зар
Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2025.07.12
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
Элчин сайд ярьж байна
Спорт
Видео
Сошиал мэдээ
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • Элчин сайд ярьж байна
  • Спорт
  • Видео
  • Сошиал мэдээ

Д.Бумдарь: Сонгуулиа өгөөгүй бол бүү гомдолло гэдэг зүйлийг иргэд ойлгох хэрэгтэй

2020-6-03
0
ЖИРГЭХ

Улс төр судлаач, доктор Д.Бумдарьтай ярилцлаа.


-УИХ-ын ээлжит сонгууль тун удахгүй боллоо. Сонгууль бүрээр иргэдийг ухаалаг  сонголт хийхийг уриалдаг, лоозонддог. Гэвч сонголт мэргэ байсангүй гэх нь бий. Ер нь манай улсын сонгогчийн боловсролын түвшин ямар хэмжээнд байна вэ?

-Сонгогчийн боловсрол өндөр байх шаардлагатай биш. Тухайн нийгмийн хөгжил, аливаа асуудалд хандаж байгаа байдлаас нь шалтгаалж сонгогч төр, засаглал, нам зэргийг ойлгох нь хүний эрхийн асуудал. Гол нь тухайн боловсролыг олгодог иргэний нийгмийн байгууллага, төрийн байгууллагууд энэ чиглэлийн үйл ажиллагааг сул хийдэг. Энэ нь мөн сонгогчдын боловсролд нөлөөлдөг. Учир нь сонгуулийн системээс шалтгаалж нэг удаа л холимог тогтолцоогоор сонгуулиа явуулснаас бусад үед мажоритар тогтолцоо байсан. Энэ нь томсгосон, жижгэрүүлсэн бай ялгаагүй танигдсан нам, нэр дэвшигч, ажилладаг баг гэдэг ч юм уу, ийм сонгуулийн соёл нь нийгэмд тогтоод ирэхээр заавал улс төрийн боловсрол олгох шаардлагагүй гэх хандлага түгээмэл байна.

Гэхдээ сүүлийн үед сонгогчдын боловсролын асуудал ихээр хөндөгдөж байгаа нь нийгэмд өөрчлөлт, бодит амьдрал дээр эерэг үр дүн гарахгүй байгаатай холбож үздэг. Улс төрийн боловсрол сул байснаар бодлого тодорхойлогчдоо буруу сонгох үр дагаварт хүрч байна.

-Улстөрийн боловсролыг хэн олгох вэ?

-Боловсролын байгууллага, төрийн байгууллага, улстөрийн нам, Сонгуулийн ерөнхий хороо зэрэг байгууллагууд хийх ёстой. Гэсэн ч үндсэн үүргээ биелүүлж чадахгүй байн.

-"Нөгөө" л сонгогддог хүмүүс нь сонгогдоно биз. Ямар ч сонголтгүй харагдаж байна гэх шүүмжлэл цахим сүлжээнд харагдсан. Ядаж өөрөө саналаа өгч, сонгуульдаа оролцоогүй байж дараа нь гомдоллодог асуудал зарим иргэдийн дунд бий. Энэ нь мөн сонгогчдын улс төрийн мэдлэгийг харуулж байгаа хэрэг үү?

-"Нөгөө" л гэдэг хандлага нь иргэд өөрсдөө саналаа өгөхгүй байгаатай холбоотой. Магадгүй тухайн нэр дэвшигчдийн дундаас нөгөө л гэдэг хүнийг яаж мэдэх юм бэ. Ямар шалгуур тавьж байгаа юм бэ. Олны амыг дагах нь утгагүй хэрэг. Нэгэнт л Үндсэн хуулиар сонгох, сонгогдох эрхийг нь олгосонд байхад тэр эрхээ эдлээгүй байж дараа нь миний амьдрал сайхан болохгүй байна, ажил олдохгүй байна, түгжрэл их байна зэрэг нийгмийн үйлчилгээтэй холбоотой гомдол хэлэх эрхгүй гэсэн үг. Сонгуулиа өгөхгүй бол бүү гомдол гэдэг зүйлийг ойлгох хэрэгтэй. Хэрэв дэмжих үү, эс дэмжих үү гэдэг тал дээр ямар нэгэн үйлдэл хийсэн бол дараа нь шүүмжилж болно. Хариуцлага нэхэж болно. Өөрөө үүргээ биелүүлээгүй байж бусдаас хариуцлага нэхэх нь утгагүй асуудал. Тиймээс хандлагаа өөрчлөх хэрэгтэй.

-Иргэдийн улс төрийн боловсролд иргэний нийгмийн байгууллагууд чухал үүрэгтэй гэж үзвэл, одоогийн түвшинд тэдний үүрэг, оролцоо иргэдэд нөлөөлөх нөлөөлөл ямар байна вэ?

-Олон улсын сангуудын тусламжтай үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллага их сайн. Улс төрийн боловсролд чиглэсэн сангууд тодорхой тохиолдолд чиглэлтэй болчихдог. Залуучуудын улстөрийн боловсролын талаар төдийлөн дорвитой зүйл хийдэггүй. Олон улсын байгууллагууд нь түлхүү ажилладаг гэхэд болно. Анзаарах нь ээ, сонгогчид нар өөр болсон байна. Насны эзлэх хувиуд өөр болж, шинэ сонголтууд гарч ирсэн байна. Мөн КОВИД-19 халдвартай холбогдуулан улс төрийн боловсрол олгох, саналаа худалдахгүй байх, залуучуудын оролцоог нэмэгдүүлэх талаар ихэнх олон улсын байгууллагууд ажиллаж байх шиг анзаарагдсан.

-Сонгуулийн үеэр эд материал, бэлэн мөнгө тарааж санал цуглууллаа гэх асуудал их яригддаг. Энд ямар бүлгийн хүмүүс түлхүү өртөөд байна вэ?

-Авлигын төсөөллийн индексээр манай улс жил бүр хойшилж байна. Нэг үгээр авлига гэдэг чинь өөрөө бодитой биш. Бид "Энэ хүн авлига авч байгаа байх" гэх зэргээр хардаж төсөөллөөр хийсэн индекс гэсэн үг. Ер нь авлига гэдэг асуудал албан тушаалтай холбоотой гэж үзэхээр өндөр түвшинд буюу асуудлыг шийддэг газар хийгддэг. Авлигын авагч болон өгөгч талууд нь тодорхой хэмжээнд боловсорчихсон өөр түвшинд байна. Хээл хахуулийг хэн өгөх боломжтой гэхээр эмнэлэгт үзүүлж байгаа хүн өгч болно. Тэгэхээр авлига, хээл хахууль хаана хийгдэх боломжтой гэдгийг харах ётсой.

Залуучуудын нөлөөлөл дээр гээд үзвэл авлига, хээл хахуулиар саналаа худалдах нь бага.

Харин тэд ямар тохиолдолд саналаа худалдах эрсдэлтэй байна вэ гэхээр найз нөхдөөрөө дарвих эсвэл гэр бүлийнхээ заавраар сонголт хийх нь олон. Сонгуулийн үеэр яригддаг  асуудал ямар түвшинд их байна гэхээр амьдралын түвшин бага айл өрхүүдэд түлхүү гарч ирдэг байх.

-Энэ удаагийн сонгуульд олонд танигдсан хүмүүс бие дааж өрсөлдөж байна. Ер нь бие даагчид олноороо сонгогдох нь ямар үр дагавартай вэ. Нам бол нэг бодлогоор ажиллана. Бие даагч нарын хувьд?

-УИХ-ын тухай хуульд нэг намын 39-өөс дээш гишүүн байж олонх гэж үзнэ гэж заасан байдаг. Ингэж байж дангаараа хууль батлах, Засгийн газраа бүрдүүлэх эрхтэй. Харин бие даагч нарт бүлэг байгуулах эрхгүй. Бие дагч нарт УИХ-ын тухай хуулийн дагуу хууль санаачлах, хуулийг дэмжихгүй байх л эрхтэй.

-Хэнд саналаа өгөхөө шийдээгүй эсвэл тухайн нэр дэвшигчийн талаар мэдээлэлгүй байж болно. Эдгээр иргэд юуг анхаарах шаардлагатай вэ?

-Өөрийнхөө тойрог дээр хэн хүн нэр дэвшиж байгааг мэдэхгүй тохиолдолд Сонгуулийн ерөнхий хорооны албан ёсны сайтад хандахад бүрх мэдээлэл ил бий. Үүний дараа тухайн нэр дэвшигчийн харьяа нам, эсвэл бие даагчийн мөрийн хөтөлбөртэй заавал уншиж танилцах хэрэгтэй. Сонгуулийн тухай хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөөр тухайн тойргийн мандатын тоогоор дугуйлж байж таны санал хүчинтэй болох учраас хоёр хүн дугуйлах бол хоёр, гурав бол гурвыг дугуйлна. Ингэж байж иргэний сонголт хүчинтэй болох юм.

Хамгийн гол нь сонгогч ирээдүйд эсвэл ирэх жил амьдралд нь ямар өөрчлөлт гарахыг хүсч байна вэ. 

Таны хүссэн зүйл нэр дэвшигчийн мөрийн хөтөлбөрт бий юу гэдгийг харах ёстой. Түүнээс биш худлаа ч гэсэн дугуйлъя гэж болохгүй. Миний асуудлыг шийдвэрлэх боломжтой юм байна гэж үзвэл дугуйлж болно. Өөрт тань тулгамдсан нийгмийн асуудлыг хэрхэн шийдэх бодлогын хувилбаруудыг тавьж байна гэдгийг харж чадвал, хэн нэгний нөлөөнд орохгүйгээр санал өгөх боломжтой болно.

Б.Лхам

0
ЖИРГЭХ
Санал болгох
УИХ-ын гишүүн У.Отгонбаяр дараах хуулийн төслүүдийг өргөн мэдүүлжээ
УИХ-ын дэд хороодыг залуу гишүүд ахалж эхэллээ
Д.Амарбаясгалан: Хараат бус байдал, шийдвэр гаргах чадамж, хариуцлагын тогтолцоог төгөлдөржүүлж парламентын засаглалыг бодит утгаар нь баталгаажуулж чадлаа
Японы Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито “Монгол Коосэн технологийн коллеж”-ид зочиллоо
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (1)

  • зочин (192.82.75.128)
    Сонгуулиа өх бишээ сонгуульд саналаа өх гэж хэлээч дээ
    2020 оны 06 сарын 03 | Хариулах
  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • Наадмын өдрүүдэд 3700 цагдаагийн алба хаагч ажиллаж байна
    2 цаг 24 мин
  • Яруу найрагчдын НААДАМ гоёсон шүлгүүд
    2 цаг 47 мин
  • Энэ жилийн наадамд гурав давсан АЙМГИЙН цолтонгууд
    3 цаг 1 мин
  • Наадам: Манлай уяач, УИХ-ын гишүүн З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
    3 цаг 12 мин
  • Монгол наадам болон монгол нутгийн тухай тэд юу хэлэв?
    3 цаг 53 мин
  • Улаанбаатарт өдөртөө 30 хэмийг давж хална
    5 цаг 46 мин
  • ​​​​​​​Архангай аймгаас хамгийн олон буюу 13 бөх хоёр даваад байна
    17 цаг 44 мин
  • У.Хүрэлсүх: Монгол наадам бол төрт ёс, түүх, соёлын үнэт өв, тусгаар тогтнол, мандан бадрахын бэлгэдэл юм
    Өчигдөр 14 цаг 22 мин
  • ФОТО: УИХ-ын гишүүдийн наадмын гоёл
    Өчигдөр 13 цаг 33 мин
  • Наадмын өвөрмөц мэндчилгээнүүд
    Өчигдөр 09 цаг 35 мин
  • Дэлхийд ганцхан Монгол наадмын тухай 24 баримт
    Өчигдөр 09 цаг 00 мин
  • УИХ-ын гишүүн У.Отгонбаяр дараах хуулийн төслүүдийг өргөн мэдүүлжээ
    Уржигдар 17 цаг 59 мин
  • Наадам: Төв аймгийн Заамар сумын уяач Ж.Түмэн-Өлзийгийн бор хээр шүдлэн түрүүллээ
    Уржигдар 17 цаг 10 мин
  • НИТХ-ын дарга А.Баярын урилгаар БНСУ-ын Сөүл хотын ИТХ-ын дарга Хо Жун Чой Улаанбаатар хотод айлчилж байна
    Уржигдар 15 цаг 39 мин
  • Д.Цахилгаан “Илиада”, “Одиссэй”, “Тэнгэрлэг туульс” бүтээлийн орчуулгаар нь Төрийн шагнал хүртлээ
    Уржигдар 14 цаг 42 мин
  • Наадам: Тод манлай уяач Б.Гантигийн сартай хүрэн хязаалан түрүүллээ
    Уржигдар 13 цаг 16 мин
  • Үерийн аюулаас сэрэмжилж, зөвшөөрөгдсөн зам гүүрээр зорчихыг зөвлөв
    Уржигдар 12 цаг 58 мин
  • Д.Жаргалсайханы Төрийн шагнал хүртэж байгаа ГУРВАН дуу
    Уржигдар 12 цаг 41 мин
  • Цэргийн ёслолын жагсаалд хууль сахиулах байгууллагын 1500 гаруй алба хаагч оролцлоо
    Уржигдар 12 цаг 39 мин
  • Тэдний "Чингис Жагаа"-гийн "Төрийн шагнал" хүртэж байгаа уран бүтээлд дайн үлдээсэн үгс
    Уржигдар 11 цаг 48 мин
  • "Бүх цэргийн наадам"-аар шөвгөрсөн найман бөхийн допингийн хариу иржээ
  • Рэйвагийн тооллыг эхлүүлэгч, Японы 126 дахь Эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?
  • Дэлхийд ганцхан Монгол наадмын тухай 24 баримт
  • У.Хүрэлсүх: Монгол наадам бол төрт ёс, түүх, соёлын үнэт өв, тусгаар тогтнол, мандан бадрахын бэлгэдэл юм
  • Наадмын өвөрмөц мэндчилгээнүүд
  • Улсын цолон ойрхон бөх #6: Цэргийн заан Б.Батсуурь
  • "Салхи Дамбий шиг цайлган" гэж өөрийгөө тодорхойлсон МУГЖ Д.Бямбацогтын талаарх найман баримт
  • Улсын цолон ойрхон бөх #8: Аймгийн заан С.Доржпалам
  • Улсын цолон ойрхон бөх #7: Аймгийн арслан Ц.Төмөрцоож
  • Аварга цолтон төрүүлдэг могой жилийн наадам
  • Улсын баяр наадамд зодоглох Улсын цолтой 102 бөх
  • Улсын цолонд ойрхон бөх #9: Аймгийн хурц арслан М.Еркебулан
  • АМРАЛТЫН ӨДӨР: Та амралтаараа юу үзэх вэ?
  • ​​​​​​​Архангай аймгаас хамгийн олон буюу 13 бөх хоёр даваад байна
  • Б.Энхбаяр: ХЭҮК-ын тайланг хэлбэр төдий сонссон болоод өнгөрдөг байсан асуудал түүх болсон
  • Г.Тэмүүлэн: Төсвийн тодотголыг хэлэлцэхдээ 126 гишүүний ирцтэй байх ёстой
  • УИХ-ын дэд хороодыг залуу гишүүд ахалж эхэллээ
  • ШУУД: УИХ-ын чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна
  • "Багануур" ХК-ийн ажилчид ТУЗ-ийн зөвлөлийн шийдвэрээ эсэргүүцэж, ажил хаялт зарлахаа мэдэгдээд байна.
  • Тэдний "Чингис Жагаа"-гийн "Төрийн шагнал" хүртэж байгаа уран бүтээлд дайн үлдээсэн үгс
  • АМРАЛТЫН ӨДӨР: Та амралтаараа юу үзэх вэ?
  • ТАНИЛЦ: Ирэх долоо хоногт УИХ-аар хэлэлцэх асуудлууд
  • Улсын цолон ойрхон бөх #7: Аймгийн арслан Ц.Төмөрцоож
  • ШУУД: УИХ-ын чуулганы хуралдаан үргэлжилж байна
  • "Багануур" ХК-ийн ажилчид ТУЗ-ийн зөвлөлийн шийдвэрээ эсэргүүцэж, ажил хаялт зарлахаа мэдэгдээд байна.
  • Рэйвагийн тооллыг эхлүүлэгч, Японы 126 дахь Эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?
  • Аварга цолтон төрүүлдэг могой жилийн наадам
  • Монголчууд донтох хандлага хамгийн бага таван үндэстний нэгээр тодров
  • Наадмын нээлтийн тоглолтыг 7 дугаар сарын 11-ний 21:00 цагт дахин тоглоно
  • Ойрын өдрүүдийн цаг агаарын урьдчилсан төлөв
  • Улсын цолон ойрхон бөх #8: Аймгийн заан С.Доржпалам
  • Г.Тэмүүлэн: Төсвийн тодотголыг хэлэлцэхдээ 126 гишүүний ирцтэй байх ёстой
  • "Салхи Дамбий шиг цайлган" гэж өөрийгөө тодорхойлсон МУГЖ Д.Бямбацогтын талаарх найман баримт
  • Б.Энхбаяр: ХЭҮК-ын тайланг хэлбэр төдий сонссон болоод өнгөрдөг байсан асуудал түүх болсон
  • УИХ-ын дэд хороодыг залуу гишүүд ахалж эхэллээ
  • Наадам айсуй: Төрийн наадамд ганц ч сум алдалгүй 40 онон түрүүлсэн Хөдөлмөрийн баатар, Дархан мэргэн Ш.Даваахүү
  • Боломжгүй мэт гайхамшигтай спортын 4 таамаг 
  • Улсын цолон ойрхон бөх #6: Цэргийн заан Б.Батсуурь
  • Японы Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито “Монгол Коосэн технологийн коллеж”-ид зочиллоо
  • Д.Амарбаясгалан: Хараат бус байдал, шийдвэр гаргах чадамж, хариуцлагын тогтолцоог төгөлдөржүүлж парламентын засаглалыг бодит утгаар нь баталгаажуулж чадлаа
24 баримт
  • У.Хүрэлсүх: Монгол наадам бол төрт ёс, түүх, соёлын үнэт өв, тусгаар тогтнол, мандан бадрахын бэлгэдэл юм
  • Дэлхийд ганцхан Монгол наадмын тухай 24 баримт
  • "Салхи Дамбий шиг цайлган" гэж өөрийгөө тодорхойлсон МУГЖ Д.Бямбацогтын талаарх найман баримт
  • Рэйвагийн тооллыг эхлүүлэгч, Японы 126 дахь Эзэн хаан Нарүхито гэж хэн бэ?
  • Хамгийн залуу эмэгтэй МУГТ болж буй Н.Нандинхүсэл гэж хэн бэ?
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото Элчин сайд ярьж байна Спорт Видео Сошиал мэдээ
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.

Вэб сайтыг хөгжүүлсэн: Sodonsolution ХХК