Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн дарга гэдэг бол төрийн өндөр албан тушаал. Эрх ямбаараа Ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайдын дараа орох хэмжээний дөрөвдүгээр хүн. Үүнийг нь бүр хуульчилж өгсөн байдаг юм. “Цэцийн гишүүнийг Цэцийн зөвшөөрөлгүйгээр /түүнийг гэмт хэрэг үйлдэж байхад нь буюу хэргийн газарт гэмт үйлдлийнх нь нотлох баримттайгаар баривчилснаас бусад тохиолдолд/ баривчлах, албадан саатуулах буюу цагдан хорих, эрүүгийн хариуцлагад татах, эсхүл шүүхийн журмаар түүнд Зөрчлийн тухай хуульд заасан хариуцлага оногдуулах, орон байр, албан тасалгаа, биед нь үзлэг, нэгжлэг хийх, бичиг баримт, эд зүйлийг хураан авахыг хориглоно” гэж. Гадаад тавцанд ч тэрбээр Монгол Улсын дөрөвдүгээр хүний зиндаанд харилцаж, зорчих эрхтэй гэсэн үг.
“Үндсэн хуулийн цэцийн дарга дипломат эрх ямба эдэлдэг хүн. Дипломат ном журмаараа эдэлдэг албан тушаал” гэж Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатар зүгээр ч нэг хэлээгүй юм шүү. Гэтэл Индонези улсад хуралд оролцохоор KAL-ын онгоцоор зорчиж, явахдаа үйлчлэгч эмэгтэй бэлгийн дарамт үзүүлсэн гэх асуудлаар Цэцийн дарга Д.Одбаярыг Инчеонд буусны дараа орон нутгийн шүүхийн шийдвэрээр тус улсын цагдаагийн байгууллагаас саатуулан, байцаалт авч эхэлсэн нь энэ өдрүүдийн гол сенсааци болж байна. БНСУ-ын хэвлэлүүдээр ч түүний зураг хөрөг бүхий мэдээллийг цацаж, түүнд нь ач холбогдол өгсөн монголчууд өөр хоорондоо цэц булаацалдах болов. Сөрөг намынхан өлгөж аваад улстөржүүлэв. Нийгэм даяараа Д.Одбаярыг чичлэв. Угаас аливаа хэргийн үнэн мөнийг тогтоож, мухарлаагүй байхад нь түрүүлж таамаг дэвшүүлэн, түүнийгээ батлах гэж улайрдаг нь монголчуудын гэм биш зан болоод удаж байна. Ийм л нэг хайчинд Цэцийн дарга Д.Одбаяр санаатай ч юм уу, санамсаргүй байдлаар орчихлоо.
Хамгийн хачирхалтай нь, түүнийг эл хэрэгт холбогдсон гэх шуугиан дэгдэх үеэс өнөөдрийг хүртэл хугацаанд монголчууд гэхээсээ БНСУ-ын талаас Монгол Улсад хэтэрхий дээрэнгүй хандаж байгаа нь илт харагдах боллоо. Хуулийн байгууллагаас нь үйл явдлын үнэн зөвийг эцэслэн мухарлаагүй байхад хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр нь зураг хөргийг нь тавьж байгаад өөрсдийн дүгнэлтийн хүрээнд цацав. Түүнийг манай хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд түрүүчээсээ шүүрч аваад дамжуулав. Тэрхүү мэдээний дор бичсэн сэтгэгдлүүдийг нь хүртэл орчуулаад тавьж байх жишээтэй. Гэхдээ энэ бол хоёрдугаар асуудал.
Харин Монгол Улсын төрийн өндөр албан тушаалтныг бэлгийн дарамт үзүүлсэн гэх асуудлыг тухайн орны шүүхээс эцэслэн алх цохиогүй байхад мэдүүлэг өгч байгаа зургийг хүртэл цацах хэмжээнд “яллаж” байна. Хуультай, дүрэмтэй, тусгаар улсын хувьд орхиж болохгүй асуудал. Эсрэгээрээ иргэнээ, Цэцийн дарга гэсэн төрийн өндөр албан тушаалыг нь өмөөрөх шаардлага шалтгаан бидэнд байх ёстой биш гэж үү?. Энгийн иргэн нь хүртэл ямар нэгэн асуудалд орооцолдвол эх оронд нь авчрах буцааж авчрах хэмжээнд хүртэл яриа хэлэлцээ хийдэггүй бил үү. Эсвэл монголчууд бид гадаад тавцанд ингэтлээ дээрэлхүүлж, бусдад чичлүүлэх хэмжээний нэр хүндтэй болчихсон хэрэг үү.
Цэцийн даргын зорчиж явсан онгоцонд KAL-ын удирдлагууд хамт явсан тухай мэдээлэл бий. Сонирхолтой нь, КАL-ын удирдлагууд тухайн онгоцоор зүгээр ч нэг зорчиж яваагүй байдаг. Харин Улаанбаатар-Инчеоны чиглэлд нислэг үйлдэл эхэлсэн “Asiana Airline”-ийн гэрээг цуцлуулах лоббиг холбогдох албаныханд хийсэн тэр нь бүтэлгүйтээд буцаж явсан гэдгийг хэлж байгаа юм. Энэ бол өөрөө нэг факт.
Агаарын тээврийг либералчлах, хоёр дахь тээвэрлэгчийн асуудлыг Ерөнхийлөгч асан Н.Баганбандийн үеэс ярьж эхэлсэн асуудал Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн БНСУ-д хийсэн айлчлалын үеэр албажсан байдаг.
Улмаар БНСУ дотооддоо сонгон шалгаруулалт явуулахад “Asiana Airline” компани Инчеон-Улаанбаатар чиглэлд нислэг үйлдэхээр шалгарсан байдаг. Агаарын тээврийг либералчлахад үндэсний компани бүсээ чангалах ёстой ч үүнээс ард түмэн хожно гэдгийг албаныхан тодотгодог. Нэг үгээр, Инчеоны чиглэлд гуравдагч компани орж ирснээр өрсөлдөөн бий болно. Өрсөлдөөн бий болсноор зах зээлийн зарчмаараа үнэ бууна. Агаарын харилцаа идэвхтэй байх тусам Монгол Улс нээлттэй, олон тулгуурт гадаад бодлогоо хэрэгжүүлэхэд дөхөм болно. Эцэст нь хэлэхэд бие даасан тусгаар улсын төр засаг нь төрийн өндөр албан тушаалтнаа өмгөөлж чадахгүй бол цаашид жирийн иргэнээ хамгаалах зангууны үлгэр лугаа болно. Гэм буруутайг нь шүүхээс тогтоогоогүй байхад Монгол төрийн өндөр албан тушаалтныг ийм байдлаар харуулж байгаа тэд жирийн иргэнд яаж хандах нь ойлгомжтой.
Г.Эрхэс
Сэтгэгдэл (30)