НИТХ дахь АН-ын бүлгийн дарга Ц.Баатархүүтэй ярилцлаа.
-Нийслэлийн Засаг даргыг томилох асуудал шийдэгдэхгүй нэлээд хугацаа өнгөрлөө. Олон нийтийн зүгээс Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх хотын захирагчид С.Мөнхчулууныг батламжлахгүй буцаах байх гэсэн хардлага байгаа шүү дээ. Та үүнийг юу гэж харж байна вэ?
-Одоогоор Ерөнхий сайд буцаана, эсвэл буцаахгүй гэсэн мэдээлэл алга. Ямар ч байсан НИТХ-ын шийдвэр Ерөнхий сайдад хүргэгдээд 20 гаруй хонож байна. Ерөнхий сайд хуулиар олгогдсон бүрэн эрхийн хүрээнд буцаах эсвэл томилохоо өөрөө л шийднэ. Би хувьдаа буцаах бол хурдхан шиг буцаачих, томилох бол хурдан томил гэсэн байр суурьтай байгаа. Улсын хүн амын бараг тэн хагас нь оршин суудаг нийслэл хэмээх их айлын удирдлагыг огтхон тасалдуулж болохгүй. Нийслэлийн бүтээн байгуулалтын ажил улирлын чанартайг бүгд мэднэ. Өнөөдөр хаврын бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалтын ажлуудыг эхлүүлэх бэлтгэл бүрэн хангагдаж дууссан байх ёстой. Газар шороо, бүтээн байгуулалтын ажлуудыг дөрөвдүгээр сарын 15-нд гэхэд эхлүүлэх ёстой. Өмнө ч ийм байсан. Гэтэл эрх баригчид ажил хэрэг биш албан тушаал хэлэлцэхэд хамаг цагаа үрж, нийслэлчүүдийг хохироож байна. Улсын нийслэлийг албан ёсны удирдлагагүй, тодорхойгүй байдалд оруулж нийслэлчүүдийг үл хүндэтгэж байна.
-Хэрэв батламжлахгүй буцаасан тохиолдолд эрх зүйн ямар зохицуулалттай байдаг юм бэ?
-Мэдээж НИТХ-ын хуралдаан дахин зарлагдаж, нийслэлийн Засаг даргын асуудлыг дахин хэлэлцэнэ. Хэрвээ өмнө нь өрсөлдсөн хүмүүс дахиж өрсөлдөөд дахин ялбал Ерөнхий сайд тав хоногийн дотор шууд томилох хуультай. Өөр хүн олонхийн санал авбал, Ерөнхий сайд мөн томилох, буцаах эсэхээ шийдэх болно. Цаашид хэдэн дарга нар биш нийт нийслэлчүүд өөрсдөө удирдлагаа сонгодог тогтолцоонд шилжих ёстой юм билээ.
-Ерөнхий сайд Хотын даргын томилгоог ингэж удаах нь ямар нэгэн шалтгаантай гэж үзэх хүн цөөнгүй байна. Үүнийг та улс төрч хүний хувьд хэрхэн дүгнэж байна вэ?
-Ерөнхий сайдын удааж байгаа шалтгааныг сайн мэдэхгүй байна. Ямартаа ч үнэмлэхүй олонх болсон МАН-ын сандал суудал, албан тушаалын хэрүүл тэмцэл дуусаагүй байгаа нь илт байна. Нөгөө талаас нийслэл хотыг олигтойхон аваад явчих хүний нөөцийн хомсдолд орсонтой ч холбоотой байж болох юм.
-Нийслэл хот албан ёсны удирдлагагүй байгаагаас болоод юуг алдаж байна вэ?
-Дэлхий даяар хотжих үйл явц хүчтэй явагдаж байна. Хотуудад оршин суух хүн амын тоо жилээс жилд нэмэгдэнэ. Хотууд эдийн засаг, нийгэм соёлын гол төвүүд болж эхэлсэн. Үүний дагаад хотуудад агаар орчны бохирдол, авто замын түгжрэл, дэд бүтцийн хүрэлцээ, амьдрах орчны чанар, хүртээмж зэрэг асуудлууд тулгарсан. Хотууд дээрх асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэж байгаа вэ, засаглалаа хэрхэн ухаалаг болгож байгаа вэ, санхүү эдийн засгийн бие даасан бодлогыг хэрхэн хэрэгжүүлж байгаа вэ гэдгээрээ өрсөлдөж байна. Түүнчлэн иргэддээ үзүүлэх төрийн үйлчилгээний хугацааг хэрхэн богиносгож байна вэ гэдгээрээ өрсөлдөж байна. Гэтэл бид бодлого, шийдэл биш албан тушаал ярьсаар байна. Өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд хангалттай улстөржиж, хангалттай их албан тушаалын тухай ярилаа. Хамгийн хачирхалтай нь, улс төрийн намуудын хоорондын улс төр биш эрх баригч нам дотроо үзэлцэж байгаад томоохон шинэтгэл, реформ хийх боломжийг алдчихлаа. Шууд хэлэхэд эрх баригч нам нийслэл Улаанбаатар хотыг засаглаж чадахгүй юм байна гэсэн дүгнэлтэд олон нийт хүрч байна.
-Засгийн газрын гишүүдийн томилгоог та хэрхэн дүгнэж байна. Томилгооноос өмнө нэр бүхий гишүүд “МАНАН-гийн эсрэг Монгол түмний тэмцэл” жагсаалыг зохион байгуулсан. Тухайн үед жагсаал зохион байгуулж байсан гишүүд "Бид дарга болохгүй" хэмээн байр сууриа илэрхийлж байсан ч бодит байдал дээр өөр байлаа шүү дээ?
-Хэнийг сайд дарга болгох нь МАН-ын дотоод асуудал. Бидэнд хэнийгээ сайд, дарга болгох вэ гэхээсээ илүү 2016 онд нийслэлчүүддээ амласан амлалтаа биелүүлж чадаж байгаа эсэх нь чухал. Тухайлбал, “агаар орчны бохирдлыг жил бүр 10 хувиар бууруулна”, “гэр хорооллыг шинэ үзэл баримтлалаар хөгжүүлнэ”, “дахин төлөвлөлтийг хөгжүүлнэ”, “нийтийн тээвэрт эрс шинэчлэл хийнэ”, “өрх бүр орон сууц” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ гэсэн мөрийн хөтөлбөрийн биелэлтийн нийслэлчүүдтэйгээ хамт дүгнэх цаг ойртож байна. Бид мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэхийг шаардахаас гадна татвар төлөгчдийн мөнгөөр бүрдсэн нийслэл хотын төсвийг үр ашигтай зүйлд зарцуулж байгаа эсэхэд хяналт тавьж байгаа. 2019 онд нийслэл түүхэндээ байгаагүй их төсөвтэй болсон. Нийслэл хот анх удаагаа дүүргүүдтэйгээ хамтарч нэг их наяд шахуу төсөвтэй болж байна. Харамсалтай нь, засаглалын хямралаас болж энэ их төсвийг зөв зүйлд, зөв газар, үр ашигтай байдлаар зарцуулж чадахгүй болчихоод байна.
Б.Хишигжаргал
Сэтгэгдэл (12)