Налайхын уурхайн асуудлаар

бүлгийн хуралдаан

МАХН-ын дарга хэний хэн бэ гэсэн асуултын хариу энэ баасан гарагт тодорхой болох нь.

-Гүйцэтгэх засаглалыг эдийн засагч хүнээр удирдуулаагүйгээс...-

Монголчууд, ялангуяа Улаанбаатарчууд 2018 оны нэгдүгээр сарын гурав дахь долоо хоногийг тун тааруухан угтаж байна. Бензин шатахууны үнэ нэмэгдсэн ч олдоц нь ховор шатахуун түгээх станцууд дээр бөөн очер, дугаарлал. Товчхондоо Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх “Бензин шатахууны үнийг Засгийн газраас тогтоох боломжгүй. Зах зээлийн эдийн засгийн зарчмаараа л зохицуулагдаад явах учиртай” гэж хэлснээс хойш бензин шатахуун итпортлогчид “Дураараа дэргиж, дунд чөмгөөрөө жиргэж” эхэлж байгаа нь энэ. Дэлхий нийтээрээ газрын тосны болон стратегийн ач холбогдолтой бүтээгдэхүүнтэй холбоотой бизнес эрхлэгчид улс орныхоо эрх ашгийг нэгдүгээрт тавин энэхүү бизнесийг хийдэг жишиг бий. Гэтэл манайд эсрэгээрээ, олигархиуд төрийн бодлогыг үл хүндэтгэсэн үйлдэл үзүүлдэг. Манай хойд хөрш ОХУ-д гэхэд л ийм төрлийн бизнес эрхлэгчиддээ нэлээд чанга хяналт тавьдаг. Харин манай улс тус орноос олон зүйлийг хуулж авдаг мөртлөө бензин шатахуун итпортлогчдыг хариуцлагын тогтолцооноос хаяж орхидог нь өнөөдөр болоод байгаа үйл явцаас тодорхой харагдаж байна. Өнгөрөгч хоёрхон хоногийн дотор бензиний үнэ 260 төгрөгөөр нэмэгдэж 1630 төгрөгийн үнэтэй байсан А-92 бензин өнөөдөр өглөө 1890 төгрөгөөр зарагдаж байгаа ч олдоц нь тун тааруухан байгаа юм.
Харин бензин шатахуун импортлогчдыг эрхлүүлж толгой дээрээ гаргасан Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх Улаанбаатарт үүсээд байгаа энэхүү үнийн хөөрөгдөл, ард иргэдийн бухимдлыг мэдсэн ч мэдээгүй царайлан БНСУ-ын Ерөнхий сайд Ли Наг Ен-ий урилгаар 2018 оны нэгдүгээр сарын 15-17-нд БНСУ-д хийх албан ёсны айлчлалаа өнөөдрөөс эхлүүлээд байгаа.
Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн БНСУ-д хийх айлчлалын зорилго нь “гуравдагч хөрш” БНСУ-тай “иж бүрэн түншлэл”-ийн харилцааг гүнзгийрүүлэн хөгжүүлэх хүрээнд улс төрийн итгэлцлийг бататгах, хоёр орны хоорондын худалдаа, хөрөнгө оруулалт, хөнгөлөлттэй зээл, буцалтгүй тусламжийг нэмэгдүүлэх, иргэдийн зорчих нөхцөлийг хөнгөвчлөх зэрэг асуудлыг хэлэлцэж, бүс нутаг, олон улсын харилцан сонирхсон асуудлаар санал солилцоход оршиж байна. Айлчлалын үеэр хоёр улсын Засгийн газар хооронд хөнгөлөлттэй зээлийн хэлэлцээр, мөн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам хооронд холбогдох баримт бичигт гарын үсэг зурах зэрэг юм гэсэн.
Өнөөдөртөө хилийн дээс алхан санаа амар айчлал хийж яваа У.Хүрэлсүхийн засаг Цагаан сарын дараа онхолдож ч магадгүй нөхцөл үүсчихээд байгааг сануулах ёстой. Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн дэд сайд Д.Загджав гэж нөхөр гэнэтхэн ард түмэндээ жигтэйхэн хайр зарлаж, Оюутолгойг зогсоох хэрэгтэй гэж орилоод эхэлсэн нь цаанаа нарийн учиртай. Мань эр цаагуураа УИХ-ын дарга М.Энхболдын турхиралтаар Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийг мэрж эхэлж байгаа нь энэ. Үнэндээ Монгол Улсын засаг төр гэж завхарсан толхилцоон, хөшигний арын тохиролцоо, наймаалцал дээр тогтнодог болчихсон мафи, бүлэглэлүүдийн тэмцэлдээний талбар болоод байгааг ард түмэн зөндөө л харсан. Удахгүй бас нэгэн Засгийн газар хөрвөөхийг харж ч болзошгүй нөхцөл бүрэлдэж эхэллээ. Энэ бүхний Эээст зөвхөн ард түмэн л хохироод хоцордог. Өнөөдөр Засгийн газрыг ганхуулах алхмыг эхлүүлээд байгаа Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн дэд сайд Д.Загджав гэдэг нөхөх УИХ-ын дарга М.Энхболдтой л адилхан МАХН-ын дарга Н.Энхбаярын гараас зүүгдсээр Монголын улстөрд хөл тавьсан нэгэн. Харин өнөөдөр том босс Н.Энхбаярыг алгасан одоогийн эзэн УИХ-ын дарга М.Энхболдын түлхээсээр У.Хүрэлсүхийн Засгийн газраар оролдож эхлээд байгаагийн ард өөрөө Оюутолгойн элдэв тендер, эд зүйл, хоол хүнс шахах зэргээс сугарч хоцорсныхоо хонзонг авч байгаа гэдгийг нь яамных нь сайд Д.Сумьяабазараас эхлээд олон хүн шулуухан хэлж байгаа.
Нөгөөтэйгүүр Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн ард иргэдийнхээ амьдралын боломж, өнөөдрийн өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлт зэргийг тооцоололгүй, эдийн засгийн холч ухаанаар бус цэргийн хүний муйхар хар зоригоор бүхнийг тэс хөндлөн дайрч эхлээд байгаа нь улстөрийн өрсөлдөгчдөд нь өгөөш болж, тэртэй тэргүй өдрөөс өдөрт амьдралын баталгаагүй болж байгаа иргэдийн дургүйцлийг ч төрүүлж эхэллээ. Ядаж байхад УИХ-ын дарга М.Энхболдын талыг баримтлагч дарга нарыг халж сольж, төсвийн захиран зарцуулах эрхэнд нь халдаж байгаа нь “Гал дээр тос нэмсэн” хэрэг болж өөрийнх нь танхимыг хүчтэй ганхуулж эхэллээ. Сэлэнгэ зэрэг аймгийн Засаг даргын эрх мэдлийг хязгаарлаж, захиран зарцуулах хөрөнгө мөнгөнийх нь хэмжээг бууруулсан зэрэг нь Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийг “Эдийн засгийн боловсрол муутай, бүхнийг муйхар хар хүчээр шийддэг, танхимынхаа сайд нартай зөвлөж ярилцдаггүй” гэсэн санаатай зэмлэлийг нийгэмд хурдтай тархахад ихээхэн үүрэг гүйцэтгэж эхлээд байна.
УИХ-ын дарга М.Энхболд хоёр гуравхан хоногийн өмнө л “Зууны мэдээ” сонинд У.Хүрэлсүх намын даргаараа байна биз. Би Засгаа авъя гэсэн илт худал ташаа, гүтгэлэг гаргасан байна. Албан ёсоор уучлал гуйхгүй бол зохих газруудад нь хандана” хэмээн мэдэгдэж байсан. Гэтэл өнөөдөр байдал түүний хэлснээс өөрөөр эргэж эхлээд байна. Магадгүй Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн эзгүй хойгуур энэ эвгүй байдал яаж ч даамжирч болзошгүй. “Эдийн засгийн мэдлэг муутай, муйхар зоригоор бүхнийг шийддэг” хэмээгдээд байгаа Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар Цагаан сарын дараа хөрвөөх үү. УИХ-ын дарга М.Энхболдын дараагийн нүүдэл чухам юу байх бол. Энэ бүхний хариултыг харах хүлээх, үнэлэлт дүгнэлт өгөх л үлдэж байна. Монголын улстөр, улстөрчид өө гэж...
Д.Энхтүвшин

Халаа сэлгээний ажил ид дундаа явагдаж байна.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх БНСУ-ын Ерөнхий сайд Ли Наг Ен-ий урилгаар 2018 оны нэгдүгээр сарын 15-17-ны өдрүүдэд БНСУ-д албан ёсны айлчлал хийх юм байна.

НЭГ.УЛСЫН ИХ ХУРАЛ ДАХЬ НАМЫН БҮЛГИЙН ХУРАЛДААН

МАН гаднаасаа эв түнжинтэй, найрсаг дотно мэт харагдаж байгаа ч дотроо толхионтой, шуудайд хийсэн үхрийн эвэр мэт л байгаа дуулдана

Зэсийн үнэ ба МАН
Сүүлийн 5-8 жилийн дэлхийн эдийн засгийн цикл болон өнөөдөр эрх барьж байгаа МАН-ын засаглалын байдлыг шинжихэд Монгол Улсын экспортын нэгэн гол нэрийн бүтээгдэхүүн болох зэсийн дэлхийн зах зээлийн үнэ МАН ганцаар болон сөрөг хүчинтэйгээ хамтран засаглах бүрт хэлцээтэй юм шиг байнга өсч иржээ.
2011 оны хоёрдугаар сарын 8-ны байдлаар нэг тонн зэс Лондоны металлын бирж дээр 10121.5 ам.долларын ханштай болж үэнлгээнийхээ дээд түвшинд хүрч байв. Тухайн үед Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар Сү.Батболд ажиллаж байсан бөгөөд Монголчуудын зэсийн үнэ 10 мянган долларт хүрээсэй гэсэн олон жилийн хүлээлт чухамдаа Сү.Батболдын засаглалын үед хэрэгжиж тэд ч ёстой л “Арабын султан”-ууд шиг аяглаж байсан билээ. Зэсийн үнэ 10 мянган ам долларыг давсаны шууд нөлөөгөөр эрх баригчид дараахан нь “Эдийн засаг 17 хувиар өслөө” хэмээн дэлхий даяар хашхиралдаж байв. Гэвч 10 мянга ам доллар давсан зэсийн ханш удалгүй тасралгүй уруудсаар 4000 ам доллараас дотогш орж эрх баригчид ч дуугүй болсон түүхтэй. Гэхдээ тэрхүү уналт удалгүй эргэн дээшилсээр 2013 оны дөрөвдүгээр сарын 25-ны байдлаар Лондоны металлын биржид зэсийн ханш 1.8 хувиар өсч, тонн нь 6935.5 ам.доллараар үнэлэгдэж байж. Харин Нью Йоркийн “Comex” биржид фунт зэсийн үнэ нэг хувиар дээшлэн 3.19 ам.долларт хүрсэн байдаг. Дэлхийд уг металлын хэрэглээгээр хоёрдугаарт бичигддэг АНУ-ын эдийн засгийн өсөлт нэмэгдсэнээр ханш нь ийнхүү өссөнийг “Bloomberg” мэдээлж байж. Тухайн үед АНУ-ын ДНБ өнгөрсөн улиралд өмнөх оныхоо мөн үеийнхээс гурван хувиар өссөн байна.
Тэгвэл У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар иргэдийнхээ татварыг нэмэгдүүлж, тэтгэвэрт гарах насыг хойшлуулж, олон нийтийн ихээхэн эсэргүүцэлтэй тулгарч байгаа яг энэ цаг үед буюу 2017 оны 12 дугаар сарын 20-доос Лондоны металлын биржид зэсийн ханш тонн тутамдаа 7000 ам.долларт хүрч огцом өсөөд байсан. Энэхүү өсөлт үргэлжилсээр 2018 оны нэгдүгээр сарын 10-ны байдлаар Лондоны металлын биржид тонн зэс 7080 ам долларт хүрээд байна. Монгол Улсын экспортын гол нэрийн энэхүү металлын үнэ ийнхүү дээд хэмжээгээр өсөхөд зэсийн үйлдвэрлэлээрээ дэлхийд тэргүүлэгч Чили улс үйлдвэрлэлээ дөрвөн хувиар буруулсан нь голлог нөлөөлж, ханшийг ийнхүү өсгөөд байгаа аж. Мөн зэсийн хамгийн өндөр хэрэглээтэй БНХАУ-ын эрэлт нэмэгдэж, импорт нь огцом өсч байгаа нь ханш өсөхөд нөлөөлжээ. Чили улсын “Коделко” компани дэлхийн зах зээлд зэсийн ханш өсч, сүүлийн жилүүдэд цахилгаан хөдөлгүүртэй машины эрэлт хэрэгцээ нэмэгдсэнтэй холбогдуулан энэ онд 1.7 сая тонн зэс олборлохоор төлөвлөөд байгаа аж.
Ийнхүү хувь заяаны даажигнал юмуу, МАН-ынхны аз ч гэмээр юмуу ямартай ч тэднийг засаглах бүрт зэсийн үнэ байж болох дээд хязгаартаа хүрч эрх баригчид ч маргаашаа тооцоололгүй үрэлгэн баярхдаг зуршил тогтжээ. Гэхдээ өнөөдөр Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн “Бензин шатахууны үнийг Засгийн газар тогтоохгүй. Зах зээлийнхээ журмаар явна биз” гэснээс хойш бензин шатахуун импортлогчид дур зоргоороо үнээ нэмж, ард иргэд ихээхэн бухимдалтай шинэ долоо хоногтой золгоод байна. МАН-ынхан засаглах бүрт үнэ нь өсдөг зэсийн үнийн тооцоолоогүй өсөлтөөс Монгол Улсын эдийн засагт бас л тооцоолоогүй нэлээн их хэмжээний ашиг орлого орж ирэх нь тодорхой. Харин тэрхүү тооцоолоогүй орлогыг ард иргэдийнхээ тусын тулд зарцуулах уу, авлига хээл хахууль, албан тушаалын наймаалцлаар арван тийш нь цацах уу гэдэг нь Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх болон Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар ер нь өнөөдөр засаглаж байгаа МАН-аас шууд шалтгаалах нь тодорхой.

Автомашинтай иргэд явган явах дээрээ тулж өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд ёстой үгээ хэлэв. Учир нь, нийслэлийн хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулдаг ШТС-ууд АИ-92 бензиндээ хязгаарлалт хийж, асар урт дараалал үүсгэснээс тэр.

Малчид, тээвэрчид, иргэдэд зориулсан мэдээ: Өнөө маргаашдаа зарим газраар бага зэргийн цас орж, зөөлөн цасан шуурга шуурч, нутгийн өмнөд хэсгээр салхи шуургатай байна.

Аргын тооллын 1 сарын 15, Сумъяа гараг. Билгийн тооллын 29, Гар одтой, улаагчин хонь өдөр.

Шинэ он Монголын соёл урлаг, спортын томчуулд нэлээд халтай эхэлж байгааг цахим ертөнц тэр чигээрээ шуугиж байна. Оны эхний арав хоногт Монголын сор болсон ахмадууд “гар гараасаа хөтлөлцсөн” мэт шил шилээ даран бурханы оронд чимээгүйхэн зорчлоо. Их орчуулагч Х.Мэргэн, аугаа зохиолч С.Пүрэв, ардын багш Д.Банди гээд нэртэй төртэй эрхмүүд хүмүүний орчлонг орхив. Тэдний араас цахим ертөнцийн нүүр номын нөхдөөс нь эхлээд Монгол түмэн эмгэнэлээ илэрхийлж байна.

Монгол Улсад иргэний бичиг баримтын ямар ч бүртгэлгүй 4300 гаруй иргэн байгаагийн 28 хувь нь бага насны хүүхэд болохыг статистик мэдээллээс харж болно. Тэгэхээр бидний дунд 4300 амьд илүүдэл орчлонгийн тоос хөдөлгөж яваа гэсэн үг. Мэдээжийн хэрэг, тэдний ихэнх нь гудамж талбай, цэвэр бохир усны цооног, “Улаанчулуут”-ын хогийн цэг дээр хоног төөрүүлж буй.

Монголын нэр нөлөө бүхий улс төрчдийн хүүхдүүд өсч томрон эхнээсээ төрд алба хашиж эхэлцгээсэн. Сайн эх эцгийн нөмөр нөөлгөөр өндөр боловсрол эзэмшсэн тэд сурсан эрдмийнхээ үр шимийг эх орондоо гаргалгүй яах вэ.

Төрийн банкны ТУЗ өнгөрсөн баасан гаригт хуралдаж, тус банкны удирдлагын түвшинд өөрчлөлт оруулж, захирлуудын тоог 50 хувиар бууруулах шийдвэр гаргажээ. Өөрөөр хэлбэл тус банкинд газар, хэлтсийн 70 орчим захирал ажиллаж байсныг 40 орчим болгож цөөлжээ.

Гэтэл үнэн хэрэгтээ: “Шанхай хотын удирдлагууд олон улсад нэр төрөө сэвтээж унагахгүйн тулд ташаа мэдээллийг шар мэдээлэл болгож цацуулсан. Талийгчийн ар гэрийнхэн энэхүү мэдээллүүдийн мөрөөр Хятад улсын элчин сайдын яаманд хандсан бөгөөд Хятадын талаас уг мэдээллийг устгуулах тухай мэдэгдээд” байна.

АНУ-ын Ерөнхийлөгч Доналд Трампын нэгэн сонирхолтой баримт дэлгэгджээ.

Монгол Улсын төр, нийгмийн нэрт зүтгэлтэн, Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар, Ардын багш, гавьяат хуульч, доктор, профессор Бяраагийн Чимидийн нэрэмжит шагнал гардуулах ёслол