-
2017 оны 2 сарын 02
...Мөнгө л өгнө биз, алтан бөгж илүү байхгүй юу, Солонгосыг яг хуулах гээд алдаж байна. Тэр бөгжийг яах юм, Ж.Эрдэнэбат хармайлж очоод Н.Баяртсайханд граммлаад зарах уу? Эсвэл … Эдийн засагч хүн ингэж сэтгэх гэж байх уу?...
-
2017 оны 2 сарын 01
Номын өргөөний үүд сөхөхүй
Улаанбаатар хотын нийтийн төв номын сан. Их зохиолч Д.Нацагдоржоор овоглосон байгууллага улсын хэмжээнд дөрөв байдгийн нэг нь эднийх.Тиймээс иргэд Д.Нацагдоржийн номын сан гэдэг нэрээр нь илүү мэднэ, бас элгэмсэнэ. Үндэсний төв номын сан зөвхөн оюутнууд болон магистр, доктор, эрдэм шинжилгээний ажилтнуудад үйлчилдэг бол Д.Нацагдоржийн нэрэмжит номын сан нийтийн гэдэг статустай учир дөнгөж үсэг нүдэлсэн балчруудаас эхлээд бүх насныханд үйлчилдгээрээ онцлог. Мөн тэр хэрээрээ ачаалал ихтэй байдаг ажээ. Оюутан, сурагчдын амралтын үе таарсан ч гэлээ нийтийн уншлагын танхимуудад нь сул суудал алга. Нийтийн уншлагын хоёр танхимаас гадна гадаад номын, хүүхдийн, сонин уншлагын, харааны бэрхшээлтэй хүмүүсийн гээд хэд хэдэн танхимтай. Мөн хувийн номоо авч ирээд уншиж болдог тусгай танхим ч бий. Д.Нацагдоржийн нэрэмжит номын сангаар ороход хамгийн түрүүнд угтан тосдог үйлчилгээ бол уншигч бүртгэлийн үйлчилгээ. Энэхүү хэсэгт шинээр уншигч болж бүртгүүлэн карт нээлгэснээр та тус номын сангийн бүх үйлчилгээнд хамрагдах боломж бүрдэнэ.
Долоо хоногт амралтгүй ажиллаж иргэдэд үйлчилдэг, чөлөөт сонголттой хоёр уншлагын танхимдаа 70-аад мянган номтой, үндсэн фонд нь 190 мянган номтой. Сард 100 гаруй мянган уншигчид үйлчилдэг. Уншигчдын 70-80 хувь нь оюутнууд, мөн дунд сургуулийнхан байдаг гээд Улаанбаатар хотын нийтийн төв номын сангийн хувьд нийслэлд төдийгүй улсдаа хамгийн томд орох номын сангийн нэг. Эднийх жилд дунджаар 10-20 сая төгрөгөөр шинэ ном худалдан авч фондоо баяжуулдаг гэнэ. Харин өнгөрсөн 2016 онд нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрын дэмжлэгтэйгээр 50 сая төгрөгийн өртөг бүхий 2000 гаруй ном худалдан авчээ. Энэ бол номын хорхойтнуудын хувьд сайхан үйл явдал. Номын сангуудын фонд жил бүр ингэж 2000 номоор баяждаг бол сайхан аа.
Хөтөлбөр хариуцсан ажилтан Б.Шүрэнбаганын хэлснээр тус хамт олон нийтийн номын сангийн чиг үүргийнхээ хүрээнд олон тооны хөтөлбөр, үйл ажиллагааг үнэ төлбөргүйгээр зохион байгуулдаг ажээ. Долоо хоног бүр тогтмол болдог уулзалтууд үүний нэг хэсэг нь. Бүх нийтийн англи хэлний боловсолыг дээшлүүлэхэд чиглэсэн арга хэмжээнүүд тогтмол хуваарийн дагуу явагдана. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд чиглэсэн хөтөлбөрүүдийг мөн хэрэгжүүлдэг байна. Ардчиллын боловсролыг дэмжих чиглээр “Зориг” сан, “Lead Mongolia” зэрэг төрийн бус байгууллагуудтай хамтарч ажилладаг гэнэ. Ном уншихаас гадна эдгээр хөтөлбөрүүдийг зорьж ирэх иргэдийн урсгал сүүлийн үед нэмэгджээ. Тус номын сангийн Маркетинг инновацийн тасгийн эрхлэгч М.Отгонбаяр 1.3 сая хүн амтай метро хотын иргэд, оршин суугчдын оюуны их өргөө болсон энэхүү номын сан энэ онд уншигчид, үйлчлүүлэгчдийнхээ хүрээг тэлэх, ном, соёл, боловсролын үйлчилгээг тэдэнд хүртээмжтэйгээр хүргэх чиглэлээр олон шинэлэг ажил төлөвлөөд байгаа гэдгээ онцолж байлаа.
Боломжоор дүүрэн төв
Тус номын санд АНУ-ын соёл мэдээллийн төв байрладаг. Энэхүү төвийг АНУ-ын Элчин сайдын яамны дэмжлэгтэйгээр 2004 онд байгуулсан юм байна. Тав тухтай орчин, үнэгүй интернэт, англи хэл дээрх номын өргөн сонголт гээд энэхүү төвд англи хэл сурч буй оюутан залуус, сурагчдад хэрэгцээтэй бүхэн бий. Хэлээ сайжруулахын тулд англи номууд уншихаас гадна англи хадмал орчуулгатай шилдэг кинонуудыг үнэ төлбөргүй үзэж болно. Мөн тус төвөөс зохион байгуулдаг хөтөлбөрүүдэд үнэ төлбөргүй хамрагдах боломжтой.
Ер нь Д.Нацагдоржийн номын санд хэсэгхэн саатах хугацаандаа боломж гэдэг үгийг хамгийн их сонссон билээ. Үнэхээр тус номын сангийн хамт олон хүүхэд, залуучууддаа номын ертөнцөөр аялах, хэл сурах, өөрийгөө хөгжүүлэх гээд бүх талын боломжийг олгодог юм байна. АНУ-ын соёл, мэдээллийн төвийн уншлагын танхимын номын санч Ц.Байгальмаа төвийнхөө үйл ажиллагааг дэлгэрэнгүй танилцуулав. Тус төвийн номын сангийн үйлчилгээнээс гадна оюутан залууст зориулсан англи хэл дээрх үнэ төлбөргүй сургалт, лекц, хөтөлбөрүүд нь тун сонирхолтой ажээ. Долоо хоног, сараар нь төлөвлөгөө гаргадаг бөгөөд арга хэмжээ лекц, хөтөлбөр, сургалтуудад нь хамрагдах хүн маш олон байдаг гэнэ. Мөн долоо хоног бүрийн пүрэв гаригт “АНУ-ын тухай ярилцъя” цуврал лекцийг тус улсын ЭСЯ-тай хамтран зохион байгуулдаг ажээ. Бямба гариг бүр англи хэлний ярианы клуб, илтгэлийн клуб, лхагва гариг бүр “Кино үдэш” хөтөлбөрүүдийг зохион байгуулдаг гэнэ. Эдгээр арга хэмжээнүүд англи хэл дээр явагдах бөгөөд бүгд үнэ төлбөргүй, бас нас харгалздаггүйгээрээ онцлог. АНУ-ын соёл, мэдээллийн төв англи хэл дээрх 30-аад нэр төрлийн сэтгүүлийг захиалдаг. Тиймээс дэлхийн сонин хачин, шинжлэх ухаан, танин мэдэхүйн мэдээллүүдийг цаг алдалгүй авах боломжтой. Уншигчид, үйлчлүүлэгчдийнхээ саналд үндэслэн хэрэгцээт номуудаа АНУ-аас захиалж авчруулдаг байна. Нийт номынх нь 70 хувь нь уран зохиолын номууд бөгөөд дан бэстсэллэрүүд байдаг ажээ. TOEFL зэрэг хэлний шалгалтад бэлтгэж байгаа залуучуудад хэрэгцээтэй бүх ном, сурах бичиг энд бий.
Г.Уужимбаяр: Ийм төвийг аймаг бүрт байгуулаасай
Д.Нацагдоржийн нэрэмжит номын сангийн үйлчлүүлэгч Г.Уужимбаяртай ярилцав.
-Хотын төв номын сангаар хэдэн жил үйлчлүүлж байна вэ?
-Би оюутан байхдаа үйлчлүүлдэг байсан. Төгсөөд дөрвөн жил болсон байна. Тэгэхээр нийт 7-8 жил үйлчлүүлж байгаа юм байна.
-Номын сангийн аль тасгаар нь илүү үйлчлүүлж байна вэ?
-Д.Нацагдоржийн номын сангийн гол номууд нийтийн уншлагын төв танхимаараа олгогддог. Мөн АНУ болон тус улсын хэл, соёлыг түлхүү сонирхон сурч байгаа хүмүүст зориулсан танхим байдаг. Би голдуу АНУ-ын соёл, мэдээллийн төвд ирж суудаг. Яагаад гэвэл хичээл хийхэд маш таатай орчин бүрдүүлсэн. Компьютер хэрэгтэй бол бэлэн. Интернэт ашиглаж болж байна. Дээрээс нь бас англи хэл сурах гэж байгаа бол үнэгүй кино үзэж болно. Мөн энэ төвөөс олон үнэгүй үйл ажиллагааг англи хэл дээр зохион байгуулдаг. Миний хувьд хэл сурч байгаа хүмүүст зориулсан хөтөлбөр, англи хэлний уулзалт, кино өдөрлөгт нь суудаг. Ийм төв аймаг бүрт нэг байх юм бол хэл сурах эрмэлзэлтэй залууст мөн ч их тус болно доо.
-Номын санд ирж байгаа хүн бүр тодорхой зорилготой байдаг. Таны хувьд хэл сурах нь нэг зорилго юм байна. Өөр ямар зорилго тавиад байна вэ?
-Одоо удахгүй Японд сурах гээд бэлдэж байгаа. Ирэх гуравдугаар сарын сүүлээр явна. Нагоя их сургуульд улс төр судлаач мэргэжлээр, Азийн хөгжлийн банкны тэтгэлгээр суралцахаар болсон.
-Номын санд ном уншихад өдөрт хэдэн цагийг зарцуулдаг вэ?
-Би өмнө нь SBN телевизэд таван жил гадаад мэдээний орчуулагчаар ажилласан. Одоогоор ажлаасаа гарчихсан, хэлний боловсролдоо анхаарч байгаа тул өглөө 9-10 цагийн орчимд ирээд 17 цаг хүртэл суудаг. Аливаа тэтгэлэгт хөтөлбөрт хамрагдахад хэлний мэдлэг чухал. Тиймээс шаардлагатай оноог авахын тулд ийм газар ирж сууж бэлдэхэд илүү үр дүнтэй байдаг шиг санагддаг. Хэл сурч байгаа, ер нь ном бичгийн ажил хийж байгаа хүнд тав тух чухал байдаг. Тиймээс би энд байнга ирж суудаг.
-Оюутан байхдаа англи хэлний төвшин чинь ямар байв. Одоо ямар төвшинд хүрсэн бэ?
-Оюутан болоод хотод ирж байхан англи хэлэндээ муу байсан. Гуравдугаар курстээ АНУ явсан маань миний нүдийг нээсэн. Дэлхий ертөнц гэдэг шал өөр юм байна, залуус бид өндөр боловсрол, мэдлэгтэй болж өөрийгөө хөгжүүлэх ёстой юм байна гэдгийг ойлгосон. Тэгээд л бие дааж англи хэл сурсан. Телевизэд гадаад мэдээний орчуулагчаар ажилласан маань нэг талаараа дуртай ажил, нөгөө талаар хэлээ сайжруулахад түлхэц болсон. Зун нь жуулчдад хөтөч, орчуулагч хийсэн маань англи хэлний ярианы чадвараа сайжруулахад чухал нөлөө үзүүлсэн. Энэ дашрамд хэл сурахыг хичээн мэрийж байгаа залуустаа хэрэг болох нэг мэдээллийг хүргэе. Scholarship-Positions.com, www.scholars4dev.com
сайт дээр тэтгэлэгт хөтөлбөрүүдийн тухай маш сонирхолтой мэдээлэл бий. Энэ мэдээллийг залуус маань ашиглаасай гэж бодож байна.
Номын сан дахь гэр
Д.Нацагдоржийн номын сангийн хамгийн гэгээн орчин нь хүүхдийн уншлагын танхим. Хүүхдийн уншлагын танхим хоёр хэсэгтэй. Нэг нь бага насны хүүхдүүдэд зориулсан гэр бүлийн уншлагын танхим, нөгөө нь 1-5 дугаар ангийн сурагчдын ном уншлагын танхим. Гэр бүлийн уншлагын танхимыг 2015 онд дуучин, рэппэр Н.Цэцэнбилэгийн санаачилгаар байгуулжээ. Энд сургуулийн өмнөх насны хүүхдүүд аав, ээжийнхээ хамт ирж үлгэрийн ном уншуулж, мөн тоглож нааддаг байна. Амралтын өдрүүдэд гэр бүлийн уншлагын танхим үйлчлүүлэгч олонтой байдаг гэнэ. Нэг ёсондоо энэ танхим бол номын сан доторхи гэр л гэсэн үг.
15 хүртэлх насныхан гурав хүртэлх хоногоор гэрээр ном авч уншихад ямар нэгэн хураамж төлөхгүй байх журам саяхан гарсан гэдгийг Хүүхдийн уншлагын танхимын номын санч Ж.Энхтуяа хэлж байлаа. Хүүхдийн уншлагын танхимынхны нэг өвөрмөц ажил нь номын нөхөр, тэргүүний уншигч хүүхдүүдийг шалгаруулан БСШУСЯ-наас олгодог “Д.Нацагдоржийн нэрэмжит тэргүүний уншигч” үнэмлэх, тэмдгийн эзэнд тодорхойлдог. Өнгөрсөн жилийн тэргүүний уншигчдаа яам руу тодорхойлчихоод байгаа гэнэ. Уншсан номоороо бусдыгаа тэргүүлсэн шилдэг уншигчдын нэг Х.Хонгорзул охин нийслэлийн 111 дүгээр сургуулийн хоёрдугаар ангид сурдаг. Тэрээр хоёр жилийн өмнөөс өөрөөр хэлбэл сургуульд орсноосоо хойш Д.Нацагдоржийн нэрэмжит номын санд ном уншиж эхэлжээ. Х.Хонгорзул уншсан номынхоо тухай тэмдэглэлийг тун өвөрмөцөөр хөтөлдөг гэнэ. Тэр нь уншсан номынхоо талаар өөрийн ойлголт, төсөөллийг зураг болгон буулгадаг явдал. Түүнд номын баатрууд болон үйл явдлын тухай хэдэн арван зураг бий гэнэ.
“Daisy”-гийн Цэнгэл
Харааны бэрхшээлтэй иргэд фэйсбүүк, твиттэр зэрэг олон нийтийн сүлжээг чөлөөтэй ашиглаж, компьютер дээр жирийн хүмүүсээс дутахгүй ажиллаж байна. Энэ бол М.Цэнгэл инженерийн хариуцдаг ажлын үр дүн гэж болно. М.Цэнгэл өөрөө Монголын харааны бэрхшээлтэй иргэдээс анх түрүүнд компьютер сурсан хүн. Анх 2002 онд компьютер дээр ажиллаж эхэлжээ. Ингээд олон улсын номын сангийн “Daisy” стандартыг нэвтрүүлэх төсөлд хамрагдсан байна. Энэхүү төслийн онцлог нь харааны бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан цахим номын программ нэвтрүүлэхэд чиглэж байжээ. Жирийн аудио номоос ялгаатай нь “Daisy” программаар бичсэн ном нь яг цаасан ном уншиж байгаа мэт хуудас хуудсаар нь хайж, гүйлгэж болдог байна. Одоогоор харааны бэрхшээлтэй хүмүүст зориулсан уншлагын танхим 20 хүний суудалтай. Фонддоо “Daisy” программаар бичсэн 200, аудио программаар бичсэн 200 нийт 400 дижиталь номтой юм байна. Мөн брайль үсгийн 300 гаруй ном бий гэнэ. М.Цэнгэл өнгөрсөн онд БСШУЯ-ны дэмжлэгтэйгээр 50 гаруй номыг “Daisy” программаар хөрвүүлжээ. Эдгээр номын ихэнх нь дэлхийн сонгодог уран зохиол, хүүхэд, залуучуудын нэвтэрхий толь байжээ. Нийтийн номын сан зөвхөн ном унших газар биш гэдгийг дээр хэлсэн. Харааны бэрхшээлтэй иргэдийн танхим мөн тийм. Уг танхимаас гадна нийгмийн амьдралын төв гэж бий. Тэрхүү төвд харааны бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан тусгай программ бүхий компьютер байрлуулжээ. Эдгээр компьютерийг ашиглан тэд интернэтийг чөлөөтэй ашигладаг гэнэ. Мөн харааны бэрхшээлтэй иргэн гар утас, зурагт зэрэг бараа худалдан авлаа гэхэд түүнийг ашиглах зааврыг аудио эсвэл брайль үсгээр хэвлэн авах боломжийг энэхүү төвийнхөн бүрдүүлжээ. М.Цэнгэл “Daisy” программыг Монголд нэвтрүүлснээс гадна компьютер дээрх монгол брайль үсгийн программыг зохиожээ. 2007 оноос хойш Малайз, Тайланд зэрэг улсуудад мэдээллийн технологийн чиглэлээр гурван удаагийн сургалтад хамрагдсан нь түүний хувьд энэ чиглэлээр мэдлэгээ дээшлүүлэх сайхан боломж олгожээ. Одоо тэрээр интернэт орчинд чөлөөтэй ажиллана. Техник, программ хангамжийн тал дээр англи хэлний мэдлэг сайн гэнэ. Энэ бүх мэдлэг, чадвараа бусдадаа мэдлэг, мэдээлэл түгээх, тэдний ахуй амьдралд дэм болоход зориулж яваа М.Цэнгэлээр бахархахгүй байх аргагүй.
Их зохиолч Д.Нацагдоржийн нэрэмжит Улаанбаатар хотын нийтийн төв номын санд ийн саатан, номын ертөнцийн олон сайхан мэдээллээр мэлмий, сонороо баясгав. 37 дахь жилийнхээ түүхийг бичиж яваа энэ хамт олон их хотынхны “оюуны кафе” болж чаджээ. Эрдмийн гэгээ хурсан номын ордныг зорин ирэх хүмүүс улам олон болох болтугай.
-
2017 оны 2 сарын 01
... Ямар сайндаа л ”нэг гүүр давбал нэжгээд баян, хоёр гүүр давбал хосгүй баян болжээ” гэх хоржоонтой үг гарч байхав дээ. Тиймээс нэг, хоёр гүүр давсан нэгжгээд болон хосгүй баячууд энэ аянд идэвхтэй нэгдэх аваас 580 сая ам.доллар ч асуудал биш байх. Дийлэнх нь оффшортонгууд. С.Баярцогт дансандаа мартсан 1 сая ам.доллар мартаж байна гэхээр бусад нь хэдийг мартаж, хэдийг дарсан байх вэ. ..
-
2017 оны 2 сарын 01
...Нийгмийн даатгалын үйлчилгээний ачаалал жил ирэх бүр өсөн нэмэгдэж байгаа аж. Тэр хэрээр нийгмийн даатгалын санд эргэлдэж байгаа мөнгөн дүнгийн тоо өснө. Өөрөөр хэлбэл энэ салбар асар их мөнгө эргэлдүүлдэг. Тиймдээ ч нийгмийн даатгал болон тэтгэвэр тэтгэмжийн мөнгөтэй холбоотой ”Үхэгсэдийн хэрэг” нээгдсэн байх ...
-
2017 оны 1 сарын 31
Эрдэнэт үйлдвэрт шахаа хийсэн тухайгаа УИХ-ын дэд дарга Ц.Нямдорж “Хүүгээ нэг юм хийе гэхэд нь дэмжээд өгөөрэй гэж хүн рүү ярьсан” гэж хүлээн зөвшөөрсөн. Тэр хэн рүү ярьсан бэ. Тухайн үеийн Хууль зүйн сайдын хамсаатан хэн байсан бэ. Тэд нийлж төрийн мөнгийг идсэнийхээ төлөө хариуцлага хүлээх үү. Энэ олон асуултын хариуг хэзээ хэн бидэнд өгөх вэ?
Ц.Нямдоржийн хүү Н.Анхбаярын “Анлимитед” буюу “Хязгааргүй” гэх компани 2004 болон 2006, 2007 онуудад Эрдэнэт үйлдвэр рүү бараа нийлүүлэх гэрээ хийсэн байдаг. Ингэхдээ зах зээлийн үнээс зургаа дахин өндөр үнээр “шахсан” аж. Ийнхүү олон улсад хамгийн их ашигтайд тооцогддог хар тамхи, хүний наймаанаас ч илүү өндөр ашигтай том бизнесээ эхлэхдээ Н.Анхбаяр 24-хөн настай байжээ. Харин өнөөдөр Ц.Нямдорж 27 настай “хүүхдийг” “хорхойтой араандаа зууж” яваа. Гэхдээ өөрийн хүү нь төрийн мөнгийг хумсалж, өрөөлийнх нь харьд байсан баялгаа олж ирсэн ялгаатай.
Эрдэнэт үйлдвэрт бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ үзүүлэхийн тулд тендерт шалгарсан байх ёстой. Тухайн чиглэлээр олон жил ажилласан туршлагатай компани чанарын дээд үзүүлэлтээр, хамгийн доод үнийн санал тавьсан тохиолдолд бараа үйлчилгээг нь авах зарчим “Эрдэнэт”-д хэзээ ч үйлчилж байсангүй. Үүний захын жишээ нь Н.Анхбаярын компанид хязгааргүй боломжийг сайд аав нь утас ганцхан цохиод л олж өгснөөс харагдана.
Тухайн үед Х.Наранхүү Эрдэнэт үйлдвэрийн даргаар ажиллаж байсан. Нийт дүнгээрээ сая шахам долларыг 24-хөн настай хүүгийн, байгуулагдаад нэг жил ч болоогүй компани руу шилжүүлэх эрх мэдлийг Х.Наранхүү л атгана. Хууль зүйн сайд нь утасдаад “хүүгээ дэмж” комманд өгөхөд биелүүлэхгүй байх зориг зүрхтэн тухайн үеийн МАХН дотор байсангүй. Жилийн дараа Ц.Нямдорж сайд УИХ-ын дарга, төрийн гурван өндөрлөгийн нэг болчихоод удаах хоёр шахаанд нь ногоон гэрэл асааж өгсөн байдаг.
Өнөөдөр тэрээр “Эрдэнэт”-ийг зуун хувь төрд авахаар улайран зүтгэж байна. Мөр зэрэгцэн шахаа хийгсэд нь ч хамгаалан чичирч байна. Төрийн мөнгийг хувьдаа завших боломжийг хаасан хувийн хэвшлийнхнийг ямар ч хамаагүй аргаар “Эрдэнэт”-ээс зайлуулж, эрх мэдлээ бүрэн тогтоохоор эрмэлзэж байна.
-
2017 оны 1 сарын 31
Засгийн газар ОУВС-тай хийх хэлэлцээ дөрвөн сар үргэлжилж буй бөгөөд хоёрдугаар сард ОУВС-гаас эцсийн хариуг авах юм байна.
ОУВС-гийн шинжээчдийн баг манай улсад ажиллаж буй бөгөөд хөтөлбөрийн чиглэлээрх зөвлөмжийн талаарх хэлэлцээг Засгийн газартай хийх аж. Монгол Улс хамгийн сүүлд буюу 2009 оны дөрөвдүгээр сарын сарын 1-нд зургаан сарын хугацаатай 240.9 сая ам.долларын санхүүжилт бүхий Стэндбай хөтөлбөрийг хэрэгжүүлсэн. Тэгвэл энэ удаад Монгол Улс ОУВС-гаас өмнө нь авч байсан хөрөнгийг 20 дахин нэмэгдүүлж эдийн засгаа сэргээнэ гэдгийг албаныхан хэлж байна.
-
2017 оны 1 сарын 31
ҮГИЙН ШИД-ийн тухай хоёр үг...
Үг өөрөө энерги, асар хүчтэй шид үгэнд бий. Манай ард түмэн үгээр хүнийг аварч ч, үхүүлж ч болдог хэмээн хэлцдэг. Монголчуудыг билгэдэлт сэтгэлгээтэй ард түмэн ч гэдэг. ”Амны билгээс Ашдын билэг”, ”Ерөөлөөр болог”, ”Сайхан амны билэгтэй хүү байна” гэх мэтээр ярьж сэтгэнэ. Гэрийн ерөөл, хуримын ерөөл, даахины ерөөл, үрс гаргах, дээж өргөх, тамганы гэх мэт асар олон ерөөл, билгийн зан үйл бий. Аль болох сайн сайхан үг хэлж, сайныг ерөөж, мууг ч гэсэн сайнаар, дутуу дундуурыг ч хагас дүүрэнээр битүү илэрхийлэх нь бий. Муу үг хэлдэг хүн, айлаас ”Хар ам, хэлтэй” хэмээн жийрхдэг. Юм бүхнээс өө харж явдаг хүнийг ”Хорхой нүдтэн” хэмээн бас л аягүйцнэ. Тийм хүмүүсийн үг унасан газарт, хараа туссан орчинд заавал муу энерги үлдэж хоцордог гэдэг. Нэг тод жишээ нь энэ сайтууд дээрх сэтгэгдлийн жишээнүүд юм даа.
Манай ард түмэн сайнаас мууг нь түрүүлж олж харах биш, муугаас сайныг нь ухаж гаргахыг эрхэмлэдэг зарчимтай байж. Шүүмжилж зассан ч харааж элэглэх, буруутган гутаах бус зөвшөөж буюу зөвлөж эелэж засахыг эрхэмлэнэ. Өнөө л харин энэ их бүдгэрч, зарим тохиолдолд эсрэгээрээ эргэчихээд байх шиг.
Үүгээрээ магад бусад үндэстнээс хувь илүү. Өнөөх билгэдэлт сэтгэлгээнийх нь илрэл, үгийн хүчний далд ертөнц буюу энерги, эфирэн орчинд үйлчлэх нөлөө, шид хүчийг нь сайтар танин мэдсэний үр дүн.
Өнөө судлаач эрдэмтэд үгийн эрчмийг нэлээд судалж байх шиг байна. Японы нэг судлаач эрдэмтний туршилт маш сонирхолтой.
Ялангуяа уран бүтээлчдийн үг илүү хүчтэй тусах нь бий. Учир нь үгийн чадлыг, үгийн шидийг хэр эзэмшиж чадаж буйгаар нь уран бүтээлчийн ур чадвар илэрдэг хэмжүүр бий. Дэлхийн томоохон уран бүтээлчид бүгд хүмүүний оюун тархи, зүрх сэтгэлд шаардлагатай газарт нь үгэн сумаар гарцаагүй мэргэн онож чаддаг жинхэнэ үгийн мастерууд байдаг. Уран бүтээлчид үзэгдэл юмсыг зүрхэндээ асар хүчтэй мэдэрч зарим нь хагас солиорлын, эсвэл гүн бясалгалын түвшинд хүргэж байж үгээ шившин тавьдаг учраас тийм хүчтэй байдаг. Тиймээс уран бүтээлчдийг үгээ цэнэж, аль болох муу ёр ёрлосон шүлэг, зохиол туурвихгүй байхыг сануулдаг. Тийн туурвисан уран бүтээлчдийн амьдрал яг түүгээр нь болдог, бичигдээгүй хууль, тайлагдаагүй нууц, хачирхалтай давхцал бий. Нэрсийг нь жагсаавал их олон.
Нобелийн шагналт Б.Пастярнак энэ талаар бүр ”Гэрээслэл” хэмээх шүлэг ч бичсэн.
”Яруу найрагчид аа, үхлээ бүү шүлэгтээ зөгнөөрэй
Яагаад гэвээс чиний үхэл шүлгийн чинь мөрөөр амилж ирнэм” гэсэн маягтай. Би яг үгчилж санахгүй байна.
Дашбалбар багш маань ч мөн шавь нартаа бараг гэрээслэл маягаар ямагт хэлдэг байсан үг нь бий. ”Та нар шүлэг зохиол бичихдээ битгий муу ёрлож байгаарай. Гутруу гундуу үзлийг бүү зарлан тунхаглаж байгаарай. Яг түүгээр чинь болдог юм шүү.” гэдэгсэн. Өөрийнх нь шүлгийн мөрүүд дэндүү гэгэлгэн гэгээлэг. Яг л гол усан намуухан урсах мэт.
Үгийг давтах бүр хүн тэр үгнийхээ эрчимд орж, илүү бясалгаж, гүн мэдэрдэг, өөрийн болгох төдийгүй амьтай мэт болгодог. Тиймээс л ”Худлыг мянгантаа давтвал үнэн болдог” гэдэг буй за. Давтах тусам тэр үг биежиж байдаг байх нь. Манай монголчууд мөн ”Хэлэхээс өмнө бодох, Хийхээс өмнө хэмжих” ч гэлцэнэ. Энэ зүгээр нэг холбоц мөр төдий биш шүү.
Үгийн энэ мэт шидийг дэлхийн бүхий л Шашнууд маш өргөн бас идэвхтэй ашигладаг. Бүх л мөргөл, өргөл, ерөөл, хараалууд шашин бүрд бий. Бөөгийн дуудлага тамлага ч мөн адил.
Тэр дундаа Бурхны шашин энэхүү үгийн эрчим, чадлыг жинхэнэ утгаар нь шавхан ашиглаж чаддаг санагддаг. Тэрхүү Тантрын тарниуд бол чухам бүхэлдээ асар хүчирхэг энергийн урсгал.
Товчхон доо ийм...
Хамгийн олон удаа давтагдсан нэн хүчирхэг энегитэй үгс бол тарни гэдэг. Тэр дундаа маань.
Эх болсон зургаан зүйлийн хамаг амьтан амгалан орштугай. Ум мани бадми хум...
Сэтгэгдэл 0
85798 14134
-
2017 оны 1 сарын 31
С.Зориг агсны дүү С.Оюун ч мөн адил саналтай байгаагаа хэвлэлд ярьсан байгаа. Биднийг мэдээлэл тарааж болохгүй гэж тагнуулын байгууллага анхааруулсан. Гэвч бид дуугүй байсаар гэмгүй мөрөөрөө амьдарч байсан ах дүүсээ хэрэгтэн мэтээр яллуулахыг хүсэхгүй байна. Бидний амь нас эрүүл мэндэд ямар нэг аюул учирвал тагнуулын байгууллга болон төрийн тэргүүн хариуцах болно.
-
2017 оны 1 сарын 30
Уг нь намаа шинэчлэхээр эл сонгуулийг явуулсан боловч шинэчлэх бүү хэл хуучныхаа ёроолд нь уначихлаа. Өөрөөр хэлбэл намын даргаа шинээр сонгосон ч С.Эрдэнэ Ардчилсан намыг шинэчилж тордох нь бүү хэл ах дүүсийн цугларах газар болгож чадна гэдэгтэй мөрий тавьсан ч хожино гэх дүгнэлтийг олонх гишүүд гаргаж байна.
-
2017 оны 1 сарын 29
АГААРЫН БОХИРДЛООС Ч ИЛҮҮ ХОРТОЙ
Нэг эмээ над дээр зургаан настай ач охиноо дагуулан ирж хичээл заалгадаг юм. Нөгөө сэргэлэн цовоо зантай охин чинь нэг л явж өгөх янзгүй, байн байн шилэн хүзүүгээ шилгээгээд байна. Тэгээд гар утас их тоглоогүй биз дээ гээд асуутал түүний хариуд: ”Гар утас ч учиргүй тоглоод байдаггүй юм. Харин зурагт үзнэ гэж нөхцөлгүй. Урьд шөнө бараг 12 цаг өнгөртөл зурагт үзсэний гороор өнөөдөр ингэтэл ядраад байгаа нь энэ.” гэлээ.
Зурагт цаг наргүй үзэхийн горыг түүнд тайлбарлан хэлж өгөөд сууж байтал манай сургалтанд явж байгаа оюутан залуу орж ирлээ. Тэр таван настай бяцхан дүүгээ хагас бүтэн сайны шатрын сургалтанд суулгах санаатай гэнэ ээ. ”Боломж байвал одоо ч аваад ирсэн болно шүү дээ.” гэтэл өөдөөс харин: ”Одоо эмнэлэгт хэвтэж байгаа л даа. Зурагт шөнө орой болтол үзсээр байгаад нойрны хордлого хэмээх оноштойгоор эмнэлэгт хэвтчихсэн. Хагас бүтэн сайн өдөр гэхэд гарчих байх аа.” гэх юм.
”Нойрны хордлого гэж ямархуу шинж тэмдгээр илэрдэг өвчин байна вэ?” хэмээн гайхширан асуутал ”Нүд нь анивчаа болохын сацуу булчин нь чангараад байдаг болсон.” гэдэг байгаа.
Бид ”агаарын бохирдол”, ”гар утас”, ”компьютер тоглоом” зэрэгт анхаарлаа хандуулаад байтал ар хударгаар маань ”зурагт хэтрүүлэн үзсэний” харгайгаар ”нойрны хордлого” нэрт шинэ өвчин балчир үрсийн маань зүг сэмээрхэн гэтээд ирсэн байна шүү.
Цэцэрлэгийн багачуудад ”Гэр бүлийн хүчирхийлэл” нэрт хичээл орох зайлшгүй шаардлагатай юм байна гэсэн мэдээлэл сүүлийн үед хэвлэл мэдээллээр цацагдаад эхлэсэн. Тав зургаахан настай хүүхдэд тийм зүйл заагаад ойлгох болов уу даа? Харин зурагт, гар утас, компьютер тоглоом зэрэг чимээгүй хүчирхийлэл ямар хортой хийгээд, уршиг дагаврыг нь тэдний ойлгогдох хэлээр эвтэйхэн тайлбарладаг байвал түүнээс хавьгүй илүү үр дүнтэй ажил баймаарсан даа.
Энэ мэт цахим дэлгэцийн хамаарлын сөрөг нөлөөллийг эцэг эхчүүд бүгдээрээ эртнээс анхаарахгүй бол эцэс сүүлдээ агаарын бохирдлоос ч аюултай маш хүнд уршиг дагаврыг нийтээрээ амсаж мэдэх юм шүү.
-
2017 оны 1 сарын 29
Лу.Гантөмөр Мүүний шашины нэгэн урсгал болон АНУ-ын зөгнөлт зохиолч Рональд Хаббордын 1950 аад оны үед үүсгэн байгуулсан Сиентологийн шинжлэх ухаан гэх гаж сектэд Монголын 24700 багш сурган хүмүүжүүлэгчид, арга зүйч, удирдах ажилтануудыг , бас сурагчдыг сургасан болохыг олж мэдсэн юм...Харин өнгөрсөн жилийн 4 р сараас эхлээд ”Монгол дахь Мүүн ажиллагаа-3” нэвтрүүлгийг хорьсоноор Лу. Гантөмөр санаа амар УИХ-д нэр дэвшсэн билээ.
-
2017 оны 1 сарын 28
...Учир нь алтан зулын оронд металл алт, цалин мөнгө, түүний дотор төрөл бүрийн ашигт малтмал байсан ч ялгаагүй “хөгийн өвчин” тусгадагт асуудлын мөн чанар оршино. Ингээд өмнө нь хэсэг хэсгээр нь орчуулан хүргэж байсан мөнөөх номын нэгэн бүлгээс танилцуулж байна…
-
2017 оны 1 сарын 27
АН-ын “Дарга” тодруулах сунгаа
“Ардчилсан нам хэдийгээ уралдуулж гэнэ ээ”, “Аа, шоудаж л байгаа биз, “Хэн ч гарсан ялгаагүй, маньд ямар хамаа байх вэ” гэх яриа Хорьдол Сарьдаг, Шишгэдийн хотгорын Улаан-Уулаас Өмнийн говийн Ханбогд хүртэл амнаас ам дамжин цуурайтсаар байгааг уншигч та сонсож суугаа байх. Аяга цайны хийц, халбага пивоны хачир болсон Ардчилсан намын даргын сунгааны чухам учир юу юм бэ? Ойрын хэд хоногийн үгийн дам, ярианы цуурайг анирдвал үнэн учрыг олж голчтой дүгнэлт өгөх хүн ховор, өөр өөрийн таамгаар барагцаалсан дүн тавих төдийгөөр хязгаарлагдана. Улс төрийн үйл явцын талаар хачиргүй тайлбарлах, бодитой дүгнэлт мэдээлэл олгох үйл ажиллагаа эрдэмтэн судлаачид, төрийн байгууллага, нам, иргэний нийгмийн хувьд хязгаарлагдмал хүрээнд байгаа тул арга ч үгүй биз ээ. Ийнхүү идэр есийн эхээр цуурайлсан их мэдэхийн уралдааны амттай нэгэн сэдэв нь Ардчилсан намын даргын сунгаа байлаа.
- Намын даргын албан тушаал ямар ач холбогдолтой вэ?
- Намын даргын сонгууль явуулдаг олон улсын болоод дотоодын ямар туршлага байна вэ?
- Ардчилсан намын даргын сонгуулийн ач холбогдолтой болоод бодууштай талууд нь юу вэ?
- Ардчилсан намын даргын сонгуулиас юу хүлээх вэ?
Хэмжээгүй эрхт хаант засаглалтайгаас бусад улс оронд нам бол засаглах эрх мэдлийг олж авах үйл явцын албан ёсны оролцогч байдаг. Тэгэхээр нам манай улсын төрийн байгууллын зайлшгүй хэсэг болж таарах нь. Манай төрийн тогтолцоон дахь нам төр хоёрын харилцан хамаарал, намын дарга чухал хүн болох тухайд сийрүүлье.
Америк зэрэг зарим ерөнхийлөгчийн засаглалтай улс орнуудад намын дарга бол тийм ч ач холбогдолтой албан тушаал биш дотоод бүтэц зохион байгуулалтыг удирдлагаар хангадаг зохион байгуулагч л байдаг. Тиймээс заавал нийтийн сонгуулиар тодруулаад байх шаардлагагүй, харин ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчийг сунгаагаар тодруулдаг.
Парламентын засаглалтай улс оронд улс төрийн сонирхлыг төрийн байгууллын төвшинд тусгаж үздэг Их Британи түүний загварыг ашигласан хамтын нөхөрлөлийн орнуудын буюу Вестминстерийн, Холбооны Бүгд Найрамдах Герман тэргүүтэй улсуудын Боннын хэмээх хоёр үндсэн загвар байдаг. Вестминстерийн системд төрийн үйл ажиллагааны мөн чанар бол улс төрийн бодлого гэдгийг хүлээн зөвшөөрч, сонгуульд ялсан нам төрийн хууль тогтоох, гүйцэтгэх бүх эрхийг эдэлдэг. Харин “Бонн”-ын системээр эрх мэдэл хуваарилах зарчмыг баримтлах бөгөөд эл зарчмын дагуу парламентын хүрээнд улс төрийн тэмцлийг хязгаарлаж засгийн газрыг тогтвортой байлгах гэсэн хэлбэр юм.
Вестминстерийн системтэй үед:
- Парламентын олонх
- Засгийн газар
- Ялсан намын удирдлага гурвуул нэг хүний гарт төвлөрдөг.
Тэр хүн бол “ерөнхий сайд” хэмээх сэтэртэй. Ялсан намын дарга нь ерөнхий сайд байхыг хуульчлаагүй тул харилцан адилгүй ашиглагдсаар иржээ. Уг системийн төгс хэрэгжилт манай улсад 1998 оны Ц.Элбэгдоржийн, 2000 – 2004 оны Н.Энхбаярын, 2006 – 2007 оны М.Энхболдын, 2007 – 2009 оны С.Баярын, 2009 – 2012 оны С.Батболдын, 2012 – 2014 оны Н.Алтанхуягийн толгойлсон засгийн газруудаас харагддаг. Эдгээр тохиолдолд намын даргаа болоод тодорхой хугацааны дараа ерөнхий сайд болсон, ерөнхий сайд болчихоод намын даргын албанд сонгогдсон тохиолдол цөөнгүй бий.
Парламентад 3-аас дээш намын төлөөлөл сонгогдож, ойролцоо тооны суудал авсан буюу энгийн олонх бүрдээгүй харьцангуй улс төрийн соёл, хариуцлага зөвшилцөл, хяналт тэнцэл шаарддаг “Бонны” системтэй үед Ерөнхий сайдаар тодрогчдын хэн байхыг таамаглах магадлал хамгийн ихдээ 30 % түүнээс хэд дахин бага байдаг. Харин Вестминстерийн системтэй өнөөгийн нөхцөлд хоёр том намын дарга байна гэдэг бол сонгуулийн дүнгээс хамаараад Ерөнхий сайд болох магадлал 40%-тай гэсэн үг юм. Уг нь ялсан намын дарга ерөнхий сайд байхыг хуульчилсан тохиолдолд 50%-ийн магадлал бий болох төдийгүй үлдсэн 50% нь нөгөө намд хадгалагдана гэсэн үг. Энэ логикоор хөөвөл одоогийн явагдаж буй сонгуулиар хэн Ардчилсан намын дарга болно тэр 2020 оны сонгуулийн үр дүнгээс хамаараад ерөнхий сайд болох магадлалтай гэсэн үг. Тиймээс л энэ үйл явц олон нийтийн анхаарлыг татаж таван нэр дэвшигч “ТОД”-роод байгаа хэрэг.
Намынхаа даргыг гишүүдээсээ эхэлж сонгодог хувилбарыг Монгол улсад анхлан нэвтрүүлж буй тухайгаа Зи дарга нэр дэвшигч нартаа үнэмлэх гардуулах үеэрээ дуулгаад авав. Энд 2 зүйлийг тодруулах хэрэгтэй. 1-рт намын дарга, төрийн сонгуульд нэр дэвшигчийг олон нийтийн дунд сонгууль явуулж сонгодог жишиг ялангуяа хөгжингүй орнуудад аль хэдийн төлөвшчихсөн. Түүнээс бид суралцах ёстой. 2-рт энэ үйл явц 2016 онд анх эхэлж байгаа юм биш. 1996 онд Монголын Үндэсний Ардчилсан нам даргаа гишүүдээсээ сонгож байсан.
Францад намын гишүүн гэлтгүй дэмжигчид ч энэхүү сунгаанд оролцон намын даргыг тодорхойлох, ерөнхийлөгчийн болон парламентын сонгуульд намаа удирдан авч явах хүнийг тодруулах арга хэмжээнд шууд оролцдог. Мөн оролцсоныхоо төлөө намын дэмжигч ба гишүүд нь заавал мөнгө төлдөг аж. 2016 оны сүүлийн хагаст Францад сөрөг хүчний Бүгд найрамдах нам дараа жил явагдах ерөнхийлөгчийн сонгуульд намаа төлөөлөн өрсөлдөх хүнийг тодруулах сунгаа явуулж, тус намын гишүүд ба дэмжигчид өргөнөөр оролцжээ. Энэхүү сунгаанд оролцон саналаа өгөхийн тулд Бүгд найрамдах намын дэмжигч, гишүүн бүр намын дансанд хоёр евро төлжээ. Сунгаа хоёр үе шаттай явсан бөгөөд ойролцоогоор сая гаруй идэвхтэй дэмжигч оролцсон байна. Энэхүү сонгуулийг явуулахад Бүгд найрамдах намаас ойролцоогоор 4-5 сая евро зарцуулсан бөгөөд сонгогчдын төлсөн хоёр сая гаруй еврогоор энэ зардлын дийлэнхийг барагдуулсан аж. Ингэснээр дараа жил сонгууль болоход намын дэмжигчдийн ирц өндөр байх баталгааг сунгаагаар давхар авч байгаа гэдгийг онцлох хэрэгтэй.
Харин дотоодын түүхийн хувьд сонирхуулбал, Ардчилсан нам 1996 онд хамгийн анх дотоод сунгааг зохион байгуулсан. Намын даргын сунгаанд Ц.Элбэгдорж, Да.Ганболд, Э.Бат-Үүл нар өрсөлдөж, орон даяар сурталчилгаа хийж байсан. Сунгааны явцад Э.Бат-Үүл нэрээ татсан бөгөөд санал хураалтын дүнд Ц.Элбэгдорж дарга болсон. Харин Монгол Улсын хоёр дахь намын дотоод сонгуулийг 2005 онд мөн л Ардчилсан нам зохион байгуулсан. Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчийг тодруулах сунгаанд Р.Гончигдорж, М.Энхсайхан нар өрсөлдсөн. Энэ сунгаа ихээхэн хэл ам дагуулсан, нэр дэвшигч нар тус тусдаа уулзалт хийж намыг хоёр хуваагдах нөхцөл бий болгосон. Энэ өрсөлдөөнд М.Энхсайхан ялж ерөнхийлөгчийн сонгуульд Ардчилсан намаас нэр дэвшсэн. Энэ сунгааны алдааг давтахгүйн тулд одоогийн сунгаанд нэр дэвшигчдийг нэг баг болгож, сурталчилгааг явуулж буй биз ээ.
Ардчилсан нам энэ удаагийн сунгаагаа хаалттай хийхээр шийджээ. Хаалттай гэдэг нь зөвхөн гишүүд нь сонгогчоор оролцоно гэсэн үг. Ингэж намын даргаа гишүүдээсээ тодруулахын ач холбогдлын талаар саналаа хуваалцъя.
Манай ихэнх нам социалист төрийн тогтолцоонд бүрэн зохицсон дайчилгааны шинжтэй, босоо удирдлагатай хатуу гишүүнчлэл бүхий олон түмний намын хэв маягтай байдаг. Энэ төрлийн намын өөр нэг онцлог бол анхан шатны нэгжүүдийн эрх мэдэл, оролцоо хумигдмал байдаг. МАН, АН-ын дүрмээс ч энэ шинжүүд харагддаг. МАН-ын хувьд бүрэн босоо тогтолцоотой бол АН дунд шатны байгууллагадаа эрх мэдлийг өгсөн мэт боловч эцсийн шийдвэрийг ҮЗХ гаргах зохицуулалт оруулж хагас босоо тогтолцоог ашигласан байна.
Бид чинь хэдэн шат дамжуулж эрх мэдлээ шилжүүлдэг билээ дээ. Аль ч намын дарга Их хурал, төлөөлөн удирдах байгууллагын хурлаа хийхдээ дурамжхан ханддаг. МАН, АН-ы хувьд төлөөлөн удирдах байгууллага намын даргыг сонгож, огцруулах эрх мэдэлтэй байдаг тул арга ч үгүй юм. Үүнийг АН-ын дарга З.Энхболдын 2016 оны УИХ-ын сонгуульд оффшор бүсэд данстай хүмүүсийг АН-аас нэр дэвшүүлэхгүй гэсэн мэдэгдлээсээ ухарч фракцуудын шахалтаар С.Баярцогтыг нэр дэвшүүлсэн үйл явдлаас харж болно. Харин намын Их хурлаас тодорсон дарга харьцангуй аюул багатай. Нийт гишүүдээс сонгогдсон учир намын их хурлын итгэл эс үзүүлэх шийдвэр, төрийн сонгуульд нам ялагдах зэргээс бусад үед “гар газар, хөл хөсөр” амар жимэр зоримог шийдвэр гаргаж ажиллах боломжтой юм.
Ардчилал олонхийн бус цөөнхийн сонголт боллоо гэх мэт яриа олон нийтийн дунд үе үе сэвэлзэх болсон. Төрийг хүлээн зөвшөөрөх хандлага буурч зарим үед олон нийтийн эмх замбараагүй байдал үүсэх нөхцөл бүрддэг нь өнөөгийн нийгмийн үзэгдэл боллоо. Харин Ардчилсан намын даргын сонгууль иргэдийн төрийн байгууллага, улс төрчдөд итгэх итгэл буурсан, гурван сарын зайтай 2 сонгууль явагдаж улс төрөөс залхах шинжтэй байгаа энэ цаг үед ид өрнөж байна. Энэ үйл ажиллагаа 21 аймаг, 9 дүүрэгт уулзалт, хэлэлцүүлэг хэлбэрээр явагдаж байгаа нь иргэдэд итгэл нэмж, Ардчилсан намын гишүүдэд урам болж байна. Үүнээс зөвхөн Ардчилсан нам ч биш Монгол даяараа хожно. Ардчилсан дэглэм иргэдийн идэвх, оролцоон дээр тогтдог учир тэр сайн зүйл мөнөөс мөн. Ядаж Ардчилсан нам бид хэдүүлээ вэ гэдгээ мэдээд авчихлаа.
Хэн нэг нь түрүүнд алхаж, төлөөлөн шийдвэр гаргадаг сүргийн тогтолцоо аль ч нийгэмд нийтлэг. Манай улсын хувьд УИХ-ын гишүүн тодорхой нэг тойргоос сонгогддог учир түүнийг үндэсний хэмжээний улс төрч гэж үзэх боломжгүй. Энэ удаагийн намын даргын сунгааны ашиг тусыг харах юм бол Ардчилсан нам үндэсний хэмжээний 5 лидерийг бий болгож байна. Өмнө нь ямар албан тушаал эрхэлж байсныг тооцохгүйгээр шүү дээ. Ардчилсан намд хүлээн зөвшөөрөгдсөн улс төрч хэрэгтэй нь гарцаагүй үнэн. Нэгэн бүдүүлэг харьцуулалт хийх гээд үзье. Таны ой санамжид Л.Мөнхбаатар гэж гишүүний дүр төрх байна уу? Сунгааны дараа иргэдээс дээр дурдсан УИХ-ын гишүүн одоо өрсөлдөж буй 5-ын нэрийг бичээд эдгээр улс төрчдөөс аль нь танд нөлөөтэй санагдаж байна гэдэг юм уу эрэмбэ тогтоох утгатай асуулт асууж үзвэл сонин үр дүн гарна. Л.Мөнхбаатар гишүүнийг сонгосон тойргийн иргэд нь л үнэлэх байх, улсын хэмжээнд уралдуулбал нөгөө тавын өмнө орох нь юу л бол. Энэ нь нэг хүн тодроод л Ерөнхийлөгчийн засаглал тогтоогоод биднийгээ жаргаачих тухай санааг дэвэргэсэн хэрэг огт биш шүү.
Судлаачдын санал нэгдэж буйгаар Монгол дахь идэвхтэй ажиллаж буй улс төрийн намууд олон түмний намын хэв маягтай. Олон түмний намын хэлбэр ихэвчлэн социалист, коммунист дэглэмтэй нэг нам ноёрхсон улсад ажиглагддаг. Намын даргын сунгааг хаалттай хэлбэрээр хийж буй тохиолдолд зөвхөн тухайн намын гишүүн саналын эрхтэй оролцоно. Тиймээс гишүүдийн бүртгэл зохион байгуулалттай холбоотой асуудал тулгамддаг. Хатуу гишүүнчлэлийн хатуу сахилга бат, нэгдсэн зохион байгуулалттай байдаг давуу байдлыг ашиглах нэрийн дор намын хуучин удирдлагууд, тодорхой бүлэглэл эрх мэдлээ хамгаалах сонирхол илэрч болох юм. Энэ нь намаас хөөх, бүртгэл эс хийх зэргээр илэрдэг. Тухайн намын албан тушаалтан хариуцлага алдсан бол албан тушаалаас нь чөлөөлөх намын сонгогдох тушаалд дэвших эрхийг тодорхой хугацаагаар хязгаарлах зүйл бол бусад БНЗ-тай улсын намуудад байдаг л зохицуулалт. Ер нь нам өөрөө бүртгэл мэдээллээ хариуцаж байгаа үед тэнд нөлөөллөө оруулж өрсөлдөөнд давуу байдал олж авах гэсэн оролдлого зайлшгүй явагдана. Зарим улс оронд намын гишүүнчлэлийн бүртгэл мэдээллийг нь төрийн байгууллага хариуцан гүйцэтгэдэг. Энэ мэт намын цаашдын төлөвшил, нийгмийн сонирхлыг илэрхийлэх үүргийг дэмжсэн зохицуулалтыг бий болгоход холбогдох байгууллагууд анхаарвал илүүдэхгүй. Нэг сайн жишгээ дагуулаад нөгөө саараа засаад явах нь дэвшил биш гэж үү?
Манайд МАН, АН хоёр л 21 аймаг 330 сум, нийслэлийн 9 дүүрэг 152 хороо зарим газар багууд дээр намын үүр бүхий том бүтэцтэй. Нэр дэвшигчдийн дэвшүүлсэн мөрийн хөтөлбөр, илтгэлүүд дунд намын үүрүүдийн санхүүжилтийг нэмэгдүүлэх, анхан шатны нэгжүүдэд чиглэсэн сургалт семинар тогтмол зохион байгуулах, удирдах болоод дунд шатны (зарим нэр дэвшигчийн хэлж буйгаар бүх шатны сонгуульт албан тушаалтнууд) сонгуульт албан тушаалтныг гишүүдээс сонгодог болох, сонгуульд дэвшүүлэх хөтөлбөрийн санааг нийтээр хэлэлцүүлэх тухай санаа илэрхийлэгдэж байна. Үүнээс дүгнэвэл 2016-2020 оны сонгуульт 4 жилд лав Ардчилсан нам үүрүүддээ түшиглэсэн бодлого явуулах шинжтэй. Тэгэхээр намын шийдвэр гаргах үйл явц мэргэшсэн бус, намын бүхий л шаталсан бүтцээр хэлэлцэгдэж аль болох олон хүний саналыг тусгах үндсэн дээр боловсруулагдана гэсэн үг.
Хавтгайрсан халамж үргэлжлэх нь дээ. Мөн аймаг, дүүрэг бүрт мөнгө, эрх мэдэлтэй хүмүүс өөрийн эрх ашгаа тусгахыг чухалчилж намыг талцуулж өмчлөх оролдлого гарсаар л байна. Дов довны хан, вангууд гэж нэршээд байгаа шүүмжлэлт байдал юм даа. Тиймээс юуг гишүүдээсээ асуух уу, юуг шийдүүлэх үү гэдгээ намын үндсэн үзэл баримтлалд хамаатуулан нягталж дүрэм журамдаа тусгах хэрэгтэй.
Намын даргын сунгаанд нэр дэвшигчдийн ярьж хэлж буй зүйлсийг шинжихэд намын үзэл баримтлалд нөлөөлөхүйц, үндсэн бүтцийг хөндсөн, дүрэм журамд тусахуйц санаачлагууд гарч байна. Жишээлбэл, намын нийт төсвийн багагүй хувийг анхан шатны байгууллагуудын үйл ажиллагаанд зориулах асуудал. Энэ бол дүрэмд зайлшгүй тусгагдаж байж ажил хэрэг болох санаачилга. Дүрмээ одоо сонгогдох даргыг баталгаажуулах 7-р Их хурал гэгчээр эцэслэн батлах тул энэ асуудлыг ярих боломжтой мэт харагдавч ажлын зохион байгуулалт, чиг үүргийн хувьд боломж хомс юм. Дүрмийн ажлын хэсэг, үзэл баримтлалын ажлын хэсэг гээд тус тусдаа бүтэц нэр дэвшигчдийн дэргэд биш бие даасан хэлбэрээр ажиллаж байна. Цаг хугацааны хувьд зэрэгцэн өрнөж буй үйл явдлууд учир ажлын хэсгүүд баримт бичигтээ хэрхэн тусгаж байгааг нэр дэвшигчид нарийвчлан ярих нөхцөл бүрдээгүй. Энэ 5 нэр дэвшигчдээс хэн нэг нь сонгогдож л таарна, тодорхой цаг хугацааны дараа тэр даргаас гишүүд дэмжигчид нь таны дэвшүүлсэн хөтөлбөрт намын нийт төсвийн 40, 50%-ийг намын үүрүүдэд шилжүүлнэ гэсэн яасан бэ, манай үүрт хэдэн төгрөг ирдэг болсон бэ? гэвэл юу гэж хариулах бол? Би болох байлгүй гээд биччихсэн юм аа гэх үү, дүлий дүмбэ оргиж суух уу! Энэ мэт асуудлаас болж нийгэмд хүлээлт үүсгэсэн шинэтгэлийн үйл явц олон нийтийн дэмжлэггүй болох эрсдэл үүсч мэднэ.
Нэр дэвшигчид ямар хүрээ хязгаарт багтсан, ямар чиг хандлагатай мөрийн хөтөлбөр дэвшүүлэх вэ гэдэг дээр хамгийн түрүүнд ойлголцох нь зөв. Ардчилсан намын даргын сонгуулийн дүрэм, журмын эмхтгэлд энэ тухай заалтууд ч орсон байна. Тэгээд яагаад тохиролцоондоо бүрэн хүрэхгүй байна. Намын дарга болоод санаачлан хэрэгжүүлэх ажлын хөтөлбөр, өөрийн имиж бүрдүүлэлт, ажлын арга барил, ажлын албаа хэрхэн зохион байгуулах, өрсөлдөгч намуудтайгаа хэрхэн харилцах гээд шинэ, шинэлэг санаагаа өөрийн давуу талтайгаа уялдуулан мөрийн хөтөлбөрөө танилцуулж болно шүү дээ. Одоо бага зэрэг халиад байх шиг. Халихгүй байхаар амтгүй болчихож магадгүй гэж үү? Үгүй ээ. Байх ёстой боломж нь тийм юм чинь яалтай. Үүнд бидний өөрсдийнх нь савны хэмжээнээс том юм хүсэн хүлээдэг сэтгэл зүй ч нөлөөлж байгаа байх.
Юманд учир, суманд гичир ээ гэж ...
Ардчилсан намын гишүүдэд атаархчихлаа. Мань мэт нь төрийн сонгуульд л тойргийнхоо төлөөлөл, ерөнхийлөгч болгох хүнээ сонгож байхад тэд төрийн сайд болох боломжтой хүнийг сонгох гээд сууж байх. Хариуцлагатай хандана шүү нөхөд өө. Эрх бүхий албан тушаалтны мэдэгдсэнээр сонгуульд саналаа өгөх эрхээ баталгаажуулахаар шинэчилсэн бүртгэлд 176 000 гишүүн хамрагджээ. Тэдний шийдвэр зөвхөн тэдний шийдвэр биш юм. 2016 оны УИХ-ын сонгуулиар л тооцоод үзвэл 1 450 000 иргэн санал өгсөн. Аль нам, эвслийг дэмжсэнээр харьцуулахад 40-өөд хувийн дэмжлэгийг Ардчилсан нам авчээ. Сонгуулийн хувилбараас хамаараад парламент дахь суудлын тоо зөрүүтэй гарсан нь мэдээж. Тэгэхээр Ардчилсан намын нийгэм дэх дэмжлэг УИХ-д авсан суудлын тоонд оногдохуйц 11.8 % болтлоо буугаагүй гэдгийг харж болно. Өмнөх сонгуулиудын дүн ч иймэрхүү л хэмжээнд хэлбэлзсэн байдаг. Тиймээс намын даргын сонгуульд санал өгч буй 176 000 гишүүн нийт сонгогчдын 40% буюу дор хаяж 580 000 иргэнийг төлөөлж санал өгч буй гэдгээ санахад илүүдэхгүй. Эрхэм ээ, та өөрөөсөө гадна 3 хүний итгэл үнэмшлийг төлөөлж байна. Тэд та бүхний хүсээд байдагчлан намын батлах авч тоо нэмээгүй ч яах аргагүй тогтвортой бааз суурь. Таны сонголт тэдэнд таалагдвал, сонгосон дарга шинэтгэлийг манлайлж чадвал 2020 онд бүр олуулаа болох боломж байна.
Аливаа сонгуулийн дараа ялагчийг хүлээн зөвшөөрөх гэдэг сонгуулиа, сонгогчоо хүндэтгэж буй явдал юм. Энэ удаагийн Ардчилсан намын даргаар сонгогдох нэр дэвшигч 50+1 буюу дийлэнх олонхын саналаар сонгогдож чадахгүй л болов уу! Сонгууль нэг шаттай явагдаж байгаа учраас 5 нэр дэвшигч дээр нийт санал хуваагдана. Нэгэнт л 2 эсвэл 3 шаттай сонгууль хийж анхны сонгуулиас хамгийн олон санал авсан хоёр нэр дэвшигчийг ахин өрсөлдүүлж гишүүд дэмжигчдийнхээ олонхоор хүлээн зөвшөөрүүлэхгүйгээс хойш нэр дэвшигчид сонгуулийн дүнтэй эвлэрч ялагч буюу шинэ даргаа дэмжиж ажиллах хэрэгтэйг сануулъя.
1 сарын 30-нд Ардчилсан намын даргаар олонхийн санал авч сонгогдсон түүнийг дэмжиж ажилласан, итгэж саналаа өгсөн хүмүүсийн хувьд бүх зүйл хөгжин дэлгэрээд л, өвлийн цагаар замын захын зүлэг ургаад ч байгаа юм шиг сайхан мэдрэмж төрж магадгүй л юм. Тэр хүмүүс эргээд нэр дэвшигчийг сонгохдоо ямар шалгуур тавилаа, би чинь улс төрийн талаар ямаршуухан мэдлэг мэдээлэлтэй билээ гэдгээ бодож өөрийнхөө тарыг таньчих хэрэгтэй. Ихэнхдээ яг л таны захиалгын дагуу л сонгогдсон байх вий. Хэн нэгэн улс төрч ирээд мөнгө төгрөг, ууж идэхээр таслахгүй гэдгээ амлаад, маргаашаас л хамт архи уудаг байсан Батаатайгаа төрийн хэргийг зөвлөөд шийдээд явчхаж болмоор санагдвал тэрийг ярьж, амлаж байсан нөхрийг л дугуйлсан байж таарна.
Мөн иргэдийн улс төрийн боловсролд анхаарал хандуулж ажиллах талаар бараг “А” ч үгүй улс төрийн намуудтай, цэцэрлэг, сургуулийн хичээлийн хөтөлбөрт ёс суртахуун, нийгмийн тухай мэдлэг хичээлийн ганц, хоёр цагийн мэдээлэл өгөхөөс өөр товойлгоод хэлчих зүйлгүй XXI зуунд тууж явна. Үүнийг батлах мэт тоо баримтууд ч байна. 1992 оноос хойших ардчилсан сонгуулиудад саналаа өгөх сонгогчдын ирц оролцоо тогтмол буурч байгаа, ялангуяа орон нутгийн сонгуулийн ирц хэд хэдэн удаа дахин болон нэмэлт санал хураалтаар шийдэгдлээ. Судалгааны байгууллагуудын судалгаанаас үзэхэд, сонгогчдын 70-80 орчим хувь нь сонгуульд оролцоно гэж хариулдаг боловч бодит байдал дээр 60-50 орчим хувь нь саналаа өгдөг байна. Тэгэхээр энэ 5 нэр дэвшигчийн сонгогдсон 1 нь дандаа л зөв шийдвэр гаргаад, улс төрд бугшсан асуудлуудыг шийдээд явчихгүй л болов уу! Бид анхнаасаа тийм шалгуур тавиагүй юм чинь аргагүй. Тэгэхээр ардчилсан намын гишүүд өөрсдөө улс төрийн боловсрол олгох, улс төрийн соёлтой байх, бодлого тодорхойлох бүтцийг намын удирдлагуудаас шаард.
Нийтлэлч: Хэжилган
-
2017 оны 1 сарын 27
“Эх нутаг хүн зоноо хамгаалъя” ТББ-ын тэргүүн Д.Хандсүрэн өнөөдөр Монгол улсын төрийн дууллын үгийг солих хүсэлтийг Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж, УИХ-ын гишүүдэд уламжиллаа. Тухайлбал, төрийн дууллын “Золтой” гэдэг үгийг тохиромжгүй гэж үзэж байгаа аж. Учир нь “золтой” гэдэг нь “Зол” гэдэг нь ядмаг, мөчид гэсэн утга агуулдаг учраас “цогтой” гэдэг үгээр шинэчлэн солих нь зүйтэй гэдгийг “Эх нутаг хүн зоноо хамгаалъя” ТББ-ын тэргүүн Д.Хандсүрэн онцолжээ.
Тэрбээр “Золтой гэдэг үг нь утгын сонсголоороо чихнээ билэггүй. Тиймээс 1960-1991 оны үед хэрэглэж байсан “цогтой” гэдэг үгээр энэ үгийг сольж, шинэчлэх нь зөв” хэмээн үзэж байгаа ийнхүү ярьсан байна.
-
2017 оны 1 сарын 27
...Нохойн дуу ойртох тусам багцалсан таван сум шиг эв түнжинтэй байна гэж нийслэлээс “хөтлөлцөөд” гарсан тэд нэгнийгээ намнасан өнгө аястай “мэдэгдлүүд” хийх болжээ. Тэр ч бүү хэл бүртгэлийн ажиллагаанд хөндлөнгийн нөлөө орсон гэдгийг эгэл жирийн гишүүд нь хэлж байна. ..
-
2017 оны 1 сарын 26
-Эрдэнэтийн 49, ХХБ, нормаль болон Баярцогт офшоор-
нэг. Хүний эсрэг “Ард түмэн”
-Ард түмэн бөөн баяр аа. Эрдэнэтийн 49 хувийг ард түмэн бидэндээ эргүүлж авах юм байна. Бас ард түмэн биднийгээ баяжуулахын оронд өөрөө баяжсан пяадалуудын мөнгийг офшоороос нь хурааж ирээд ард түмэн бядандаа өгөх юм байна. Ингэж гялайх гэж, ард түмэн бид чинь цулайх нээ...
Гэхдээ нэг “Но” байна. Эрдэнэтийг ард түмэн л авч байгаагаас биш чи авсан явдал байхгүй. Иймээс, чи яаран баярлах хэрэггүй, ард түмэнд л Эрдэнэтийг өгөх гэж байгаагаас бус чамд ГОК-ийг өгсөн явдал байхгүй. Хэрвээ чи тэндээс аргыг нь олж луйвардахгүй л бол юм олж долоохгүйгээ ойлгох хэрэгтэй. Бас надад ч өгөөгүй учраас наашаа атаархах явдалгүй. Түүнчлэн, офшоорчдийн мөнгийг хураагаад ирлээ гэж бодъё, бас л ард түмэнд ногдохоос чи бид хоёрт ногдохгүй. Үүнийг “Төсвийн түмпэн рүү хийгээд хуваагаад цохичихно” гэхээр илүү ойлгогдох байх. Ингэхэд чи бид хоёрт ноогдоогүй юманд баясахын учир юу билээ.
Ер нь “Ард түмэн” гэдэг хэллэг ХХ зууны эхээр хувьсгалт хүчирхийллийг дагалдан монгол хэлнээ орж иржээ. Нууц товчоо, Чингисийн сургааль, Ганжуур, Данжуурын орчуулга, Ноён хутагтын сургаалиас энэ үгийг олохгүй. Монгол язгууртны алтан ургийг устгах геноцид бодлогын хүрээнд энэ үгийг зохиожээ. Язгуур угсаагүй, ихэс дээдэс цагаан ястны эрэмбээс гадуур хүнийг заах, “(х)аран” “ард” “хар хүн” гэсэн утга дээр түмэн (олон түмэн, түмэн олон гэж ярьдаг) буюу олон гэдэг үгийг залгаж бүтээсэн хэмээн судлаачид хэлдэг.
Энэ үгийг хувьсгалт засаглалын зүгээс хувь хүний улс төрийн болон эдийн засгийн эрх чөлөөг үгүйсгэх хэрэгслэл болгосон. Хувь хүн(жишээлэхэд Дорж, Бат гэх мэт) гэж байхгүй, чи бол юу ч биш, харин “ард түмэн” байгаа хэмээн сурталдсан. “Ард түмэн ингэж үзэж байна” гээд бууддаг, хөрөнгийг нь хураадаг байсан. Хэлмэгдсэн хүн учир явдлаа очиж тайлбарлах, өршөөл уучлал биечлэн гуйх гэхээр хаана ч ард түмэн гэж юм байхгүй. Үнэн хэрэгтээ хүчирхийлэгч төрийн өөрийнх нь бамбай байсан хэрэг.
Харин ардчилсан ёс нь хувь хүн ба түүний эрх чөлөө, өмч хөрөнгийг төрөөс, ард түмнээс хамгаалахаа тунхагладаг. 1924 оны анхны Үндсэн хуулийн “Бүх Монгол улсыг үүнээс хойш Бүгд найрамдах бүрэн эрхтэй Ард улс гэж улсын дээд эрхийг жинхэнэ ардад(жинхэнэ биш ард байх ба тэд хуулиас гадуур) шилжүүлэн...” гэсэн оршил ба 1992 оны анхны ардчилсан Үндсэн хуулийн “хүний эрх(№1), эрх чөлөө(№2), шударга ёс(№3), үндэснийхээ эв нэгдлийг(№4) эрхэмлэн дээдэлж...” гэсэн заалтууд бид ямар дэглэмд орж, ямар дэглэмээс салж байгааг их л тодорхой харуулдаг л даа. Сүүлийн ишлэлд, шударга ёс, үндэсний эв нэгдлээс илүү хүний эрх, эрх чөлөө нь үнэтэй гэж үзсэн байгаа биз?
...Ингэхэд чи өөрийгээ “ард түмэн” гэж бодсоор байна уу, шалгах арга байна. Цаад Эрдэнэтийн чинь 51 хувь нь монголын ард түмэн гуайн мэдэлд байгаа. Очоод цагаан сараар хэрэглэх хэдэн цаас, ах дүүстээ золгохдоо унах шинэ машин аваад ирээч. Чи үнэхээр л ард түмэн юм бол өөрийнхээ юмнаас дураараа авах эрхтэй ш дээ.
Хоёр. Сэрэмж ба Эрх чөлөө
Чи бид хоёр тэмцэх эрхтэй, гэхдээ тэмцлээ өөрийг нь хамгаалах үүрэгтэй. Хэн нэгний тэмцлийн золиос, оролцомгүй юмны дэм, дээдсийн өмнөөс яс булаалдсан ноход болж болохгүй. Яг нарийндаа ардчилал чамд өөрийгээ хамгаалах боломж л өгдөгөөс биш чиний өмнөөс чамайг хамгаалах үүрэг хүлээдэггүй. Дашрамд хэлэхэд, чиний өмнөөс чамайг хамгаалдаг төр байдаг ба түүнийг социализм гэдэг, хорвоод үнэгүй юм байдаггүй учраас ажлынхаа хөлсөнд чиний эрх, эрх чөлөөг авдаг.
Ер нь ингэхэд, “Эрдэнэтийн 49 хувийг хэнээсээ хэн нь авсан юм бэ? Чи бид хоёрын нэгэнд байсныг нь авчихсан хэрэг үү” гэсэн асуулт гарна. Хөндлөнгөөс харвал ийм дүр зураг байна. Эрдэнэтийн тал дээр нэмэх нь нэг буюу 51 хувийг монголын Засгийн газар, талаас нь нэгийг хасах буюу 49 хувийг Оросын засгийн газар эзэмшиж байж.
Монголын тал биш оросын тал, энгүүнээр хэлэхэд орос хэлээр ярьдаг монхор шонхор хүмүүс амьдардаг тэр улс өөрийн хувийг заржээ. Гэхдээ монголчуудад. Хэрвээ энэ процесс буруу юм бол тэмцэл арай өөр фронт дээр өрнөмөөр. Жишээлэхэд, Улаанбаатарт биш Москвад, навтгар хамартай биш шонхор хүмүүс жагсаж “Оросын ард түмэн бидний өмчийг яагаад монголчуудад өгөв. Монголын тагнуулуудыг Кремлээс хөөе” гэж жагсмаар санагдах юм.
Үнэхээр л манайхан “Оросууд ийм муухай, юмаа очиж очиж манайханд зараад байхдаа яадгийн” гэж уур нь хүрээд байгаа юм бол авсантай нь биш, зарсантай нь заргалдмаар бодогдох юм. Манайхан ядаж Оросын Элчин сайдын гадаа жагсаж “Манайхнаас юмаа эргүүлж ав, бидэнд өгсөн юмаа буцаа” гэж хашгирмаар төсөөлөгдөх юм.
Эцсийн дүндээ, чи бид хоёрт огт ногдохгүй юмны төлөөх тэмцэлд хутгалдсны утга юу вэ. Мэдээж шударга ёсны төлөөх иргэний зөн. Чухам энэ зөн совингоор маань тоглохыг л улс төр гэж байгаа юм. Чухам бидний зөн совинг ашиглан уур хилэнг нь хөдөлгөн босгоод нөгөөгөөсөө засгийн эрхээс авахуулаад өмч хөрөнгө эзэмших эрхийг нь булаахыг л улс төр хийх гээд байна. Яг манайд байгаа утгаар. Асуудлын гол нь Эрдэнэтэдээ биш, бидний иргэний зөн совинг зэрэг жинсээ булаалдсан томчууд хоорондын дайндаа ашиглаж байгаа юм. Иймээс, зөн совингоо хамгаал.
Эцсийн дүндээ Эрдэнэтийг ч, офшоорыг ч “чи багтдаггүй, би ордоггүй” мөнөөх “ард түмэн”-ий хүсэл зоригоор биш, харин хууль шүүхээр шийдэх ёстой. Хүний өөрийн шүүх арбитр юу байна, ийм юмыг хууль ёсоор шийдэх үүрэг хүлээсэн газруудаар шийдүүлэх ёстой.
гурав.“Нормал офшор” ба “баярцогт офшор”
Офшоорын эсрэг дайныг зэрвэс харахад офшоор нь “нормал” болон “Баярцогтын” гэж хоёр янз байгаа болтой байна. “Ард түмэн” гуайн үзэж байгаагаар “Нормал офшоор” нь гэм багатай, сонгуульд нөлөөлдөггүй, харин “Баярцогтын офшоор” бол их аюултай, намаа сонгуульд унагадаг осолтой эд бололтой юм.
Шүлгэнд “Нээрээ би тийм ээ гэх шиг нэр нь хүртэл тэмээ” гэж гардаг шиг МАН-ын офшоорчид сонгуульдаа гялалзсан амжилт гаргаж, Улаанбаатар хотын намын хороо нь хоёр ч офшоортой, дээр өнөө “ 60-тай” даргаар удирдуулсан атлаа үнэмлэхүй ялалт байгуулжээ. Харин Баярцогт ангиллын офшоортой Баярцогт өөрөө ялагдаж, одоо ард түмнээр шүүгдэх дээрээ тулаад байгааг бодоход , цаад учир нь өнөө “багшаас шавьд аман увьдисаар дамждаг тарни”-тай гэдэг шиг мистик чанартай болтой.
Тэгэхээр офшоорын эсрэг тэмцэл нь офшоорын эсрэг биш харин Баярцогтын эсрэг тэмцэл бололтой. Гараад чагна, Офшоорт мөнгө нь байгаа олон арван монгол хүн нэр нь зарлагдсан. Баярцогтоос бусдынх нэр гадаа сонсдоно уу, эс сонсдоно уу? Тэр хэнийг хаана, хэзээ хэрхэн, ийм ул суурьтай гомдоосныг балхжав бид хоёр л лав “таашгүй” аж.
Надаас одоо асуух байх гэж, өнөө “Баавгай бид хоёрын хэнийх нь талд байна” гэдэг шиг. “Офшоорын тал уу, ард түмний тулд уу, Худалдаа хөгжлийн банкны талд уу, ард түмний талд байна уу” гэж. Яг л ХХ зууны эхээр “Ард уу тайж уу, алин вэ хө” хэмээн дуулан асууж байгаад ялласан шиг.
...Баярцогтын төлөө бус байна, тэрнийг алж хонзонгоо тайлна уу, талж сэтгэлээ онгойлгоно уу, надаа хамаагүй. Харин хонзонгоороо далимдуулан арай гэж бүрэлдэж байгаа нийгмийнхээ нандин бүхнийг самрахын эсрэг бол зогсоно оо, зогсоно. Хувь хүний эрх ашгийг ард түмэн дийлээд л эхэлбэл ардчилал баяртай болдог. Яагаад гэхээр ийм процесс нэгэнт л эхэлсэн бол нэг өглөө чи бид хоёрын үүдийг тогшоод зогсож байдгийг бид харсан, туулсан..
Түүнчлэн, хулгайн эсрэг боловч хулгайтай тэмцэхийн оронд сейфтэй тэмцэхийн бол эсрэг байна. Хүн төрөлхтөн хулгайтай тэмцдэг болохоос биш хулгайлсан юм хадгалж болдог газартай тэмцдэггүй. Хар тамхийг анусандаа хийж нууж тээвэрлэдэг, ингэлээ гээд олон улсын гэрээгээр хошногоны амыг боодоггүй.
Хармайны хулгайч нар суйлсан мөнгөө хэтэвчиндээ хадгалж мэднэ, хэтэвчтай байхыг цаазлах уу? Банкинд байршуулсан иргэдийн хадгаламж бүхлээрээ цэвэр ариун болохыг хэн батлах юм бэ? Малын хулгайч нар туусан мал, агуурсаа нуусан гээд ой модыг шатаах уу, агуй хонгилыг дэлбэлэх үү?
Би хүн төрөлхтний нэгэн адил хулгайн эсрэг байна, хулгайнх бол түүгээрээ ганданд ном хуруулсан байсан ч мөрөөр нь мөшгиж, олж ирэх ёстой (Гэхдээ Ганданг дэлбэлэхгүйгээр) гэж итгэдэг. Гэхдээ энэ бүх шийдвэр ард түмнээс биш шүүхээс гарсан хууль ёсных байх ёстой. Ард түмэн шүүгчийг сонгох эрхтэй байж болох ч өөрөө шүүх эрхгүй байхыг нь хууль цаазат төр гэдэг байх.
Би шүүхийн шударга эсэхэд бусдынхаа адил эргэлздэг. Гэхдээ л шүүхээс гадуур шүүхийн үргэлж эсрэг зогсдог. Бусдад хайртайдаа биш, өөртөө хайртайдаа л тэр. Бас ухаантайдаа бус, хэн нэгэнд таалагдаагүй гэдэг үндэслэлээр миний буруу болдог нийгэмд амьдрах ямар аюултайг мэддэг болоод тэр.
Ингээд эцэст нь надаас “хэний талд байна” гэж дахин асуумаар байна уу? Би оросуудын талд байна. Оросууд “эзэн нь юмаа мэдэх эрхтэй” гэж бодож байна. Ингэхэд “Оросын(Зөвлөлтийн) талд байгаа хүнийг та нар яах юм бэ” гэх гэсэн юм бол биш. Харин өмчийг ард түмэн биш, төр биш харин эзэн нь мэддэг байлгах гэж ардчилсныг мэддэг, тийм утгаар л ардчиллыг дэмждэг болохоор тэр.
Ерөөсөө ч оросуудад талархаж байна. Тэд ХХ зуунд бидний улс төрийн тусгаар тогтнолын баталгаа болж ачилсан шигээ, өнөөдөр эдийн засгийн тусгаар тогтнолын маань нэгэн баталгааг эргүүлэн өгч байна, спасибо‼
Эрдэнэтийн 49 хувийг монголчуудад ерөөсөө өгөхгүй, тэрүүгээр нь дарамтлаад л явж болох л байсан. Их гүрний 49-хөн хувь гэдэг бол бага гүрний 99 хувьтай тэнцэх зангарагтай гэдэгт эргэлзэх хэрэггүй. Бас тэр 49 хувийг хятадуудад зарсан бол яах байсан юм бэ. Бээжин, Москва хоёрыг Монголын парламентаас томилогдсон комисс, өнөөдөр Улаанбаатарт шүүгээд сууж харагдах уу, айн?
дөрөв. Феодлын хөрөнгийг хурааж болдоггүй юм.
Яг өнөөгийнхтэй үнэн адилхан үйл явдал одоогоос яг 90 жилийн өмнө эхэлсэн юм. Монголын төрийг бүрэн хянасан Коминтернийхэн манай алтан ургийн ноёд дээдсийг зайлуулаад ядууст нь ингэж хэлжээ. “Та нар бол ядуус биш, харин ард түмэн. Та нарт байх ёстой хөрөнгө малыг феодал лам ноёд авсан учраас ядуу болчихсон юм. Одоо эднээс юмаа эргүүлж авцгаа” гээд хөрөнгө хураах процесс эхэлсэн юм. “Офшоорт ард түмний 10 тэрбум төгрөгийг нуусан учраас ард түмэн ядуу байна” , “Ард түмэнд байх учиртай Эрдэнэтийн 49 хувийг ХХБанк (монголчууд) авчихнаас болоод би зүдэрч эхэллээ” гэх өнөөгийн лоозонгууд, зууны дараахь шударга “ард түмэн”-ий араншин нь тэртээ 1927 оныхтой юутай төсөөтэй, юутай давтамжтай.
1927-28 онд эхлүүлсэн феодалын хөрөнгө хураах процесс ингэж л эхэлсэн. Ядуусын хөрөнгийг хэзээ, хэрхэн булааж авсныг хувьсгалчид тайлбарлаагүй ч гэсэн гаргалгаа нь ард түмэнд таалагдав. Тэд өөрсдөө феодал биш учраас бахтай байлаа. Дараа нь феодалуудын улс төрийн эрхийг хаслаа, ард түмэн өөрийгээ феодал биш гэж үзэх учраас баярлав. Сүүлд нь феодалуудыг өөрийг нь хүнийх нь хувьд буудаж эхлэв. Ард түмэн гуай өөрөө феодал биш учраас бас л талархлаа. Гэтэл араас нь феодалын хамсаатан гар хөл бологчдийг устгаж эхлэхэд олон тооны “ард түмэн” тэнд багтав. Гайхаж эхэлсэн боловч тамын тээрэм нэгэнт эргээд эхэлчихсэн учраас зогсоох арга байсангүй. Ийм тээрмийг нэг бол эргүүлэхгүй байх, эргэх гэж хөдлөхөд нь гацаах хоёрхон арга бий. Тээрэм эргэсээр, хувьсгалын эсэргүү, ардын дайсан, ноосны төлөвлөгөө тасалдуулагчид, японы тагнуул, намын эсрэг бүлэг илрүүлэн устгасаар, устгасаар...төгсгөлд нь устгал хийлцсэн, оролцсон, устгал болсныг мэдсэн хэсгийг устгаад, хамгийн сүүлд ард түмний өөрийнх нь малыг хураагаад аажуурлаа. Баячуудын хөрөнгийг ард түмэнд эргүүлж өгөх процессийн дараа ард түмэн гуай өөрөө хов хоосон, зөвхөн нэгдлийн мал малласан тохиолдолд ам бүлийн тооноос үл хамааран нэг айл 50 хонь эзэмших эрхтэй үлдэв. (Наад зах нь 12 сарын тооллогоос өмнө идшээ хийх эрхгүй байсан зэргээс үзвэл, өмчлөх биш эзэмших эрх гэвэл зохилтой)
Тийм учраас эд хөрөнгийг хураахаар эхэлсэн ямар ч процесс хувь хүнийг нүцгэлснээр дуусна. Өнөөдөр Эрдэнэтийн 49 хувийг оросуудаас авсан монголуудын хувь хөрөнгийг хурааж болж байвал, офшоор хэмээх завсрын бүст монгол хүний хадгалсан хөрөнгийг шүүхийн шийдвэргүйгээр хураан авч эхэлбэл 1927 онд феодалын хөрөнгийг хурааж эхэлсэн тэр дээрмийг дугуйг бид дахин эргүүлнэ. Нэгэнт эргэж эхэлсэн бол энэ тээрэм маргааш нь “хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл хувьд байгаа учраас ард түмэнд үйлчлэхгүй байна. Иймээс “Өдрийн сонин”, “Монгол HD” телевизээс эхлээд Сансар, Юнивижнийг ард түмэнд өг” хэмээн эргэж эхэлнэ. Учир нь хувь хүний эрх, эрх чөлөөг чөлөөт хэвлэл л эцсээ хүртэл хамгаалдаг.
Улмаар, “MCS, Худалдаа хөгжлийн банкинд ард түмнийг тэжээх ийм хөрөнгө оччихсон байна. Ард түмэнд эргүүлж өгнө. Энэ мөнгөөр хямралаас гарна” хэмээн тээрэмдэж эхэлнэ. Чи бид хоёр сонин гаргадагүй, хувьдаа зурагтгүй, Эм Си Эс ба Худалдаа хөгжилд хувьцаагүй учраас “больж, муусайн баячуудыг” хэмээн дуугүй л ажна. Дараа нь MCS, Худалдаа хөгжлийн банкны хамсаатанг илрүүлэн тээрэмдэж эхлэхэд бид эргэлзэж эхлэх боловч тээрэм нэгэнт эргэсэн байна. Удалгүй, хоёр машинтай айлын нэгийг, хоёр байшинтай айлын нөгөөг орон сууцгүй ард түмэнд өгөхөөр хураахад надаас мөн л холуур байна гэж залбирна. Харин “машин, болон орон сууцыг иргэд сайн дураараа ард түмэндээ заавал бэлэглэх” шийд гарахад бүх юм нэгэнт оройтсон байдаг. Ийм юм болдог, ийм л юм болсон.
Ийм учраас хувийн эрх чөлөө, хувийн өмчид зөвхөн, зөвхөн, бас зөвхөн шүүхийн шийдвэрээр хүрэх ёстой.
Эцэст тэмдэглэхэд, үндэсний хөрөнгөтнүүдэд нэг юм хэлмээр, та нар бие биенээ дийлж байна, өрсөлдөөн дунд сөргөлдөгчөө дарж байна гэж бүү андуурцгаа. Өнөөдөр ХХБ-ийг, “нормаль” биш офшоорыг хурааж эхэлбэл, ийм тээрэм нэг л эргэвэл: маргаашийн золиос нь чи өөрөө шүү. Юмтай болох амархан, харин юмтай амьдрахад их ухаан хэрэгтэй шүү, “таваариш”-уудаа. Хөнөөлт тээрэм зохиогчоо, анх эргүүлсэн эзнээ таньдаггүй. Ийм болохоор та нар олсон жаахан юмаа олзлолдон булаалдахын оронд, тогтоцоо хамгаалах талаар бодохгүй бол болохгүй цаг боллоо шүү. Олсон долсноосоо гаргаж, өмчтэй байх эрх, өмчийн халдашгүй байдлыг хамгаалсан ёс суртлыг бий болголцохгүй бол, оройтох нь байна. Өөр зүйлгүй...
Жич: Монголчууд офшоорт мөнгө нуухаа мөддөө болихгүй ээ. Лав л, хүний мөнгийг шүүхийн шийдвэргүйгээр хурааж авахыг шаардаж, шаардуулж байгаа цагт. Харигдсан “баригдсан” офшоорчдын үлгэрээс хаширч байгаа амьтан нэг ч байхгүй, харин юунаас болж баригдав гэдгийг судалж, илүү сайн нуух аргыг л судалж байгаа. Бусад улсын баячууд татварын хөнгөлөлттэй орчин эрж офшоорт хөрөнгөө хадгалдаг бол манайхан ердөө “феодлын хөрөнгө хураах комисс”, “мал нийгэмчлэх төлөөлөгч” нараас л айсандаа тэнд нууж байгаа.
Харин монголд хэзээ ч феодалын хөрөнгийг хураахаа больсон, ард иргэд нь шударга шүүхийг шаардахаас биш, шүүхийн оронд шүүх болохыг эрмэлзэхээ больсон, тэднийг дэглэмийн өмнөөс шүүгч болгон ашиглахаа больсон тэр цагт л хүмүүс офшоорт мөнгөө хийхээ болино.
Эх сурвалж:baabar.mn
-
2017 оны 1 сарын 26
Тангарагтаа үнэнч явсан нь
-
2017 оны 1 сарын 26
...2016 оны сонгуулийн дараа хуваасан бялуунаас үнэрлэх төдий хувь хүртсэн нь Сү.Батболдын фракц л гэхэд М.Энхболдыг дэмжинэ гэсэн байр сууринаас хандаж байгаа гэх. Харин намаа шинэчлэх залуус дэмжих гэхээсээ илүүтэй эсрэг байр суурьтай байгаа юмдаг уу даа. Тийм ч учраас Ерөнхийлөгчийн сонгуульд битүүхэн зэхэж суугаа Ц.Нямдоржийг дагасан гэх...
-
2017 оны 1 сарын 25
CCP нь арилжаанд оролцогч талуудын төлбөрийг эрсдэлийг хамгаалах, хэлцэл буцахгүй биелэгдэх нөхцөлийг хангадаг байгууллага, кастодиан банкны үйлчилгээ нь бидний хувьд бас нэг шинэ зүйл бөгөөд одоогоор тус үйлчилгээ үзүүлэх тусгай зөвшөөрлийг нэр бүхий банкууд авч, үйл ажиллагааны бэлтгэлээ хангаж байна. Хөрөнгө оруулагчдын үнэт цаасны хадгалалт, хөрөнгө оруулагч хуулиар олгогдсон эрхээ эдлэхэд энэхүү банк чухал үүрэгтэйг FTSE онцолж буй юм.
-
2017 оны 1 сарын 25
1945 онд азийн аж үйлдвэрийн тэргүүлэх гүрэн ямар улс байсныг та мэдэх үү? Дийлэнх хүмүүс мэдээжийн хэрэг Япон улсыг нэрлэх байсан байх л даа. Тэгвэл тухайн үеийн статистикийн мэдээгээр Манж Го улс азийн тэргүүлэх аж үйлдвэрийн гүрэнгээр тооцогдож байжээ. Мэдээжийн хэрэг түүний ард япон улс байж таарна л даа. Япон үнэндээ Зүүн хойд Хятад, Манж Гог өөрийн нутаг дэвсгэрийн нэгээхэн хэсэг хэмээн үзэж байсан тул Хятад улстай явуулж байсан дайны чухал түшиц болгохын тулд аж үйлдвэржүүлэх бодлого баримтлахын сацуу Японоос 6 сая цагаач иргэдийг татан авчирсан нь нарийн мэргэжилтэй ажиллах хүчний гол цөмийг бүрэлдүүлж байсан байж таарна. Түүний үр дүнд 1945 он гэхэд Манж Гогийн аж үйлдвэрийн нийт өртгийн хэмжээ анх удаа Япон улсаас даван гарч байсан түүхтэй ажээ. Зүүн хойд орныг япончуудын гараас чөлөөлсний дараа тэдний үлдээсэн өв болох аж үйлдвэрийн том том баазууд хожим хятадын хүнд аж үйлдвэрлэл хөгжих гол үндэс суурь болж өгсөн гэлцдэг.
Далаад оны эхээр Ким Ир Сений ”Ардчилсан Солонгос” азидаа дээгүүрт тооцогдох аж үйлдвэржсэн улс байсан гэдэг. Хөрш зэргэлдээ Өмнөд солонгос чамгүй хүчин чармайлт гарган байж 1976 онд л анх удаа аж үйлдвэрийн бүтээгдхүүний хэмжээгээр Умард хөршөө гүйцэж түрүүлсэн юмсанжээ.
Тэр холын түүхийг үл өгүүлэн өгүүлэхэд 1990 оны үед элсэн цөл хэвээрээ байсан Катар, Эмират улсууд өдгөө ямар төвшинд хүрч хөгжсөнийг та бүхэн надаар хэлүүлэлтгүй мэдэж байгаа юм хойно доо. Дор 2000 онд элсэн цөл байсан Дубай өдгөө ямар байдалтай болсныг харьцуулсан зураг орууллаа.
