УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаяртай ярилцлаа.

-МАН-ын Удирдах зөвлөлийн хурал дээр Шадар сайд У.Хүрэлсүх таныг өөрийг нь тагнасан, мөрдсөн гэж ярьсан гэсэн. Тагнаж чагнасан хүмүүс нь тантай ойр ажиллаж байсан гэх юм. Энэ тал дээр тайлбар өгөөч?

-Асуултанд хариулахын өмнө хэдэн зүйл хэлье. Би Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайдын ажилд томилогдсоноос хойш зөвхөн өмнөх ажилдаа л анхаарч, нам доторх элдэв хов, хэрүүлээс хол явлаа. Гэтэл сүүлийн үед тагнасан гэх сенсацид Хүрэлсүх өөрөө намайг татаж оруулж, ил далд хэвлэлээр дайраад байх юм. Энэ нь намайг хэвлэлд тайлбар өгөх, байр сууриа илэрхийлэхээс өөр аргагүй байдалд орууллаа. Тиймээс танд ярилцлага өгч байна. наашаа ирэх замдаа юу ярихаа хүртэл хэсэг бодлоо. Нэг л хэрүүлийн хариу маягийн юм болчих вий гэж санаа зовж байна. Гэхдээ дуугүй байж бас болохгүй нөхцөл үүссэн.

Өнгөрөгч УИХ-ын сонгуулиар иргэд “Бидний ажил, амьдралд тулгамдаад байгаа асуудлуудыг шийдэх арга замыг Ардын нам тодорхойлж, хэрэгжүүлж чадна” гэж итгээд Ман-д 65 суудал өгсөн. Бид ч амлалтаа ажил хэрэг болгохоор Засгийн газраа байгуулсан. Ардын намыг дийлэнх олонхоор нь сонгох өөр нэг шалтгаан бол 2012-2016 онд эрх барьсан Ардчилсан нам эрх мэдэл, хөрөнгө мөнгө булаалдаж, хөнжил дотроо жийлцэж, хөрөнгө оруулагчдыг үргээж, Засгийн газраа тогтвортой байлгаагүй. ардчилсан нам дотроо эв түнжингүй, хэрүүл тэмцэлтэй явж ирсний хохирогч нь эдийн засаг хийгээд ард түмэн болж үлдсэн. Манай намыг ядаж дотооддоо эв нэгдэлтэй, засаг төр нь тогтвортойн дээр эдийн засгийн бодлогоо тодорхойлоод иргэдийн амьдралыг сайжруулна гэдэгт итгэж сонгосон. Энэ итгэлийг бид зөв бодлого зүтгэлээр өнгөрсөн нэг жилийн дотор эдийн засгийг хасах 1.3 хувиас нэмэх 4.2 хувь болгоод байна. Харамсалтай нь сая болж өнгөрсөн Ерөнхийлөгчийн сонгуулиас хойш нөхцөл байдал хүнд байгаа. Нэгдүгээрт, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын үгнээс болж БНХАУ-тай геополитикийн хувьд ноцтой асуудал үүсч энэ нь манай гадаад худалдаа, эдийн засагт ноцтой хохирол учруулаад эхэллээ. Хоёрдугаарт, Х.Баттулга, У.Хүрэлсүх нарын хамтарсан найруулгаар 65-ын бүлгийн цөөн хэдэн гишүүн албан тушаалын төлөө нам дотроо урваж шарваад эхэлсэн. Засгийн газрыг огцруулна гээд хэдэн гишүүний гэр орноор явж, архи дарс болж, гарын үсэг зураалаад явж байна. Энэ бүхний ард Монгол Улсын Шадар сайд Ухнаа овогтой Хүрэлсүх бий. За, тэгэхээр энэ хүнд засгаа мурьж, өөрийн зам мөрөө хөөхөд шалтаг шалтгаан хэрэгтэй болно доо. Тэр шалтаг нь тагнасан, чагнасан гээд Ерөнхий сайдаа гүтгэж, үүнийгээ үнэмшилтэй болгохын тулд тагнуулд ажиллаж байсан намайг татаж оролцуулаад байгаа юм.

Тийм зүйл огт байхгүй гэдгийг хариуцлагатайгаар хэлье. Намайг өөрийг нь тагнасан гэж үнэхээр хардаад байгаа юм бол яагаад Хүрэлсүх өөрөө өдий болтол холбогдох газарт нь миний нэрийг цохоод шалгуулах өргөдөл гомдол гаргахгүй байгаа юм бэ. Өргөдөл өгөхгүй байхыг бодвол зүгээр л бохир улс төр. Тэр нөхрийг тагнах сонирхол, шалтгаан хэнд ч байхгүй. Хүрэлсүхийг тагнаж мууг нь үзэх гээд байх ямар ч шаардлага байхгүй. Тэртээ тэргүй тэр нөхрийн муу нь ил. Шаардлагатай гэвэл би мууг нь хэлдэг газар нь хэлж чадна. Хүрэлсүхийн төрсөн эгчийнх нь хүү, цагдаад ажилладаг Амарсанаа, нэг яаманд газрын дарга хийдэг төрсөн дүү нь гээд хэсэг нөхөд ахынхаа санаачилгаар ийм тагнуултай драм зохиосон. Тэр нь баригдаад хэргээ хүлээн зөвшөөрөөд байгаа юм биш үү. Тагнуултай кино их үздэг юм уу хаашаа юм. Тагнуултай кино бага үз.

У.Хүрэлсүх Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны дарга Ж.Энхбаярт буюу дүүдээ бичсэн албан бичиг бичсэнийг уншсан. Амь нас, Үндэсний аюулгүй байдалд ноцтой хохирол учруулах гэх мэтчилэн алиа алиа зүйлс бичсэн байна лээ. Үндэсний аюулгүй байдал гэдэг бол Хүрэлсүх огт биш. Хаана нь ч хүрэхгүй.

-Олон нийтийн дунд “Херо” Баатар, Шадар сайд У.Хүрэлсүх нарын бичлэг шуугиан тариад байгаа. Гүйцэтгэх ажиллагаа зохион байгуулсан нь үнэн юм байна гэх байр суурь ч гараад байна л даа?

-Хуулиар хамгаалагдсан тодорхой субьектууд байдаг. Үүнд Шадар сайд орно. Ийм хүмүүст гүйцэтгэх ажил буюу тагнуулын ажил хийх нь хуулиараа хориотой. Мөн хуулиар эрх нь олгогдоогүй хүн гүйцэтгэх ажил хийх хориотой бөгөөд ийм үйлдэл хийвэл Эрүүгийг тусгай зүйл ангиар зүйлчлэгддэг. Ийм ноцтой гэмт хэрэг хийсэн мэтээр намайг гүтгээд байгаа юм. Энэ нь ч хуулиар хориотой. Тэгэхээр ийм хатуу хуультай, зөрчвөл олон жилээр шоронд хоригдох “тэнэг” байхгүй гэдэгт итгэлтэй байна. “Херо” бичлэгээ алдлаа л гэдэг. Санаатай, санамсаргүйг нь хэн мэдлээ. Ямар ч байсан Хүрэлсүхийн утас чагнагдах боломжгүй. Харин Хүрэлсүх өөрөө “Топор” гэх нууц нэртэй, Х.Баттулгын МАН-д шургуулсан гар хөл болсон тагнуулч нь гэдэг нь тодорхой болчихлоо. Иймэрхүү нөхрийг тагнуулынхан “муужгай” гэдэг юм. Баатар, Хүрэлсүх хоёрын бичлэгийг сошиалаас сонсоод ямар хөгийн урвагч новш, муужгай вэ л гэж бодсон. Уур ч хүрэх, гомдох, юу юу ч болов, хэсэгтээ л шоконд орсон.

-Энэ бүхэн тэгээд МАН-ын даргын суудлын төлөөх амбиц, нүүдэл гэж ойлгож болох уу?

-Тийм л дээ. Гэхдээ итгэл үнэмшил, журмын нөхдөөсөө урваж, муужгайдан байж улайрна гэдэг чин юу гэсэн үг вэ. Хүрэлсүхийн хувьд хүн чанар, нөхрийн өмнө хүлээсэн хариуцлага, ёс зүй, зарчим түрхэн зуур гарт баригдаад гарах албан тушаалаас хямдхан юм байна. Ардчилсан намын гишүүдээс Х.Баттулгаа дэмжээгүй нөхөд байсан. Гэхдээ тэд Хүрэлсүх шиг манай намынхантай хуйвалдаж муужгайдаагүй. Дэмжээгүй нь зүгээр л сонгуульд оролцоогүй. Хүрэлсүх бол хөгийн новш байж. Ийм үг хэлж байгаадаа танай сониний уншигчдаас хүлцэл өчье. “Топор” нэртэй муужгайн асуудлыг түр орхиод Хүрэлсүхийг намын дарга, дараагийн Ерөнхий сайд гэж төсөөлөхөд, үүнийг хийж чадах уу гэдгийг ажил хэрэгч талаас нь харъя. УИХ-д тойргоос хоёр, жагсаалтаар нэг сонгогдож байсан. Улс төрд хөл тавьснаас хойш дөрөв дэх удаагаа Засгийн газрын гишүүнээр ажиллаж байна. Мэргэжлийн хяналтын сайд, Онцгой байдлын сайд, хамтарсан Засгийн үед Шадар сайд байсан бол одоо ч мөн Шадар сайдын алба хашиж байгаа хүн. МАН-ын хувьд намын даргаас бусад бүх өндөр албан тушаалд байсан. Энэ албан тушаалуудыг хашиж байхдаа хүний амьдралд өгөөжөө өгсөн, монголд хэрэгтэй яг ямар хууль санаачилав, мэргэжлийн хяналтад яг ямар бодлогын өөрчлөлт хийв. Харамсалтай нь 1980 оны орос стандарт хэвээрээ л байна. Онцгой байдлын хувьд түймэр дээр очиж зургаа авахуулдаг. Түүнчлэн фургоны асуудалд орохоос гадна, хүний амь нас урьдчилан сэргийлэх яг ямар бодлогын арга хэмжээ авсан бэ. Зөвхөн өнгөрсөн нэг жилд хорь орчим хүн хордож, осолдож нас барлаа. Улс төрийн намын албан тушаалтан байхдаа намдаа нэг ялалт авчирсан уу. Харин ч Н.Энхбаярыг намаас хөөх ажиллагааг санаачилж, залуучуудын ард нуугдан тэднийг турхирч, намаа яаж хоёр хуваасан билээ. Энэнээс болж 2012 онд МАН ялагдаж, АН ялж, үр дүнд нь аж ахуйн нэгжүүд дампуурч, ард иргэд яаж ядуурав. Үүнээс үүдэлтэй балгийг арилгах гэж Ж.Эрдэнэбатаар ахлуулсан Засгийн газар яаж зовж, ард нь гарав.

Хүрэлсүх 2012 онд нам ялагдуулсаныхаа дараа гадаад руу яваад өгсөн. 2013 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялагдсаны дараа МАН-ын байрны гадаа хэсэг нөхдийг турхирч гэр бариулан намынхаа эсрэг ажиллаж, яаж муухай харагдууллаа. Энийг би Хүрэлсүх Австралиас удирдсан юм байна даа гэж сүүлд бодох болсон. 2014 онд эрх баригч АН задарч, засагт манай намыг урихад гэнэт гадаадаас ирээд Шадар сайд болно гээд зүтгэсэн. Тэр үед цөөнхийн буюу манай намын 26 гишүүний ихэнх нь “зугтсан нь биш зүтгэсэн нь” гэдэг зарчим үйлчлэнэ гээд Хүрэлсүхийг хүлээж аваагүй. Тэр үед намын дарга, өнөөдөр Хүрэлсүхээр муужгайдуулаад байгаа М.Энхболд түүнийг зүтгүүлсээр байгаад Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газарт Шадар сайд болгосон. 2016 оны УИХ-д намын нөхөд хэн хүнгүй нэр дэвшиж зүтгэхэд, “би нэр дэвшихгүй” гээд уурлан байж бултсан. Дараа нь 30 хүрээгүй Д.Гантулга хүртэл гараад ирэхэд энэ хүн амаа барьсан. Ачаа үүрэх болохоор алга болчихоод ямбыг нь эдлэх болохоор гитар бариад гараад ирдэг. Ийм зарчимгүй байж болохгүй ээ. Би энэ үед УИХ дахь цөөнхийн бүлгийн дэд дарга байсан хүний хувьд голтой ярина. Ядаж УИХ-д Хэнтий аймгаас хоёр удаа сонгогдохдоо тэнд үлдээсэн Хүрэлсүхээр овоглох, сонгогчид нь талархах яг ямар ажил хийсэн юм бэ. Одоо юу хийж байна вэ. Айлын эрх хүүхэд шиг аашлаад л. 2011 онд намын генсек байхдаа наадмын үеэр намын дарга, Ерөнхий сайд болно гэж аашилж л байсан. Бодит үнэн, дүгнэлт ийм л байна. Та дүгнэлтээ бас хий. Ардын намд итгэсэн, хүлээлттэй байгаа иргэдээс тэр хүний амбиц үнэтэй гэж үү.

-Гэхдээ та хоёрт ойрхон байх үе байсан гэлцдэг...

-2004 онд танилцсанаас хойш бид хоёр сайн муугаа үзээд 10 гаруй жил ах дүү шиг явж ирсэн. Би дээрээ ахгүй, айлын том хүүхэд. Хуурай ч гэсэн сайхан ахтай юм шиг санагдах үе байсан. Тэр үеийн намын дарга намайг дэмжихгүй байхад Хүрэлсүх улс төрийн хувьд намайг дэмжиж ч байлаа. Үүнд нь талархалтай хандах хэсэгхэн хугацаа байсан уу гэвэл тийм гэж хэлнэ. Гэтэл түүний хэд хэдэн үйлдлээр намайг миний дүү гэхээс илүүд мөнгө гэж хардаг юм байна даа гэж дүгнээд холдож эхэлсэн.

-УИХ дахь МАН-ын зарим гишүүд Засгийн газрыг огцруулна гээд байгаа. Тэгэхээр засагт болохгүй зүйлс байгаа юм биш үү. Мэргэжлийн Засгийн газар байгуулна гэсэн яав гээд байна л даа?

-Юу нь болохгүй байгаа юм. Ганц нэг салбарын сайдуудын хувьд асуудал гаргахад нь хариуцлага тооцоод явцын дунд өөрчлөлт хийгээд явж байна. Энэ байдаг л зүйл. Хариуцлагагүй ажиллаж байгаа нөхдүүдэд халаа сэлгээ хийх ёстой. Чаддаг хүмүүсээр нь багаа бүрдүүлэх шаардлагатай.

Мэргэжлийн Засгийн газар нэг өдөр байгуулагдчихдаг юм биш. Хүнийг ажиллуулна, үнэлэлт дүгнэлт өгнө. Болохгүй бол халаа сэлгээ хийнэ. Байдаг л процесс. Энэ асуудалд найз нөхөд, журмын нөхөр гээд танил тал тохой татсан байдлаар хэрхэвч хандаж болохгүй. 3.1 сая иргэнийхээ өмнө хөгжлийг цогцлоох асар том хариуцлагыг бий болгох үүрэг хүлээсэн. Асуудлаа бид шийдээд явж байна. Итгэл нь алдарсан гадна дотны хөрөнгө оруулагчид энэ засагт итгэх байдал эрс нэмэгдэж байна. Дахиад асууя. Энэ Засгийн газрын яг юу нь болохгүй байгаа юм бэ. Үнэхээр болохгүй байсан юм бол бид өөрсдөө сайн дураараа ажлаа өгөөд явж чадах хүмүүс. Харин болж, бүтэж байгаа зүйлийг нураах гээд байгаа бол бид хамгаална. Би халуун гал тогоонд нь байгаа хүн. 65 гишүүний нэг нь. Тиймээс гарын үсэг зурсан гээд байгаа хэсэг хүний цаана ямар наймаа явж байгаа нь тодорхой.

-Ямар наймаа гэж. Өнөөх л сайдын суудал уу?

-Хүрэлсүхийг намын дарга, Ерөнхий сайд болгох ажилд нь дэмжлэг үзүүлээд шагналд өөрөө сайд болох. Эсвэл өөрийн хамсаатнаа дэд сайд, төрийн нарийн, агентлагийн дарга, Эрдэнэтээс эхлүүлээд төрийн өмчит компанид удирдлагаар тавих юм. Хууль бус хүсэлт тавьчихаад, бүтэхгүй болохоор энэ засаг миний бизнесийг дэмжихгүй байна гээд гарын үсэг зурсан гишүүн ч байна. Энэ засагт орж чадаагүйдээ харамсч, согтчихоод уйлж байсан нөхөр өнөөдөр нулимсаа арчаад шар хор тээн хор найруулж явна. Гэх мэт улайрсан зургаан гишүүн бий. Энэ хүмүүс 2016 оны сонгуулиар ард түмэн юу юу гэж амлаж тэдний итгэлийг аван гарч ирлээ дээ. Гарч ирчихээд иргэдийнхээ төлөөх зүтгэл нь энэ үү. Үнэхээр инээдэмтэй. Цаг нь болохоор хэн хэн сайд болно гэж, хэн хэн Дэд сайд, төрийн нарийн, агентлагийг өмчилж авна гэсэн улс төрийн зураглал гаргаж гарын үсэг зурсныг ил болгоноо. Энэ тэр чигтээ наймаа. Улс төрийн урвалтаас гадна бас нэг бохир нь энэ. Харин зарим нь Хүрэлсүх “топор” муужгайдсаныг мэдэж, түүнийг сая таньсан зарим нь гарын үсэг зурсанаасаа буцаж буй хүмүүс бас байна.

-У.Хүрэлсүх яг тэгээд эсрэг намынхаа хүнд үйлчилсэн юм уу?

-Өөрөө Бага хурал дээр үүнийгээ худлаа гээгүй. Б.Баатар, У.Хүрэлсүх нарын утсаар ярьсан бичлэгийг үзээд уурлах гэхээсээ илүү асар их гомдсон. Энэ нам 200 орчим мянган гишүүнтэй, итгэл үнэмшил дээр тогтсон нам юм шүү дээ. Өмнөөс нь ичмээр ч юм шиг, уурламаар ч юм шиг ёстой хэлэх үг олдохгүй юм. Зарчмынхаа хувьд ийм өөдгүй новш байж болохгүй. Ийм хүн л намын дарга болно гээд байгаа ш дээ. Би энэ ярилцлагаараа түүнийг эсэргүүцэх эсэргүүцлээ эхлүүлж байгаа гэдгээ хэлчихье.

-Өмнө нь тэгээд энэ талаар ярьж байхгүй яасан юм, та?

-Би өнөөдөр гэнэт дуугараад байгаа юм биш. 2015 оны хавар хэвлэлийн хурал зарлаад Ухнаа овогтой Хүрэлсүх нам, залуучуудыг холбоог задалж, самарч байна гэж хэлж л байсан. 2015 оны намын залуучуудын байгууллагын хүрээнд болсон асуудлууд Хүрэлсүхээс л болсон. 2015 онд мөн л намын даргад зүтгэх гэж хор найруулж байсныг харин тэр үед бид зогсоож чадсан гэж боддог. Тэр үед залуус бид задарч, улс төрийн зодоон хийж байсан. Гэхдээ бид адилхан л залуу хүмүүс. Үе тэнгийн залуус алдаж онохын алийг тэр гэхэв. Алдаа дутагдлаа засна, нөхөрлөлөө сэргээгээд явчихна. Хаях зүйлсээ хаяад, засах зүйлсээ засаад явах нь төр түмний төлөө ажиллаж байгаагий хувьд бидний үүрэг. Харин “топор” муужгайн хувьд бол үгүй болсон. Эргээд эвлэх, учир начираа ололцох тийм орон зай түүний муужгайдалтаас болж надад үлдээгүй. М.Энхболд дарга болон олон журмын нөхдийн буянаар өдий зэрэгтэй яваа хэдий ч эцсийн мөчид бүгдээс нь урвалаа. Үүнийгээ 60 тэрбумтануудаас урвалаа гэж төлбөртэй хэвлэлийн маркетинг явуулж байна. 2000 оны Их хурлын сонгуулиар тухайн үеийн МАХН-ын дарга Н.Энхбаяраас эхэлж намд хандив босгох нэрээр албан тушаалыг үнэлж эхэлсэн. Албанд очсон нөхдөөс мөнгө салгаж хувьдаа ч завьшиж, баяжиж байсан. Хүрэлсүх үүнийг тойроогүй. Би твиттертээ “Төрөөс тэрбумтан төрдөг бол ТББ-аас тэрбумтан төрдөг боллоо” гэж бичиж байсан нь энэ хүнд ч хамаарах асуудал. Тэр үед хүмүүс У.Хүрэлсүхийг хэлж байна гэж хардаж л байсан. Үгүй гэвэл Хүрэлсүх олон тэрбумын хөрөнгийн эх үүсвэрээ тайлбарла л даа. Олон жилийн өмнө 25 дугаар суваг телевизийн нэвтрүүлэгээр “Солонгост ажилдаг эгч маань надад мөнгө явуулдаг” гэж ярьж байсан. Эсхүл ямар ч бизнесгүй гэх хүн эгчээрээ тэжээлгэсээр байгаад тэрбумтан болчихов уу. Хөрөнгийн эх үүсвэрээ тайлбарлаад өг. Чадахгүй бол би туслаад өгье. Намайг ингэж хэлсний төлөө тэр “топор” гүтгэлээ, нэр төр хохироолоо гээд хууль хяналтын байгууллагад өг л дөө. Тийм тохиолдолд би энэ бүгдийг нь хэлээд өгнө. Асуудал байхгүй. Бодохоор л дургүй хүрэх юм. Би цэргийн хүн байсан. Цэрэг байсан хүний ч хүү. Цэрэг хүн ямар байдгийг би мэднэ. Хүрэлсүх өөрийгөө цэргийн хүн, хурандаа цолтой гэж ярьж, зургаа авахуулах дуртай. Яахав, УИХ-ын гишүүд чинь Таван толгойн цэргийн баазад хоёр өдөр бай буудаж, архи ууж байгаад цол нэмдэг. Тэгэж л хурандаа болсон. Ямартаа ч цэргийнхэн дотор өргөсөн тангараг, үерхсэн нөхдөөсөө урвадаг, шарвадаг хөгийн новш байдаггүй юм. Хүрэлсүх үхсэнийх нь хурандаа байдаг юм. Монгол цэргийн нэр хүндтэй дүрэмт хувцсыг дахин өмсөх эрх энэ хүнд байх ч үгүй.

-Шадар сайдын ажлаа өгнө, тэгээд тэмцэнэ гэж Бага хурал дээрээ хэлсэн гэсэн. Үнэн үү?

-Тийм. Хэлсэн болохоос өгөөгүй байна. Одоо харин нэг мөр Хүрэлсүх намаас гарах өргөдлөө хамт өгөөд өөрийнх нь тэнэгтэлтэнд бий болсон МАХН-даа орно уу, яана уу бүү мэд. Ямартай ч намаас зайлах хэрэгтэй. Өрөөлтэй тэмцэх биш өөрийнхөө арчаагүй байдалтайгаа тэмц. Бага боловч ухаан байдаг бол зас. Намдаа, төр засагтаа үзүүлж болох ганц гавьяа нь өөрөө өргөдлөө өгөөд, намын гишүүдээс уучлалт гуйгаад явах нь хамгийн зөв арга. Хэрэв тэгвэл би энэ хүнтэй ядаж мэнд устай зөрнө. Түүнд үлдсэн ганц зөв арга зам нь энэ. Зүгээр л зайлаад өг. Эсхүл улс төрөөс хол бай. Тэтгэвэртээ гар. Нүгэл их үйлдсэн хүн. Буян хийж дэнслэх талын зүйл бод. Улс төрөөс хол байснаараа бараг буян болно доо.

-Цаашдаа ер нь юу болох бол?

-Ойлгомжтой ш дээ. Энэ ярилцлага гармагц “топор”-ын цэргүүд хэвлэлд мөнгө хаяж түгээлтийг зогсоох гэж үзнэ. Намайг дайрч доромжил гэж төлбөртэй мэдээлэл цацна. Залгаад намрын урт шар улс төртэй өдрүүд үргэлжилж өвөлтэй золгоно. Дөнгөж эхэлж байна.

Ярилцсан Э.ЭНХБОЛД

Эх сурвалж: Өдрийн сонин

Улаанбаатар-Токио чиглэлийн ОМ-501 аялалын дугаартай Боинг-737 агаарын хөлөг өнөөдөр өглөө 08:01 цагт хөөрснөөс хойшхи 2 минутад аэродромд хийсэн үзлэгээр агаарын хөлгийн нэг дугуйд гэмтэл гарсныг тогтоосон байна.

Өнөөдрийн зөвлөгөөнөөр Монгол Улсын Засгийн газрын“Хөдөө аж ахуйн салбарын 2017 оны өвөлжилтийн бэлтгэл хангах зарим арга хэмжээний тухай” тогтоолын биелэлтийн талаар нарийвчлан ярилцаж, яамд болон аймаг, нийслэлийн зүгээс өвөлжилтийн бэлтгэлийг хангах ажлын уялдааг сайжруулах, цаг агаарын тааламжгүй нөхцөл байдал үргэлжлэх, байгалийн давагдашгүй хүчин зүйл үүсэх нөхцөлд манай орны хүн амын хүнсний хэрэглээг голлон хангаж байдаг мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийг хэрхэн хохирол багатай авч гарах талаар цаашдын бодлого, зорилтоо төлөвлөх зэрэг асуудлуыг ярилцаж, зөвлөлдөх юм. Зөвлөгөөнд аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, Засгийн газрын гишүүд оролцож байна.

Зөвлөгөөнийг нээж Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэгэрхлэх газрын дарга Ж.Мөнхбат “Өнгөрч буй хавар, зуны сарууд ХАА-н үйлдвэрлэлийн хувьд таатай сайхан байсангүй. Нийт нутгийн 20 гаруй хувь нь гантай, 50 гаруй хувь нь гандуу байлаа. Хэт халуун өдрүүд үргэлжилж, гандуу, хуурайшилт ихтэй байснаас бэлчээр, хадлангийн ургац оройтож, үр тариа, төмс, хүнсний ногоо, тэжээл зэрэг таримал ургамлын ургац ч буурч байна. Мал сүрэг бүрэн гүйцэд тарга хүч авахгүйд хүрч, малчид зуншлага боломж төдий байгаа аймаг сумдын нутаг руу нүүж, шилжилт хөдөлгөөн эхлээд байна. Үүнийг дагаж мал, амьтны халдварт өвчин тархах байдал гарч эхэллээ. Иймд бид ирж байгаа намрын саруудад өвөлжилтийн бэлтгэлийнхээ дутууг гүйцээхэд урьд онуудынхаас илүү анхаарах шаардлагатай байна.



Хаваржилт, зуншлагын байдалд дүгнэлт хийж Монгол Улсын Засгийн газраас “Хөдөө аж ахуйн салбарын 2017 оны өвөлжилтийн бэлтгэл хангах зарим арга хэмжээний тухай” тогтоолыг энэ оны 6 дугаар сарын 28-ны өдөр гаргаж, Хөдөө аж ахуйн салбарын 2017 оны өвөлжилтын бэлтгэлийг хангах нарийвчилсан төлөвлөгөө гарган хэрэгжүүлэх, отроор өвөлжих, хаваржих өрх, малын тоог тохирч гэрээ байгуулан ажиллах, өвс тэжээлийн нөөц бүрдүүлэх, малын гоц халдварт, халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авах зэрэг хойшлуулшгүй чухал асуудлуудыг хугацаа алдалгүй хэрэгжүүлж ажиллахыг Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд, аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг дарга нарт даалгасан.

Хот, төв суурин газруудын өвөлжилтийн бэлтгэл ажлууд төлөвлөгөө, хуваарийн дагуу явагдаж байна. Сургууль, цэцэрлэг, хүн эмнэлэг зэрэг төсвийн байгууллагын засвар үйлчилгээний ажлыг ойрын хугацаанд дуусгах хэрэгтэй.

Хүйтний улиралд хот, төв суурин газруудыг эрчим хүч, дулаанаар жигд хангах, эдгээр байгууллагад ямар ч нөхцөлд үйл ажиллагаагаа жигд явуулах бэлтгэл, нөөц боломжийг хангаж ажиллахад анхаарах хэрэгтэй” гэлээ.

Мал отроор өвөлжих газруудтай харилцан зөвшилцөж, гэрээ хэлцэл хийхэд туслалцаа үзүүлэх,хадлан бэлтгэх боломжтой аймгуудад бусад аймаг, сумаас хадлан бэлтгэх талаар гэрээ хийх, зөвшөөрөл авахад дэмжлэг үзүүлэх болон мал, мах бэлтгэх, борлуулах ажилд онцгой арга хэмжээ авч, дотоодын махны үйлдвэрүүдтэй аймгуудаас мал, мах нийлүүлэх гэрээ хийх нөхцөлийг бүрдүүлэх зэрэгт анхаарах хэрэгтэйг ч онцолсон юм. Зөвлөгөөн үргэлжилж Төрийн ордонд үргэлжилж байна гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж УИХ-ын дарга М.Энхболд, Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат, Хууль зүй дотоод хэргийн сайд С.Бямбацогт нарт шаардлага хүргүүлжээ. Уг шаардлагад,



”М.Энхболд та


2017 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуульд оролцож нийт сонгогчдын итгэлийг хүлээж чадаагүй билээ. Таны ялагдлын гол шалтгаан болсон ”60 тэрбумтай” холбоотой асуудлыг манай нийт ард иргэд бодит баримт гэж үзэж байхад ”эвлүүлэг” гэж ярьж буй хүн Монголд Та ганцаараа үлджээ. Та МАН-ын Улсын Их Хурлын дарга биш харин Монгол Улсын Их Хурлын дарга. Тиймээс Монгол төрийн албыг наймаалцах асуудлыг монгол төрийн түүхэнд оруулж ирсэн учраас ёс зүйн хариуцлага хүлээх ёстой гэдгийг Танд анхааруулж байна.



Ж.Эрдэнэбат та



Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үр дүн нийт иргэдийн өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд Засгийн газрын үйл ажиллагаанд тавьж байгаа үнэлгээ 2016 оны сонгуулиар МАН-ын мөрийн хөтөлбөрт чихэр бурам шиг олон зүйл амласан. Гэвч УИХ-д олонхи болж Засгийн газар байгуулагдмагцаа хүүхдийн мөнгийг танаж, хэд хэдэн төрлийн татвар нэмсэн хэрнээ сайд нарынхаа зардлыг 400 тэрбумаар нэмж дэд сайдын албан тушаалыг саргээж, өөрсдийн шүүмжилж ирсэн ”давхар дээл”-ний асуудлаа ор тас мартсаныг иргэд эсэргүүцэж байна. Улс орон даяар зуншлага муу, хадлан бага, зуд болох төлөвтэй энэ хүнд үед намын дотоод асуудлаар хэрүүл хийн цаг алдаж байна. Та нарын сандал ширээ булаалдсан хэрүүлээр ард түмэн хүүхдийнхээ сургалтын төлбөрийг төлөхгүй, багш нарын цалин мэмэгдэхгүй, малчид өвлийг өнтэй давахгүй. Намын нөхдөө тагнахаас илүүтэй намрын ypraц хураалтанд анхаар, өрсөлдөгчөө чагнахын оронд өвөлжилтийн бэлтгэл ажлыг ханга. Уул уурхайн бүтээгдэхүүний үнэ, олборлолт огцом өссөн энэ үед Таны толгойлсон кабинет ажилдаа бүтээлчээр хандаж, улс орны хөгжил дэвшлийг хурдасгах томоохон бүтээн байгуулалтүудыг хөдөлгөж, ард иргэдийн сайн сайхны төлөө ханцуй шамдан ажиллахыг шаардаж байна.



С.Бямбацогт та



Улс гүрэн оршин тогтнох үндсэн амин сүнс бол хууль сахих, шударга ёсыг тогтоох байдаг. Монгол улсын аюулгүй байдал, тусгаар тогтнолд нөлөөлөхүйц “60 тэрбумын” асуудал нийгмийн дургүйцэл уур хилэнг өдөөж, шударга ёсыг нийтээрээ шаардаж байхад хууль зүйн салбарын сайд Та байр сууриа огт илэрхийлсэнгүй. Таны удирдаж буй яамны харьяа Цагдаагийн байгууллага огт ажиллахгүй байна. Монгол Улсын хуулийн салбарыг хариуцаж байгаа сайдын хувьд нийгмийг цочроосон дээрх асуудлыг үнэн баттайгаар шийдэхийн тулд хуулийн байгууллагуудын үйл ажиллагааг нэгтгэн зохион байгуулж хариуцлагатай ажиллан, буруутай этгээдүүдэд хуулийн хатуу хариуцлага тооцож ажиллахыг шаардаж байна.” гэжээ.

Цаг уурын байгууллагаас 2017 оны 08 дугаар сарын 19-20,22-нд ихэнх нутгаар, 21-нд баруун, төв болон говийн аймгуудын нутгаар бороо орно. Дуу цахилгаантай. Салхи ихэнх хугацаанд 7-12 м/с, зарим газраар түр зуур 18-20 м/с хүрч ширүүсэх төлөвтэйг мэдээллээ.

Зуны амралт, аялал зугаалгын цаг дуусч, хичээл сургуулийн бэлтгэл ажил эхэлж байгаатай холбогдуулан хөдөө, орон нутгаас нийслэл хотыг зорих иргэд болон тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөн эрс нэмэгдэж байна.

Түүнчлэн ихэнх нутгаар усархаг бороо үргэлжлэн орж гол, мөрөн, нуурын усны түвшин нэмэгдсэн байгаа тул иргэд, жолооч нар баталгаатай гүүр, гарам, гарцтай газраар автомашинтай зорчиж аюулгүй байдлаа хангах, гэнэтийн үер ус, мөндөр, нөөлөг салхины аюулаас сэрэмжилж аюулгүй байдлаа хангахыг сэрэмжлүүлж байна.

Мөн бага насны хүүхдийг харгалзах хүнгүйгээр гол усны эрэг дагуу явуулж, тоглуулахгүй байх, хүүхдэд тавих хараа, хяналтаа сайжруулах, голын усанд орох /тогтоол ус/, сэлэх, голын эрэг дагуу удаан хугацаагаар байрлахгүй байхыг Онцгой байдлын ерөнхий газраас анхааруулж байна.

Дэлхийн 162 орны 12500 орчим тамирчин оролцох оюутны зуны ”Универсиад” наадам Тайвань улсын Тайпэй хотноо өнөөдөр эхэлнэ.



”Универсиад” наадамд 7369 тамирчин спортын 19 төрлөөр өрсөлдөх бөгөөд “Чиний төлөө, залуусын төлөө” уриатай энэхүү наадмаас 275 багц медалийн эзэд тодрох аж.



Манай улсаас 76 хүний бүрэлдэхүүнтэй баг тус наадамд оролцож, спортын есөн төрөлд хурд хүч авхаалж самбаагаа сорино. Одоогоор туялзуур сэлэм, таеквондо, хүндийн өргөлт, жүдо, усанд сэлэлтийн төрөлд өрсөлдөх 32 тамирчин Тайвань улсад очоод байна.



Тус наадам энэ сарын 30 хүртэл үргэлжлэн явагдана.

Нийслэлд байгалийн голомтот болон хүн, мал, амьтны гоц халдварт өвчний халдвар зөөгдөн орж ирэхээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор Нийслэлийн Засаг даргын “Тарваган тахал өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” А/594 дүгээр захирамж гарсан.

Уг захирамжийн хүрээнд 2017 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 10 дугаар сарын 17-ны өдрүүдэд Нийслэлийн Онцгой байдлын газар, Мэргэжлийн хяналтын газар, Цагдаагийн газар, Замын цагдаагийн албан хаагчид хамтран 24 цаг, 3 ээлжээр Сонгинохайрхан дүүргийн Эмээлт, Баруун турууны авто тээврийн Шалган нэвтрүүлэх товчоо, Налайх дүүргийн Тэрэлж, төмөр замын 4-р зөрлөгийн авто тээврийн шалган бүртгэх товчоо, Баянзүрх дүүргийн авто тээврийн шалган бүртгэх товчоо, Багануур дүүргийн Хэрлэнгийн гүүрний авто тээврийн шалган нэвтрүүлэх товчоо, Багахангай дүүргийн Замын цагдаагийн пост, Хан-Уул дүүргийн Яармаг, Нисэх, Биокомбинатын шалган нэвтрүүлэх товчоодод байнгын үүрэг гүйцэтгэн ажиллаж байна. Мөн Чингис хаан олон улсын нисэх онгоцны буудал, Төмөр замын төв буудал, Дүүргүүдийн худалдааны төвүүд, Баянгол дүүргийн “Тоса” худалдааны төв, Сүхбаатар дүүргийн 7 буудал, Баянзүрх дүүргийн Гачуурт, Чингэлтэй дүүргийн Гүнт болон нийслэл дүүрэг рүү ордог баталгаат бус замуудад Мэргэжлийн хяналт, цагдаагийн байгууллагаас хөдөлгөөнт эргүүл гарч ажиллаж байгаа юм.

Тухайлбал, хяналт, шалгалтын явцад өчигдөр Сонгинохайрхан дүүргийн 22 дугаар хороо Эмээлтийн шалган нэвтрүүлэх товчоогоор их хэмжээний тарваганы мах хууль бусаар нийслэл рүү оруулахыг завдсан этгээдийг саатуулсан байна.

Хөвсгөл аймгаас гарсан автомашинаас 30 ширхэг тарваганы түүхий мах авч явсныг илрүүлэн хураан авч Зооноз өвчин судлалын үндэсний төвд шилжүүлсэн юм гэж Онцгой байдлын ерөнхий газраас мэдээллээ.

Сонгуулиар МАН-ын гаргасан алдарт эшлэлүүдийн нэг нь ”Сарандаваагийн цагаан цааснуудад юу ч гэж хэлсэн яадаг юм”! Энэ хэлцийг алхам тутамдаа нотлох хэрэг юун! Тэд өдгөө ч цагаан цааснууд дээрээ юу хүссэнээ бичсээр л байна. Ярианы бичлэгийг Херо Баатар тараасан гэсэн манипуляцийг цав цагаан цааснууд дээрээ бичиж байна. Үүнийг ойлгоход ухаантай байх шаардлагагүй, эрүүл хүний энгийн логик сэтгэлгээ л хангалттай. Энэ талаар манай хүний бичсэнийг уншаарай.
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=297812094025976&id=100013915629333
Энэ сэдвээр чимээгүй байсан нь дээр гэж нэг нөхөр надад зөвлөв. Мэдээж ухаантай зөвлөгөө. Гэхдээ заримдаа би ийм новшийн ”ухаалаг байдал”-ыг үзэн яддаг. Гүтгүүлэн доромжлуулж, бусдын үйлийг нуруундаа үүрээд шоолон тавлах, доромжлох, үзэн ядах, бас өрөвдөн үл итгэгч, эргэлзэгчдийн дундуур ганцаархнаа дотроо шаналан уйлан алхаж үзсэн хүн учраас би зориуд дуугарч байгаа юм. Үүнийг биеэрээ туулсан би дуугарахгүй бол өөр хэн дуугарах юм бэ? Үнэнийг мэдэх, үгүйдээ л намайг мэдэх хүмүүс өмгөөлөх болов уу гэхэд чимээгүйхэн нуугдахыг харж суух гашуун юм билээ. Тийм учраас би дуугарч байгаа юм! Сэтгэлдээ бугласан шархаа сэдрээн байж Баатарыг өмгөөлөн дуугарч байгаа юм, тавлан доромжлогчдын бахыг ханган байж түүнийг хамгаалж байгаа юм!
Л.Эрдэнэчимэгийн бичлэгийг утаснаасаа чуулганы танхимд намынхандаа үзүүлээд хөөрч явсан, цааш улстөрийн ашиг хонжоо хайж дамжуулсан нийслэлийн засаг дарга Су.Батболд энэ үйлдэлдээ дотроо гэмшиж, цайруулах арга байдаг бол хэрэглэхийг хүсдэг байх гэж би дотроо энэ хүнийг цагаатган боддог. Тухайн үед нь олон хүн надад түүнийг гэж хэлсэн ч ”Хүний үгээр хүн чирээд яахав, үүрээд л гаръя, яваандаа учир нь олдоно биз” гэж бодсон, бас тэр үед түүнийг гэж би дотроо итгэж өгөхгүй байсан юм. ”Хэлсээр байхад чи надад итгээгүй дээ...” гэж гомдсон МАН-ын нөхөд ч бий. Баталгаатай итгэж үнэмшсэнийхээ дараа би тэднээсээ уучлал гуйсан.
Бичлэгийг Баатар тараагаагүй! Одоо түүнийг бичлэг хийгээд тарааж явдаг новшийн амьтан гэж нийгмээрээ үзэн ядахыг хэн нэг этгээд хүсч байна. Тийм арчаагүй амьтдын бах тавыг хангахгүй байх ухаан хүмүүст байх ёстой. Хэрэв та хүн биш цагаан цаас бол нэмэргүй л дээ... Тэд бичнэ, тэгээд л гүйцээ!
Би Б.Баатарыг сайн мэдэхгүй ч өнөөдрийг хүртэл хүн таньж ирсэн туршлагаараа өөрийн үнэлэмжтэй болсон. Тэр цайлган, дэврүүн залуу. Яг үнэндээ түүн шиг цайлган хүн ийм машинд ашиглагдчихдаг. Маш ажилсаг, мэдрэмжтэй, эрч хүчтэй, зохион байгуулах өндөр чадвартай юм билээ. Хэн хүнтэй эвийг нь олж харилцаж чаддаг, хүний сайн, сайхан чанарыг олж харж чаддаг, архи дарс огтхон ч хэрэглэдэггүй. Б.Баатар улстөрч биш уран бүтээлч учраас түүнийг ”унших” тийм ч төвөгтэй биш. Нөхцөл байдлаа тэр бүрэн ойлгогдохуйцаар тайлбарлаж чадахгүй дотроо шаналж суухтай нь өнөөдөр таарлаа. Ээж нь Баатар руу залгаад ”Миний хүү юу л хийгээд байна даа...” гэжээ. Энэ л үг түүнийг сүхдэх шиг болж.
Тиймээ, яг л ингэдэг юм. Жил гаруйн өмнө ээж минь бас надад ингэж хэлэхэд л бичлэгийн тухай надад тохсон домог намайг хэрхэн хорлосныг ойлгож маш ихээр гутарсан билээ. Тэр үед өөртөө ”Чи ийм юманд сөгдөх юм бол ямар улстөрч, юуны тэмцэгч байдаг юм бэ? Хийгээгүй л юм чинь бардам бай, цаг хугацаа өнгөрөхөд үнэн илэрнэ. Энэ зэргийн шалгуурыг давахгүй бол эндээ зогсоод л үлдэх болно!” гэж өөртөө хэлээд зовлонгоо өөртэйгээ хуваалцан нимгэлж явсан юм.
Ийм л үед хүнд өмгөөлөл, хамгаалал, өмөг түшиг, жинхэнэ ҮНЭН хэрэг болдог юм билээ...
Анд минь чи өөдрөг бай! Баатар бай! Ариун нандин бүхнийг чинь олны өмнө эрээ цээргүй дэлгэж дэвслэн туучиж бах таваа хангаж чамайг тавлаж байхад чи бас тэсээд л гарсан! Ийм мэтийн зүйлийг олон нийтэд нэгбүрчлэн тайлбарлах төвөгтэй, бас боломжгүй зүйл ч байдаг! Цаг хугацаа өнгөрөх тусам шударга үнэн тодорч БИД өөдөө сэхэж, харин өрөвдмөөр ТЭДний айдас түгшүүр нэмэгдэн навтайн явцгаадаг юм байна! Энэ бол сорилт! Чи давж чадна аа. Өөрийгаа сорих сорилоос гадна бусдыг ч бас сорих сорил юм билээ...
Нүүр номын найзууд минь, ”Цагаан цаас” л битгий байгаарай! Аливаад эргэлзэж сурна гэдэг бол хүний ухаантай байгаагийн шинж!

Энхтайваны өргөн чөлөө зүүн 4 замаас баруун 4 зам хүртэл зүүн эргэлтийг хязгаарлах шийдвэр энэ сарын 15-наас хэрэгжиж эхэлсэн. Тодруулбал, 11 дүгээр сургууль, Цэцэг төв, Төв шуудан, Гадаад харилцааны яам, Багшийн дээд, Бөхийн өргөө, Зүүн 4 зам гэсэн 7 уулзвараар зүүн эргэхийг хориглосон юм. Уг шийдвэр хэрэгжиснээс хойшхи 2 хоногийн үр дүнг өнөөдөр Нийслэлийн Засаг даргын Удирдлагын зөвлөлийн хурлын үеэр Замын цагдаагийн албанаас танилцууллаа.

Замын цагдаагийн албаны дарга, дэд хурандаа Б.Эрдэнэбатын танилцуулснаар зүүн эргэхийг хязгаарласнаар уулзвараар тээврийн хэрэгслийн нэвтрэх чадвар нэмэгдэж, замын ачаалал эрс буурчээ. Тухайлбал, зүүн 4 замын уулзвараар 8 дугаар сарын 14-ний өдөр нэг цагт 6830 тээврийн хэрэгсэл нэвтэрч байсан бол 8 дугаар сарын 15-ны өдөр цагт 7400 тээврийн хэрэгсэл нэвтэрсэн байна. Бусад уулзварын нэвтрэх чадвар хэрхэн сайжирсныг доор үзүүлэв.

Хичээлийн шинэ жил эхэлж байгаатай холбогдуулан Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч С.Батболд захирамж гаргажээ.

Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн хуралд нийтийн тээврийн үйлчилгээний талаарх мэдээлэл болон шийдвэрлүүлэх хүсэлтэй ажлыг Нийслэлийн Засаг даргын орлогч П.Баярхүү танилцууллаа. Өнөөдрийн байдлаар Улаанбаатар хотын нийтийн тээврийн автбусаар дунджаар ажлын өдөр 318 мянга 958 хүн 759 мянга 921 удаа, амралтын өдөр 201 мянга 17 хүн 442 мянга 651 удаа зорчиж байна. Нийтийн тээврийн төлбөрийн систем цахим хэлбэрт шилжсэнээс хойш 1 сая 271 мянга 47 карт борлуулагдсан байна. 2017 оны 08 дугаар сарын 01-ний байдлаар ашиглах боломжтой картын тоо 1 сая 47 мянга 215 байгаа юм.

Улаанбаатар хотын хэмжээнд U money карт цэнэглэх, борлуулах 492 гэрээт цэг, Нийслэлийн нэгдсэн худалдааны төвүүдэд болон өөрийн байран дээр 4 хэрэглэгчийн төв ажилладаг. Гэхдээ карт цэнэглэх, борлуулах гэрээт цэг автобусны зогсоол дээрх, эсвэл ойролцоох ТҮЦ, дэлгүүрүүдэд байдаг боловч эдгээр цэгүүд нь дурын цагтаа онгойж, хааж байгаа нь хүндрэлтэй байдгийг иргэд хэлсэн байна. Мөн нийслэлд зорчигч урсгал ихтэй ч гэрээт цэг байгуулах боломжгүй ТҮЦ, дэлгүүргүй автобусны зогсоол олон байдаг учраас зарим байршилд нэмж карт цэнэглэх цэг байгуулах саналыг Засаг даргын зөвлөлийн хурлаар танилцуулав гэж Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

10:00 цагт: Явуухулангийн цэцэрлэгт хүрээлэнд “Данзанравжаа” Олон улсын яруу найргийн наадмын нээлт болно. Уг наадамд оролцохоор 40 гаруй улсын 240 гаруй яруу найрагч иржээ.

11:00 цагт: Эрдэс баялгийн мэдээллийн технологийн төвөөс зохион байгуулах ”Монгол Улсын Геологийн Мэдээллийн Каталоги систем”-ийн танилцуулга Ашигт малтмал, газрын тосны газрын 3 давхарт болно.

12:00 цагт: Ерөнхий сайдын ивээл дор энэ сарын 21-23-ны өдрүүдэд зохион байгуулагдах “Хилийн чанад дахь монгол оюутан залуучуудын анхдугаар нэгдсэн чуулга уулзалт”-ын талаар “Хилийн чанад дахь Монголчуудын зөвлөл” ТББ-аас хэвлэлийн бага хурал хийнэ.

Хаана: Сүхбаатар дүүрэг, 10-р хороо, 100 айл, MNBC телевизийн байр, Live conference center төвд болно.

15:00 цагт: Сэтгүүл зүйн тэтгэлэгт хөтөлбөрийн оюутнуудад Диплом гардуулах ёслолын үйл ажиллагаа Хэвлэлийн хүрээлэнгийн “Мэдээллийн төв”-д болно.

17:00 цагт: Зураач Ч.Солонгын ”Солонгын долоон өнгө” монгол зургийн үзэсгэлэн ”Бум арт” галерейд нээгдэнэ.

Сургуулийн өмнөх боловсролын хүртээмжийн өнөөдрийн байдал, авах арга хэмжээний талаар Боловсрол, соёл, шинжлэх

Монголын улс төрийн тэмцэл МАНАН-гийн эвдрэлийг тогтоон барих, түүнийг эвдэх гэсэн эсрэг тэсрэг хандлага, урсгал гольдролд нэгэнт оржээ. Энэ нь улс төрийн “уламжлалт бус” хатуу ширүүн тэмцлээр илэрч байна. Чингэхдээ МАН доторхи тэмцлээр илүүтэй тодорхойлогдох болов.

Эрчим хүчний салбарын хэмжээнд цахилгаан шугам тоноглолд засвар үйлчилгээ хийх хуваарьт ажил үргэлжилж байна. Өнөөдөр дараах газруудад цахилгаан хязгаарлана.

Хамгийн сүүлд Шадар сайд У.Хүрэлсүх, найруулагч Б.Баатар нарын яриа ил болов. Энэ ярианд дурдагдсан хамгийн “но”-той хувийн чанартай зүйл нь гэвэл “Х.Баттулга ах аа, Таны ялалтын 40-50 хувь нь У.Хүрэлсүх ахын гавьяа шүү. Та өөрөө мэдэж байгаа биз дээ. Ингэж байгаа шүү” гэдэг хэсэг. Ардын намынхан, Ардчилсан намын гэхээр л биенээ үзэж чаддаггүй хүмүүс байдаг гэвэл эндүүрэл.

2017.8.18, БААСАН ГАРАГ / БИЛГИЙН ТООЛЛЫН: 26

ЗУНЫ АДАГ УЛААГЧИН ХОНЬ САР
ЗУРГААН ЦАГААН МЭНГЭТЭЙ УЛААГЧИН ҮХЭР ӨДӨР

Аргын тооллын: 2017.8.18, Баасан гараг
Наран ургах шингэх: 05.51-20.00
Үс засуулбал: Жаргал үргэлжид ирнэ
Барилдлага: Идэр
Шүтэн барилдлага: Авахуй
Тухайн өдөр хонь, бич, тахиа, могой, морь жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба бар, туулай жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Баяр баясгалангийн хурим үйлдэх, шинэ гэр барих, хувцас өмсөх, чимэг зүүх, бүжиг наадам үүсгэх, эм найруулах, гэргий авах, үс авах, элч зарах, эд авахад сайн. Зүүн нүд татвал хэрүүл, тэмцэл болох, баруун нь бол эд хувцас олох, зүүн чих нь цангинавал зочин ирэх, баруун нь бол гаслан болох, нохой уливал галзуурах, хэрээ гуаглавал ураг садан эндэх, тагнай загатнавал хэн нэгний үхсэнийг сонсох, бие татвал гэнэт зочин ирэх, хөл татвал үхэл болохыг үзэх болой. Өдрийн сайн цаг нь бар, туулай, могой, бич, нохой, гахай болой.

БАРУУН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлэрхэг. Шөнөдөө зарим газраар, өдөртөө ихэнх нутгаар бороо орно. Дуу цахилгаантай. Салхи баруун өмнөөс баруун хойш эргэж секундэд 6-11 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Алтай, Хангайн уулархаг нутгаар шөнөдөө 7-12 градус, өдөртөө 15-20 градус, Эхийн голын Баян бүрд орчмоор шөнөдөө 19-24 градус, өдөртөө 27-32 градус, бусад нутгаар шөнөдөө 10-15 градус, өдөртөө 19-24 градус дулаан байна.
ТӨВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Шөнөдөө зарим газраар, өдөртөө ихэнх нутгаар бороо орно. Дуу цахилгаантай. Салхи баруун өмнөөс секундэд 4-9 метр, зарим газраар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ. Хангай, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутгаар шөнөдөө 6-11 градус, өдөртөө 16-21 градус, бусад нутгаар шөнөдөө 12-17 градус, өдөртөө 21-26 градус дулаан байна.

ЗҮҮН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлэрхэг. Нутгийн хойд хэсгээр бороо орно. Дуу цахилгаантай. Салхи зүүн өмнөөс секундэд 7-12 метр. Шөнөдөө 12-17 градус, өдөртөө 25-30 градус дулаан байна.

ОТРЫН НУТАГ ХЭРЛЭНБАЯН-УЛААН ОРЧМООР: Солигдмол үүлтэй. Шөнөдөө бороо орохгүй. Өдөртөө түр зуурын бороо орно. Дуу цахилгаантай. Салхи баруун хойноос секундэд 4-9 метр. Шөнөдөө 14-16 градус, өдөртөө 25-27 градус дулаан байна.

ГОВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Бороо орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 7-12 метр. Шөнөдөө Дундговийн нутгаар 11-16 градус, бусад нутгаар 15-20 градус, өдөртөө бүх нутгаар 28-33 градус дулаан байна.

УЛААНБААТАР ХОТ: Үүлэрхэг. Бага зэргийн бороо орно. Дуу цахилгаантай. Салхи баруун өмнөөс секундэд 6-11 метр, борооны өмнө түр зуур ширүүснэ. Шөнөдөө 14-16 градус, өдөртөө 24-26 градус дулаан байна.

Хан-Уул дүүрэг дэх эмийн сангуудаас агаар цэвэршүүлэх зорилго бүхий нян устгах гэрэл хэрэглэдэггүй,

Монгол Улсын Их Хурлын 39 дүгээр тогтоолын дагуу Улсын Их Хурлын Тамгын газраас Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийн ээлжит хэлэлцүүлэг өнөөдөр (2017.08.17) Увс аймгийн Баруунтуруун сумын Соёлын төвд боллоо. Хэлэлцүүлэгт Улсын Их Хурлын гишүүн Н.Цэрэнбат, Увс аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга Э.Насанбат, Баруунтуруун сум Засаг дарга С.Лхагвасүрэн болон зүүн бүсийн Баруунтуруун, Өндөрхангай, Зүүнхангай, Зүүнговь, Малчин, Хяргас, Тэс, Цагаанхайрхан, сумын 131 иргэн, олон нийт оролцов.



Хэлэлцүүлгийг нээж Увс аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга Э.Насанбат, “Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийн хэлэлцүүлгийг Увс аймагт бүсчилсэн хэлбэрээр зохион байгуулж байна. Хэлэлцүүлгийг Увс аймгийн Өмнөговь, Улаангом суманд хийсэн. Өнөөдөр Баруунтуруун суманд зүүн бүсийн сумдын төлөөллийг оролцуулан зохион байгуулж байна. Бид дараагийн шатны хэлэлцүүлгийг сум, багтаа хийж, иргэд, олон нийтийн саналыг авах болно. Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн энэ төсөл нийгэм, эдийн засагт чухал ач холбогдолтой учир идэвхтэй сайн оролцож, санал бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэхийг хүсье” гэлээ.



Харин Улсын Их Хурлын гишүүн Н.Цэрэнбат, “Монголчууд бүгдээрээ хэлэлцвэл буруугүй гэж ярьдаг. Монгол Улсын хөгжилд чөдөр, тушаа болж байгаа асуудалд дүн шинжилгээ хийгээд Үндсэн хуулийн цөөхөн хэдхэн асуудалд нэмэлт, өөрчлөлт оруулан төсөл боловсруулж, ард түмнийхээ санал бодол, дуу хоолойг сонсохоор энэхүү хэлэлцүүлгийг хийж байна. Иргэд та бүхний хэлсэн, ярьсан саналуудыг УИХ-ын гишүүнийхээ хувьд анхааралдаа авч, цааш нь дамжуулах болно” хэмээсэн.



Улсын Их Хурлын Тамгын газрын ажилтнууд энэхүү төсөлд тусгагдсан “Монгол Улсын Их Хурал”, “Монгол Улсын Ерөнхийлөгч”, “Монгол Улсын Засгийн газар”, “Шүүх эрх мэдэл”, “Монгол Улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлага” гэсэн сэдвээр танилцуулга хийж, хэлэлцүүлэгт оролцогч иргэдийн сонирхсон асуултад хариуллаа.

Иргэдийн зүгээс багийн Засаг даргыг шалгаруулах журам, сумын Засаг даргыг шууд томилох, мөн төслийн талаарх иргэдийн саналуудыг хаана, хэрхэн нэгтгэх, Улсын Их Хурлын хянан шалгах байгууллага байх шаардлагатай эсэхийг тодруулж байлаа.



Улсын Их Хурлын Тамгын газрын ажилтнууд хариултдаа, Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлыг үе үеийн парламентаар ярьж ирсэн. Тэдгээрийн боловсруулж байсан төслүүд болон Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлаар явуулсан ард түмний зөвлөлдөх санал асуулгаар хэлэлцсэн асуудлыг нэгтгээд уг төслийг боловсруулсан. Энэхүү төслийг ард түмнээрээ хэлэлцүүлж иргэд, олон нийтээс гарсан саналуудыг Улсын Их Хурлын Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд 09 дүгээр сарын 10-ны дотор нэгтгэнэ. Нэгтгэсэн саналуудыг Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Лүндээжанцангаар ахлуулсан Ажлын хэсэгт нэг бүрчлэн танилцуулсны дараа Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг эцэслэн боловсруулна.



Мөн Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөлд баг, тосгон, хорооны Засаг даргыг харьяалах сум, дүүрэг, хотын Засаг дарга дөрвөн жилийн хугацаагаар томилно гэж тусгасан байгаа. Төсөл батлагдвал Монгол Улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн тухай, Хот тосгоны эрх зүйн байдлын тухай болон холбогдох бусад хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж, эрх зүйн зохицуулалт хийх шаардлага гарна. Өөрөөр хэлбэл, төсөл батлагдвал холбогдох хуульд нэмэлт, өөрчлөлт орж багийн Засаг даргыг томилох шалгуур тодорхой болно. Харин сумын Засаг даргыг шууд томилох асуудал хөндөгдөөгүй.



Түүнчлэн Улсын Их Хурал нийтийн ашиг сонирхол хөндсөн тодорхой асуудлаар хянан шалгах түр хороо байгуулж болно. Улсын Их Хурлын нийт гишүүний дөрөвний нэгээс доошгүй болон УИХ-дахь нам, эвслийн бүлэг уг хороог байгуулах саналыг албан ёсоор тавибал Улсын Их Хурал дахь олонхи цөөнхийн бүлгийн тэгш төлөөлөлтэйгөөр УИХ-ын дарга түр хороо байгуулна гэж тусгасан байгаа. Өөрөөр хэлбэл, төрийн өндөр албан тушаалтны хээл хахууль, нийгмийн ашиг сонирхол хөндсөн ноцтой асуудлаар УИХ хяналт шалгалт хийнэ гэсэн хариултуудыг өглөө.

Асуулт, хариулт дууссаны хэлэлцүүлэгт оролцогчид төслийн талаарх санал бодлоо хуваалцав. Иргэдийн хувьд сумын Засаг даргыг ард нийтээр сонгодог болох, Улсын Их Хурлын гишүүдийг давхар дээлгүй болгох, Ерөнхийлөгчийн эрхийг хасах нь зүйтэй, Төрийн албаны зөвлөл, төрийн албан хаагчийн үүрэг, хариуцлагыг дээшлүүлэх шаардлагатай гэсэн саналуудыг хэлсэн.



Хэлэлцүүлэгт оролцсон иргэдийн олонхи Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг дэмжиж байв. Тухайлбал, Увс аймгийн Тэс сумын иргэн Л.Наваан “Засгийн газрын бүрэлдэхүүнээ тогтоох, гишүүдээ томилох, чөлөөлөх эрхийг Ерөнхий сайдад олгох болсныг дэмжиж байна. Ерөнхий сайдад эрх мэдлийг нь өгч, хариуцлагыг нь сайжруулах чухал” гэж байсан бол Увс аймгийн Тэс сумын иргэн С.Намчин “Багийн Засаг даргыг харьяалах дээд шатны удирдлагаас шууд томилохоор болсныг зөв алхам гэж бодож байна. Энэ бол нүдээ олсон, хөрсөн дээрээ буусан асуудал болжээ” гэж байлаа. Мөн Увс аймгийн Малчин сумын иргэн Б.Бумцэнд “Ерөнхий сайд танхимаа бүрдүүлээд хариуцлага алдвал танхимаараа огцрох асуудал төсөлд тусгагдсаныг зүйтэй гэж бодож байна. Харин Ерөнхий сайдаас бусад нь давхар дээлгүй байх нь чухал. Түүнчлэн сумын Засаг даргыг ард нийтээс нь сонгодог болгох саналтай байна” гэж байлаа.

Энэ үеэр Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийн хэлэлцүүлгийг орон нутагтаа үргэлжлүүлэн зохион байгуулах аймаг, сумын Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал, Засаг даргын Тамгын газар, төрийн захиргааны байгууллагын 80 сургагч багш нарыг бэлтгэж, ном, гарын авлагаар хангав. Ийнхүү Улсын Их Хурлын Тамгын газраас томилогдон ажиллаж байгаа гурав дахь баг Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийн талаар иргэдийн саналыг авах, олон нийтийн санал, бодлыг шийдвэр гаргагчид сонсох зорилготой хэлэлцүүлгийг 08 дугаар сарын 07-17-ны өдрүүдэд Ховд, Баян-Өлгий, Увс аймгийн есөн суманд бүсчилсэн хэлбэрээр зохион байгуулж дууслаа гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ