танхимд;
Улсын Их Хурал дахь МАХН-МҮАН-ын “Шударга ёс” эвслийн бүлгийн хуралдаан “В” танхимд.

ХОЁР.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН:

11 дүгээр сарын 23-ны Даваа гарагт:
Эрүүгийн хууль /шинэчилсэн найруулга/, Зөрчлийн тухай болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Хууль зүйн байнгын хорооны ажлын дэд хэсгийн хуралдаан 10.00 цагаас 334 тоот өрөөнд;
Худалдааны тухай хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Эдийн засгийн байнгын хорооны ажлын дэд хэсгийн хуралдаан 10.00 цагаас 4 давхрын Нээлттэй сонсголын танхимд;
Эрүүгийн хууль /шинэчилсэн найруулга/, Зөрчлийн тухай болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Хууль зүйн байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас 334 тоот өрөөнд;
Хөгжлийн бодлого төлөвлөлтийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Улсын Их Хурлын даргын захирамжаар байгуулсан ажлын дэд хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас 4 давхрын Нээлттэй сонсголын танхимд;
Тариалангийн тухай /шинэчилсэн найруулга/ болон холбогдох бусад хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас “В” танхимд;
Гэр бүлийн тухай /шинэчилсэн найруулга/ болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны ажлын дэд хэсгийн хуралдаан 14.30 цагаас “Г” танхимд;
Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Хятад Улсын хууль тогтоох байгууллага хоорондын байнгын уулзалтын механизмын хамтарсан хурал 15.00 цагаас “Б” танхимд;
Татварын хууль, тогтоомжид нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Улсын Их Хурлын даргын захирамжаар байгуулсан ажлын хэсгийн хуралдаан 15.30 цагаас “А” танхимд.

Тухайн өдөр хонь, нохой жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн. Эл өдөр угаал үйлдэх, бурхан лус тахих, тарни тоолох, хатуу үйл, согтууг номхотгох, андгай тангаргаас няцах, дайсныг номхруулах үйл, бурханы бясалгал хийх хийгээд тарни тоолохуй, янаг амрагийг дуудан хураахуйд сайн. Нялхасыг хөлд оруулах, гадагш гаргах, модон тээрэм босгох, хурал цуглаан хийх, амраг садан бололцох, эвсэж найрамдах үйлд муу. Өвдвөөс найм хоногоос амирлаюу. Замд гарвал муу гаслан хагацал хийгээд хааны цаазны гэм ирэх нигууртай. Зүүн нүд татвал хойд зүгээс жуулчин ирнэ, баруун бол алдсаныг олно. Зүүн чих хангинавал буянтай. Өдрийн сайн цаг нь морь, хонь, тахиа, хулгана, бар, туулай болой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал өвчин эмгэг ирнэ.

2015 оны 11 дүгээр сарын 23-ны 08-20 цаг хүртэл

Малчид, ард иргэд, тээвэрчидийн анхааралд:

Өнөөдөр баруун зүгийн нутгаар цас орж, цасан шуурга шуурахыг анхааруулж байна.

2015 оны 11 дүгээр сарын 23-ны 08 цагаас 20 цаг хүртэлх цаг

агаарын урьдчилсан мэдээ:

Төв болон говийн нутгаар солигдмол үүлтэй. Бусад нутгаар үүлэрхэг. Баруун зүгийн нутгийн зүүн, төвийн нутгийн баруун, зүүн зүгийн нутгийн өмнөд хэсгээр цас орж, зөөлөн цасан шуурга шуурна. Салхи говийн нутгаар зүүн өмнөөс, бусад нутгаар баруун хойноос секундэд 6-11 метр. Дархадын хотгороор 23-28 градус, Идэр, Тэс, Орхон, Сэлэнгэ, Хараа, Ерөө, Туул, Тэрэлж, Хэрлэн, Онон голын сав газраар 19-24 градус, Алтайн өвөр говиор 4-9 градус, баруун зүгийн нутаг болон говийн нутгийн өмнөд хэсгээр 11-16 градус, бусад нутгаар 15-20 градус хүйтэн байна.

УЛААНБААТАР ХОТ: Үүл багасна. Цас орохгүй. Салхи баруун хойноос секундэд 5-10 метр. 16-18 градус хүйтэн байна.

Өглөө 05 цагт Улаанбаатарт: 22 градус хүйтэн, харьцангуй чийг 77 хувь, агаарын даралт 883 гектопаскаль байлаа. Даралт өдөртөө тогтвортой байна.

Нийслэлийн Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих төвөөс санаачлан зохион байгуулж буй “Улаанбаатарт үйлдвэрлэв-2015” үзэсгэлэн худалдаа арван нэг дэхь өдрөө үргэлжилж байна.

“Мишээл экспо” худалдааны төвд гарч буй тус үзэсгэлэнд үндэсний 140 гаруй жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчид бүтээгдэхүүнээ худалдаалж байгаа юм. Харин тус үзэсгэлэн өнөөдөр үргэлжлээд өндөрлөх юм байна.

Эхийн санаа үрд, үрийн санаа ууланд... Энэ юутай үнэн үг вэ. 2012 онд 40 настай эмэгтэй согтуудаа ээжийгээ хутгалсан хэрэг гарч байлаа. Гэтэл саяхан 20 настай охин 54 настай ээжийгээ 32 удаа хутгалан амь насыг нь хэрцгийгээр хороосон байна. Ийм адгуу санаатай, ядуу сэтгэлгээтэй хүнийг тэр гайхамшигт эх тээж төрүүлэхдээ эцэст нь охиныхоо гарт амиа алдана гэж ёстой төсөөлөө ч үгүй байсан байх. Ирээдүйд ээж болох хүн энэ хэргийг үйлдсэн аж. Яаж тэгж хэрцгий, балмад зан гаргаж зүрхэлж байна аа. Эмэгтэй хүн шүү дээ. Арван сар алтан хэвлийд нь жаргаж, ангир уургийг нь залгилж хүн болчихоод уу...

Хятад руу нүүрс тээвэрлэдэг монгол жолооч нарын хувьд зогсонги байдалд оржээ. Урд олон жолооч том машин жолоодож, нүүрс тээвэрлэн хилээр гаргадаг бөгөөд тэд нэг удаа явахаараа сая төгрөгийн цалин авдаг байсан бол одоо цалин нь буурч нэг удаа нүүрс тээвэрлэж гаргавал 337 мянган төгрөг авдаг болсон гэх.

Түүнчлэн нүүрсний тээвэрлэлт муудаж, ажилгүй жолооч нар ажил болоод том машин олдох боломж хайж, урд хөршийн хил дээр наашаа орж ирэх эрхгүй “гацсан” байдалтай байгаа гэнэ. Хятад хүмүүсийн гар, царай харж, гайгүй хэдэн төгрөгийн цалинтай ажил олж хийх гэсэн тэд зодуулж, дарамтлуулж, элдвээр хэлүүлэх нь энүүхэнд болсон аж.

1448080216_141e9ceb857c1327f99f96b0a1f519ab

Тэнд ажиллаж байгаа жолооч нарын ярьснаар “Өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд гурван жолооч амиа алдсан харамсалтай хэрэг гарсан. Нэгийг нь машинд унтаж байхад нь зодоод амь насыг нь хөнөөсөн. Харин нөгөө залууг ажлын хөлс нэхлээ гэж зодон амь насыг нь хөнөөчихөөд нүүрс буулгадаг жалганд хаячихсан байсан. Мөн монголчуудын нүдэн дээр Мөнхөө гэдэг залууг зодож хөнөөсөн. Түүний амь насыг хөнөөсөн хятадууд шоронд суулгүй гараад ирсэн байна лээ. Хятадын хууль их сонин. Олон хүн нэг хүнийг элбэж зодоод амь насыг нь хөнөөчих юм бол олон хүний дургүйг хүргэсэн байна гээд ял нь хөнгөрчихдөг юм билээ. Мөнхөөг зодож хөнөөсөн хятадууд тэгээд л шоронд оролгүй гарсан гэсэн. Хятадуудад зодуулах бол энд энгийн, байдаг л зүйл шиг болчихсон” аж.

Монгол Улс тусгаар тогтнолоо тунхаглан зарласны түүхт 90 жилийн ойд зориулсан яруу найргийн наадмыг зохион байгуулах гэж байна. ”Тусгаар тогтнол” яруу найргийн наадамд оролцох хүсэлтэй найрагчид tusgaart@gmail.com цахим хаягаар өөрийн бүтээлээ арваннэгдүгээр 23-ны өдрийг хүртэл ирүүлж болно.

Энэхүү наадам гурван үе шаттай явагдах бөгөөд эхний шатанд чөлөөт сэдэв, хоёр, гуравдугаар шатанд эх орны сэдвээр бичсэнбүтээл унших юм байна. Нийт бүтээлээ ирүүлсэн найрагчдаас шигшиж, эхний шатанд 15 найрагчийг оролцуулж, дараагийн шатанд 10, сүүлийн шатанд таван найрагч тунаж үлдэх юм.

Сүүлийн шатанд үлдсэн таван найрагчаас тэргүүн, дэд, гутгаар байрыг шалгаруулна. ”Тусгаар тогтнол” яруу найргийн наадам 2015 оны арваннэгдүгээр сарын 25-ны өдөр Тусгаар тогтнолын ордны Их танхимд 14.00 цагт болно. Тэргүүн байр, дэд байр, гутгаар байранд орсон найрагчдад цом, өргөмжлөл, мөнгөн шагнал өгөх аж.

Галзуу өвчний сэжигтэй мал, амьтанд уруулж, ноцуулж, шүлсдүүлсэн хүний тохиолдолд үзүүлэх тусламж үйлчилгээ, хариу арга хэмжээг эрчимжүүлж, урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд “Галзуу өвчний тандалт, оношилгоо, эмчилгээний стандарт” (MNS-5348-42:2010), Эрүүл мэндийн сайдын 2008 оны 151 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Галзуу өвчинтэй тэмцэх, сэргийлэх арга хэмжээний заавар”, вакцин ийлдэс тарих заавар, холбогдох зөвлөмжийг мөрдөж ажиллана.



Мэдээлэл өгөх, солилцох

Галзуугийн сэжигтэй мал, амьтанд уруулсан, ноцуулсан хүн, эмнэлгийн байгууллагуудад хандах тохиолдолд ЗӨСҮТ, аймаг, нийслэлийн ЗӨСТ-үүдтэй дараах чиглэлээр холбогдоно.

Үүнд:

*Дуудлагын тухай мэдээлэл өгөх

*Авах арга хэмжээний тухай зааварчилгаа авах

*Галзуу өвчнөөс сэргийлэх вакцин, ийлдэсийг захиалах, зөвөлгөө авах

*Эмнэлзүйн тусламж үйлчилгээний талаар мэргэжилтэнээс зөвөлгөө авах

Урьдчилан сэргийлэлт:

*“Галзуу өвчинтэй тэмцэх дэлхийн өдөр”ийг жил бүрийн 9 дүгээр сарын 28-нд тэмдэглэдэг бөгөөд энэ өдрийг угтуулан хүн ам, эмнэлгийн мэргэжилтэнд зориулсан сургалт, сурталчилгаа хийх,

*Галзуу өвчний сэжигтэй мал, амьтны дайралтад өртсөн хүнд эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх арга хэмжээг авна.

Вакцинд хамруулах:

1. Урьдчилан сэргийлэх тунгаар: Галзуугийн вирус, өсгөвөр, халдвартай материалтай ажилладаг лабораторийн ажилтнууд, галзуугийн эсрэг вакцин, ийлдэсийн үйлдвэрлэл эрхэлдэг мэргэжилтэнүүд

2. Халдварт өрсөн тохиолдолд бүрэн тунгаар:

- Монгол эдийн шингэн вакцин 7-12 удаа өдөр бүр, 10 болон 20 дахь өдрүүдэд тарих

- Эсийн өсгөврийн вакцин: Үйлдвэрлэгчийн зааврын дагуу (1-5 тун эсвэл 1-6 тун)

- Галзуу өвчний эсрэг вакцины бүрэн тунд хамруулах талаар ЗААВАР, ЗӨВӨЛГӨӨГ өгөх

Мал, гэрийн тэжээвэр нохой, муур зэрэг амьтдыг мал эмнэлгийн байгууллага, малын эмчид жил бүр үзүүлж, хянуулах, урьдчилан сэргийлэх вакцинд хамруулах тухай хүн амд зөвлөх

Монгол-Оросын Засгийн газар хоорондын комиссын 19 дүгээр хуралдаан энэ сарын 24-26-ны өдрүүдэд ОХУ-ын Чита мужид болох гэж байна.

Уулзалтаар худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, дэд бүтцийн төсөл хөтөлбөр, төмөр зам, боловсрол, хөдөө аж ахуй, байгаль орчныг хамгаалах асуудлуудыг хөндөхөөр төлөвлөсөн байна. Мөн талууд уул уурхайн үйлдвэрлэл, эрдэс баялаг болон эрчим хүчний салбар, өндөр технологи, ойн аж ахуйн чиглэлд хамтарсан төслүүдийг цаашид хэрэгжүүлэх талаар хэлэлцэх юм.

Reuters: Буудалруу дайрсан алуурчны фотог онцолжээ

Зууны манлай эстрадын дуучин, МУГЖ Б.Сарантуяа 11 сарын 21-ний өдөр Сэлэнгэ аймаг руу тоглолтоор явах замдаа автын осолд орж таалал төгслөө гэх мэдээлэл өчигдөр цахим ертөнцөл тархсан.

Энэхүү мэдээлэл нь худал бөгөөд МУГЖ Б.Сарантуяа өдгөө ӨМӨЗО-ны “Авьяаслаг Монгол” тэмцээний шүүхээр Хөх хотод байгаа аж. Тэрбээр дараах мэндчилгээг хүргэсэн байна.

Цастай өглөөний мэнд. Хөх хот цасаар хучигдав. Одон ТВ-гийн зохион байгуулж буй “Авьяаслаг Монгол” тэмцээний шүүгчээр ажиллаж байгаа хойгуур минь ийм л сэтгэл донсолгосон мэдээ фэйсбүүкээр гараад байгаа нь сонин байна шүү. Миний утас амралтгүй дугарлаа. Сэтгэл дотроо нэгийг бодоод нөгөөг эргэцүүлэв. Миний амар мэндийг асууж сэтгэл тавьсан бүх найз, дүү нартаа баярлалаа. Хорвоог орхих өдөр хэзээ нэгэн цагт ирэх боловч одоо л биш шүү. Би амьдрахыг маш ихээр хүсэж байна. Үр хүүхдээ том болгож, ээжийнхээ хөлийг хучиж ах эгч нартаа түшиг болох юмсан гэж бодож байна. Дуул дуул бас дахин дуул гэж ард түмэн минь надад хэлдэг билээ. Хорвоо амгалан шүү найзуудаа гэжээ.

Худалдаа эрхлэгчид нь ажлын хувцсыг /хормогч, ханцуйвч, бээлий/ өмсөх
Хэрэглэгчдэд зориулсан 1 удаагийн бээлий, торыг бүрдүүлэх
Ногооны үнийг ил тод бичиж, байршуулах
Түүхий болон бэлэн бүтээгдэхүүнийг хамтад нь биш, тусгаарласан байдлаар хайрцаг, саванд хийж худалдах,
Ногоо худалдах цэгт чанарын ялгалт хийгдсэн, стандартын шаардлага хангасан төмс хүнсний ногоог худалдана.
Агуулахад төмс, хүнсний ногоог хадгалахдаа хананаас 1-1.5 метр зайтай хурааж салхи орж байхаар хураана. Хадгалах байр нь 12-с дээшгүй температуртай, 80-85% харьцангуй чийглэгтэй байвал зохино.
Төмс, хүнсний ногоог жижиглэн худалдаалах цэгт бараа хураах тавцанд /газраас хөндийрүүлсэн вандан, поддон/ өрж байрлуулах, хайрцагтай бол 1.5-2 метрийн өндөр давхарлан хураах, шуудайтай бол босоо байдлаар нэг үе өрж хадгална.
Лангуун дээр ногоог худалдан авагч өөрийн хэрэгцээгээр авах боломжийг бий болгон сагсанд хадгалж худалдаална.
Зөвшөөрөгдсөн цэгээс бусад газарт гудамж, талбайд ил задгайгаар хүнсний ногоог худалдаалахгүй байх
Стандарт, чанарын шаардлага хангаагүй төмс, хүнсний ногоог худалдаалахгүй байх