Улсын онцгой комиссын Нарийн бичгийн дарга, хурандаа М.Энх-Амараар ахлуулсан УОК-ын “Шуурхай бүлэг 1” 2016 оны 11 дүгээр сарын 23-24-ний өдрүүдэд Увс аймгийн Бөхмөрөн, Сагил, Түргэн, Наранбулаг, Цагаанхайрхан сум болон Улаангом хотод ажиллав.

Увс аймгийн 19 сумаас 11 дүгээр сарын 23-ны өдрийн байдлаар Баруунтуруун, Малчин, Хяргас 3 сумдын ихэнх нутаг “цагаан зуд”-тай, Давст, Түргэн, Тэс, Цагаанхайрхан, Өндөрхангай, Ховд, Зүүнхангай, Зүүнговь, Наранбулаг, Сагил, Тариалан, Улаангом 12 сум “цагаанаар зудархуу”, бусад суманд өвөлжилт хэвийн байна. Уулархаг нутгаар буюу Сагил, Баруунтуруун, Малчин, Түргэн, Хяргас суманд 20-38 см, гуу жалга, хунгарласан газартаа 40-80 см цасан бүрхүүл тогтож, ойрын өдрүүдэд нийт нутгаар агаарт -15-27 хэм, хөрсөн дээр -17-29 хэм хүйтэн хонож байна.

Энэ жил аймгийн хэмжээнд 92 багийн 10047 өрхөд хонин толгойд шилжүүлснээр нийт 3,9 сая мал өвөлжиж байна. Харин улсын тусгай хамгаалалтай бүс нутагт 546 өрхийн 204.2 мянган толгой мал, хилийн зурвас газарт 1136 өрхийн 356,0 мянган толгой мал өвөлжихөөр зохион байгуулалт хийгджээ.

DSC01067Өвс, тэжээлийн тухайд 2016 онд малчид болон мал бүхий иргэд 47657 тонн өвс, 1310 тонн гар тэжээл, 5787 тонн хужир шүү бэлтгэсэн. Аймгийн өвс, тэжээлийн аюулгүйн нөөцөнд 366,2 тонн өвс, сумдын аюулгүйн нөөцөнд 486,0 тонн өвс, 134,8 тонн тэжээл бэлтгэсэн нь өвсний бэлтгэлт 59.9 хувь, тэжээл 21.5 хувийн биелэлттэй байна.

Энэ өвөл аймгийн хэмжээнд нийт 44 трактор, 23 чиргүүл, 11 хүнд даацын автомашин, 5 ковш, 1 бульдозер, 7 далпууг зам, давааг байнгын нээлттэй байлгах ажлын хүрээнд бэлэн байдалд ажиллуулж байна.

Аймгийн хэмжээнд “Увс-Дулааны станц” 25 хоногийн, “Увс-Дулааны станц-2” 70 хоногийн тус тус нүүрсний нөөцтэй.

Өвөлжилт хүндэрч эхэлсэн Баруунтуруун, Малчин, Хяргас сумдын зам, давааг байнгын нээлттэй байлгах ажлыг аймгийн Онцгой комисс анхааралдаа аваад байна.

Мөн цас ихтэй газруудад өвөлжиж буй 5191 өрхөд амьдарч буй 400 жирэмсэн эх, 3145 бага насны хүүхэд, 914 хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, 450 нэн ядуу өрхийн судалгааг шинэчлэн гаргажээ.

DSC01103

Улсын онцгой комиссын Шуурхай бүлэг аймгийн Онцгой комиссын хурлыг 11 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 21.00 цагт Увс аймгийн Улаангом хотод хуралдуулж, холбогдох үүрэг даалгаврыг өгчээ. Тухайлбал, аймгийн хэмжээнд тохиолдсон гамшгийн хор уршгийг арилгах, хойшлуулшгүй сэргээн босгох зардлуудыг эхний ээлжинд аймгийн Засаг даргын нөөц сан, Онцгой комиссын хүрээнд шийдвэрлэх, нөөц хөрөнгө дууссан тохиолдолд холбогдох санхүүгийн баримтуудыг дүрэм, журамд заасны дагуу сайтар бүрдүүлж хэвших, цасанд хаагддаг зам, давааг нээх зориулалттай ковш, бусад техник хэрэгслийн шатахууны нөөцийг бэлтгэх, аймгийн Эрүүл мэндийн газар ажлын хариуцлагаа дээшлүүлж, эм, эм тарианы нөөц бүрдүүлэх, бусад тулгамдсан асуудлуудыг аймгийн Онцгой комиссын хүрээнд түргэн шуурхай шийдвэрлэж ажиллахыг үүрэг болголоо гэж Улсын онцгой комиссын Шуурхай бүлгээс мэдээлэв.

Т.Галсан: Номыг торгоор баринтагладаг, Монгол түмний минь заншил гайхамшиг

Интернэт болон мэдээлэл технологийн бусад хэрэгслийг ашиглаж буй хэрэглэгчдийн тоогоор Өмнөд Солонгос дэлхийд нэгдүгээрт орж байна гэж НҮБ-ын агентлаг мэдэгдлээ. Тус улс энэ үзүүлэлтээр хоёр жил дараалан тэргүүллээ.

Харилцаа холбооны салбарын олон улсын холбоо /The International Telecommunication Union/ дэлхийн 175 улсыг хамруулсан жил тутмын “ICT development index-2016” буюу мэдээлэл, харилцаа холбооны технологийн хөгжлийн итгэлцүүрийг мягмар гарагт гаргажээ. Уг тайланд гар утас, интернэт болон өндөр хурдны, өндөр хүчин чадлын мэдээлэл харилцаа холбооны хэрэгслийг ашиглаж буй байдлаар нь улс орнуудыг жагсаажээ.

Исланд уг индексийн хоёрдугаарт орсон бол Дани, Швейцарь болон Их Британи гурав, дөрөв ба тавдугаар байрт оржээ.

Япон улс 10, АНУ 15, ОХУ 43 дугаарт жагссан бол БНХАУ 81 дүгээрт жагссан байна. Харин Монгол Улс 175 улс орноос 90 дүгээрт жагсчээ.

Тус байгууллагын тайланд дурдсанаар, одоогоор дэлхийн нийт хүн амын тал хувь буюу 3.5 тэрбум орчим хүн интернэт ашиглаж байна. Энэ нь 2010 оныхоос /2 тэрбум орчим хүн/ эрс өссөн үзүүлэлт юм. Аж үйлдвэр өндөр хөгжсөн болон хөгжиж буй улс орнуудад гар утас, интернэт хэрэглэгчдийн тооны ялгаа улам нэмэгдсээр байна. Хөгжиж буй улсуудынхтай харьцуулахад хөгжингүй улсуудад эдгээр технологийг ашиглаж хэрэглэдэг хүмүүсийн тоо бараг хоёр дахин олон байна. Энэ нь боловсрол болон орлогын ялгаатай холботой ажээ

УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Эдийн засгийн хүндрэлийг даван туулах, тогтворжуулах хөтөлбөр батлах тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг хэлэлцэн баталлаа. Төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийсэн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Д.Дамба-Очир танилцуулсан юм.

Өнөөдрийн секси зургууд

Замын нөхцөл байдал нь автомашины ашиглалтад төдийгүй, жолоочийн бие, сэтгэл зүйд асар их нөлөөлдөг. Эвдрэл, тэгш биш байдал, дэржигнүүр, өгсүүр, уруу, хальтиргаа зэрэг янз бүрийн хүндрэлтэй нөхцлүүд нь замын хөдөлгөөнийг үнэлж дүгнэхэд хүндрэл учруулаад зогсохгүй жолоочийн сэтгэл зүйд ихээхэн сөрөг нөлөөтэй. Замын нөхцөл хүндрэлтэй байх нь жолоочийг амархан ядрааж, бухимдуулж улмаар аюулд хүргэж болдогийг Герман улсын эрдэмтэн Дитер Клебельсберг нотолсон байна. Нэг жилд гарч байгаа зам тээврийн ослын 20 орчим хувь нь замын эвдрэлээс, 49.6 хувь нь нойтон болон хальтиргаатай нөхцлөөс үүдэлтэй гэж олон улсын судлаачид үзжээ. Хальтиргаатай нөхцөлд автомашины тоормосны зам 3-4 дахин ихэсч, мөстсөн нөхцөлд автомашины дугуй замтай барьцалдах хүч 5 дахин багасдаг. Тухайлбал 50 км/ цагийн хурдтай явж байсан автомашины тоормосны зам тэгш хуурай асфальт замд 20 метр байсан бол нойтон замд 50 метр, цастайд 60 метр, мөстсөн бол 120 метр болж тус тус өсдөг ажээ. Өөрөөр хэлбэл жолоочийн өлмий тоормосны дөрөөн дээр хүрснээс хойш 120 метр зам туулаад автомашин зогсоно гэсэн үг юм. Зам дугуй хоёрын барьцалт нь тээврийн хэрэгслийн хурд, дугуйн эдлэгдсэн хугацаа, хээний чанар, зорчих хэсгийн гадаргуугийн байдал зэргээс ихээхэн хамааралтай.

Замын хальтиргаатай хэсэгт авцуулах холбоо салгаж огцом тоормослох, жолооны хүрдийг огцом эргүүлэх нь шарвах гол шалтгаан болно. Автомашины шарвах хөдөлгөөн гэнэт болдог. Бүр өчүүхэн төдий огцом хөдөлгөөн нь алдаа болж бусдыг эсрэг урсгал руу шахаж оруулах юмуу замаас гаргадаг гэдгийг санах хэрэгтэй. Автомашины шарвах үйлдлийг жолооны хүрдээр залруулдаг. Шарвах үед сандрах хэрэггүй, жолооны хүрдийг шарваж байгаа тал руу нь эргүүлээрэй. Шарвалтыг засахад тоормос хэрэггүй гэж хэлэхэд болно. Тоормос гишгэсэн үед жолооны хүрдийг яаж ч эргүүлээд нэмэргүй, автомашин чигээ өөрчлөхгүй гулсана. Үүнийг тайлбарлах маш энгийн жишээ бол мөсөн дээр гулгах. Хөлийн тавхайн байрлалаас хамаарч гулсах чиг өөрчлөгддөггүй. Тоормос гишгэсэн үед автомашины гулсах хөдөлгөөн яг үүнтэй адил юм. Харин тоормос гишгэхээ болих үед дугуй эргэх хөдөлгөөнд орох тул жолооны хүрдний байрлалаас хамаарч автомашины чиг өөрчлөгдөнө.

Халтиргаатай замд хөдөлгөөн эхлэх нь бас нэг бэрхшээл юм. Энэ бэрхшээлийг давахын тулд бага зэрэг “Онолдох” шаардлага гарч байна. Автомашиныг хөдөлгөхөд зүтгэх хүчний хэмжээ нь дугуйн дороос тулах хүч, барьцалтын коэффициент хоёрын үржвэрээс их байх, зогсох үед зүтгэх хүч нь барьцалтын хүчнээс бага байх шаардлагатай. Энэ харьцаа алдагдвал автомашин шарвах буюу дороо хий эргэдэг. Хальтиргаатай замд хөдөлгөөн эхлэхэд хамгийн гол нь “Хөдөлгүүр-авцуулах холбоо-дугуй-зам” гэсэн системд хий эргэх нөхцөл бүрдүүлэхгүй байх явдал. Ингэхийн тулд авцуулах холбоог яг залгагдах агшинд /үрэлтийн момент нь эсэргүүцлийн моменттой тэнцэх үе/ түүний дөрөөг аажмаар авах буюу холимогийн дөрөөг үл ялих буцаах шаардлагатай. Мөн араа хүндрэх тусам дугуйн эргэлтийн момент их байх тул туршлагатай жолооч аль болох хөнгөн араагаар хөдлөхийг хичээдэг. Дээрх, онолын болон практик аргуудыг эзэмшвэл хир баргийн хальтиргаатай замд тевөггүйхэн хөдлөх боломжтой.

Аюулгүй байдал нь олон хүчин зүйлээс хамааралтай байдаг учир цоо шинэ дугуйнд ч 100 хувь найдах хэрэггүй. Халтиргаатай замд аюулгүй байдлыг хангахад дугуй хамгийн чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Замд гарахын өмнө дугуйн хээ, чанар, хийн даралтын хэмжээг шалгаж үзэхэд ер илүүдэхгүй. Чанар муутай, хээ нь элэгдсэн дугуйн барьцалдах чадвар сул байдаг тул аюулд хүргэж болно.

Зам дээр тогтсон усан дээгүүр гарах үед зам дугуй хоёрын хооронд усан давхрага бий болох тул барьцалтыг ихээхэн хэмжээгээр бууруулна. Энэ үед зам дугуй хоёр шууд харьцахгүй учир гулгасан мөр үүсдэггүй. Энэ нөхцөлд тээврийн хэрэгслийн жин бараг нөлөөгүй. Харин усны гүний хэмжээ нь дугуйны хээний гүнээс бага бол дээрх хүндрэл багасдаг.

Зөвхөн урд дугуйнд акваплан үүсэх үед автомашин шулуун чигээ төдийлөн алдаад байдаггүй. Харин хойд дугуйнд акваплан үүсэх тохиолдолд шарвах нөхцөл бий болдог. Энэ нь урд дугуйн хээ хойд дугуйныхаас гүн байх тохиолдолд бий болдог үзэгдэл юм. Иймд дугуйн хээний хэлбэр, хэмжээ бүх дугуйнд ижил байхаас гадна хийн даралт тогтоосон хэмжээнд байх ёстой.

Тоормос бүх дугуйндаа жигд барьж байна уу, автомашин шулуун чигээ хадгалж байна уу, тодорхой зайд зогсож байна уу гэдгийг замд гарахын өмнө зайлшгүй шалгах шаардлагатай. Гэхдээ шалгах орчинд аюулгүй байдал хангагдсан байх ёстой гэдгийг сайтар санаарай. Зарим тохиолдолд замын гадаргуу нь хэвийн мэт харагдах боловч чийг, цан цохьсон юмуу бусад шалтгаанаар зорчих хэсэг хальтиргаатай болсон байж болно. Учир нь зам зөвхөн цас, мөсөөр хучигдсанаар хальтиргаатай болчихдоггүй. Зам дээр навч унах, шингэн асгарах зэрэг нь хальтиргаа үүсэх нөхцөл болохоос гадна замын температур ч зам дугуй хоёрын барьцалтанд нөлөөлдөг гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Зам хальтиргаатай байгаа эсэхийг шалгахын тулд заавал автомашинаас буух шаардлагагүй, холимогийн хаалтны дөрөөн дээр огцом гишгээд үз, эсвэл жолооны хүрдийг огцом эргүүлэнгээ тоормос гишгээрэй. Эдгээр үйлдлийг хийхэд автомашин “дуулгавартай” байвал замын нөхцөл хэвийн байна. Харин автомашины дугуй хий эргэх буюу шарваж байвал зам хальтиргаатай байгааг анхааруулж байгаа нь тэр. Энэ “туршилтыг” хийхэд орчны аюулгүй байдал туйлын чухал гэдгийг хэлүүлэх юун. Сүүлийн үед жолооч нар хадаастай дугуйг хэрэглэх болсон нь сайшаалтай. Гэвч аюулгүй байдал үүгээр бүрэн хангагдчихдаггүй нь харамсалтай. Хадаастай дугуйг 1960 онд анх туршиж үзэхэд асфальт, бетон замын гадаргууг ихээхэн гэмтээж, ийм дугуйтай машины араас өөр тээврийн хэрэгсэл мөргөх тохиолдол багагүй гарч байжээ. Мөн ийм дугуйтай автомашины тоормосны зам мөсөн дээр 20-25 хувь, цасан дээр 5-10 хувиар буурдаг болохыг эрдэмтэд тогтоогоод хадаастай дугуйг зам мөстсөн буюу цастай үед хэрэглэх нь зохимжтой гэж үзжээ.

Зам тээврийн осол, түүнээс үүдэн гарах хохирлын хэмжээг нэмэгдүүлж байгаа хүчин зүйлүүдийн эхэнд “Хурд”-ыг онцолж болно. Хальтиргаатай замд өндөр хурд их аюул дагуулна. Учир нь тэгш хуурай асфальтзамын барьцалтын коэффициент 0.6-0.8 байдаг бол цастайд 0.2, мөстэйд 0.1 байна. Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрэмд “Жолооч хөдөлгөөнд аюул, саад бий болохыг мэдсэн үед тээврийн хэрэгслийн хурдыг хасаж, зайлшгүй тохиолдолд зогсоох арга хэмжээ авна.” гэж заасан. Гэтэл хальтиргаатай замд өндөр хурдтай явснаар тээврийн хэрэгслийг зогсооход цаг хугацааны болон орон зайн боломжгүй болж, замын хөдөлгөөний дүрэмд заасан үүргээ биелүүлж чадахгүйд хүрдэг. Хурд хэт бага байх нь орчин үеийн замын хөдөлгөөний шаардлагад төдийлөн нийцээд байдаггүй ч Монгол Улсын нөхцөлд, тэр тусам хальтиргаатай замд нэг их муу зүйл биш биз ээ. Ромын зохиолч, улстөрч Плинийн “Гүйж яваа хүн л унадаг. Мөлхөж байгаа хүн унадаггүй” гэсэн үг бий.

Улсын Их Хурлын Эдийн засгийн байнгын хороо өнөөдөр /2016.11.24/ үдээс хойш хуралдаж, Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн “Эдийн засгийн хүндрэлийг даван туулах, тогтворжуулах хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийлээ. Чуулганы үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаанаар уг тогтоолын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийж, Байнгын хорооны ажлын хэсгээс гаргасан зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллуудаар санал хурааж шийдвэрлэн төслийг эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр шилжүүлсэн юм.

Чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийх явцад гишүүдээс гаргасан саналууд, хуралдаан даргалагчаас төслийн зарим заалтыг гүйцээн боловсруулахаар өгсөн чиглэлийн дагуу Байнгын хорооны ажлын хэсэг холбогдох засвар өөрчлөлтийг тусган эцсийн хувилбарыг боловсруулсан, мөн зарчмын зөрүүтэй хоёр саналын томьёоллоор санал хураалгаж шийдвэрлүүлэх саналтай байгааг ажлын хэсгийн ахлагч, УИХ-ын гишүүн Д.Дамба-Очир гишүүдэд танилцуулсан юм.

Ингээд ажлын хэсгээс тогтоолын хавсралтад “иргэдийг гадаадын улс оронд тодорхой хугацаатайгаар ажиллуулах арга хэмжээг төрөөс авч хэрэгжүүлэх” гэсэн агуулгатай 2.1.12 дахь заалт, мөн “тодорхой эрхэлсэн ажилгүй иргэдийг богино хугацааны цагийн ажилд зуучлах, цалин хөлсийг тухай бүрт нь олгох боломж бүрдүүлэх” гэсэн агуулгатай 2.3.11 дэх заалтыг тус тус нэмэх санал гаргасныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн дийлэнх олонхи нь дэмжив.

Харин УИХ-ын гишүүн Х.Болорчулуун тогтоолын хавсралтын 2.2.1 дэх заалтын “Гачууртын орд” гэснийг хасах санал гаргасан боловч хуралдаанд оролцсон гишүүдийн дийлэнх олонхи нь уг саналаар санал хураалгахыг дэмжсэнгүй. Гачууртын орд нь арван жилд арван хувийн ашигтай ажиллах тооцоо судалгаа гарсан учраас хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх хугацаанд улс орны эдийн засагт орлого оруулж чадахгүй, түүнчлэн ордын лицензийн талаар шүүхэд маргаан үүссэн байгаа тул хөтөлбөрөөс хасах нь зүйтэй хэмээн тэрбээр зарчмын зөрүүтэй саналын үндэслэлээ тайлбарлаж байв.

Байнгын хорооны ажлын хэсэг тогтоолын хэрэгжилтэд холбогдох байнгын хороо хяналт тавих, хэрэгжилтийг хагас жил тутамд сонсож танилцах, мөн тогтоолын нэрийг байнгын хорооноос дэмжсэн саналаар үлдээх нь зөв гэж үзсэн байна гэж Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтэс мэдээлэв.

”МӨНХ ӨЛЗИЙ” энтертайнментийн бүтээл ”Надын аав мангар” УСК үзэгчдэд хүрэхэд бэлэн боллоо. Киноны зохиолч, найруулагчаар Ө.Мөнх-Эрдэнэ ажиллажээ.

Киноны гол дүрд Д.Түвшинтөр /Төтө/, МҮОНТ-н хөтлөгч Д.Одзаяа нар тоглосон бөгөөд жүжигчин Төтөгийн анхны гол дүрд тоглосон кино болж байгаагаараа онцлог юм.
Үзэгчид “Надын” гэдэг үгэн дээр хэл маргаан үүсгээд байгаа ч уран бүтээлчид нь “Бид Монгол хэлээ доромжлох буруу суртал хийх гэсэн зүйл байхгүй. Кино зохиолын хувьд хүүхдийн хэллэгээр бичсэн юмаа” хэмээн тайлбарлалаа.

“Надын аав мангар” УСК нь инээдэм, драмын төрлийн кино бөгөөд өнчирч үлдсэн хүүдээ эхийн хайрыг орлож байгаа аав хүү хоёрын хөгжилтэй бөгөөд хөнгөн гуниг харуулсан кино юм. “Надын ах мангар” кино маргаашнаас бүх кино театруудаар гарч эхлэх юм байна.

УИХ-ын чуулганы үдээс хойших хуралдаанаар Засгийн газраас өргөн барьсан Олон улсын гэрээний тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийлээ. Энэ төсөлтэй хамтатган УИХ-ын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах төслийг өргөн барив.

УИХ-ын чуулганы үдээс хойш хуралдаан эхэлж “Дэлхийн худалдааны байгууллага байгуулах тухай Марракешийн хэлэлцээрт нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай протоколд нэгдэн орох тухай” хуулийн төслүүдийг хэлэлцлээ.

Улс тунхагласны 92 жилийн ойг тохиолдуулан цагдаагийн байгууллагаас ажил хөдөлмөртөө амжилт гаргасан зарим алба хаагчдад шагнал гардуулж, цол олгов. Энэ үеэр Цагдаагийн ерөнхий газрын Хэвлэл мэдээллийн төвийн ахлах мэргэжилтэн, цагдаагийн ахмад Ё.Лхагвасүрэнд хошууч цол хүртээлээ.

Австрали Улсын Соёл солилцооны хөтөлбөрт хамруулах, тухайлбал Австралийн 2300 орчим фермүүдэд хорь гаруй мэргэжлээр нэг жилийн хугацаатай цалинтай дадлага хийлгэх тухай зар гаргаж буй ICMA Agency нь Австралийн Хил хамгаалал, цагаачлалын албанаас зөвшөөрөл аваагүй, хууль бус үйл ажиллагаа гэж үзэж байгааг мэдэгдэж, иргэдийг сэрэмжлүүлж байна.

Шилдэг залуу эрдэм шинжилгээний ажилтан, судлаачдад жил бүр Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагнал олгодог уламжлалтай. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит 2016 оны шагнал гардуулах ёслол өнөөдөр болов.

Шилдэг залуу эрдэм шинжилгээний ажилтан, судлаачдад шагнал хүртээх тухай Ерөнхийлөгчийн зарлигт “ Хүрээлэн буй байгаль орчинд удаан хугацаанд хуримтлагдан, улмаар хүн, амьтны бие организмд нөлөөлж янз бүрийн өвчин эмгэгийн шалтгаан болдог элементүүдийн байрлал, агууламжийг тодорхойлох, тэдгээрийн тархалтыг бууруулах технологийн арга шийдлийг олоход үнэтэй хувь нэмэр оруулсан “Монгол орны хээрийн бүс нутаг, хотын цэцэрлэгт хүрээлэнгийн хөрсөн дэх хлорт органик пестицид, полихлорт бифенил болон хүнд металлын тархалтын онцлог шинж” сэдэвт суурь судалгаа гүйцэтгэсэн ШУА-ийн Хими, химийн технологийн хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор Отгонбаярын Хүрэлдаваа,




Хүний хэвлийн гол судасны цүлхэн өвчин үүсэх молекулын механизмыг тодорхойлсон судалгаа хийж остеопротегерин хэмээх уураг нь хэвлийн гол судасны цүлхэн өвчин үүсэхээс сэргийлдэг болох талаар анагаах ухааны салбарт шинэ нээлт хийсэн Япон улсын Хирошима их сургуулийн Биоанагаах ба Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны сургуулийн туслах профессор, доктор Батмөнхийн Бумдэлгэр,




Хэлний дотоод зүй тогтлын үүднээс буруу үүссэн үг, нэр томьёог илрүүлж, түүнийг хэрхэн засаж залруулах талаар оновчтой санал дэвшүүлэн, монгол хэлний үг бүтэх нийтлэг загварыг боловсруулсан “Орчин цагийн монгол хэлний үг бүтээх дагаврын байрлалын судалгаа” сэдэвт шилдэг бүтээл туурвисан ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор Жавзандуламын Ганбаатар нарт шилдэг залуу эрдэм шинжилгээний ажилтан, судлаачдад олгох Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит 2016 оны шагналыг хүртээсүгэй” гэжээ.




Шагнал гардуулсны дараа Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Ц.Баярсайхан хэлсэн үгэндээ “Шилдэг залуу эрдэмтэн, эрдэм шинжилгээний ажилтан, судлаачдад олгох Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит 2016 оны шагналыг залуу эрдэмтдийн онцгой ажлыг үнэлэн сая гардууллаа.

“Монгол орны хээрийн бүс нутаг, хотын цэцэрлэгт хүрээлэнгийн хөрсний хлорт органик пестицид, полихлорт бифенил болон хүнд металлын тархалтын онцлог шинж” сэдэвт суурь судалгаа хийсэн ШУА-ийн Хими, химийн технологийн хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор Отгонбаярын Хүрэлдаваа, Анагаах ухааны салбарт шинэ нээлт хийсэн Япон улсын Хирошима их сургуулийн Биоанагаах ба Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны сургуулийн туслах профессор, доктор Батмөнхийн Бумдэлгэр, Монгол хэлний үг бүтээх нийтлэг загварыг боловсруулсан ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, доктор Жавзандуламын Ганбаатар нарт Монгол Улсын Ерөнхийлөгч нэрэмжит шагналаа хүртээлээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагнал бол үлгэрлэм жишгийг тодорхойлох шагнал юм. Эдгээр залуу эрдэмтдийн гаргасан амжилт одоо Монгол Улсын шинжлэх ухаан, боловсролын салбарт жишиг болж тогтох ёстой.

Шагналаар дамжуулан бүх залуу эрдэмтэн, судлаачдыг ийм амжилтад уриалан дуудаж байгаа хэрэг юм.

Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил бол хүн бүхний хийж чаддаг амар ажил биш. Улс орны хөгжил, дэвшлийн суурь нь эрдэм шинжилгээ, судалгаа байдаг.

Та бүхний Монгол Улсынхаа шинжлэх ухаан, боловсролын үйлсэд оруулж буй үнэтэй хувь нэмэрт талархахын чацуу цаашдын ажил хөдөлмөрийн дэвшил хөгжилд итгэж амжилтын дээдийг хүсэн ерөөе.

Баярыг тань хуваалцаж буй гэр бүл, хамт олон, найз нөхөд, хамтран ажиллагсдад сайн сайхан, эрүүл энхийн өлзийтэй ерөөлийг өргөн дэвшүүлье.

Мөн өнөөдөр Шинжлэх ухааны ажилтны өдөр болж байна. Тийм учраас Монголынхоо нийт судлаачид, эрдэмтдэд энэ өдрийн мэндийг дэвшүүлж сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөж байна. Баярлалаа” гэлээ.

Шагнал гардуулах ёслолд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зөвлөх Р.Болд, ШУА-ийн ерөнхийлөгч Д.Рэгдэл нар оролцлоо.

Ус цаг уур, орчны судалгаа мэдээллийн хүрээлэнгээс ган зуншлага, цас зудтай холбоотой газрын ажиглалтын болон хиймэл дагуулын олон төрлийн мэдээг гаргадаг. Эдгээрийг нэгтгэн боловсруулж, зудын эрсдэлийн зурган мэдээг гаргаад байна.

Зудын эрсдэлийн зургийг боловсруулахдаа өнгөрсөн зуны ган, зуншлага, бэлчээрийн даац, бэлчээрийн ургац, малын тоо, агаарын температур, хур тунадасны хазайц, энэ жилийн цасны бүрхэц, зузаан, нягт болон агаарын температур, хур тунадасны урьдчилсан мэдээ зэрэг олон төрлийн мэдээллийг ашигласан.

11 дүгээр сарын 20-ны байдлаар шинэчлэн гаргасан зудын эрсдэлийн зургаас үзвэл нийт нутгийн 50 гаруй хувьд нь цаашид өвөлжилт хүндрэх эрсдэл ихтэй гарлаа.

Баян-Өлгий, Увс, Төв, Дархан-Уул, Хэнтий, Сүхбаатар, Дорнодын ихэнх, Ховдын өмнөд, Завхан, Архангайн хойд, Хөвсгөл, Булганы өмнөд, Дундговь, Дорноговийн зарим нутгаар хамгийн их эрсдэлтэй байна.

Мөн Хөвсгөл, Сэлэнгийн ихэнх, Завханы зүүн, Булганы хойд, Төв аймгийн зүүн хойд, Хэнтийн баруун хойд нутгаар эрсдэл ихтэй гарсан. Ийнхүү зудын эрсдэл ихтэй байгаа газар нутгийн хэмжээ сүүлийн 10 хоногийн дотор 20 хувиар нэмэгдсэн байна.

11 дүгээр сарын 20-ны байдлаар нутгийн 70 гаруй хувьд цасан бүрхүүлтэй байгаагаас Завхан, Архангай, Өвөрхангай, Хэнтий, Сүхбаатар, Дундговь, Дорноговийн ихэнх, Баян-Өлгий, Ховд, Говь-Алтай, Баянхонгор, Хөвсгөл, Булган, Төв, Хэнтий, Дорнод, Өмнөговийн зарим сумдын нутгаар 0-10 см, нягт нь 0.01-0.25 г/см3, Увсын Зүүнхангай, Завхан, Ховдын Алтай, Завханы Сонгино, Түдэвтэй, Тосонцэнгэл, Их-Уул, Улиастай, Хөвсгөлийн Цэцэрлэг, Цагаан-Уул, Цагааннуур, Баянзүрх, Арбулаг, Бүрэнтогтох, Жаргалант, Галт, Түнэл, Рашаант, Чандмань-Өндөр, Цагаан-Үүр, Эрдэнэбулган, Архангайн Хайрхан, Өлзийт, Цэцэрлэг, Булганы Тэшиг, Булган, Сэлэнгэ, Бугат, Орхон, Сайхан, Дашинчилэн, Могод, Гурванбулаг, Рашаант, Орхоны Эрдэнэт, Жаргалант, Сэлэнгийн Орхонтуул, Орхон, Баянгол, Мандал, Баруунбүрэн, Дархан-Уулын Шарынгол, Дархан,Төвийн Өндөрширээт, Алтанбулаг, Зуунмод, Жаргалант, Борнуур, Батсүмбэр, Улаанбаатар, Хэнтийн Өмнөдэлгэр, Батширээт, Биндэр, Баян-Адарга, Баян-Овоо, Цэнхэрмандал, Жаргалтхаан, Өндөрхаан, Дорнодын Чойбалсан, Баяндун, Дашбалбар, Цагаан-Овоо, Хөлөнбуйр, Баянтүмэн, Булган, Халхгол сумдад 11-20 см, тал газраа 30-40 см, хунгарлаж шуурсан газарт 50-60 см, нягт нь 0.10-0.24 г/см3, Баян-Өлгийн Сагсай, Булган, Увсын Сагил, Түргэн, Баруунтуруун, Наранбулаг, Малчин, Хяргас, Өндөрхангай, Ховдын Булган, Үенч, Завханы Баянтэс, Баянхайрхан, Асгат, Тэс, Хөвсгөлийн Ренчинлхүмбэ, Улаан-Уул, Тариалан, Архангайн Жаргалант, Булганы Баян-Агт, Сайхан, Хангал, Сэлэнгийн Түшиг, Орхонтуул, Зүүнбүрэн, Ерөө, Хүдэр, Цагааннуур, Хушаат, Хэнтийн Батноров, Норовлин, Дадал, Дорнодын Баян-Уул, Сэргэлэнд 21-42 см зузаан цастай буюу нягт нь 0.06-0.35 г/см3 байна.

Хүйтний улирлын цаг агаарын урьдчилсан төлвөөр эрсдэл ихтэй байгаа газар нутгуудад буюу нутгийн баруун хойд, хойд, төв болон зүүн зүгийн ихэнх нутгаар цас олон жилийн дунджаас ахиу орохоор, агаарын температур дунджаас хүйтэн байхаар байгаа нь нөхцөл байдлыг улам хүндрүүлж, өвөлжилтөнд таагүй нөлөөлөхөөр байгаа тул өвс тэжээлийн хүрэлцээ, хангалтыг сайтар тооцоолох, өвс тэжээл нийлүүлэх, зөөвөрлөх, хуваарилах, хүртээх, отор нүүдэл хийх, иргэдийн аюулгүй байдлыг хангах зэрэг арга хэмжээг нэн даруй авч хэрэгжүүлэх шаардлагатай байна гэж Цаг уур, орчны шинжилгээний газраас мэдээллээ.

Засгийн газрын гишүүн, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд Ж.Батсуурь өнөөдөр /2016.11.24/ “Боловсролын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай” хуулийн төслийг Монгол Улсын Их Хурлын дарга Миеэгомбын Энхболдод өргөн барилаа.



Монгол Улсын Их Хурал 2016 оны 04 дүгээр сарын 14-ний өдөр Боловсролын тухай, Дээд боловсролын тухай хуулиудад нэмэлт, өөрчлөлт оруулж баталсан билээ. Үүнтэй холбоотойгоор хуулийн зарим зүйл, заалтыг хэрэгжүүлэх боломжгүй нөхцөл байдал бий болоод байна.



Түүнчлэн Дээд боловсролын тухай хуулийн зохицуулалтаар төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын Удирдах зөвлөлийг байгуулахад үүсгэн байгуулагч буюу төрийн төлөөллийг Боловсролын тухай хуульд заасан 51-60 хувь байснаас 21-30 хувиар бага тогтоосон нь төр төлөөллөөрөө дамжуулж өмчөө ашиглах, хамгаалах, үр дүнтэй зохион байгуулах, хуульд заасан эрх, үүргээ бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж чадахгүй нөхцөл байдлыг бий болгосон байна.



Иймд дээр дурдсан асуудлыг шийдвэрлэх, хууль хоорондын зөрчлийг арилгах, дээд боловсролын байгууллагын захирлыг томилох, чөлөөлөх эрх бүхий албан тушаалтныг тодорхой болгох зорилгоор Боловсролын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулсан байна.



Хуулийн төсөлтэй холбогдуулан Дээд боловсролын тухай хуулийн зарим зүйлийг хүчингүй болгох тухай хуулийн төслийг боловсруулжээ гэж Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв

Улс тунхагласан өдрийг тохиолдуулан маргааш ”Анхдугаар Үндсэн хууль: Түүх ба орчин үе” сэдэвт Эрдэм шинжилгээний бага хурал маргааш болно. Хурал Төрийн ордын Жанжин Д.Сүхбаатарын танхимд 10:00 цагт эхлэх юм.

Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын 2016 оны “Байгаль, нийгмийн ухааны шагнал”-ыг “Монгол орны эмийн ургамлын хоёрдогч метаболитын бүтэц, нийлэгжих өвөрмөц зүй тогтол ба хорт хавдрыг эмчлэх шинэ агент” бүтээлээрээ хүртсэн ШУА-ийн Хими, химийн технологийн хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний тэргүүлэх ажилтан, академич, доктор, профессор Д.Батсүрэн 100 сая төгрөгийн батламжаа гардан авлаа.

Мөнгөн шагналын батламжийг Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын сайд Ж.Батсуурь нар гардуулав.

“Шинэ Засгийн газрын үйл ажиллагааны эхний жилийн босгон дээр эрхэм хүндтэй шагналын эзнээр тодорсон танд Монгол Улсын Засгийн газрын нэрийн өмнөөс болон хувиасаа баяр хүргэж, чин сэтгэлийн мэндчилгээ дэвшүүлье. Мөн Тусгаар тогтнолоо баярын өмнөх өдөр энэхүү хүндтэй шагналыг гардуулж байгаадаа маш их баяртай байна. Монгол оронд ургадаг энэ ховор эмийн ургамлаас гаргаж авсан шинэ бодисыг хавдрын эмчилгээний практикт ашиглаж монгол хүний эрүүл мэндийг хамгаалах үйлсэд жинтэй хувь нэмэр оруулна гэдэгт итгэж байна. Цаашид шинэ эмийг хурдан хугацаанд үйлдвэрлэж, дотоодын болон гадаадын зах зээлд нийлүүлэх талаар төрийн захиргааны холбогдох байгууллагууд анхаарч ажиллах нь зүйтэй” хэмээн Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат хэллээ.

Академич Д.Батсүрэн нь 40 гаруй жил эрдэм шинжилгээ, судалгаа-туршилтын ажил эрхэлж, Монгол орны 50 шахам зүйл эмийн ургамлын химийн судалгаа явуулж, 300 гаруй цэвэр бодисыг таньж тодорхойлсны дотор шинжлэх ухаанд урьд өмнө нээгдээгүй байсан 37 байгалийн нэгдлийг олж тогтоожээ. Мөн дагуурын хүж өвс нэртэй ургамлаас 22 бодисыг цэвэр ялгаж, 7 бодисыг шинээр нээснээр байгалийн нэгдлийн химийн шинжлэх ухааны хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан байна.

Монгол Улсын Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуулийн 22.1.1-д зааснаар суурь, хавсарга судалгаа эрхэлж байгаль, нийгмийн шинэ үзэгдэл, хуулийг тодорхойлж, шинжлэх ухааны нээлт хийсэн иргэн, судлаачдын хамтлагт “Байгаль, нийгмийн ухааны шагнал” олгодог. Энэ тогтоолын дагуу шагналд шаардагдах 100.0 (нэг зуун) сая төгрөгийг Шинжлэх ухаан, технологийн сангаас гаргах юм гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Нэр бүхий иргэн Үндсэн хуулийн Цэцэд хандаж Шүүгчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.3 дахь хэсэгт Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгчийг зургаан жилийн хугацаагаар зөвхөн нэг удаа томилохоор хуульчилсан нь уг асуудлыг зохицуулсан Үндсэн хуулийн Тавин нэгдүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн агуулгад харшилж байна гэсэн мэдээлэл ирүүлсэн билээ.

Үндсэн хуулийн цэц уг асуудлаар маргаан үүсгэсэн бөгөөд түүнийг хянан хэлэлцэх дунд суудлын хуралдаанаа 2016 оны арванхоёрдугаар сарын 2-ны өдөр товлов гэж Үндсэн хуулийн цэцийн хэвлэл, мэдээллийн төлөөлөгч мэдээлэв.

Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуягийн эхнэр Х.Сэлэнгийн хилээр гарах эрхийг хориглоод байгаа билээ. Тодруулбал, түүнийг энэ сарын 5-ны өдөр Герман улс руу зорчихоор Москва-Берлиний чиглэлийн онгоцоор нисэх гэж байхад нь хуулийнхан саатуулсан юм. Хилийн хоригийг прокурорын байгууллагаас тогтоосон бөгөөд ямар үндэслэлээр тогтоосон бэ гэдгийг өөрсдөө албан ёсоор мэдэгдээгүй байгаа юм.

Гэтэл зарим хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр Н.Алтанхуягийн гэргий Х.Сэлэнгийн дансаар их хэмжээний мөнгө шилжиж орсон учраас хилийн хориг тогтоосон гэх мэдээ олон нийтэд хүрсэн. Тэгвэл эл мэдээллийн талаар Монголын хуульчдын холбооны гишүүн, Өмгөөлөгч С.Баянмөнх мэдэгдэл хүргүүлсэн байна. Тус мэдэгдэлд иргэн Х.Сэлэнгийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалж, өмгөөлөгчөөр нь ажиллаж байгаагаа дурьдаад “Иргэн Х.Сэлэнгэ болон түүний нөхөр Н.Алтанхуягийн нэр төр, ажил хэргийн нэр хүндийг илтэд гутаан доромжилсон худал мэдээлэл” гэдгийг албан ёсоор мэдэгджээ.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат өнөөдөр Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Батболдоос хотын цас, мөсний цэвэрлэгээний чиглэлээр зохион байгуулж байгаа ажлынх нь талаар мэдээлэл сонсч үүрэг, чиглэл өглөө.



Сүүлийн өдрүүдэд цас дараалан орж, 13 см, зарим газраа 26 см зузаан цасан бүрхүүл тогтсон. Замын хальтиргаа, гулгааг арилгахад 695 тонн давс, 438 тонн бодис зарцуулж, 189 тонн давс, 597 тонн давсны үлдэгдэлтэй болжээ. Зам талбайн 609 үйлчлэгч, 39 машин өдөр бүр тогтмол ажиллаж байгаа бөгөөд цэргийн албан хаагчид оролцож байгаа юм. Мөн оюутнууд туслахаа хотын даргад илэрхийлсэн бол ахлах ангийн сурагчдыг зөвхөн сургууль орчмынхоо зам, талбайг цэвэрлэх ажилд оролцуулж болох талаар зохицуулалт хийжээ.



Хотын хөрөнгө санхүү, цэвэрлэгээний техник хэрэгсэл, давс, бодисын нөөц, хүн хүчтэй нь харьцуулбал давагдашгүй гэж хэлж болох байгаль, цаг уурын хүндрэл тохиолдсон. Ийм хэмжээний хүндрэлийг дан ганц хүний хүчээр биш, техник технологийн хүчээр давах хэдий ч зориулалтын техник хэрэгсэл байхгүй байгааг хотын дарга танилцууллаа.



Цасны зузаан 3 см-ээс нимгэн үед давс, бодис цацвал үр дүнгээ өгдөг учир зам, талбайн үйлчлэгч нар шөнө орсон цасыг 3 см-ээс нимгэн болтол эхлээд гараар цэвэрлэж байна. Техник хэрэгслийн цас түрдэг хэсэг резинэн байдаг, хэрвээ төмөр байвал зам, талбайгаа эвддэг. Стандартын ийм техник хэрэгсэл дутагдаж байгаа ч хотынхон болон Тохижилт, үйлчилгээний компанийнхан бүх хүчээ дайчлан ажиллаж, зарим асуудлаа ч шийдэж эхэлж байгааг хотын дарга хэллээ. Тухайлбал, хотын захиргаа ойрын өдрүүдэд цас хайлуулах бодисоо оруулж ирэн, явган хүний зам, талбайн цас цэвэрлэдэг бага оврын машин авах болсон байна.



Нөхцөл байдал хүнд, техник хэрэгсэл дутаж байгаа тал бий ч хүн хүчээ зөв зохион байгуулж, үр дүнтэй ажиллах хэрэгтэйг Ерөнхий сайд анхаарууллаа.



Түүнчлэн:



1. Давс, бодис нөөцлөхөд зориулж Засгийн газрын нөөцөөс хөрөнгө гаргаж өгье. Асуудлаа танилцуул.

2. Цас цэвэрлэгээний зориулалтын техник хэрэгслийг зээл, концессын зарчмаар яаралтай авч, аль болох богино хугацаанд оруулж ирье. Энэ талаар Онцгой байдлын ерөнхий газар үүрэг өгсөн байгаа, саналаа хэлж, хамтарч ажиллаарай.

3. Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдыг нийтийг хамарсан цас, мөсний цэвэрлэгээнд дайлчилж болохгүй, энэ талаар зохион байгуулж байгаа ажлаа одооноос зогсоо.

4. Харин оюутнууд, ажилгүй иргэдэд тодорхой хэмжээний талбайг хуваарилж, түүнд нь тохирсон ажлын хөлсийг нь өгч цагийн ажил эрхлэх боломж олгох замаар дайчилж ажиллуул.

5. Нийслэлийн Засаг даргын захирамжийн дагуу аж ахуйн нэгжүүд, орон сууцны СӨХ-үүд ойр орчмын 50 метр хүртэлх зам талбайгаа цэвэрлэх, мэргэжлийн байгуулалагатай ярилцаж цас, хальтиргаа ихтэй замд зуны дугуйтай зорчих автомашины хөдөлгөөнд зохицуулалт хийж болох эсэхийг судлах, цас цэвэрлэх ажлыг хөнгөвчилсөн монгол инженерүүд, оюутнуудын зохион бүтээсэн техник хэрэгслийг турших, үр бүтээлтэйг нь үнэлэх, худалдаж авах зэргээр тодорхой ажил хийхийг нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Батболдод үүрэг болголоо.



Уулзалтын төгсгөлд Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат, өвөл дөнгөж эхэлж байна, 12, 1 дүгээр сард ч цас ихээр орно, иймд цас, мөсний цэвэрлэгээний ажилд бэлтгэлтэй байх, шаардагдах хүн хүч, техник хэрэгсэл, санхүүжилтийг шийдэх зорилгоор Засгийн газар ирэх долоо хоногт ээлжит бусаар хуралдана гэлээ гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.