УИХ-ын гишүүн Д.Оюунхорол нарын өргөн барьсан бага хүүтэй барьцаагүй 20 хүртэлх сая төгрөгийн хэмжээтэй “Итгэлийн зээл”, Бурхан багшийн Их дүйчин өдрийг амралтын өдөр болгон тэмдэглэх хуулийн төсөлд иргэдийн зүгээс ихээхэн шүүмжлэлтэй хандаж буй юм. Тухайлбал, “Итгэлийн зээл” бий болгосноор хулгайн томоохон сүлжээ дахин бий болох магадлал өндөр, зээлийн эргэн төлөлт маргаан үүсгэх тухай Д.Хаянхярваа тэргүүтэй гишүүн шүүмжилж эхлээд буй. Мөн Бурхан багшийн их дүйчин өдрийг амралтын өдөрт шилжүүлэхийг шүүмжлэх хүн олон байгаа юм. Тиймээс хуулийн төслийн автор УИХ-ын гишүүн Д.Оюунхоролоос дараахь асуултад хариулт авлаа.
-Бурхан багшийн Их дүйчин өдрийг амралтын өдөр болгож байгаа нь бусад урсгалын сүсэгтэн олныг ялгаварлаж байна гэсэн шүүмжлэлтэй гарч байна?
-Бурхан багшийн Их дүйчин өдрөөр өөр шашин шүтдэг хүмүүс тэр зан үйлээ хийх ёстой. Шашин бүрт нэгдсэн нэг зарчим, онол байдаг. Өөрийн итгэл үнэмшлээр бий болгож, тахиж байгаа шүтээнийхээ өмнө зан үйлээ хийнэ. Заавал үгүй гэж нэгийг нь үгүйсгэх шаардлагагүй. Хүмүүсийн оюун санаа задгайрч, эв нэгдэлгүй, бие биеэ үгүйсгэж байгаа цаг үед энэ өдрийг бий болгоосой гэж боддог.
-Заавал хуульчлах шаардлага байсан уу?
-Ёс зүйн асуудлаасаа илүүтэй Монголын уламжлалт шашныг өргөн, тээж авч яваа хүмүүс ээ. Тиймээс үгүйсгэх шаардлагагүй. Учир нь оюун санааны том өв.
-УИХ-аар хэлэлцэх асуудал олон бий. Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт, 2020 оны төсвөөс эхлүүлээд. Тэгэхээр үүнээс өөр хэлэлцэх асуудал байхгүй юу гэсэн шүүмжлэл өрнөж байгаад ямар тайлбар өгөх вэ?
-Олон хууль хэлэлцэж байгаа. Би өнгөрсөн лхагва гарагт хоёр хуулийн төсөл өргөн барьсан. “Итгэлийн зээл”-ийн тухай хуулийг өргөн барьсан. Энэ нь иргэдээс барьцаа хөрөнгө шаардахгүйгээр зээл олгоно гэсэн үг. Үүнийг Монгол Улсын төр, банкны салбарын үйчилгээнд бий болгох шаардлагатай гэж үзсэн. Ингэснээр бизнес хийж амьдралаа авч яваа олон мянган иргэдэд зээл олдохгүй байна. Манайд зээлийн дундаж хүү 15-24 хувь. Ийм хэмжээний хүүтэйгээр барьцаа хөрөнгөө тавиад зээл авна гэдэг хэцүү. Тиймээс орлого багатай, зорилтот бүлэг рүү чиглэсэн барьцаа хөрөнгө шаарддаггүй олгох 20 хүртэлх сая төгрөгийн зээлийг олгох боломжийг бүрдүүлж өгөөч гэж байгаа юм. Эхний үед өрх толгойлсон эцэг, эх, амьдралаа эхлүүлж байгаа залуучуудад зориулж болно.
Ингэхдээ Засгийн газраас тусгайлсан зааж өгч, хэрэгжүүлэх боломжтой гэж үзэж байна. Сүүлийн үед манай улсад ядуурлыг бууруулах олон төсөл хөтөлбөрүүд хийсэн ч эзэндээ хүрч чадаагүй. Уг асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд зорилтот бүлэг рүү чиглэсэн зээлийн үйлчилгээг бий болгох шаардлагатай.
-Хуулийн төслийг боловсруулахдаа эдийн засгийн тооцоо хийсэн үү?
-Хийсэн. Ажлын хэсэгт Монголбанк, Сангийн яам, банк санхүүгийн байгуулагуудын холбооноос орсон. Өнөөдөр иргэдийн хамгийн их хүлээлттэй зээлийн эх үүсвэр гэж үзэж байгаа. Тиймээс эхний ээлжинд 200, 300 тэрбум төгрөгийн зээлийн эх үүсвэр оруулах боломжийг судлаад шийдэх боломжтой гэж үзэж байна.
-Шалгуурт тэнцэх хүн цөөн байх юм биш үү. Урьчилсан байдлаар хэд орчим хүн байна гэсэн судалгаа гаргасан бэ?
-Судалгаанаас харахад банкны салбараас зээл хүсэгчдийн 90 орчим хувь нь 20 хүртэлх сая төгрөгийн зээл авдаг юм байна. Урьдчилсан зээлгүй байх гэсэн шалгуурыг бид зээлийн хар түүх өөрөөр хэлбэл, зээл авчхаад хугацаандаа төлөөгүй эсвэл зээлийн хар түүхтэй хүмүүст эхний ээлжинд олгохгүй. Хугацаандаа зээлээ төлдөг хариуцлагатай зээлдэгч нарт мөн зээл авч чаддагүй хүмүүс байна. Тэдэнд боломж нээлттэй гэсэн үг. Нөгөөтэйгүүр, зээлийн эх үүсвэрийг Монголбанк болон манай улсад хэрэгжүүлж байгаа хөтөлбөрүүдээс татаад хэрэгжүүлэх боломжтой. Жижиг, дунд үйлдвэрлэх сангаас олгогдож байгаа гурван хувийн хүүтэй зээл томоохон хэмжээний зээл хүсэгчдэд олгох боломж нь байна. Харин үүнээс бага зээл хүсч байгаа иргэдэд зориулсан банкны шинэ үйлчилгээг олгохыг хуульчилж өгье. Ингэхгүй бол арын хаалгаар тэрэндээ ч зээл өгчихлөө, нэг нь илүү авчихлаа гэдэг нөхцөл байдлаас гаргаж, хуулийн хүрээнд шийдье гэж байгаа юм. Ингэснээр өрхийн амьжиргаа дээшлээд зогсохгүй бичил бизнес эрхлэгчдийн орлого, хөдөлмөр эрхлэлтийн хувь хэмжээ нэмэгдэж, санхүүгийн тогтвортой байдлыг хангана гэж үзэж байна. Мөн төр, ард түмний итгэлцэл бий болно. Өөрөөр хэлбэл, төслөө гаргаад зээл авах боломж хүн бүрт нээлттэй болно гэж ойлгох хэрэгтэй.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (23)