УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооны дарга Ш.Раднаасэдтэй холбоотой нэгэн шүүмжлэл хардлага өнгөрсөн өдрүүдэд өрнөлөө. Цагаан захтнуудын холбогдсон авлига авсан, албан тушаалаа урвуулан ашигласан этгээдүүдийг өршөөх л юм гэнэ. Үүнийг нь Байнгын хорооны дарга Ш.Раднаасэд гишүүн санаачилж, сэм өөрчлүүлсэн гэх. Араас нь Хөгжлийн банкны, түрээсийн орон сууцны, Бондын, Монголбанкны, Эрдэнэтийн 49 хувь, АСЕМ-ийн, ЖДҮ-чдийн, концессийн, төмөр замын гээд томоохон хэргүүд замхарна гэлээ.
Гэхдээ Ш.Раднаасэд дарга арай өөр зүйлийн тухай ярьж, хэлээд байсныг 1986, 2002 оны Эрүүгийн хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацааг ямар байснаас харж болохоор байна. 2010 онд Улсын Дээд шүүхийн тогтоолоор хүртэл 2002 оны Эрүүгийн хуулийн 72 дугаар зүйлийн талаар буюу хөөн хэлэлцэх хугацаатай холбоотой тайлбар гарч байжээ.
Өмнө нь олон жилийн турш хөөн хэлэлцэх хугацааг шүүхийн шийдвэр гарах хүртэл хугацаанд тооцдог байсан энэ жишгийг 2015 оны Эрүүгийн хуулиар хөөн хэлэлцэх хугацааг гэмт хэрэг үйлдсэн өдрөөс эхлэн яллагдагчаар татах өдрийг хүртэл тоолно гэж өөрчлөн оруулж ирсэн байдаг.
Түүнийг нь Ш.Раднаасэд гишүүн 2017 онд буцааж, гэмт хэрэг үйлдсэн өдрөөс эхлэн анхан шатны шүүхийн шийдвэр хүчин төгөлдөр болох хүртэл тоолно гэж санал гаргасан нь Байнгын хороогоор дэмжигдсэн нь өдгөө чичлүүлэх шалтгаан болж байх шиг.
Тоо баримтаас харахад 2015 оны Эрүүгийн хуулиар хэрэг нь илрээгүй тохиолдолд сэжигтэн, яллагдагчаар татагдсан (судалгаагаар түдгэлзүүлсэн 10 мянган хэрэг түүнээс багагүй хүн) хэзээ, хэн илрүүлэх нь мэдэхгүй хэргийн төлөө насан туршдаа яллагдагч болох ёстой байсан уу? гэсэн асуулт гарч байна. Хэрэг түдгэлзсэнээс болж яллагдагчаар татсан, хөөн хэлэлцэх хугацаа зогсдогтой холбоотойгоор хэргийн оролцогчдын хэн нэгэн нь алга болох эсвэл оргон зайлах, гадна, дотнын байгууллагаас тайлбар мэдээлэл ирээгүйгээс болж насаараа яллагдагчаар явах, насаараа мөрдөн шалгуулах нөхцөл байдал руу орсон хэрэг.
10 мянга гаруй хэрэг гэдэг бол 10 мянга гаруй хүн байна гэсэн үг. Үүнийг хүний эрх талаас нь дээрдүүлэх зорилгоор анх энэ санал гарч өөрчлөх шалтгаан болсон байна. Хүний эрхийг дэмжсэн эрхзүйн реформ хийх болсон ардчилсан улсын иргэнээ насаар нь яллагдагчаар татаж, мөрдөн байцаах нь байж болохгүй асуудал биш гэж үү.
Тэгэхээр гишүүн Ш.Раднаасэдийн санал оруулсан өөрчлөлт зөв болж таарах гээд байгаа юм. Өөрөө ч энэ тухайгаа “Тухайн үед прокурорын байгууллагаас миний тарааж өгсөн тэмдэглэлтэй холбогдуулж асуусан. Тэр нь “Хүнийг удаан хугацаагаар яллагдагчаар татаад хорьж мөрддөг. Бүх насаараа яллагдагчаар татаад хөөн хэлэлцэх хугацааг Цагдаагийн байгууллагын Мөрдөн шалгах хэлтэст очоод зогсдог учраас хөөн хэлэлцэх хугацаанд нь багтаж мөрдөх ажиллагааг яаравчлуулах хэрэгтэй. Тэгэхгүй бол одоогийн оруулж ирсэн хорьж мөрдөх хугацаа 24 сар нэртэй боловч Улсын ерөнхий прокурорын шийдвэрээр цааш хугацаагүй хорих заалт” хэмээн тайлбарласан удаатай.
ХӨӨН ХЭЛЭЛЦЭХ ХУГАЦААТАЙ ХОЛБООТОЙ ХУУЛИЙН ЛАВЛАГАА
БНМАУ-ЫН ЭРҮҮГИЙН ХУУЛЬ 1982 он |
АИХ ЭРҮҮГИЙН ХУУЛЬ 1986 он |
ЭРҮҮГИЙН ХУУЛЬ 2002 ОН |
ЭРҮҮГИЙН ХУУЛЬ 2015 ОН |
ЭРҮҮГИЙН ХУУЛЬ 2017 ОН |
36 дугаар зүйл. Гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа нь шүүхийн шийдвэр гарч ялтанаар тооцогдсоноор дуусна. |
45 дугаар зүйл. Гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа нь шүүхийн шийдвэр гарч ялтанаар тооцогдсоноор дуусна.
|
72 дугаар зүйл. Гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа нь шүүхийн шийдвэр гарч ялтанаар тооцогдсоноор дуусна. |
1.10 дугаар зүйл. 2.Гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацааг гэмт хэрэг үйлдсэн өдрөөс эхлэн яллагдагчаар татах өдрийг хүртэл тоолно.
|
1.10 дугаар зүйл. 2.Гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацааг гэмт хэрэг үйлдсэн өдрөөс эхлэн анхан шатны шүүхийн шийдвэр хүчин төгөлдөр болох хүртэл тоолно. Яллагдагч, шүүгдэгч оргон зайлсан бол хөөн хэлэлцэх хугацаа тоолохыг оргон зайлсан өдрөөс зогсоож уг этгээд баригдсан, эсхүл хэргээ өөрөө илчилж ирсэн өдрөөс хөөн хэлэлцэх хугацааг сэргээн тоолно.
|
2002 ОНЫ ЭРҮҮГИЙН ХУУЛИЙН 72 ДУГААР ЗҮЙЛИЙГ ШҮҮХИЙН ПРАКТИКТ ХЭРЭГЛЭХ ТУХАЙ УЛСЫН ДЭЭД ШҮҮХИЙН ТАЙЛБАР:
3.Эрүүгийн хариуцлагад татах хугацаанд гэмт хэрэг гарсан өдрөөс эхлэн шүүхийн шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болох хүртэлх хугацаа хамаарах тул хөөн хэлэлцэх хугацаа өнгөрсөн бол уг нөхцөл шалтгаан илэрч тогтоогдсон шүүхийн өмнөх болон шүүхийн шатанд хэргийг Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24.2-т заасныг үндэслэн шийдвэрлэнэ.
3.1.Шүүх хэргийг хүлээн авсны дараа хөөн хэлэлцэх хугацаа дуусгавар болсон бол яллагдагчийг шүүхэд шилжүүлээгүй тохиолдолд шүүгчийн захирамжаар, яллагдагчийг шүүхэд шилжүүлсэн үед анхан шатны шүүх хуралдаанаас шүүгч захирамж, шүүх тогтоол гаргаж хэргийг хэрэгсэхгүй болгоно.
3.2.Давж заалдах болон хяналтын шатны шүүхэд хэрэг хянагдаж байх үед хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан тохиолдолд тухайн шатны шүүх хуралдаанаас хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон магадлал, тогтоол гаргана.
С.Сүлд
Сэтгэгдэл (10)