Манай улс оюуны чадамжаараа дэлхийд дээгүүр үнэлэгддэг. Үүнийг ой тогтоолтын тамирчид, шатар, даамчид нотлон харуулдаг. Гэвч тэдэнд маань олон улсын тэмцээд оролцоход санхүүгийн дэмжлэг байдаггүйн улмаас тэмцээн, уралдаанд оролцож чадалгүй хоцрох тохиолдол цөөнгүй бий. Тиймээс зөвхөн оюун ухааны спорт гэлтгүй дэлхийд эх орныхоо нэрийг дэлхийд цуурайтуулж буй тамирчдаа төрөөс дэмждэг байх шаардлагатай юм. Ингээд энэ удаагийнхаа ярилцлагаар спортын мастер Т.Номиндалайг урьж, түүнтэй хэсэгхэн хором ярилцсан юм. Тэрбээр удахгүй Энэтхэгт болох олон улсын шатарчдын тэмцээнд оролцхоор зэхэж байгаа гэсэн.
-Хэдхэн хоногийн өмнө шатрын тэмцээнд оролцож тусгай байранд орсон гэсэн. Баяр хүргэе?
-Баярлалаа. "Таван Толгойн цом-2019" гээд Цэцэг-Өлзий агсны нэрэмжит тэмцээнд орсон. Уг тэмцээн нь хоёр жилд нэг удаа уламжлал болон зохиогддог юм. Миний хувьд тэмцээний А ангиллын эмэгтэйн төрөлд шагналт тавдугаар байранд орсон.
-Тэмцээний хамгийн хүчтэй өрсөлдөгч хэн байсан бэ?
-Бүгд л хүчтэй өрсөлдөгч байлаа. Ер нь шатарчид маань бүгд л их хүчтэй байдаг. Тэр энэ гэж онцлоход хэцүү л дээ.
-Спортын мастер цолоо хэзээ авсан бэ?
-2015 онд Өсвөрийн шатарчдын Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнд гуравдугаар байранд орж Дэлхийн шатрын холбооны мастер цолоо орж цолоо авсан.
-Шатрын спортоор хэдэн жил хичээллэж байна вэ. Бэлтгэл сургуулилтаа хэрхэн хийдэг вэ?
-Би найман настайдаа шатар тоглож сурж байсан юм. Бэлтгэлээ ихэнхдээ клуб дээрээ зарим үед гэртээ ганцаарчилж хийдэг. Ер нь аймаг сумдуудад тулгардаг гол асуудал нь оюуны спорт тусгайлан заадаг багш байдаггүй. Сэлэнгэ аймгийн хувьд биднийг бэлдэж сургах багштай байдаг нь давуу тал болдог байх гэж боддог.
-Удахгүй тэмцээнд оролцоно гэж сонссон. Тэмцээнийхээ талаар ярьж өгөөч. Бэлтгэлээ хэр хангаж байна вэ?
-Ирэх аравдугаар сарын 1-13-ны хооронд Энэтхэг улсын Мумбай хотод Өсвөрийн шатарчдын Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцох юм. Миний хувьд бүхий л зүйлээр өөрийгөө дайчлан бэлтгэл ажлаа хангаж байна. Мөн энэ нь шатарчдын томоохон тэмцээн учраас бэлтгэл сургуулилтынхаа хажуугаар өөрийгөө сайн амрааж байх хэрэгтэй гэж боддог.
-Тэмцээнд явахад зардлын мөнгийг нь хаанаас гаргадаг вэ. Тусалж дэмждэг хувь хүн, байгууллага байдаг уу?
-Өсвөрийн Улсын аварга шалгаруулах тэмцээндээ нэгдүгээр байранд орсон хүүхдэд Өсвөрийн Азийн аварга юм уу, Дэлхийн аварга болох тухайн улсын байр, хоолных нь зардлыг холбооноос гаргаж өгдөг. Зарим тамирчдын хувьд байгууллагуудтай гэрээ байгуулж, хамтарч ажилладаг гэж сонссон. Ер нь дийлэнхдээ л хувийн зардлаар тэмцээнд оролцдог.
-Манай улс шатрын спортоор бусад улстай харьцуулахад ямар түвшинд байна вэ. Цаашид шатрын спортыг хагжүүлэхэд шаардлагатай зүйл юу байна?
-Бусад оронд оюуны спортыг их өндрөөр үнэлдэг юм билээ. Тухайлбал, Вьетнам улс гэхэд л Азийн аваргаас медаль авсан тамирчиндаа их өндөр шагнал улс нь өгдөг гэсэн. Мөн Энэтхэг улс бага ангиас нь эхлээд шатрын хичээл гэж ордог юм билээ.
Хүний оюун ухаан гэдэг бүхнээс дээгүүр тавигдах зүйл шүү дээ. Үүнийг үнэлж сурах хэрэгтэй. Шатар бол тархины хамгийн сайн найз. Миний анзаарснаар шатар тоглодог хүмүүс хичээлдээ ч, шинжлэх ухаан, мэдээлэл технологи тэр бүү хэл өөр спортод ч дээгүүр түвшинд байж л байдаг. Дээр дурдсанчлан хамгийн гол нь оюун ухаанаа хөгжүүлснээр шүү дээ.
Үнэндээ манай улсын шатарчид бусад орны шатарчдыг бодвол маш өндөр чадамжтай санагддаг. Харин санхүүгийн асуудлаас үүдэн олон улсын тэмцээд явах боломжгүй болох нь их байдаг. Миний бодлоор жаахан л сонирхоод ажиглаад үзэх юм бол яагаад бид ингэж оюуны спортыг дэмж гээд яриад байдгийг ойлгох байх. Бас хүний “тархи”-ийг ойшоохгүй байгаа хүмүүсийг их гайхдаг шүү. Дуу алдмаар гээч. Хамгийн чухал оюун ухаанаа хайхрахгүйгээр яаж цааш явж болох юм бэ гэж асуумаар болдог юм.
-Цаашдын зорилго юу вэ. Ирээдүйгээ хэрхэн төсөөлж байна вэ?
-Мэдээж цолоо ахиулж их мастер болно гэж боддог. Мөн хамгийн чухал нь өөрөөсөө хойших үеийн шатарчдад аль болох тусалж, дэмжихийг л их хүсдэг. Хойч үеэ дэмжиж тусалдаг, уртаас урт замд нь хөлөөс нь зүүгдэх ачаа биш дээш татах шат нь болохыг хүсдэг. Зүгээр л "том хүн" гэх нэрийдэлтэй нэгэн биш "жинхэнэ том хүн" болно гэж боддог доо.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (3)