МЗЭ-ээс жил бүр уламжлал болгон зохиож оны шилдэг яруу найраг, шилдэг шүлэгчийг тодруулдаг утга уянгын их наадам “БОЛОР ЦОМ” анхлан 1983 онд зохиогдсон цагаас хойш өдгөө 30 дахь жилийнхээ босгийг алхах гэж байна.
МЗЭ-ээс жил бүр уламжлал болгон зохиож оны шилдэг яруу найраг, шилдэг шүлэгчийг тодруулдаг утга уянгын их наадам “БОЛОР ЦОМ” анхлан 1983 онд зохиогдсон цагаас хойш өдгөө 35 дахь жилийнхээ босгийг алхлаа. Үгийн урлагт шимтэгч, түүгээр сэтгэлээ хөглөн ариусгадаг хүн бүхний сонорыг мялаасаар хагас жаран өнгөрсөн ч “Болор цом”-ын үнэнч үзэгчид энэ наадмын тухай сураг тавьсаар суудаг билээ. Хамгийн анхны жил зохиогдоход Дэндэвийн Пүрэвдорж найрагч “Хүн төрөлхтөнд хүргэх шүлэг”-ээрээ тэргүүлж байсан бол удаах жил нь Дөнгөдийн Цоодол “Нэр нь тодроогүй баатрууд”, дараа жил нь Бавуугийн Лхагвасүрэн “Шагнал” шүлгээрээ эл наадмын тэргүүн эзэд болж тэр цагаас хойш ард түмний сэтгэл зүрхэнд хоногшсон олон арван найрагч эл наадмаас төрөн гарсан түүхтэй.
1. Хөдөлмөрийн баатар, Ардын уран зохиолч Дэндэвийн Пүрэвдорж 1983 онд “Болор цом” наадмыг санаачлан зохион байгуулсанаас хойш 35 дахь удаагаа зохиогдлоо.
2. Хамгийн анх их яруу найрагч Д.Пүрэвдорж “Хүн төрөлхтөнд хүргэх үг” шүлгээрээ уг наадамд түрүүлж байжээ. Тэр үеэс “Болор цом”-ын түүх бичигдэж эхэлсэн юм.
3. Болор цом анх зохиогдож эхэлснээс хойш 27 яруу найрагч Болор цомын эзэн болсон.
4. Янжинлхамын эгшиглэнт найрагчаар Ардын уран зохиолч Бавуугийн Лхагвасүрэн, Дөнгөтийн Цоодол нар гурав гурван удаа тодорч байснаараа уг наадмын түрүүг хамгийн олон хүртжээ.
5. Түүний араас хоёр удаа Янжинлхамын хишиг хүртсэн найрагчид орох нь зүйн хэрэг. Монголын радиогийн “Малчин” нэвтрүүлэгтэй амьдралаа холбосон Цэндийн Чимэддорж найрагч “Малчин” шүлгээр анх “Болор цом” хүртэж, “Элсэн тасархай” шүлгээр хоёр дахиа авсан билээ. Төрийн соёрхолт зохиолч Дамбын Төрбат “Сүү” “Ижий” шүлгээрээ анхны цомоо хүртэж байсан.
6. Ямагт өөрийгөө Б.Ичинхорлоогоос илүү гэж үздэг Ц.Хулан найрагч “Ганцхан ижийдээ унших шүлэг”-ээрээ анхны цомоо авч байсан бол 2010 онд дахин түрүүлж тус цомыг хоёрдахиа хүртсэн юм.
7. Ц.Хулан, Г.Мөнхцэцэг, Б.Ичихорлоо гурвыг монголын яруу найргийн марал гурван од хэмээн өргөмжлөх хүн ч бий.
8. Энэхүү наадамд хамгийн олон жил уралдаж, уралцаж байж цомын эзэн болсон хүн бол Дамдинсүрэнгийн Урианхай юм. Д.Урианхай найрагч тасралтгүй 19 жил оролцож, үзэл бодолдоо үнэнч байсан бодь сэтгэлтэн.
9. Арлааны Эрдэнэ-Очир, Цогдоржийн Бавуудорж, Ж.Баяржаргал, Б.Галсансүх нар ч уг наадмын түрүүг хүртэж байсан юм.
10. Үзэгчдийн хайрыг хамгийн их татаж, шуугиулж явсан яруу найрагч Шагдарсүрэнгийн Гүрбазар, Мөнхөөгийн Билигсайхан нар янжинлхамын хишгийг хүртэж чадаагүй нь бас л сонин баримт.
11. Дөнгөдийн Цоодол “Нэр нь тодроогүй баатрууд”, дараа жил нь Бавуугийн Лхагвасүрэн “Шагнал” шүлгээрээ эл наадмын тэргүүн эзэд болж байсан юм. Эдгээр найрагч бол тус наадмын тэргүүн шагналтнууд юм.
12. Сүүлийн жилүүдэд уг наадмын үзэгч цөөрсөн нь нийтийн сонирхлоос холдож байгаа мэт харагддаг. Энэ нь яруу найрагчид талцсанаас үүдсэн хэрэг гэж мэргэжлийнхэн хэлж байгаа юм.
13. Цом шиг хэрэггүй юм байхгүй гэж байсан Б.Галсансүх, Ж.Баяржаргал нар “Болор цом”-ыг дуртайяа ирж авч байсан нь найрагчдын дотроо авахыг хүсдэг хамгийн дээд шагнал нь энэ мөн гэдгийг илтгэж байгаа юм.
14. Хамгийн сүүлчийн болор цомын эзэн Сүхбаатар аймгийн яруу найрагч Борхүүгийн Батсайхан юм.
15. Б.Батсайхан "Тэр эмэгтэй" хэмээх шүлгээрээ энэхүү шагналын эзэн болсон ч үзэгч, сонгогчид түүний шүлгийг таалаагүй.
16. “Болор цом”-ын түүхэн дэх хамгийн муу шүлэг хэмээн шүүмжлэлийн "бай" болсон удаатай.
17. Энэ жилийн “Болор цом 35” яруу найргийн наадам Говь-Алтай аймагт боллоо. Энэ жилийн Янжинлхамын эгшиглэнт найрагчаар яруу найрагч М.Отгонбаяр 'Ижийдээ нас гуйсан' шүлгээрээ түрүүллээ.
18. “Болор цом” наадмын 30 жилийн ойн хүрээнд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч “Болор цом” наадмын үе үеийн шагналтнуудыг өчигдөр хүлээн авч уулзсан нь ховор тохиолдол.
19. Тус наадамд оролцогчдын тоо жилээс жилд өсч байгаа бөгөөд Өвөр Монголоос, Хөх нуур мужаас яруу найрагчид шүлгээ ирүүлж шалгаруулалтад оролцдог.
20. Үе үеийн “Болор цом”-ын эзэд болсон ахмад найрагчид жил жилийн наадмын шүүгчээр ажилладаг. Энэ жил Ардын уран зохиолч Б.Лхагвасүрэн эрүүл мэндийн шалтгаанаар тус наадмыг шүүсэнгүй.
22. “Болор цом” наадмын эзэн болбол эгшиглэнт Янжинлхамын эзэн болж өргөмжлөл, мөнгөн шагналаар шагнуулдаг билээ.
23. Мөн жилээс жилд тус наадмын ханш хаданд гарч байгааг зарим зохиолчид хэлдэг. Түрүүлэх хүнд нутгийн зөвлөл нь хэдийнэ бэлэг бэлдэж, өргөмжлөлөө хэвлүүлчихсэн байх, орон сууц, унаа машин өгөх хүртэл нутаг нуга, ахан дүүсээрээ хөл болох, “Болор цом”-ын эзэн гэхийг Төрийн шагнал, Ардын уран зохиолчоос дээгүүр цол хэргэм гэж үзэх зэрэг нь “Болор цом”-ын ханш өндөрсөж байгааг илтгэдэг аж.
24. Болор цомыг тойрсон хурц шүүмжлэлүүд жилийн жилд бичигдэж, яригдаж байдаг. Учир нь тус наадмыг үнэн, зөв шудрага, шүүлтгүй гэж зарим хүмүүс үздэг бололтой.
Сэтгэгдэл (17)