ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.В.Путины Монголд хийсэн айлчлал өндөрлөхтэй залгаад Владивостокийг зорьж Дорнын эдийн засгийн чуулганд оролцсон Төрийн тэргүүн Х.Баттулга Энэтхэгт хэд хэдэн хэлэлцээ хийлээ. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 10 жилийн дараа тус улсад хийсэн айлчлалын хүрээнд терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх, хилийн менежментийн чиглэлийн хамтын ажиллагаа, Буддын шашны нийтлэг өвийг хадгалах зэрэг 35 асуудлыг багтаасан “Монгол, Энэтхэгийн Стратегийн түншлэлийг улам бэхжүүлэх тухай хамтарсан мэдэгдэл”-ийг гаргав.
Сонирхолтой нь, Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Нарендра Модитой уулзах үеэр 236 сая ам.долларын хөнгөлттэй зээлийн асуудлыг хөнджээ. Энэтхэгийг зорихоосоо өмнө Дорноговь аймагт амралтын өрдүүдэд ажиллаж Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлийн төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажлын явцтай танилцсан Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын цаад зорилго нь ч энэ байсан бололтой.
Улмаар Энэтхэгийн Ерөнхий сайдтай Монголын газрын тосны ордууд зонхилон байрлах Дорнод аймгаас дамжуулах хоолой татаж боловсруулах үйлдвэр рүү нефть хүргэх асуудлыг ярилцаж, тээвэрлэлтийн өөр хувилбар буюу төмөр замаар тээвэрлэх Монголын талын саналыг хүлээн авахаар болсон нь энэ байв.
Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Нарендра Моди 2015 онд Монгол Улсад айлчлах үеэрээ тэрбум ам.долларын хөнгөлттэй зээлийг манайд олгохоор болсон байдаг. Гэхдээ тэрбээр нэг л болзлыг тавьсан. Үүнийгээ ч “Нэг тэрбум ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлийг Монгол Улсын байгууллагын хөгжил, дэд бүтэц, хүний нөөцийг хөгжилд зориулж олгоно” хэмээгээд буцаж байлаа. Нарендра Модигийн үг биеллээ олж Дорноговь аймгийн Алтанширээ сумын нутагт газрын тос боловсруулах үйлдвэрийн шавыг тавьж, өдгөө бүтээн байгуулалтын ажлыг өрнүүлж буй. Харин энэ удаад Энэтхэгийн Засгийн газраас Дорноговь аймагт бүтээн байгуулж байгаа тос нэрэх үйлдвэрийн санхүүжилтэд нэмэлтээр 236 сая ам.долларыг нэмж олгохоор болж байна.
Ийнхүү Энэтхэгийн Засгийн газраас анхны болон нэмэлт санхүүжилтийн хүрээнд тэрбум 236 сая ам.долларын хөнгөлттэй зээлийг юунд зарцуулах нь тов тодорхой тэр дундаа газрын тос боловсруулах үйлдвэрийн бүтээн байгуулалтад зарцуулах болзолтойгоор Монголын талд өгөхөөр болж байна. Албаныхны, У.Хүрэлсүхийн Засгийн газрын тооцоолсноор газрын тосны үйлдвэрийг 2022 онд бүрэн ашиглалтад оруулахаар төлөвлөж байгаа юм. Гагцхүү энд нэг асуудал байгаа нь ирэх онд УИХ-ын ээлжит сонгуультай. Залгаад Ерөнхийлөгчийн сонгууль болох товтой. Үүнээс урьтаж ээлжит бус сонгууль болох эсэх тухай яриа саарал ордонд өндрөө аваад буй. Энэ бүгдээс улбаалж Энэтхэгээс олгож байгаа хөнгөлттэй зээлийн хүрээнд барьж буй газрын тосны үйлдвэрийн бүтээн байгуулалт зогсохгүй гэсэн баталгаа өнөөдөртөө байхгүй. Тэр цагт урагшилсан ажил ч үгүй, газрын тос барих үйлдвэр ч үгүй тогоон дотроо толхилцоод суухгүй л юмсан.
Шинэ Засгийн газар, парламент гарч ирэхээрээ өмнөхөө үгүйсгэдэг, бүтээн байгуулалтын ажлыг нь таг гацаадаг нь манайхны гэм биш зан. Эгийн голын усан цахилгаан станц, V цахилгаан станц, төмөр зам гээд дутуу алсан могой шиг болгосон олон төсөл хөтөлбөр цаасан дээрээ хэрүүлийн алим өнхрүүлсээр байгаа нь үүний бодит жишээ. Тэгэхээр нэгэнт хөрөнгө санхүүжилт нь тодорхой болчихсон энэ мэт үйлдвэрээ сонгуулийн цикл, улс төрийн халуунд бүдгэрүүлчихгүй авч явах, ашиглалтад оруулах нь бидэнд хэрэгтэй болов уу?
Ташрамд дурдахад Алтанширээ сумын нутаг дэвсгэрт 150 га талбайг хамруулан барьж байгаа газрын тос боловсруулах үйлдвэр нь жилд 1.5 сая тонн газрын тос боловсруулах хүчин чадалтай. Санхүүжилтийн өртгөө ашиглалтад орсноос хойших эхний 10 жилд бүрэн нөхөх боломжтой. Эхний тогтоосон түүхий эдийн нөөц 40 жил юм.
Г.Эрхэс