-
2017 оны 10 сарын 30
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга 2017.10.26-ны өдөр Ч.Хүрэлбаатарыг Засгийн газрын гишүүн-Сангийн сайдаар томилсон УИХ-ын 2017.10.20-ны өдрийн 58-р тогтоолын холбогдох заалтад хэсэгчлэн хориг тавьсан билээ. ”Үндэсний Шуудан” сонины сэтгүүлч С.Ононтуул МУИС-ийн Хууль зүйн сургуулийн дэд профессор, доктор О.Мөнхсайхантай энэхүү хоригийн талаар ярилцсаныг хүргэж байна. Энэхүү ярилцлага нь 2017.10.30-ны өдрийн Үндэсний шуудан сонинд адил гарчигтайгаар нийтлэгдсэн.
-Улс төрийн хүрээн дэх маргаан дагуулсан халуун сэдэв сайдыг томилсон УИХ-ын шийдвэрт хэсэгчлэн тавьсан Ерөнхийлөгчийн хориг байна. Үндсэн хууль судлаачийн хувьд таны байр суурийг сонсох гэсэн юм?
-Энэ асуудал манай ардчилсан тогтолцооны амин сүнс болсон засаглалын хэлбэрт сөргөөр нөлөөлөх эрсдэлтэй учраас ярихгүй байхын аргагүй сэдэв болоод байна. Үндсэн хуулийн 33-р зүйлийн 1.1-д Ерөнхийлөгч УИХ-ын баталсан хууль, бусад шийдвэрт бүхэлд нь буюу заримд нь хориг тавих бүрэн эрхтэй гэсэн заалт дээр тулгуурлаж зарим хүн сайдын томилсон УИХ-ын тогтоолд Ерөнхийлөгч хориг тавих бүрэн эрхтэй гэж байна.
Ерөнхийлөгч ч ингэж уншиж байгаа бололтой. Үндсэн хууль судлаачийн хувьд миний байр суурь өөр. Яагаад гэхээр Үндсэн хуулийг зөвхөн нэг заалтаар нь тайлбарладаггүй. Тухайн заалтаас гадна тухайн асуудлаарх Үндсэн хууль тогтоогчдын хүсэл зориг юу байсан юм бэ, Үндсэн хууль хэрэгжсэн, өөрчлөгдсөн түүх ямар байсан вэ гэдгийг цогцоор нь харах ёстой. Тэгэхийн тулд Үндсэн хууль анх ямар зохицуулалттай байсан, 2000 онд оруулсан нэмэлт өөрчлөлт юу байсан гэдгийг бүхэлд нь ярих хэрэгтэй.
-Нөгөө долоон нэмэлт өөрчлөлт үү?
-Тийм. Хэдийгээр энэ долоон нэмэлт өөрчлөлтийг дордуулсан долоо гэж цоллодог ч миний хувьд дөрвөн өөрчлөлтийг нь зөв байсан боловч бусад гурван өөрчлөлт нь ноцтой алдаа болсон гэж боддог. Энэ дөрвөн зөв өөрчлөлтийн хоёр нь өнгөрсөн долоо хоногт тавьсан Ерөнхийлөгчийн хориг дээр хөндөгдөж байна. Юу вэ гэхээр, анх 1992 оны Үндсэн хуулийн 33-р зүйлийн 1.2-т Ерөнхийлөгч “УИХ-д олонх суудал авсан намтай, аль ч нам олонхын суудал аваагүй бол УИХ-д суудал авсан намуудтай зөвшилцөн нэр дэвшүүлсэн хүнийг Ерөнхий сайдаар томилох санал, түүнчлэн Засгийн газрыг огцруулах саналыг УИХ-д оруулах” бүрэн эрхтэй гэсэн байсан.
Өөрөөр хэлбэл, Ерөнхий сайдыг нэр дэвшүүлэхэд Ерөнхийлөгч УИХ дахь олонхтой зөвшилцөнө, ингэж зөвшилцсөн хүнийг л УИХ-д оруулна гэсэн заалт үйлчилж байв. Энэ заалт бол үндсэн хуулийн хямрал үүсэхэд нөлөөлсөн. Та бүхэн санаж байгаа бол 1996-2000 оны хооронд УИХ-ын 50 суудлыг Ардчилсан холбоо эвсэл авчихсан байсан. Дээрх заалтаас болоод олонх болсон эвсэл Ерөнхий сайдаа томилж чаддаггүй байсан.
Уг эвслээс Ерөнхий сайдад нэр дэвшүүлсэн Г.Ганхуяг, Д.Ганболд зэрэг хүнийг Ерөнхийлөгч Н.Багабанди удаа дараа буцаасан. Нэг ёсондоо олонх Засгийн газраа байгуулж чадахгүй байдал үүссэн. Үүнтэй холбоотойгоор 2000 онд Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан. Ингээд ерөнхийдөө УИХ дахь олонхын нэр дэвшүүлсэн хүнийг Ерөнхийлөгч Ерөнхий сайдаар томилох саналыг тав хоногийн дотор УИХ руу оруулдаг болсон. Ингэснээр Ерөнхийлөгч УИХ-д олонх болсон нам, эвслээс нэр дэвшүүлсэн хүнийг л УИХ руу оруулдаг болсон бөгөөд олонхтой зөвшилцөх бүрэн эрхээ хасуулсан.
-1992 оны Үндсэн хуулиар сайд нарыг томилоход Ерөнхийлөгч ямар оролцоотой байсан бэ?
- 1992 оны Үндсэн хуулийн 39-р зүйлийн 2-т зөвхөн “Монгол Улсын Ерөнхий сайд Засгийн газрын бүтэц, бүрэлдэхүүн, түүнд өөрчлөлт оруулах саналаа Ерөнхийлөгчтэй зөвшилцөн УИХ-д өргөн мэдүүлнэ” гэж заасан байв. Энэ заалтаас болж Ерөнхий сайд Ерөнхийлөгчийн зөвшөөрөөгүй хүнийг сайдаар томилуулахаар УИХ руу өргөн мэдүүлж чаддаггүй байсан.
Нэг жишээ дурдахад 1998 оны дөрөвдүгээр сарын 23-нд Ц.Элбэгдорж Ерөнхий сайдаар томилогдоод Батлан хамгаалахын болон Боловсролын сайдад нэр дэвшүүлсэн хүмүүсийг нь Ерөнхийлөгч Н.Багабанди дэмжээгүй тул өөр хүмүүсийг нэр дэвшүүлж байв. Энэ байдлыг арилгахын тулд 2000 онд оруулсан Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөөр 39-р зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Ерөнхий сайд уул асуудлыг Ерөнхийлөгчтэй долоо хоногийн дотор зөвшилцөж чадаагүй бол УИХ-д өөрөө өргөн мэдүүлнэ” гэсэн шинэ заалт нэмсэн.
Энэ заалтын дагуу Ерөнхий сайд эхлээд Ерөнхийлөгчтэй Засгийн газрынхаа бүтэц, бүрэлдэхүүнийг зөвшилцөхийг хичээх, тэгээд тав хоногийн дотор зөвшилцөж чадаагүй бол Ерөнхий сайд өөрөө мэдээд УИХ руу оруулах боломжтой болсон.
-Тэгэхээр 1992 оны Үндсэн хуулиар Ерөнхийлөгч Ерөнхий сайдыг эсхүл сайдыг томилсон УИХ-ын шийдвэр дээр хориг тавих бүрэн эрхтэй байсан уу?
-Ерөнхий сайдын болон сайдын томилгоо дээр Ерөнхийлөгч хориг тавих бүрэн эрхгүй. Тэгэхээр анх Үндсэн хуульд хоригийн асуудлыг ямар агуулгаар оруулсан юм, түүнийг нь 2000 онд яаж өөрчилсөн бэ гэдгийг нь харж байж хоригийн хүрээг тодорхойлно. Анх 1992 оны Үндсэн хууль дээр Ерөнхий сайд хэн байх вэ гэдгийг Ерөнхийлөгч болон УИХ дахь олонх, сайд хэн байх вэ гэдгийг Ерөнхий сайд, Ерөнхийлөгч, УИХ зөвшилцөөд шийддэг байв.
Иймд, 1992 оны Үндсэн хуулиар Ерөнхийлөгчид хориг тавих бүрэн эрх энэ томилгоонд хэрэгждэггүй байсан. Ерөнхий сайд хэн байх вэ гэдгийг олонхтой зөвшилцөөд Ерөнхийлөгч нэрийг нь УИХ руу оруулдаг, Ерөнхий сайд нь танхимынхаа сайд нь хэн байх вэ гэдгийг Ерөнхийлөгчтэй зөвшилцөөд УИХ руу оруулдаг байсан учраас ерөөсөө үүн дээр хориг тавих нь утгагүй. Угаасаа л Ерөнхийлөгчийн зөвшөөрөлгүй бол Ерөнхий сайд, сайд болохгүй байдаг байсан учир хориг тавих тухай асуудал байдаггүй байсан.
2000 оны нэмэлт өөрчлөлтөөр Ерөнхий сайд хэн байх вэ гэдгийг УИХ, сайд нар хэн байх вэ гэдгийг Ерөнхий сайд болон УИХ л шийддэг болсон бөгөөд энэ нь уг өөрчлөлтийн нэг гол зорилго байсан. Энэ нэмэлт, өөрчлөлт баталсан хүмүүс УИХ дахь олонх Ерөнхий сайд хэн байх вэ гэдгийг дангаараа шийддэг, Ерөнхий сайд хэнийг танхимын гишүүдээрээ өргөн мэдүүлэхээ өөрөө мэддэг болохыг хүссэн боловч энэ асуудал дээр Ерөнхийлөгч хориг тавихгүй байх тухай 1992 оны Үндсэн хууль тогтоогчдын хүсэл зоригийг өөрчлөөгүй.
-2000 онд Засгийн газрыг байгуулах тал дээр Ерөнхийлөгчийн эрх хэмжээг ингэж хумьсан нь хэр оновчтой байсан бэ?
-Монгол Улс парламентын засаглалыг сонгосон. Учир нь, Үндсэн хуулийн 20-р зүйлд УИХ бол төрийн эрх барих дээд байгууллага мөн гэсэн өгүүлбэр бий. Үүнийг парламентын засаглалыг илэрхийлж байгаа гэж тайлбарладаг, үүнтэй санал нэг байдаг. 2000 оны нэмэлт өөрчлөлт Монгол Улсыг парламентын засаглалтай болгоход хувь нэмэр оруулсан.
Үнэндээ 1992 оны Үндсэн хуулиар хагас Ерөнхийлөгчийн засаглалтай байсан юм. Засгийн газрыг байгуулахад болон Засгийн газар оршин байхад парламент дахь олонхын төдийгүй Ерөнхийлөгчийн зөвшөөрөл, итгэл шаарддаг байх нь хагас Ерөнхийлөгчийн засаглалын гол шинж. Харин, 2000 оноос хойш Ерөнхийлөгчийн оролцоог хязгаарлаж парламентын олонх Ерөнхий сайд хэн байхыг дангаар шийдэх, Ерөнхий сайдын саналаар сайд нарыг томилох болсон.
Ингэснээр Монгол парламентын засаглалын үндсэн шинж рүүгээ дөхсөн. Парламентын засаглалтай улсад Ерөнхий сайдаа парламент сонгодог бөгөөд олонх Ерөнхий сайдад итгэл үзүүлэхгүй бол Засгийн газар огцордог. ХБНГУ, Эстон, Финланд зэрэг улсын жишээнээс үүнийг харж болно. Тэгэхээр Ерөнхийлөгчөөс заавал итгэл хүлээсэн байхыг шаарддаггүй. 2000 онд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтийн энэ хоёр хэсэг бол парламентын засаглал тал руу Монголын тогтолцоог нэг алхам ойртуулсан. Гэхдээ, цааш бас хийх ёстой зүйл бий. Жишээ нь, Ерөнхий сайд сайд нараа хэн байх вэ гэдгийг УИХ дахь олонхоос хамааралгүйгээр шийдэх, Засгийн газар тогтвортой байх механизмыг бүрдүүлэх хэрэгтэй. Үүнийг одоо яригдаж буй Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөлд зарим талаар тусгасан байна лээ.
-Тэгэхээр Ерөнхийлөгч өөрт байхгүй бүрэн эрхийг эдлээд хориг тавилаа гэсэн үг үү?
-Тийм. Монгол Улсад одоогийн Ерөнхийлөгчөөс өмнөх дөрвөн Ерөнхийлөгчийн үед, өөрөөр хэлбэл, 1994-2016 оны хооронд нийт 53 хориг тавьсны 37-г нь буюу 72.3 хувийг нь УИХ хүлээн авсан гэсэн судалгаа байдаг. Энэ хугацаанд бол миний мэдэж байгаагаар Ерөнхий сайдын эсвэл Засгийн газрын гишүүний томилгоо дээр хориг тавьж байсан тохиолдол үгүй. Хэрэв Ерөнхийлөгч хориг тавьдаг болчихвол 1994-2000 оны хооронд үүсэж байсан шиг хямрал үүснэ.
Яагаад гэхээр, тэр үед УИХ-д 50 суудал авчихсан эвсэл Ерөнхийлөгчийн зөвшөөрөлгүйгээр Ерөнхий сайдаа ч, Засгийн газрын гишүүдээ ч томилуулж чаддаггүй байсан. Үүнийг засаж 2000 онд нэмэлт өөрчлөлт оруулсан. Хэрэв Ерөнхий сайдын эсвэл сайдын томилгоо дээр Ерөнхийлөгч хориг тавихыг зөвшөөрчихвөл 2000 оны өмнөх рүү буцаж орно.
Яагаад гэхээр Үндсэн хуулийн 33.1-д зааснаар Ерөнхийлөгчийн хоригийг УИХ-аар хэлэлцэж, чуулганд оролцсон нийт гишүүдийн гуравны хоёр нь хүлээж аваагүй бол уг хууль, шийдвэр хүчин төгөлдөр хэвээр үлдэнэ гэж байгаа юм. Энэ бол маш өндөр босго. Өөрөөр хэлбэл, УИХ-ын 76 гишүүн цөм хуралдаанд суусан гэж бодъё. Энэ тохиолдолд ерөөсөө 26 гишүүн Ерөнхийлөгчийн хоригийг дэмжчихвэл Ерөнхий сайд, сайд нарыг томилж чадахгүй гэсэн үг.
Одоо бол зөвхөн сайдын томилгоо дээр хориг тавих тухай боловч цаашилбал Ерөнхий сайдын томилгоо дээр хориг тавина гэнэ. Тэгээд ирэхээр УИХ дахь олонх хэн Ерөнхий сайд байх вэ, хэн сайд байх вэ гэдгийг шийдэж чадахгүй, харин цөөнх болон Ерөнхийлөгч шийддэг болно гэсэн үг. Энэ бол парламентын засаглалтай улсад байж болохгүй зүйл. Тиймээс, энэ бол аль нэг намд ашигтай вэ гэдгээр хандах асуудал биш. АН ч өнөөдрийн МАН-ын оронд УИХ-д олонх суудал авч болох учраас энэ буруу хоригийг дэмжиж болохгүй.
-Үүнийг тодорхой тайлбарлана уу?
-Монгол Улсад дөрвөн жил тутам УИХ-ын сонгууль явуулж иргэд аль намд олонхын суудал өгөх вэ гэдгээ шийддэг. Тэр сонгуульд ялсан нам, эвслийн мөрийн хөтөлбөр бол тэдний ерөнхий бодлогын чигийг тодорхойлдог. Өөрөөр хэлбэл, мөрийн хөтөлбөртөө тулгуурлан Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг гаргаад, тухайн эрх барьж байгаа нам түүнийгээ хэрэгжүүлэх зорилгоор Засгийн газраа байгуулдаг, Засгийн газар нь бодлого боловсруулж, УИХ түүнийг нь хэлэлцэж батлаад нэгдмэл бодлого хэрэгжиж ёстой.
Хэдийгээр Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон хүн ч бас мөрийн хөтөлбөр дэвшүүлж сонгуульд оролцсон байдаг ч парламентын засаглалтай учраас УИХ-ын олонх болсон нам, эвслийн бодлого, мөрийн хөтөлбөрийг Засгийн газар голлон хэрэгжүүлэх ёстой. Гэтэл, Ерөнхийлөгчийн хориг тавьсан бичиг уншихаар, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга З.Энхболдын хэлж байгааг сонсохоор Ерөнхийлөгчийн мөрийн хөтөлбөрт заасан зүйлийг хэрэгжүүлэх шаардлагыг Ч.Хүрэлбаатар хангахгүй гэдэг шалтгаан харагдаад байгаа юм.
Тэгэхээр энэ маань Засгийн газар өөрийнхөө мөрийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх бус, Ерөнхийлөгчийн мөрийн хөтөлбөрийг давхар хэрэгжүүлэх, энэ шалгуураар танхимыг бүрдүүлдэг болчих юм бол тодорхойгүй байдал үүснэ. Засгийн газар тэлээ хурга шиг хоёрдмол, зөрчилдсөн үүрэгтэй болчихно. Ерөнхийлөгчийн мөрийн хөтөлбөр болон Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр хоорондоо тэр бүр тохирдоггүй.
Ялангуяа, нэг намаас Ерөнхийлөгч байхад нөгөө нам УИХ-д олонх байдаг тохиолдол бий.Ийм тохиолдолд энэ хоёрын хөтөлбөрүүдийг хамтад нь хэрэгжүүлэх боломжгүй л дээ. Тэгэхээр энэ нь өөрөө эргээд засгийн газар үйл ажиллагаа явуулахад хүндрэл үүсгэж, хэн хариуцлага хүлээх нь тодорхойгүй болно.
-Хоригийн үндэслэлийг та юу гэж үнэлж байна?
-Ерөнхийлөгчийн хоригийг уншихаар гурван янзын үндэслэл байгаа юм. Нэгд, эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхтэй асуудлыг шийдэх хэрэгтэй, хоёрт, уул уурхай, дэд бүтцийн салбарыг 30 гэр бүл хянаж, Монгол улсыг дарангуйлдаг бөгөөд үүнд Ч.Хүрэлбаатар сайдын гэр бүл багтдаг, гуравт, төрийн албан хаагчдад 300,000 төгрөг өгөх асуудлыг дурдсан байгаа юм. Энэ бол нэлээд улс төрийн шинжтэй үндэслэлүүд.
Эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг хангахад ямар бодлого баримтлах вэ гэдгийг УИХ дахь олонх болон Засгийн газар голлон шийдвэрлэх ёстой бөгөөд хэр амжилттай байсныг нь 2020 онд сонгогчид дүгнэнэ. Мөн, хэн нь мэдэгдэхгүй 30 гэр бүлийг шүүхийн шийдвэргүйгээр ”буруутгах, яллах” яриа газар авбал их аюултай. Үндсэн хуулийн 16-р зүйлд ”Гэм буруутай нь хуулийн дагуу шүүхээр нотлогдох хүртэл хэнийг ч гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож үл болно. Гэм буруутны ял зэмлэлийг түүний гэр бүлийн гишүүд, төрөл саданд нь халдаан хэрэглэхийг хориглоно” гэж заасан байдаг.
Социализмын үeийн хядлага, хэлмэгдүүлэлтийг давтахгүйн тулд 1992 онд Үндсэн хууль тогтоогчид ийм заалт оруулсан гэдгийг үндэсний эв нэгдлийг илэрхийлэгч Ерөнхийлөгч маань бодоосой. Түүнчлэн, төрийн алба хаагчдад 300,000 өгөх асуудал байна. Энэ нь эдийн засгийн хувьд тийм ч ухаалаг бодлого биш. Гэхдээ, үүнийг дурдсан нь Сангийн сайдыг огцруулах гээд ч байгаа мэт. Анх томилох гэж байхад нь хориг тавих гэж байгаа юм шиг хэр нь томилогдчихсон сайдыг огцруулах үндэслэл ч юм шиг.
Гэтэл Үндсэн хуулиар Ерөнхийлөгчийн санаачилгаар сайдыг огцруулах боломжгүй, зөвхөн Ерөнхий сайдын саналаар УИХ огцруулж болно. Уг нь, төрийн албан хаагчдад 300,000 төгрөг өгөх асуудлыг УИХ баталлаа гэхэд 2018 оны Төсвийн тухай хуулийн тухайн хэсэг дээр хориг тавих бүрэн эрх Ерөнхийлөгчид бол бий, үүнийгээ ашиглах хэрэгтэй.
-
2017 оны 10 сарын 30
Улсын Их Хурлын гишүүн О.Баасанхүү Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхэд хандан Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдтай холбоотой асуудлаар Тагнуулын ерөнхий газраас хийсэн хэвлэлийн хуралд дурьдсан зарим асуудлын талаар тавьсан асуулга
-
2017 оны 10 сарын 30
Өнгөрсөн долоо хоногт улс төрийн томилгоог түргэтгэж, цагийн дотор халаа сэлгээг яаж хийдгийг яруу тодоор харуулаад авсан Хууль зүйн сайд болоод Ц.Нямдорж болон түүний нөхөд энэ долоо хоногт мөн л томилгоо хийж магадгүй нь. Учир нь Тагнуулын Ерөнхий газрын дарга нь салбарын сайдтайгаа “дайн” зарлачихав.
-
2017 оны 10 сарын 30
УИХ-ын даргын дэргэдэх Зөвлөлийн хурлаар баталсан хуваарийн дагуу ирэх долоо хоногт намын бүлэг, ажлын хэсэг, байнгын хороо, чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар дараах асуудлуудыг хэлэлцэн шийдвэрлэнэ.
-
2017 оны 10 сарын 28
МАХН-ын бага чуулган ирэх даваа гараг буюу аравдугаар сарын 30-нд болно.
-
2017 оны 10 сарын 28
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Монголын хуульчдын холбооны гуравдугаар их хуралд оролцогчдод илгээлт явууллаа.
-
2017 оны 10 сарын 28
Монгол Улсын Их Хурлын дарга М.Энхболдод өчигдөр Монгол Улсын 2018 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2018 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2018 оны төсвийн хуулийн төслүүдийг Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх өргөн мэдүүллээ.
-
2017 оны 10 сарын 28
Ерөнхий сайд чуулганд мэдээлэл хийнэ
-
2017 оны 10 сарын 27
Улсын Их Хурлаар “Монгол Улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний байдлын талаархи 16 дахь илтгэл”-ийг хэлэлцэж байгаатай холбогдуулан Улсын Их Хурлын Хууль зүйн
-
2017 оны 10 сарын 27
Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Улсын Их Хурлын шийдвэрт хэсэгчлэн хориг тавих тухай албан бичгийг УИХ-ын дарга М.Энхболдод өчигдөр илгээсэн.
-
2017 оны 10 сарын 27
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар төрийн дээд цол, одон, медалиар шагнах ёслол өнөөдөр Төрийн ордонд боллоо.
Тулгар төрийн 2226 жил, Их Монгол Улс байгуулагдсаны 811 жил, Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсны 106 жил, Ардын хувьсгалын 96 жил, Нийслэл хот байгуулагдсаны 378 жил, Монгол Улсын эрчим хүч, уул уурхай, боловсрол, эрүүл мэнд, соёл урлаг, спорт болон бусад салбарын түүхт ойг тохиолдуулан эрхэлсэн ажилдаа олон жил үр бүтээлтэй ажилласан зарим хүнд Монгол Улсын ардын болон гавьяат цол, төрийн одон, медаль хүртээлээ.
Шагналыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга З.Энхболд нар гардуулан өгөв.
Монгол Улсын Ардын багш цолоор Үндэсний бөх болон самбо, жудо бөхийн спортын төрөлд эх орныхоо нэрийг тив, дэлхийд дуурсгасан шилдэг тамирчдыг бэлтгэх, монгол цэргийн бие бялдрын бэлтгэлжилтийн түвшинг дээшлүүлэх, ур чадварыг нь ахиулах, цэрэг, эх оронч үзлийг төлөвшүүлэхэд оруулсан хувь нэмэр, хичээл зүтгэлийг нь өндрөөр үнэлж үндэсний бөхийн Харцага, Зэвсэгт хүчний 034 дүгээр ангийн “Алдар” спорт хорооны ахмад багш, дасгалжуулагч Чойдорын Өвгөнхүү,
Монгол Улсад дээд боловсролтой мэргэжилтэн, мэргэшсэн боловсон хүчин бэлтгэх үйлсэд нэгэн жарны турш тасралтгүй хөдөлмөрлөхдөө эрдэм шинжилгээний олон арван бүтээл туурвиж, сургалт, судалгааны чиглэлийг хөгжүүлэн физикийн шинжлэх ухааны салбарын өнөөгийн хөгжил дэвшилд үнэлж баршгүй хувь нэмэр оруулсныг нь үнэлж МУИС-ийн зөвлөх профессор, физикч Голиминсээгийн Шилагарди нарыг,
Монгол Улсын Аж үйлдвэрийн гавьяат ажилтан цолоор Эрчим хүчний Мегаватт ХХК-ийн ерөнхий захирал Чимэдийн Зундуй-Осор, Гутал, арьс шир, ноосны үйлдвэрүүдийн холбооны ахмад ажилтан Бадамгаравын Цэнд-Аюуш нарыг,
Монгол Улсын Байгаль орчны гавьяат ажилтан цолоор Усны үндэсний хорооны нарийн бичгийн дарга Цэндийн Бадрахыг,
Монгол Улсын гавьяат агрономич цолоор Төв аймгийн газар тариалангийн Дэвших түвшин ХХК-ийн зөвлөх агрономич Цэрэндоржийн Ширчинжавыг,
Монгол Улсын гавьяат багш цолоор Дархан-Уул аймгийн 4 дүгээр сургуулийн ахмад багш Лувсандоржийн Ваанжил, Анагаахын шинжлэх ухааны үндэсний их сургуулийн харьяа Нийгмийн эрүүл мэндийн сургуулийн Орчны эрүүл мэндийн тэнхмийн профессорын багийн ахлагч Чүлтэмдоржийн Цолмон, Монгол Улсын их сургуулийн Математикийн тэнхмийн эрхлэгч, профессор Аюушийн Хашбаатар, Нийслэлийн Баянгол дүүргийн Эрдмийн ундраа цогцолбор сургуулийн захирал Гомбодоржийн Хоролсүрэн, АШУҮИС-ийн захирал Гүнчингийн Батбаатар, ШУТИС-ийн зөвлөх профессор Хадын Пүрэвдагва нарыг,
Монгол Улсын гавьяат дасгалжуулагч цолоор Монголын Сагсан бөмбөгийн холбооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бадарчийн Дамбыг,
Монгол Улсын гавьяат тамирчин цолоор Чөлөөт бөхийн Үндэсний шигшээ багийн тамирчин Пүрэвдоржийн Орхон, Жүдо бөхийн Үндэсний шигшээ багийн тамирчин Балдоржийн Мөнгөнчимэг , Жүдо бөхийн Үндэсний шигшээ багийн тамирчин Ганбаатарын Одбаяр нарыг,
Монгол Улсын гавьяат уурхайчин цолоор Орхон аймаг дахь Эрдэнэт үйлдвэр ХХК-ийн Үйлдвэрийн хэлтсийн ерөнхий баяжуулагч Жамсранжавын Баатархүүг,
Монгол Улсын Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн цолоор Монголын Үндэсний олон нийтийн телевизийн ахмад ажилтан, кино зураглаач Чойжилын Баяраа, Монголын Урчуудын эвлэлийн уран бүтээлч Сэрээтэрийн Дагвадорж, Үндэсний урлагийн их театрын захирал Гончигийн Цоггэрэл нарыг,
Монгол Улсын Шинжлэх ухааны гавьяат зүтгэлтэн цолоор МУИС-ийн профессор, түүхийн шинжлэх ухааны доктор Жамсрангийн Урангуа, Этүгэн их сургуулийн магистр, докторантын эрдэм шинжилгээний албаны эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга, профессор Мятавын Туул нарыг,
Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн цолоор Нийслэлийн БЗД-ийн 26 дугаар хорооны өндөр настан Жигмэдийн Цэцэгмаа, МҮОНТ-ийн нэвтрүүлэгч Батхишигийн Ганбаатар нарыг,
Монгол Улсын Үйлчилгээний гавьяат ажилтан цолоор Гаалийн Ерөнхий газрын Буянт-Ухаа дахь Гаалийн газрын дарга Сүхээгийн Цэцгээ, Сүхбаатар аймгийн Эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалын хэлтсийн ахмад ажилтан Гомбодоржийн Адъяа , Нийслэлийн БЗД-ийн Засаг даргын зөвлөх Сособарамын Майнбаяр, Дорнод аймгийн Хэрлэн сумын өндөр настан Лувсангомбын Сүхбаатар , Орхон аймгийн Аудитын газрын аудитор Должингийн Цогбадрах , МҮОНРТ-ийн ахмад ажилтан Цэрэвийн Хурцбилэг нарыг,
Монгол Улсын Хүний гавьяат эмч цолоор Биеийн тамир спортын газрын Спортын анагаах ухаан, эрдэм шинжилгээний албаны их эмч Пүрвээгийн Бат-Очир, Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн Үндэсний төвийн нярайн зөвлөх эмч Загдын Гэрэлмаа, Нийслэлийн БГД-ийн Эрүүл мэндийн төвийн зөвлөх эмч Баатарбалын Кума нарыг,
Монгол Улсын гавьяат барилгачин цолоор Монгол дээвэр ХХК-ийн захирал Дагвын Алтангэрэл, Баянхонгор аймгийн Дулаан бор ХХК-ийн захирал Дуламын Найдан, Газар зохион байгуулалт, геодози, зураг зүйн газрын ахмад ажилтан Дурангийн Оюунчимэг, Үндэсний бүтээн байгуулалтын корпорацийн ерөнхийлөгч Цогтоожавын Эрдэнэбат нарыг,
Монгол Улсын гавьяат тээвэрчин цолоор Уян-Унд ХХК-ийн захирал Дуламсүрэнгийн Лхамсүрэн, ХУД-ийн 9-р хорооны өндөр настан Магваны Сүрэнхүү нарыг,
Монгол Улсын гавьяат эдийн засагч цолоор Бодь цамхаг ХХК-ийн ТУЗ-ийн дарга Лувсанвандангийн Болдхуягийг,
Монгол Улсын Малын гавьяат эмч цолоор Завхан аймгийн Завханмандал сумын Бор азарга хоршооны малын их эмч Түмбаярын Дэлгэрсайханыг,
Сүхбаатарын одонгоор Дэлхийн Монгол туургатны өв соёлыг хамгаалах Их Голомт сангийн тэргүүн Гэндэнпилийн Явгааныг,
Цэргийн гавьяаны одонгоор ЗХЖШ-ын Хуурай замын командлалын ахлах мэргэжилтэн Батсуурийн Энхбаяр, ХХЕГ-ын Хилийн албаны дарга, хурандаа Цэндсүрэнгийн Батбаатар нарыг,
Алтан гадас одонгоор Нийслэлийн 25 дугаар тусгай сургуулийн багш Мөнхөөгийн Батмөнх, Нийслэлийн 25 дугаар тусгай сургуулийн ахмад багш Доржготовын Хишигбаяр нарыг,
Цэргийн хүндэт медалиар Нийслэлийн Онцгой Байдлын газрын харъяа Налайх дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн дуудлага хүлээн авагч Лосолын Оюунчимэгийг,
Хөдөлмөрийн хүндэт медалиар Нийслэлийн 25 дугаар тусгай сургуулийн багш Цэдэнсодномын Отгонбаярыг тус тус шагналаа.
Шагнагдагсдад хандаж Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга хэлсэн үгэндээ:
“Монгол Улсынхаа өмнө гавьяа байгуулсан залуучууд, ахмад үеийнхэн, спортынхон, соёл, урлагийнхан, бусад салбарынхныг төрийн одон медалиар шагнаж байна. Хийсэн бүтээсэн хүмүүсээ ингэж шагнадаг төрийн уламжлалтай.
Саяхан манай улсын томоохон байгууллага, салбарууд болох Монгол Улсад телевизийн салбар үүсэж хөгжих түүхэн замналыг эхлүүлж, Монголын Үндэсний телевиз анхны эфирээ цацсаны 50 жилийн ой, улс орны гал голомт, хөгжил дэвшлийн мөнхийн хөдөлгүүр болсон Эрчим хүчний салбар үүсэж хөгжсөний 95 жилийн ой, Монгол Улсын дээд боловсролын ууган байгууллага, эрдэм номын гэгээн өргөө болсон Монгол Улсын Их сургууль байгуулагдсаны болон эрүүл мэндийн салбарын өнгө төрхийг тодорхойлж ирсэн Анагаахын шинжлэх ухааны Үндэсний их сургуулийн үндэс суурь тавигдсаны 75 жилийн ой, Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулахтай зэрэгцэн Гаалийн алба үүсэж хөгжсөний 105 жилийн ой гэсэн түүхэн ойнууд тохиосны зэрэгцээ Монгол Улсын нэрийг дэлхийн тавцанд өндөрт өргөж, монгол түмнээ мялаан, эх оронч үзлээр үлгэрлэсэн бахдам амжилтууд мөн гарлаа.
Ой тохиож буй эдгээр салбарын түүхийг тодоор бичилцэн, улс эх орныхоо өнөөгийн хөгжил дэвшил, нэр хүндэд онцгой хувь нэмэр оруулж, бахархам амжилт гавьяа байгуулсан иргэдийнхээ хөдөлмөр алдрыг Монголын төр үнэлж, ард түмнийхээ нэрийн өмнөөс төрийн дээд цол хүртээж байна.
Монгол Улсын Их сургуулийн хөгжлийн 75 жил, түүхийн 60 жилд нь тасралтгүйгээр багшилж буй Гавьяат багш, физикийн шинжлэх ухааны гарамгай эрдэмтэн, профессор Г.Шилагарди, эрчим хүчний салбарын анхны хувийн хэвшлийг байгуулан, үндэсний томоохон бүтээн байгуулалтуудыг хийж, олон улсын чанарын стандартыг нэвтрүүлсэн Ч.Зундуй-Осор, сагсан бөмбөгийн спортын хөгжлийг дэлхийн түвшинд хүргэж байгаа “Сагсны Дамба” гэж алдаршсан, олон жил төвийн тоглогч хийж байсан, Токиогийн 2020 оны олимпод ороод байгаа өнөөгийн 3х3 төрлөөр монголчууд дэлхийд 190 дугаарт байсныг 35 дугаар байрт хүргэж огцом өсгөсөн алдартай багш, дасгалжуулагч Б.Дамба, манай залуу үеийн төлөөлөл болсон, эх оронч үзлийг залууст хүргэж байгаа бөхийн чөлөөт барилдааны дэлхийн аварга, Үндэсний шигшээ багийн тамирчин П.Орхон, хүүхдийн анагаах, нярай судлалаар улсдаа тэргүүлдэг, “Нярайн” хэмээх тодотголтой З.Гэрэлмаа эмч нарын зэрэг алдар хүндийн эздэдээ Ардын болон Гавьяат цол хүртээлээ. Хамт олондоо баяр хүргээрэй.
Улс орны нийгэм, эдийн засгийн ямар ч үед эдгээр гавьяатууд нийгмээ оройлон тэргүүлж, өнгөлөн гэрэлтүүлж явсан хийгээд цаашид ч үлгэрлэл манлайллыг үзүүлсээр байх болно гэдэгт итгэлтэй байна.
Энд Монгол Улсын Ардын багш Чойдорын Өвгөнхүү багшийн гавьяаг тодотгон тэмдэглэхийг хүсэж байна. Намайг хүүхэд байхад багшийн ажлаа хийж л байсан, одоог хүртэл багшийнхаа ажлыг хийж л байгаа Монгол үндэсний бөхийн жудаг төгс энэ харцага дэлхийн дэвжээг хөдөлмөрөөрөө эзэгнэх, элгэн ардынхаа сэтгэлийн хоймрыг эзэлж, магнайг тэнийлгэх ховор хувь заяанд төржээ. Алдарт Ч.Өвгөнхүү багш маань гар дээрээсээ маш олон олимп, дэлхийн аваргууд, үндэсний бөхийн дархан аваргууд, улс, аймгийн цолтон, Хөдөлмөрийн баатар, Гавьяат тамирчдыг төрүүлж, улс түмнийхээ золбоо хийморийг өргөж, одоо хүртэл багшилж яваа жинхэнэ Ардын багш юм. Багшдаа баяр хүргэе.
Цаашид ч энэ эрхэм хүмүүн олон олон шавь-бахархлыг бүтээж, алдраа олимп, дэлхийн тэнгэрт мандах төрийн далбаа лугаа адил улам тод, өндөрт мандаан мөнхөлнө гэж итгэж байна.
Монгол Улсын иргэн болж төрсний үүргээ нэр төртэйгөөр биелүүлж, хөдөлмөрийн амт хишигт шимтэн, хүн ард, улс орныхоо хөгжил дэвшилд үнэтэй хувь нэмэр, жинтэй гавьяаг байгуулж байгаа хүндэт эрхмүүд Та бүхнээр төр маань бахархаж байна.
Та бүхэнд ажлын амжилт хүсэн ерөөе. Баярлалаа” гэлээ.
-
2017 оны 10 сарын 27
Улсын Их Хурлын 2017 оны намрын ээлжит чуулганы өнөөдрийн (2017.10.27) нэгдсэн хуралдаан 10 цаг 12 минутад 52.6 хувийн ирцтэй эхэлж, өнөөдрийн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлаа батлав. Чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар эхлээд Төрийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн
-
2017 оны 10 сарын 27
Ерөнхийлөгч Х.Баттулга өчигдөр Засгийн газрын сайд нарын зарим томилгоонд хориг тавьсан билээ. Тус асуудлаар өнөөдөр УИх дахь
-
2017 оны 10 сарын 27
Ц.Сандуйг чөлөөлж, С.Батболдыг Нийслэлийн МАН-ын даргаар сонгожээ
-
2017 оны 10 сарын 27
Улсын Их Хурлын Төсвийн байнгын хорооны өнөөдрийн (2017.10.27) хуралдаан 09 цаг 35 минутад гишүүдийн 52.6 хувийн ирцтэйгээр эхэллээ. Хуралдааныг Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Тогтохсүрэн даргалж, хэлэлцэх асуудлыг танилцуулав. Ингээд “Монгол Улсын 2017 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хууль баталсантай холбогдуулан авах арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийлээ.
Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.17 дахь хэсгийг үндэслэн боловсруулсан уг төсөлд “2017 оны төсвийн давсан орлогоос төрийн өндөр албан тушаалтан, шүүх, прокуророос бусад төрийн албан хаагчид 300.000 төгрөгийн нэг удаагийн буцалтгүй тусламж олгох тухай” заалтад өөрчлөлт оруулах асуудлыг хэлэлцэв.
Монгол Улсын Шадар сайд, Улсын Их Хурлын гишүүн Ө.Энхтүвшин, Улсын Их Хурлын гишүүн Ш.Раднаасэд, Эрчим хүчний сайд Ц.Даваасүрэн нар хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан санал хэлж, байр сууриа илэрхийлэв. Тухайлбал, Улсын Их Хурлын гишүүн Ш.Раднаасэд Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөлд тусгасан заалтыг “2017 оны төсвийн давсан орлогоос төрийн өндөр албан тушаалтан, шүүх, прокуророос бусад төрийн албан хаагчид 300.000 төгрөгийн санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх гэж өөрчлөхөөр санал гаргасан ч, хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэнгүй.
Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөлд “2017 оны төсвийн давсан орлогоос төрийн өндөр албан тушаалтан, шүүх, прокуророос бусад төрийн албан хаагчид 300.000 төгрөгийн ажлын үр дүнгийн урамшуулал олгох” гэсэн томъёоллоор санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 63.6 хувь нь дэмжив. Иймд “Монгол Улсын 2017 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хууль батлагдсантай холбогдуулан авах арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлэг хийсэн талаарх Байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн О.Батнасан УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд танилцуулахаар болов гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.
-
2017 оны 10 сарын 27
УИХ-ын тогтоолын төслийн үзэл баримтлалыг хэлэлцэх нь зүйтэй хэмээн үзлээ
-
2017 оны 10 сарын 27
Засгийн газрын хуралдаан өчигдөр боллоо. Хуралдаанаар сахилга, хариуцлага, дэг журмыг бүх шатанд чангатгах, Төв цэвэрлэх байгууламжийн шинэчлэл, “Эрдэнэт”, “Монголросцветмет” компанитай холбоотой асуудлыг шалгах Ажлын хэсэг байгуулах зэрэг асуудлыг хэлэлцэн шийдвэр гаргалаа.
-
2017 оны 10 сарын 26
Ерөнхийлөгч Засгийн газрын сайд нарын томилгоонд хэсэгчлэн хориг тавив
-
2017 оны 10 сарын 26
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга нийслэлийн Хан-Уул дүүрэгт очиж ”Аж үйлдвэрээ аварч ажлын байраа баталгаажуулъя” сэдэвт уулзалтад оролцон үйлдвэрлэгчдийн төлөөлөлтэй уулзлаа. Уулзалтын үеэр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга иргэдтэй харилцан ярилцсан юм.
-
2017 оны 10 сарын 26
Монгол Улсын Шадар сайд Ө.Энхтүвшин 2017 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдөр Беларусь Улсын “МАЗ” компанийн ерөнхий захирал Д.С.Катеринич тэргүүтэй төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзлаа.
Беларусийн тал Онцгой байдлын ерөнхий газарт гамшигтай тэмцэх тусгай зориулалтын техник, тоног төхөөрөмжийн хүчин чадлыг сайжруулах төсөл хэрэгжүүлэх сонирхолтой байгаагаа илэрхийлэв.
Энэ хүрээнд гал унтраах, аврах ажиллагаанд зориулсан 12 төрлийн 39 автомашин нийлүүлэхээр хоёр улсын холбогдох яам, агентлаг, компани урьдчилан тохиролцсон байна. Монгол, Беларусийн Засгийн газар хооронд энэ тухай хэлэлцээр байгуулснаар 10 хүртэл жилийн хугацаатай, 15 сая еврогийн хөнгөлөлттэй зээл авах боломж бүрдэх юм.
Онцгой байдлын албаны техник, тоног төхөөрөмжийг сайжруулж чадавхжуулах зайлшгүй шаардлагатайг Шадар сайд Ө.Энхтүвшин тэмдэглэлээ. Тэрээр жил гаруй хугацаанд яригдаж байгаа дээрх төслийг Монгол Улсын Ерөнхий сайдад танилцуулж, Засгийн газрын хуралдаанд оруулж хэлэлцүүлнэ гэлээ.
Төслийг хэрэгжүүлснээр онцгой байдлын албанд ашиглаж байгаа автомашины чанар сайжирч, энэ хэрээр аюулт үзэгдэл, гал түймрийн голомт зэрэгт түргэн шуурхай очих, иргэдийн амь насыг аварч, аж ахуйн нэгж, байгууллагын өмч хөрөнгийг хамгаалах илүү боломж бүрдэх юм гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.
