Парламентад суудалтай намууд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчдээ тодруулаад буй. Ардчилсан намаас Х.Баттулга, Монгол Ардын намаас М.Энхболд нэр дэвших бол МАХН-аас Н.Энхбаярын нэр дэвшүүлэхээр болсон. Харин эдгээр хүмүүсийг батламжлах эсэхийг СЕХ энэ сарын 17-ны дотор шийдэх учиртай. Тэгвэл намуудын нэр дэвшигчдийн хэлсэн үгийг 24 VS 24 буландаа онцолж байна.

2017 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуульд Ардчилсан намаас нэр дэвших эрхээ өнөөдөр албан ёсоор баталгаажуулсан Х.Баттулгын хэлсэн үгийг бүрэн эхээр нь хүргэж байна.

Журмын нөхөд өө, эрхэм төлөөлөгчид өө

Юуны өмнө Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид Ардчилсан намаас нэр дэвшигчийг тодруулах бүх гишүүдийн санал асуулгад оролцон, надад итгэл үзүүлсэн журмын нөхдөдөө талархлаа илэрхийлье.

Ардчилсан Намын шинэчлэлийг амьдралд хэрэгжүүлж, гишүүдийн оролцоотой нам болон хувирах бүтээлч үйл явцыг эхлүүлж, удирдаж буй намын дарга С.Эрдэнэ болон намын удирдлагын багийн гишүүдэд мөн баярласан талархсанаа хэлье.

Ардчилсан нам өөрчлөгдөх, шинэчлэгдэх явц эргэлт буцалтгүй эрчээ авч өдрөөс өдөрт бодлогын нам, гишүүдээ сонсдог, оролцуулдаг, олонхийн шийдэлтэй нам болж байгаа нь Монголын улс төрийн тавцанд Ардчилсан Намын торойн ялгарч буй гол ялгаа, давуу тал гэдэгт би огтхон ч эргэлзэхгүй байна. Цаашид ч шинэчлэл улам бүр эрчимжиж Ардчилсан Нам хүчирхэгжих болно.

Монголчууд, Монгол Улс түүхэн эргэлтийн цаг үе дээр ирээд байгаа хариуцлагатай мөчид Монгол Улсын тав дахь Ерөнхийлөгчийг сонгох сонгууль болох гэж байна. Эргэлтийн цаг үе гэдэгт би юуг хэлэх гэж байна гэхээр төрийн бүх шатны удирдлага, засаглал, нэг намын хараа хяналтад бүхлээрээ орж, ард түмний эрх ашиг хөсөрдөж, эрх баригчид сонгуулиар санал авсан сайхан, сайхан амлалтуудаасаа бөөн бөөнөөр буцаж эхэллээ. УИХ дахь хэт олон суудалдаа эрдсэн МАН сонгогчдын санаа бодол, дуу хоолойг үл тоон хүч түрэх, дарангуйлах, тулгах замаар бодлогоо тулган шийдвэрээ гаргаж байна. Тэд хэдий олонхи ч гэлээ эв нэгдэлгүй, гаргасан шийдвэртээ туйлбаргүй цаг үргэлж эргэж буцаж байгаа нь эдийн засгийг туйлдуулж, царцанги байдалд оруулж байна. Үүнийг дагаад  иргэдийн амьжиргаа ч царцаж, хөшиж байна. Сонгуульд ялж, Засгийн эрх авсан цагаасаа хойш МАН-аас тууштайгаар нэг мөр шийдсэн нэг ч асуудал одоогоор алга. Хамгийн сүүлд ОУВС-ийн хөтөлбөрт хамрагдах эсэхээ хүртэл гурвантаа ухарч, няцаж байж эцэст нь Үндэстэн дамнасан корпорацын ашиг сонирхолд бүрэн бууж өгсөн байдлаар шийдэхийг та бид харлаа, үзлээ, сонслоо.

МАН бол цөөнхийн эрх ашгийг эрхэмлэгч, олигархуудыг тэжээн тэтгэгч нам гэдгээ өнгөрсөн хугацаанд бүрэн харуулсан. Тэд ядарсан иргэддээ ачааны хүндийг үүрүүлж долоон төрлийн татвар нэмж дарамтлах хэрнээ Чингис бондоос асар их хэмжээгээр нь зээл авчхаад эргэж төлөх талаар бодох ч үгүй суугаа гишүүддээ юу ч хэлж чадахгүй байна. Уг тэднээс эргэн төлөлтийн мөнгийг нь авчихад л татвар нэмснээс гурав дахин их орлого олох байлаа. Энэ мэтчилэн сонгуулийн амлалтаа мартаж, сонгогчдоо дарамтлах нь цаашид улам бүр хараа хяналтгүй даамжирч, засч залруулж болшгүй хэмжээнд хүрэх, дарангуйлал руу гулсан орох урьдач нөхцөлүүд хэдийнээ бүрджээ. МАН-ын бодлого шийдвэр жирийн гишүүддээ хүртээлгүй байна. Тэд хэдхэн хүний хүрээнд асуудлыг ярьж, тэдний шийдвэрийг гишүүддээ, хамтын удирдлагын байгууллагадаа тулган хүлээлгэх замаар шийдвэрээ гаргаж байгаа нь улам бүр тодорхой болсоор байна. 

Хамгийн гол аюул нь эдийн засаг нэг улсаас хараат болох нөхцөлийг эрх баригчид сэм сэмээр хэрэгжүүлж, монголын эдийн засгийг олон улсаас бүрэн таслаж дөнгөлөө. Та бид өдөр бүхэн өмнөд хөршийн эдийн засаг, худалдаа бизнесийн давамгайлал, түрэлтийн мэдээг уншиж байна. Хятадуудыг визгүй нэвтрүүлдэг болгоё, давхар иргэншил олгоё, сая саяар нь авчиръя гэх уриалгууд төрийн дээд түвшнээс ил тод сонсогдох болжээ. 1990 онд Монголын ардчилагчдын амь бие үл хайрлан тэмцэж, сэргээсэн тусгаар тогтнол бүдэгрэх, алдагдаж болзошгүй нөхцөл байдал руу эрх баригчид өдрөөс өдөрт түлхэж байна. Саяхан Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц. Элбэгдорж УИХ-ын чуулганы индэр дээрээс нэгэн ноцтой, монгол хүн бүр тунгаан бодох ёстой үгийг хэллээ. УИХ дахь МАН-ын бүлгээс санаачлан хэлэлцэгдэж байгаа Хөрөнгө оруулалтын банкны тухай хуульд гадаадын банк Монголд орж ирэн энэ хуулиар дамжуулан Монгол улсыг орд газар, баялагтай нь "барьцаалах" эрхийг олж авах нөхцлийг хангах гэж байгаа юм. Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж хуулийн энэ заалт нь томоохон хэмжээний зээл авсан иргэд, аж ахуйн нэгж авсан зээлээ төлж чадахгүй тохиолдолд барьцаалсан лицензүүд нь хураагдаж, улмаар цааш дамжин зарагдаж, Монгол улсын газар нутгийн бүрэн бүтэн байдал алдагдах аюул тулгараад байгааг УИХ-ын гишүүдэд сануулаад “Монголын талаар гадныхан эртнээс хүн нь чухал биш, газар нь чухал” гэсэн бодлого баримталж ирсэн гэдгийг анхааруулсан билээ. Би энэ асуудал дээр Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржтой санал нэг байна. Ардын намын санаачилсан хуулиас гадны банк Монголын газар нутгийг барьцаалахтай холбоотой зүйл заалтыг хасах ёстой. Энэ бол монгол хүний ухаан санаанд буухгүй зүйл. Монгол хүнээс гармааргүй энэ мэт зүй бус санаачилга ахин хэд ч гарахыг бид хэлж мэдэхгүй, тийм учраас сонор сэрэмжтэй байх нь юунаас ч чухал болоод байна.

Ардчилсан хувьсгалын нэгэн том ололт нь Монгол улс хойд хөршийнхөө дагуул улс байх аа  больж, Тусгаар тогтносон, бүрэн эрхт улс гэдгээ жинхэнэ утгаар нь тунхагласан явдал байсан.

Тэгвэл өнөөдөр олон улсын шинжээчид, судлаачид нэгэн дуугаар Монголыг өмнөд хөршийн эдийн засгийн хяналтад бүрэн орсон хэмээн дүгнэх боллоо. Бид Тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлаа хадгалах уу, алдах уу гэдэг зарчмын сонголтын өмнө тулж иржээ. Би коммунистуудын харлуулан харуулах гэж хичээдэг шиг Хятадыг үзэн ядагч биш ээ. Би хятадын урт түүх, баялаг соёл, уламжлалыг хүндэтгэдэг, Хятадын ард түмний ажилч хичээнгүй, хөдөлмөрч чанарыг хүндэлдэг. Гэхдээ бизнес эрхэлж байсан хүний хувьд аливаа худалдаа, эдийн засгийн харилцаа хоёр талдаа хоёуланд нь ашигтай тусч байж, урт удаан тогтвортой хамтын ажиллагаа, итгэлцэл бий болдгийг хатуу ойлгосон. Би монгол улсад гаднаас ямар нэг ачлал үзүүлэх, тусламжийн гар сунгах, халамжлахыг хүсэх, шаардахын эсрэг байдаг. Харилцан ашигтай худалдаа, хамтын ажиллагааны төлөө бат зогсдог. Монголтой урт хугацааны, итгэлцэл төгс хамтын ажиллагаа явуулах нь тун энгийн, маш амархан. Монголоос дан ганц түүхий эд бус бэлэн бүтээгдэхүүн худалдаж ав, монгол хүнийг ажилтай байлгахад тусла. Ердөө л энэ. Хамаг дэлхийн шударга улстай Хамтран нэгдсэн эгнээг бэхжүүлж гэх төрийн дууллын үг бол бидний зарчим. Бид эрх тэгш, шударга харилцааг л эрхэмлэнэ. Үүнийг ойлгож, энэ нөхцлийг хангах хэнтэй ч болов монголчууд хамтран ажиллах, хөрөнгө оруулалтыг нь дэмжих, ажиллах нөхцөлийг бүх талаар хангахад бэлэн байдаг. Би үүнийг бодит хэрэг болгох, энэ зарчмыг Төрийн үйл хэрэгт хэм хэмжээ болгохын төлөө Ерөнхийлөгчид нэр дэвшин өрсөлдөх гэж байна.

Монголын эрх ашиг, монголчуудын сайн сайхан амьдрах хүсэл эрмэлзэл бол миний чигийг заагч, замыг гэрэлтүүлэгч эрхэм дээд хүч юм.

Монгол газар шороон дээр монгол хүн цээж дүүрэн амьсгалж, толгой өндөр, нүүр баатар, элбэг хангалуун амьдарч, ажиллах тэр цагийг наашлуулахын төлөө би чадах бүхнээ хийх гэж улс төрд орсон. Шийдвэрлэх цаг мөч тулж ирлээ. Би бие сэтгэлээрээ бэлэн байна. Хүч тэнцвэргүй тулаан биднийг хүлээж байгаа. Эрх баригчид төрийн санхүү, хүн хүчний нөөц, давуу талаар түрээ барин, цахим луйвар, олигархиудын мөнгөн дэмжлэгт дулдуйдсан байдлаар сонгуульд оролцох гэж байгаагаа бодитоор үзүүлэн бардамнахыг саяхан хийсэн ТВ шоунаас нь олон бүгдээр харлаа, ойлгож мэдэрлээ. Ардын нам олигархи бүлэглэл, гаднаас хамааралтай бизнесийнхэнд найдаж байгаа бол би монголчууддаа, эгэл жирийн ард түмэн, сонгогчдодоо найдаж байна. Мөнгө дийлэх үү, монголчууд дийлэх үү гэдгийг одоо цөмөөрөө үзэцгээе. Би “шийдвэрлэх тулаанд” та бүхэнтэйгээ ороход бэлэн. Бид хамтдаа ялна аа. Хамтын хүч ямагт амжилтад хүргэдгийг миний туршлага нотолно. Мөнгө бүх зүйлийг шийддэггүйг миний сэтгэл мэднэ. Хариуцлага, сахилга бат бол ялалтын зам мөр мөн.

Би журмын нөхөдтэйгөө хамтран боловсруулсан мөрийн хөтөлбөр - Тав дахь Ерөнхийлөгчийн эрмэлзэх таван зүйлийг бүрэн хэрэгжүүлсэн дүнтэйгээр сонгуульт хугацаагаа дуусгахыг хичээн эрмэлзэх болно.

Миний эрмэлзэж буй зүйлс бол монголчуудын чин эрмэлзэл. Монголын эх орончдын эртнээс нааш эрмэлзэж ирсэн тэр зүйлсийг би удирдлагаа болгон ажиллах болно. Үе үеийн эх орончид  “...төр юугаан дахин шинэчлэн босгож, тасарсныг залгаж, хэмхэрснийг эвлэрүүлэн нийлүүлэхийг эрмэлзэн” “ард олны эрхийг мандуулж, эрдэм боловсролыг хөгжүүлэн, нийтээр тэгш жаргах, улс үндсээрээ дэвшин хөгжих төрийг босгох”-ыг чармайн зүтгэж ирснийг би үргэлжлүүлэхээ, хэрэгжүүлэхээ амлая. Би бурууд хатуу, зөвд зөөлөн байж, эх орон ард түмнийхээ төлөө хариуцлагыг тооцсон шиг тооцдог, гавьяаг шагнасан шиг шагнадаг, сахилга батыг чанд сахиж, хуулийг мөрдлөг болгодог Ерөнхийлөгч байхыг хичээн эрмэлзэх болно.

Би монгол хүний сайн сайхны төлөө, Монгол улс мандан бадрахын төлөө бүхнээ зориулахаа андгайлъя. Би ялвал монгол ялна. Бие бөх бол сэтгэл бөх. Бид хамтдаа чадна аа. Дээдсийн хийморь, сүлд биднийг ивээнэ. Гадны гар хөл биш, цөөн тооны олигархиудын найдлага биш Ард түмэн, монголчууд ялсан сонголт байгаасай. Монголчууд нийтээр тэгш жаргах цаг ирнэ ээ. Монголчууд ялна аа.

2017 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуульд Монгол Ардын намаас нэр дэвших эрхээ албан ёсоор баталгаажуулсан М.Энхболдын хэлсэн үгийг бүрэн эхээр нь хүргэж байна.

Бидний Монголчууд сэрэн мандах болтугай. Сайн үйлс дэгжин дэлгэрэх болтугай. Эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо бататгах шийдвэрлэх чухал сорилтонд хамтдаа ялъя.

Намын Бага хурлын хүндэт гишүүд ээ, Эрхэм журмын анд нөхөд өө,

Юуны өмнө Та бүхэндээ чин сэтгэлийн угаас талархаж буйгаа илэрхийлье.

Эх оронч, эрэлхэг зоригт өвөг дээдсийн минь үүсгэн байгуулсан Монгол Ардын Намынхаа дэрвэн намирах туганд, Монголын төлөө гэсэн нэгэн үзүүрт сэтгэлээр гар гараасаа барьж, зүтгэн тэмцэж яваа намынхаа мянга мянган гишүүдийн гэгээн өлмийд гүнээ хүндэтгэл үзүүлж байгааг минь хүлээн авна уу

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд намайг дэвшүүлсэн энэ үйл явдлыг би АСАР ИХ ИТГЭЛ, ӨНДӨР ХАРИУЦЛАГА гэж гүнээ ухамсарлан, хүлээж авч байна. Сая энд сууж байхдаа үүрэг, даалгаврын асар том ачаа мөрөн дээр бууж ирэхийг ихээхэн тод мэдэрлээ.

Би Монгол Ардын Нам хэмээх өндөр босготой, өлзийт голомттой их айлд, энэрэл түшгийн уул мэт өнөр бүлийн дунд өсөж торниж, өдий зэрэгт хүрсэн хүн. Төрийн байгууллагын жирийн албан хаагчаас Их хотын захират, Монгол Улсын Засгийн газрын тэргүүн, хууль тогтоох дээд байгууллага Парламентын спикер хүртэлх миний амьдралын 10 гаруй жилийн өгсүүр замын улаач, хөтөч нь та нар минь, Нам маань байсан. Ерэн зургаан жилийн бахархалт түүхтэй, улс үндэстнийхээ тусгаар тогтнол, сэргэн мандалт, хөгжил дэвшлийн манлайлах түүчээ, зүтгэх зүтгүүр нь болсоор ирсэн энэ том намыг удирдах хувь заяа надад хоёронтаа тохиолоо. Өөрт байгаа чадлын хэрээр, хоёргүй сэтгэлээр хичээн зүтгэсээр өнөөг хүрсэн. Энэ хугацаанд хүрсэн үр дүн, амжилт ялалт бүхэн Та бидний хамтын бүтээл билээ.

Наян нэгэн уньтай, наранд өргөсөн тоонотой монгол гэрийг ганц хүн барьж чадахгүй. Түүний нэгэн адил бид намынхаа энэ цаг үеийн түүхийг хамтдаа бүтээж явна аа.  Өнөөдөр Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ээлжит сонгуульд намаа төлөөлөн нэр дэвших эрхийг Та бүхэн надад оноолоо. Миний амьдрал, намтар түүхэнд бас нэгэн ховор гайхалтай үйл явдал ийнхүү тохиож байна. Өнөөдрийг хүртэл надад “Заавал Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшинэ” гэсэн улайрсан бодол, хатуу зорилго байгаагүй, үнэнийг хэлье. 

Энэ сонгуульд Монгол Ардын Намаас нэр дэвших боломжтой хүмүүсийн нэг нь л би байсан байх. Сонгуулийн амаргүй сунгаанд шандас цуцахааргүй, барианд баараагүй түрүүлээд ирэх чансаатай улстөрчид манай намд цөөнгүй бий.

Гэсэн ч тэдгээр хүмүүс болон намын хамт олон надад итгэл, батламжаа өвөртлүүллээ. Энэ шийдвэр нь ардаараа овоглосон намынхаа эгнзэнд 30 шахам жил тууштай зүтгэсэн зүтгэл, төр засгийн өндөр нэр хүндтэй албуудыг цөөнгүй жил хашсан туршлага, яг энэ түүхэн үед намаа тэргүүлж байгааг минь хүндэтгэсэн хэрэг буй за хэмээн сүслэн хүлээж авч байна.

Та нарынхаа энэ их хүндлэл, найдварыг хөсөрдүүлэхгүйн төлөө бүхий л боломжоо шавхан зүтгэх болно.  Надтай хамт та нар минь бас намын мянга мянган гишүүд дэмжигчид байгаа болохоор халшрах зүйл байхгүй ээ.

Та бүхэн надад итгэсэн шиг, Та нартаа би итгэж байна. Хамтын ялалт бидэнд ирнэ гэдэгт эргэлзэхгүй байна.

Эрхэм нөхөд өө,

Улс орон, ард иргэдийн маань амьдрал тааруухан байна. Хэн ийм болгосон, юу тиймд хүргэсэн талаар олныг ярьж, хойшоо харахыг би хүсэхгүй байна. Бид одоо зөвхөн урагшаа харах ёстой. Эрмэлзэл тэмүүллийн хүрэх цэг хол, эсвэл төвөгтэй байж болно. Гэхдээ өнөөдрийн итгэл үгүйгээр түүнд хүрч чадахгүй. Тиймээс иргэдийнхээ сэтгэлд итгэлийн гал асаах нь юу юунаас чухал байна. Бидэнд, надад хэрвээ буруу бий бол түүнээ засъя. Зөв бас байгаа бол түүнээ баталгаажуулъя. Илүү олшруулж, өсгөн үржүүлье. Ингэж чадвал бидний ирээдүйн зам илүү тодорхой, шулуун дардан болно. Ийм итгэлийг иргэддээ бэлэглэхийн тулд том зорилго тавьж, түүндээ хүрэхийн төлөө зогсоо чөлөөгүй ажиллах цаг иржээ. Тиймийн тулд өнөөдрөөр биш, маргаашаар амьсгалцгаая.

Монгол асар их баялагтай. Өргөн дэлгэр нутаг дэвсгэртэй. Цөөхөн хэрнээ гайхалтай оюунлиг, авьяаслагард түмэнтэй. Монголыг хөгжлийн асар их ирээдүй хүлээж байна гэж гаднынхан хэлэлцдэг. Бид ч өөрсдөө ингэж ярьдаг. Тэгэхээр тэр ирээдүй рүүгээ Монголчууд нийтээрээ тэмүүлье. Бид нэг буурин дээрээ мэтгэлцэж, маргалдсаар хэтэрхий уджээ. Тиймээс одоо нэгдмэл байр суурьтайгаар урагшлан зүтгэх цаг болсон.

Болохгүй бүтэхгүй, буруу хазгай бүхнээ буурин дээрээ орхиод урагшилцгаая. Энэ тэмүүлэл хөгжил дэвшил тийш, сайн сайхан амьдралыг зорих их нүүдэл байх болно гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Монголчууд нэг зорилго, нэгдмэл эвтэй байсан цагтаа л хүчирхэг байсан. Энэ цаг үе биднээс зөвшилцөл ойлголцлыг, эв нэгдлийг, улс гэрийнхээ дотор үймж бужигнахгүй, тогтвортой тохинуун байхыг шаардаж байна. Ингэж чадвал бид ирээдүйн сайн сайханд түүртэх юмгүй хүрнэ.

Би эрдэм ухааны далай өтгөс буурлууд, энэ үеийн түүхийг бүтээж яваа дунд үеийнхэн, ирээдүй маргаашийг дархлах бадрангуй залуусынхаа аль алинд бүрэн итгэж байна.

Тиймээс ИТГЭЛ, ЯЛАЛТ, ИРЭЭДҮЙН ТӨЛӨӨ ЭВЛЭЖ ЗҮТГЭЦГЭЭЕ.

Монгол Улс минь мандан бадрах болтугай. Монгол Ардын Намын түүх шинэ ялалтын мөрүүдээр тэтгэгдэх болтугай.

Анхаарал тавьсанд баярлалаа.

Б.Энхжин