Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга агаарын бохирдолтой “Онц байдал” зарлан тэмцэх асуудлаар өнөөдөр УИХ-ын дарга М.Энхболдод санал хүргүүлэх тухай албан бичиг илгээв. Уг албан бичигт:



“Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл 2017 оны 1 дүгээр сарын 10-ны өдөр өргөтгөсөн байдлаар хуралдаж “Нийслэлийн агаар, орчны бохирдлын тухай” 03/03 дугаар зөвлөмжийг гаргасан байх бөгөөд Монгол Улсын Их Хуралд ”Агаар, ус, хөрсний бохирдол гамшигийн түвшинд хүрсэн гэж үзэж онцгой байдлын горимоор ажиллах, гамшгийн бүс тогтоож хориглох зүйлсийг гаргах, нүүлгэн шилжүүлэх, нөхөн сэргээх, дахин төлөвлөх үйл ажиллагааны эрх зүйн орчинг сайжруулах, холбогдох хууль тогтоомжид нэмэлт өөрчлөлт оруулах, төрийн захиргааны байгууллагууд, их дээд сургуулиуд, тэдгээрийг дагасан дэд бүтцийн байгууламжуудыг нүүлгэн шилжүүлэх, хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх талаар төрийн байгууллага, албан тушаалтан, аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэний хүлээх үүрэг, хариуцлагын тогтолцоог бий болгох, иргэд, байгууллагын оролцоо, хамтын ажиллагаа, олон нийтийн хяналтыг хангах” зэрэг асуудлуудын хүрээнд эрх зүйн орчин бүрдүүлэхийг зөвлөжээ.



Харин Засгийн газарт дээр дурдсан асуудлуудын хүрээнд 2017 оны 2 дугаар сарын 20-ны өдрийн дотор хууль, шийдвэр, хөтөлбөрийн төсөл боловсруулж Улсын Их Хуралд өргөн барих, агаар, орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөрийг боловсруулахдаа түүний заалт бүрийг хариуцан хэрэгжүүлэх байгууллага, албан тушаалтан, хугацаа, санхүүжилтийн эх үүсвэрийг нэг бүрчлэн нарийн заасан төлөвлөгөөний хамт боловсруулах зэрэг ажлууд хийхийг зөвлөсөн байна.



Хүн амын тавь орчим хувь нь амьдарч, эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах, орчны бохирдол, байгалийн тэнцэл алдагдагдахаас хамгаалуулах үндсэн эрхээ эдэлж чадахгүй хордож, хохирч байгаа нийслэлийн агаарын бохирдлын асуудлыг Үндэсний аюулгүй байдлын хэмжээнд авч үзсэн нь сайн хэрэг боловч төрийн бодлого хэрхэн хэрэгжиж байгаад онцгой анхаарч шийдвэртэй арга хэмжээ авах зүй ёсны шаардлага тулгарч байна.



Өнгөрсөн долоо хоногийн агаарын чанарын хяналт шинжилгээний дүнгээр агаарын чанар Улаанбаатар хотын хэмжээнд ихэнх өдрүүдэд “Дунд” болон “Их”, бохирдолтой, гэр хороолол орчим “Маш их” бохирдолтой түвшинд хүрч 2016 оны мөн үетэй харьцуулахад агаар дахь РМ10, РМ2.5 тоосонцорын агууламж 16-27 хувь их, 24 цагийн дундаж агууламжийн хамгийн их нь агаарын чанарын стандартаас 7-13 дахин их байна гэсэн дүн мэдээ надад ирж байгаа бөгөөд Багануур, Багахангай гэсэн хоёр дүүргээс бусад дүүрэгт агаарын бохирдол нэмэгдэж нэн аюултай хэмжээнд хүрч байна.



Агаарын бохирдолтой тэмцэх тусам, хөрөнгө мөнгө зарцуулах тусам бохирдол улам нэмэгдээд байдгийн шалтгаан юунд байгааг төрийн өндөр албан тушаалтнуудаас эхлээд бодлого боловсруулдаг, хэрэгжүүлдэг, хянадаг бүхий л төрийн албан тушаалтнууд анхаарч авч үзэх ёстой. Агаарын бохирдлын асуудлыг Үндэсний аюулгүй байдлын хэмжээнд авч үзсэнээс хойших нэг жилийн хугацаанд зөвлөмжид заасан бодлогын чанартай ажлууд огт хэрэгжээгүй байна. Тухайлбал төрийн захиргааны байгууллагууд, төмөр зам, их дээд сургуулиуд, тэдгээрийг дагасан дэд бүтцийн байгууламжуудыг нүүлгэн шилжүүлэх эрх зүйн орчин бүрдсэнгүй, Улсын Их Хурлын чуулган бүрийн хэлэлцэх асуудлын төлөвлөгөөнд агаарын бохирдлын асуудлыг тусган хэлэлцэх нь ч биелсэнгүй.



Ийм байдлаар агаарын бохирдолтой тэмцэж, утаагүй зуух, түлш мэтийн аар саархан асуудлаар ажил хийсэн нэр зүүж, зууралдсаар байх нь үр дүнгүй гэдгийг бид бүхэн бүрэн мэдэрлээ. Иргэд, олон нийтийн зүгээс ч шүүмжлэлтэй хандаж, “Онц байдал” зарлан агаарын бохирдлын асуудалтай шийдвэртэй тэмцэхийг шаардаж байна.



Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Хорин тавдугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 1-т “улсын нийт нутаг дэвсгэрт буюу зарим хэсэгт нь оршин суугаа хүн амын амь нас, эрүүл мэнд, аж амьдрал, нийтийн аюулгүй байдалд шууд аюул учруулсан буюу учруулахуйц байгалийн гамшиг, гэнэтийн бусад аюул тохиолдсон” зэрэг нөхцөлд Улсын Их Хурал “Онц байдал” зарлана гэж заасан.



Тиймээс ард иргэдээ сонсож, тэмцэх тусам хөрөнгө мөнгө зарцуулах тусам нэмэгдээд байдаг агаарын бохирдлын асуудалтай нийтээр нэгдсэн зорилготойгоор тэмцэхийн тулд “Онц байдал” зарлан, төр, иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага бүрийн оролцоог тодорхойлж, үүрэг, хариуцлагыг нь нэмэгдүүлэн шийдвэртэй алхам хийхэд болохгүй зүйлгүй юм. Үүний хүрээнд Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөмжид заасны дагуу “Багануур, Багахангай” гэсэн хоёр дүүргээс бусад дүүргийг гамшгийн бүсээр тогтоож зохих арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх нь зүйтэй гэж үзэж байна.



Иймд агаарын бохирдолтой “Онц байдал” зарлан тэмцэх асуудлыг Улсын Их Хурлын бүрэн эрхийн хүрээнд судалж, шийдвэрлэхийг хүсье.



Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Халтмаагийн Баттулга” гэсэн байна.

Барилгын салбарт тасралтгүй 15 жил үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа Үндэсний бүтээн байгуулагч, Нийгмийн хариуцлагыг хэрэгжүүлэгч ‘’Эко констракшн’’ компанийн хамт олон шинэ жилээ ёслол төгөлдөр тэмдэглэж, улиран одож буй 2017 оныхоо ажлыг дүгнэж, идэвх чармайлттай ажилласан барилгачид, инженер техникийн ажилтнуудаа шагнаж урамшуулав.


Монгол Улсын нийгэм эдийн засаг, бүтээн байгуулалтанд тус компаний оруулж буй хувь нэмрийг өндрөөр үнэлж зарим ажилтнуудад төр засгийн одон медаль гардуулсан юм. Захиргаа, хүний нөөцийн дэд захирал П.Мөнхцэцэг, Барилгын хяналтын инженер Ш.Цэцэг нарыг Алтан гадас одонгоор, инженер А.Лхагвасүрэн, Б.Төгсбаатар нарыг Хөдөлмөрийн хүндэт медалиар шагнаснаас гадна нэр бүхий 7 хүнд Барилга хот байгуулалтын яамны жуух бичиг, Тэргүүний барилгачин хүндэт тэмдгээр тус тус шагнав. Мөн засал чимэглэлчин Б.Соёлмаа, арматурчин Г.Анхбаяр нарт тус бүр нэг өрөө байр, мужаан Ц.Рэгзэнбат, операторчин С.Мөнхбат, кранчин Ж.Энхбаатар, арматурчин Т.Буянбаатар нарт байрны урьдчилгаа болох 40-50 сая төгрөгөөр тус тус шагнаж урамшуулсан байна.




Улиран одож буй 2017 онд гаргасан уйгагүй чармайлт бүхэн амжилт дагуулж, учирсан хүндрэл бэрхшээл бүхэн өнөөдрийн амжилт бүтээлийг нь хөглөж, хуучин ондоо нэг ч ажлын байрыг цомхотголгүйгээр, харин ажлын байрыг нэмж, 600 гаруй ажилтан, ажилчдынхаа хамтаар шинэ оныг угтан золгож, тэднийхээ хичээл зүтгэл, нөр их хөдөлмөрийн үр шимээр улс орныхоо өмнө хүлээсэн эрх үүргээ нэр төртэйгээр биелүүлснийг төр засаг үнэлж, Засгийн газар, МҮХАҮТанхимын хамтран зохион байгуулдаг 2017 оны Шилдэг ТОП-100 аж ахуйн нэгжийн нэгээр шалгарсан амжилтаар шинэ оноо угтаж байна.

Нийт 600 гаруй үндсэн ажилтан, 150 гаруй туслан гүйцэтгэгч байгууллага, компаниудтай тогтмол хамтран ажилладаг бөгөөд жил бүр 100-150 залуусыг сургалтын төвдөө үнэ төлбөргүй сурган, мэргэшүүлж, тогтвортой ажлын байр, тогтмол орлоготой иргэдийг бий болгож улс орныхоо эдийн засагт хувь нэмрээ оруулсаар иржээ. Мөн Франц, Япон архитектор, Герман инженер, мэргэжилтнүүдийг урьж ур чадвараа солилцон, дэлхийд чанар, нэр хүндээрээ тэргүүлэгч Герман, Испани, Америк, Солонгос зэрэг улсын орчин үеийн шилдэг технологи бүхий тоноглол, бүтээгдэхүүнүүдийг барилгын салбарт нэвтрүүлэн, бүтээн байгуултандаа ашиглаж байгаа юм.

Тус компани байгуулагдсан цагаасаа хойш нийгмийн хариуцлагаа эрхэмлэн, жил бүр нийслэлийн дүүргүүдийн сургуулийн өмнөх боловсрол олгох цэцэрлэг, эмнэлэг, сувилал зэрэг эрүүл мэнд болон боловсролын салбарын байгууллагууд руу чиглэсэн засвар, тохижилт хийх, хэрэгцээтэй тоног төхөөрөмжөөр иж бүрэн хангах зэрэг ажлуудыг тогтмол хийсээр ирсэн төдийгүй ирэх онд хийхээр төлөвлсөн олон ажлууд байгааг компанийн удирдлагууд онцолж байв. 2017 оны зун улсын хэмжээнд нийт 14 газарт их хэмжээний ой хээрхийн түймэр асаж, Монгол орны байгаль орчинд үлэмж хэмжээний хохирол учраад байсан хүнд үед “Эко констракшн” ХХК-ийн нийт 1000 гаруй ажилтнууд, хамт олон нэгдэж 25 сая төгрөгийг түймрийн голомтод галыг унтраахаар ажиллаж буй албан хаагчдад хандивласан билээ.

Үндэсний бүтээн байгуулагч Эко констракшн компаний хамт олны зүгээс хамтран ажилладаг харилцагч байгууллага, нийт үйлчлүүлэгчдээ угтан ирж буй шинэ оны мэндийг хүргэж, урам зоригтой хөдөлмөрлөж бүтээх үйлст улам тод саруул зам мөрийг хүсэн ерөөе.

Улирч одох гэж буй 2017 он мэдээж хэрэг, олон сонин содон үйл явдлаар дүүрэн байсан. Ялангуяа улс төрийн амьдралд. Засаг төрөө шилгээж унагаснаас эхлээд ясли цэцэрлэгийн балчрууд шиг УИХ-ын багачуул нь янз бүр болоод л. Төрийн түшээ болж хөлөө олох нь бүү хэл, турсик бандааш, түмпэн жаазны нэр хочтой болцгоохов дээ. Түүх түүхээрээ л үлддэг хойно эргэн сануулахад юун нь буруу гэж.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаанд оролцож, хуралдааны эхэнд Монголчууд тусгаар тогтнолоо сэргээн тунхагласны 106 жилийн ойд зориулан үг хэллээ.

Төрийн тэргүүн хэлсэн үгэндээ “Эрхэм УИХ-ын дарга, гишүүд ээ,

Монгол Улсын нийт иргэд ээ, даян дэлхийд амьдарч ажиллаж буй Монгол ахан дүүс ээ,

Элгэн садан, өлмий нэгт Монгол туургатан ахан дүү нар аа,

Олон газрын Монгол судлаач нар аа,

Өвөл цагийн идэр ес тачигнах энэ өдөр Монголчууд бидний түүхэнд хэзээ ч үл мартах нэгэн түүх бүтээгдсэн өдөр юм. Нэгэн үе дэлхийг эзэгнэн, хүн төрөлхтөнийг хөл хөсөр, гар газар тавиулж энх амгаланг тогтоож явсан бидний өвөг дээдэс цагийн эрхээр бусдын эрхшээлд орж, бараг мартагдах шахам 200 жилийг туулах гашуун тавиланг эдэлсэн байдаг юм.

Харин тэр гашуун түүхийг туулж, хожмын үр хойчис бидэндээ туурга тусгаар төр улсаа дахин сэргээн үлдээсэн гайхамшигтай түүхэн үйл явдал 1911 оны 12 дугаар сарын 29-нд өнөөгийн бидний зогсож буй Хан уул, хатан Туулын хөндийд болж байжээ. 1911 оны өвлийн тачигнасан тэр өдрүүдэд Чингис эзэн Богдын угсаа залгамжилсан ноёд язгууртнууд, шашин номын мэргэдийн онч мэргэн шийдэл, үл цөхрөх зүтгэл нь биелэхэд нэн хэцүү түүхэн нөхцөлд Монголчууд туурга тусгаар улс гэрээ сэргээн мандуулсан байдаг. Тухайн үед Ази-Европын олон улс орнуудаас хамгийн магнайд эрх чөлөө, төр, улсын язгуур соёл, уламжлалтай бидний дээдэс цагийн тохиол, олон улсын хандлагыг нэн тэргүүнд мэдэрч, тусгаар тогтнолын үйл хэргээ хэрэгжүүлж чадсаныг түүхч эрдэмтэд нотолдог.

Монголчуудыг дэлхийн их гүрнүүд, бусад Ази, Европын улс түмэн “мартагдсан монгол” хэмээн мөхөж буй үндэстэн гэж харж байхад харин тэд өөрсдөө их эзэн хааныхаа удам, цус, мэргэн төрийн хэзээ ч үл тасрах өвийг хадгалсаар байжээ. Тийм учир Чингис хааны угсааны язгууртнууд язгуурын ёсоо журамлан шашин буюу үзэл санаагаа, үндэс буюу тасралтгүй явж ирсэн угсаа залгамжлалаа хамгаалахын тулд тэмцлийг эхлүүлэх үзэл санааны үндэс нь болсон байдаг. Тэр бэрх хүнд цагт эцсийн тэмцлээ хийж Монгол улсаа уугуул газар нутагт нь дахин мэндлүүлснийг та бид өнөөдөр хүндэтгэн дурсаж, маргааш ёслон тэмдэглэх гэж байна.

Эзэн хаанаараа шашин, соёлын нэгдлийн билэгдэл Богд Жибзундамба хутагтыг залж, эрхт төрөө Ар, Өвөр, Шинжиан, Тува Урианхай, Буриад, Хөхнуур, Алашаагийн зэрэг олон газрын монголчууд сэтгэл зүрхээрээ нэгэн цул нэгдэл болж, Их хүрээний зүгт залбиран мөргөж байсан, ийм түүхтэй. Ийнхүү Монгол нутгийн минь голомтод тусгаар тогтнолын гал дүрэлзэж эхэлсэн.

Шинээр Монгол төрөө сэргээн тунхаглаж төр, ёсоо мандан бадруулахдаа эртний Их төрт Чингис хаан болон Хубилай хааны байгуулсан Их төрийн ёс журмыг чандлан баримталж эмхлэн зохион байгуулсан байдаг. Хаан нь төр, шашин хослон барих, Улсын нэрийг Монгол Улс, оны цолыг Олноо өргөгдсөн хэмээн нэрийтгэж Монгол төрийн ёс ёслол, удам гарлын эрэмбэ дарааллыг төр, ёсны үүднээс нягтлан баримталж, ягштал мөрдөж байжээ. Богд Жибзундамба хэдийгээр түвд хүмүүн боловч монголчууд түүнийг Чингис хааны үр, Абатай хааны угсааны Өндөр гэгээн Жибзундамбын хувилгаан дүр хэмээн үзэж, хаанчлах эрхийг олгосон нь Их Эзэн Богд Чингис хааныхаа алтан төрийн цулбуурыг түүнд атгуулсан түүхэн хувьтай.

106 жилийн өмнө Монгол төрөө сэргээн тунхагласан тэр үед олон газрын монголчууд, төр, шашны зүтгэлтнүүд эрх мэдлийн эрэмбэ, улс төрийн соёл, төр улсынхаа төлөө нэгэн биеийг үл харамлаж, үр удам, ах дүүгээ ч алдахаас айгаагүйг Монгол Улсад дагаар орсон бусад хошуу нутгийнхан, нийт монгол түмэн бид үеийн үед машид хүндэтгэн явах ёстой бөгөөд бидний хувьд хэзээ ч үл мартах түүх юм аа.

Тухайн үеийн Монгол төрийн сайд, зүтгэлтнүүдийн тангаргийн үгэнд “Улсын сүрийг бадруулан, хаан эзний өмнө шашин төрийн төлөө зүтгэхэд хялбарыг эрэхгүй, бэрхээс зайлахгүй байгуулсан төрийн төлөө батлан тогтоосон тангараг, сахилгаа нүдний цөцгий, зүрхний тольт мэт хичээнгүйлэн хайрлана” хэмээх энэ үгийг өнөөгийн Монгол төрийг авч, Монгол төрд зүтгэж буй хүн бүр санаандаа санаж, бодолдоо тээж, өглөө бүр маань мэгзэм мэт бодож, шүншиг мэт санаж байх хэрэгтэй юм. Хожмын та бидэнд энэ төр улсыг сэргээн байгуулж өгсөн өвгөдийнхөө үйл хэрэг төр улсаа нүдний цөцгий, зүрхний тольтоос өөр юутай зүйрлэн сануулах буй за. Та бүхэн сайн тунгаана буй за.

Шинээр байгуулсан Монгол Улсаас гадна ижил цаг хугацаанд Манж Чин улсаас салан гарсан Дундад иргэн улстай харилцан ойлголцох, Хаант Оросын засаг төртэй эртний сайхан уламжлалаар харилцах, гэрээ бичиг байгуулах, дэлхийн томоохон улс орнуудад мөн элчин сайдаа суулгах, хүлээн зөвшөөрүүлэхийн төлөө чөмгөө дундартал зүтгэсэн байдаг.

Хэдий тийм ч олон улсын байдал ээдрээ төвөгтэй, их улс бага улсаа мэрэн идэхийн төлөөх үймээн самуун үл ойлголцол олон газарт болж байсан цөвүүн цаг байлаа. Гэвч шинэ мандсан Монголын төрөөс дотоодын эдийн засгаа боломжоороо өөд татах, уул уурхай байгалийн баялгаа зөв хуваарилах, хуучин татвар төлөлгүй цөлмөн байсан гадаадын уул уурхайн концессуудыг цуцлах, тэднээс авах татвараа нэмэгдүүлж хүн ардаа өөд татах, өрнө дорнын эрдэм соёлд шүтүүлэн сургах, өөрийн ард олныг дэлхий дахинтай танилцуулах арвин их ажлыг эхлүүлж тодорхой хэмжээгээр үр дүнд хүрсэн байдаг.

Улсын эрх ашгийг хувийн эрх ашгаас дээгүүр тавьж эрх мэдэлд шунах, авилга, хээл хахууль гаргах, хууль зөрчин дураар авирлагсадыг чангалан шийтгэж байсан баримтууд түүхийн шар хуудсанд үлджээ. Эмх замбараатай, эрэмбэ журамтай тийм улсыг сэргээн эхлүүлсэн гэдгийг бид бүхэн санаж, сэрж, хүндэтгэн дурсан баярлах ёстой. Түүх бол алдаа онооны оньс юм аа. Түүх бол өнгөрснөөс эдүгээг дайрч ирээдүйд одох галт тэрэг.

Гэвч Монгол Улсын төрийн зүтгэлтнүүдийг дотоодод нь хагаралдуулж, өөр өөрийн эрх ашигт урвуулах, бусад улс орнуудын далд хуйвалдаан, хавсран хуурах, зайлан бултах, үл ойлгож хүндэтгэн олон шалтгаанаар санасан хэрэг сэтгэлчилэн бүтсэн үйл явдал 1915 оны Хиагтын гэрээгээр тасалдсан байдаг. Хиагтын гэрээнээс хойш монголчуудын итгэл эвдэрч, улсын эрх ашгаас хувийн амиа хичээсэн байдалтай, олон газрын монголчууд Нийслэл хүрээнээс буцсан, энэ хэдэн жилийн түүхийг бид бас мартаж болохгүй. Тийм гашуун түүх өнөөдрийн цаг үетэй ижил байгааг бас санах хэрэгтэй. Улс нь үнэгүйдэж, хүн бүр хувиа хичээж, улс оронд нэгдсэн үнэт зүйлгүй болохын аюул тэр хэдэн жилд байсан юм шүү. Бид бас санагтун.

Харин цагийн тохиол, Орос оронд өрнөсөн шинэ цагийн нөлөө, монголын сэхээтэн, худалдаачин голдуу хүмүүс улс орноо дахин мандуулах их хувьсгалыг эхлүүлсэн нь 1921 оны Ардын хувьсгал байсныг та бид сайн мэднэ. 1921 оны Ардын хувьсгал, 1990 оны Ардчилсан хувьсгалууд нь 1911 оны их үйл хэргийн тасралтгүй үргэлжлэл, үзэл санааны өв залгамжлал нь байсан билээ. Эдгээр хувьсгалуудын их үйл хэрэг, ХХ зууны Монгол төр улсынхаа төлөө нэгэн үзүүрт сэтгэлээр зүтгэсэн бидний ахмад үеийнхний чин сэтгэл, үнэт зүйлийнх нь цөм өнөөгийн Монгол Улс юм.

Туурга тусгаар Монгол Улсаа сэргээн тунхагласны 106 жилийн энэ баярын өдөр та бид олон түмэн ардынхаа төлөө, Монгол түмнийхээ төлөө, Монголын хувь заяа, үнэ цэнийхээ төлөө юу хийж чадаж байгаа, юу хийх вэ? Тусгаар тогтнолоо яаж авч явах вэ гэдгээ жил бүрийн энэ өдөр санаж, тухайн жилдээ хийсэн үйл хэргээ дүгнэж байвал энэ жил шинэ жил тэмдэглэхээс илүү үнэтэй бас онцлогтой байх болно.

Алдсан нь алдаагаа ухаарч, умартсан нь санаж сэрж, залхуу нь ажиллаж, зүтгэлтэй нь үр дүнгээ гаргаж байгаасай гэж хүсэж байна.

Монгол төрийг Мөнх хөх тэнгэр ивээж байх болтугай.

Монголын тусгаар тогтнол мөнхөд оршиг ээ.

Баярлалаа, та бүхэнд” гэлээ.

Өндөр хурдны интернет, техник, технологийн дэвшилд суурилан, хил хязгааргүй цахим орчинд үйл ажиллагаа явуулж байгаа Монголын сайтуудыг эгнээндээ нэгтгэсэн “Монголын Сайтын холбоо”, “Тэргүүлэгч сайтуудын холбоо”, “Мэдээллийн сайтуудын ассоциаци” зэрэг төрийн бус байгууллагууд нэгдэн, Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газар, Монголын сэтгүүлчдийн нэгдсэн эвлэл зэрэг мэргэжлийн байгууллагуудтай хамтран “Веб авардс-2017” цахим салбарын тэргүүн наадмыг зохион байгуулах гэж байна. Шилдэг сайтууд, нийгмийн хөгжлийг дэмжигч байгууллагуудыг шалгаруулан хүндэтгэл үзүүлдэг уламжлалтай “Веб авардс” наадам хоёр жилд нэг удаа болдгоороо онцлогтой.

Энэ жил гурав дахь удаагаа зохион байгуулагдах гэж буй “Веб авардс-2017” цахим салбарын оны тэргүүн наадмын үеэр

1. Мэдээллийн шилдэг сайт
2. Шилдэг технологи нэвтрүүлэгч сайт
3. Нийгмийн хариуцлагыг дэмжигч сайт
4. Төсөл хэрэгжүүлэгч шилдэг сайт
5. Төрөлжсөн мэдээллийн шилдэг сайт
6. Шилдэг Вэб хөгжүүлэгч
7. Онлайн худалдааны шилдэг сайт
8. Зар сурталчилгааны шилдэг сайт
9. Шилдэг “Start up” төсөл
10. Төрийн байгууллагын шилдэг сайт
11. Орон нутгийн шилдэг сайт
12. Шилдэг Дебют сайт
13. Шилдэг жиргээч
14. Шилдэг Facebook цахим хуудас зэрэг номинациар шилдгүүдээ тодруулж, цом, өргөмжлөл гардуулах юм.

Мөн үүний зэрэгцээ

1. Нийгмийн хөгжлийг дэмжигч Үндэсний шилдэг Бүтээн байгуулалт
2. Нийгмийн хөгжлийг дэмжигч Үндэсний шилдэг Үйлдвэр
3. Нийгмийн хөгжлийг дэмжигч Үндэсний шилдэг Хөрөнгө оруулагч
4. Нийгмийн хөгжлийг дэмжигч Үндэсний шилдэг Улстөрч
5. Нийгмийн хөгжлийг дэмжигч Үндэсний шилдэг цахим үйлчилгээ нэвтрүүлэгч нарыг тодруулж, алдаршуулах юм байна.

“Веб авардс-2017” цахим салбарын тэргүүн наадмын ёслол хүндэтгэлийн үйл ажиллагаа энэ сарын 28-ны өдөр 14 цагаас Улсын драмын эрдмийн театрт болно.

Нийслэлийн Статистикийн газраас энэ долоо хоногийн өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнийн судалгааг гаргажээ.

Нийслэлийн цагдаагийн газраас “Шинэ жил – Эргүүл хяналт” нэгдсэн арга хэмжээний хүрээнд гудамж талбай олон нийтийн газар гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, иргэдийн сонор сэрэмжийг дээшлүүлэх чиглэлээр нөлөөллийн ухуулга, сурталчилгааны ажлыг зохион байгуулж байна.

Энэхүү ажлын хүрээнд өглөө, орой ажлын цаг эхлэх, тарах үеэр автобусны буудал орчимд халаасны хулгайн гэмт хэрэгтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх зорилгоор тусгай дуут дохио бүхий автомашины чанга яригчийг ашиглан зөвлөмж, сэрэмжлүүлэг өгч, халаасны хулгайн гэмт хэрэг үйлдэхээр завдсан 24 этгээдийн үйлдлийг таслан зогсоон бүртгэл судалгаанд авч, иргэдийг эд зүйлсээ хулгайд алдахаас урьдчилан сэргийлж ажилласан байна.

Нийслэл Улаанбаатар хотын оршин суугчдын хэт өсөлт нь сүүлийн жилүүдэд хот байгуулалт, төлөвлөлт, байгаль орчин, экологийн аюулгүй байдалд сөргөөр нөлөөлж, төлөвлөлтгүй суурьшил бий болох, гэмт хэрэг зөрчил, ихсэх, замын хөдөлгөөнд хэт түгжрэл үүсэх, хүн амын эрүүл мэнд, нийгмийн халамж, үйлчилгээний салбар доголдох зэргээр эдийн засаг нийгмийн бүх талын харилцаанд хүндрэл учруулах болсон. Энэхүү нөхцөл байдал нь нийслэлийн оршин суугч, иргэдийн Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийн 2-т заасан иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах, орчны бохирдол, байгалийн тэнцэл алдагдахаас хамгаалуулах эрхийг ноцтой хөндөж байгаагаас үүдэн Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч С.Батболд 2017 оны 1 дүгээр сарын 9-ний өдрийн А/17 дугаар захирамжаар хөдөө орон нутгаас Улаанбаатар хотод байнга оршин суухаар ирэх иргэдийн шилжилт хөдөлгөөнийг 2018 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдрийг хүртэл түр хугацаанд зогсоосон шийдвэр гаргаж байсан билээ.

Хотын даргын авч хэрэгжүүлсэн энэхүү хязгаарлалтын үр дүнд 2017 оны 11 сарын байдлаар орон нутгаас нийслэлд байнга оршин суухаар нийт 9.567 иргэн шилжин ирсэн нь өмнөх оны мөн үеийн байдалтай харьцуулахад 11.552 иргэнээр бага байна. Түүнчлэн 2017 оны 11 дүгээр сарын байдлаар нийслэлээс нийт 10.161 иргэн орон нутагт шилжин явснаар нийслэлд шилжин ирэгсдийн тоо сүүлийн жилүүдэд анх удаа буурсан үзүүлэлттэй гарсныг Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газраас мэдээлэлж байсан юм.

Харин өнөөдөр Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Батболд энэ захирамжийн хугацааг 2020 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдөр хүртэл сунгах шийдвэр гаргасан байна. Энэхүү шийдвэрийн дагуу эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ авах зайлшгүй шаардлагатай иргэд, Улаанбаатар хотод орон сууц худалдан авч байгаагаа иргэд болон албан томилолтоор нийслэлд 6 сараас дээш хугацаагаар томилогдон ажиллах төрийн албан хаагч, түүний гэр бүлээс бусад орон нутгийн иргэдийн нийслэл рүү чиглэсэн шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлаж байгаа юм гэж нийслэлийн ЗДТГ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

Хүүхдийн мөнгөн тэтгэмжийг 2017 онд төрсөн бүх хүүхдэд төрсөн сараас нь эхлэн тооцож, төсвийн жил, батлагдсан төсөвт багтаан нөхөн олгохыг Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд С.Чинзоригт даалгав. Үүнд нийт 4.5 тэрбум төгрөг зарцуулах юм байна.

Нийслэлийн эрүүл мэндийн газраас томуу, томуу төст өвчний үед гэрээр авах арга хэмжээг постер хэлбэрээр тараасныг хүргэж байна.

Томуу, томуу төст өвчний үед гэрээр авах арга хэмжээ

Шинэ жилээр иргэд дөрөв хоног амарна. Учир нь арванхоёрдугаар сарын 29-ний баасан гарагт бүх нийтээр амардаг Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээсний баярын өдөр тохиож байна.



”Нийтээр тэмдэглэх баярын болон тэмдэглэлт өдрүүдийн тухай” хуульд зааснаар арванхоёрдугаар сарын 29 болон нэгдүгээр сарын 1-ний шинэ жилийн баяраар бүх нийтээр амрахыг хуульчилсан байдаг. Харин тэдгээр өдрүүдийн хоорондох арванхоёрдугаар сарын 30, 31-ний өдрүүд амралтын бямба, ням гарагуудад таарч байна.

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан 10.00 цагаас эхлэн хуралдана. Өнөөдрийн чуулганы Ерөнхийлөгч оролцож, үг хэлнэ. Мөн өнөөдрийн чуулганаар дараах асуудлуудыг хэлэлцэн шийдвэрлэхээр товлосон байна.

- Авлигатай тэмцэх газрын зохион байгуулалтын бүтэц, орон тоог шинэчлэн батлах тухай Монгол Улсын Их Хурлын 2012 оны 05 дугаар сарын 22-ны өдрийн 55 дугаар тогтоолд өөрчлөлт оруулах тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл;

- “Авлигатай тэмцэх газрын албан хаагчийн албан тушаалын цалингийн хэмжээг шинэчлэн тогтоох тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл;

09:00 цагт: ГССҮТөв Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одон гардуулах арга хэмжээ ГССҮТөвийн B1 давхарт болно.

10:00 цагт: Үндэсний статистикийн хорооноос Мал тооллогын 2017 оны урьдчилсан дүнг танилцуулна. (2 давхрын 204 тоот)

10:00 цагт: Онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн байгууллагын 2017 оны үйл ажиллагааны тайлангийн хурал, алба хаагчдад шагнал гардуулах ажиллагаа Корперайт Конвеншн Центр-т болно

10:00 цагт: Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан оролцож үг хэлнэ.

10:00 цагт: Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн өргөтгөсөн хуралдаан болно. Хангарди ордонд

10:30 цагт: “МОНГОЛЫН ТУСГААР ТОГТНОЛ БА БОГД ХААН” сэдэвт уулзалт, ярилцлага Монголын Үндэсний номын сангийн Эрдэм шинжилгээний танхимд болно. Илтгэгч: ШУА-ийн Олон улсын харилцааны хүрээлэнгийн эрдэмтэн, Төрийн шагналт О.Батсайхан

11:00 цагт: Баянгол дүүрэгт 100 өвлийн өвгөний парад болно. Утас: 99264035

11:00 цагт: Нийслэлийн Хэвлэл мэдээллийн төвд Шинэ жилийн баярын зохион байгуулалтын талаар хэвэлэлийн хуралтай.

12:00 цагт: Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх Иргэний танхимд хэвлэлийн хурал зохион байгуулна.

12:00 цагт: Багшийн цалин нэмүүлэх түр хорооноос дөрвөн сар 40,000 багшийн цалин нэмэх асуудлаар тэмцсэн ажлын үр дүнг танилцуулах хэвлэлийн бага хурал болно. Хаана: Live conference center-т

13:30 цагт: Есөн хөлт тугийн танхимд Ерөнхийлөгч Х.Баттулга дипломатчдад Дипломат дээд цол гардуулна.

14:00 цагт: Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолын 106 жил тохиож байгаатай холбогдуулан “ Тусгаар тогтнол өв соёл “ сэдэвт оюутан залуучуудад зориулсан лекц ярилцлага СТӨ-нд зохион байгуулагдана. Голлох илтгэгчээр Гандантэгчэнлин хийдийн тэргүүн хамба лам Гавж Д.Чойжамц хамтран илтгэгчээр ШУА-ийн Олон улсын харилцааны хүрээлэнгийн эрдэмтэн профессор О. Батсайхан болон эрдэмтэн судлаачид, Дээдэс лам хуврагууд оролцоно.

15:00 цагт: Блью скай зочид буудлын Топаз танхимд ЭЛЭГНИЙ С ВИРҮСИЙН ЭСРЭГ ЛЕДВИР ЭМИЙГ үнэ төлбөргүй болгож байгаа талаар ЭМЯ-наас мэдээлэл хийнэ.

Нийслэлд ирэх шилжилт хөдөлгөөнийг 2020 он хүртэл зогсооно

Цаг агаарын аюултай үзэгдлээс сэрэмжлүүлэх мэдээ: Маргааш өдөр Увсын зүүн хэсэг, Завханы нутгаар цасан шуурга шуурч, Говь-Алтай, Баянхонгорын өмнөд хэсгээр салхи секундэд 18-20 метр, зарим үед 24 метр хүрч ширүүснэ.

Малчид, тээвэрчид, иргэдийн анхааралд: 29-нд ихэнх нутгаар, 30-нд нутгийн зүүн хагаст ахиухан хэмжээний цас орж, цасан шуурга шуурч, хүйтрэхийг онцгойлон анхааруулж байна.

2017 оны 12-р сарын 27-ны 16-22 цаг хүртэлх цаг агаарын мэдээ: Үүлшинэ. Цас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 4-9 метр. 17 цагт 10 хэм, 20 цагт 13 хэм хүйтэн байна.

2017.12.28, ПҮРЭВ ГАРАГ / БИЛГИЙН ТООЛЛЫН: 10
ӨВЛИЙН ДУНД ХАР ХУЛГАНА САР
ЕСӨН УЛААН МЭНГЭТЭЙ ШАРАГЧИН ҮХЭР ӨДӨР
Аргын тооллын: 2017.12.28, Пүрэв гараг
Наран ургах шингэх: 08.41-17.06
Үс засуулбал: Эрч хүч ихэснэ
Барилдлага:
Шүтэн барилдлага: Авахуй
Тухайн өдөр бар, туулай, бич, тахиа жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба үхэр, луу, хонь, нохой жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр санасан хэрэг түргэн бүтнэ. Бүтээл үйлдэх, тус чухалчлах, эм найруулах, гэргий авах, үс авах, элч зарах, эд авах, хэл ам дарах, башир, хатуу, түргэн үйлнээ сайн. Зүүн нүд татвал хэрүүл, тэмцэл болох, баруун нь бол эд хувцас олох, зүүн чих нь цангинавал зочин ирэх, баруун нь бол гаслан болох, нохой уливал галзуурах, хэрээ гуаглавал ураг садан эндэх, тагнай загатнавал хэн нэгний үхсэнийг сонсох, бие татвал гэнэт зочин ирэх, хөл татвал үхэл болохыг үзэх болой. Өдрийн сайн цаг нь бар, туулай, могой, бич, нохой, гахай болой.

2017 оны 12 дугаар сарын 27-ны 20 цагаас 12 дугаар сарын 28-ны 20 цаг
хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан мэдээ

БАРУУН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлэрхэг. Шөнөдөө нутгийн хойд хэсгээр, өдөртөө ихэнх нутгаар цас орж, цасан шуурга шуурна. Салхи баруун өмнөөс баруун хойш эргэж секундэд 7-12 метр, шөнөдөө Алтайн уулсаар секундэд 15-17 метр, өдөртөө нутгийн өмнөд хэсгээр секундэд 18-20 метр, зарим үед 24 метр хүрч ширүүснэ. Увс нуурын хотгор болон Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө 21-26 хэм, өдөртөө 16-21 хэм, Их нууруудын хотгор болон Завхан голын эх, Хүрэн бэлчир орчмоор шөнөдөө 17-22 хэм, өдөртөө 10-15 хэм, Алтайн өвөр говь болон Олон нууруудын хөндийгөөр шөнөдөө 9-14 хэм, өдөртөө 0-5 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 13-18 хэм, өдөртөө 6-11 хэм хүйтэн байна.

ТӨВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Шөнөдөө Хөвсгөлийн уулсаар, өдөртөө нутгийн баруун хэсгээр цас орж, цасан шуурга шуурна. Салхи нутгийн баруун хэсгээр баруун өмнөөс хойш эргэж, нутгийн зүүн хэсгээр баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр, өдөртөө зарим газраар секундэд 12-14 метр хүрч ширүүснэ. Дархадын хотгор болон, Ерөө, Туул, Тэрэлж голын хөндийгөөр шөнөдөө 22-27 хэм, өдөртөө 11-16 хэм, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Орхон-Сэлэнгэ, Хараа голын хөндийгөөр шөнөдөө 17-22 хэм, өдөртөө 6-11 хэм, бусад нутгаар шөнөдөө 11-16 хэм хүйтэн, өдөртөө 1 хэм дулаанаас 4 хэм хүйтэн байна.

ЗҮҮН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Шөнөдөө багавтар үүлтэй. Өдөртөө үүлшинэ. Цас орохгүй. Салхи зүүн өмнөөс секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө Хэрлэн, Онон, Улз, Халх голын хөндийгөөр 25-30 хэм, бусад нутгаар 17-22 хэм, өдөртөө Хэрлэн, Халх голын хөндийгөөр 12-17 хэм, бусад нутгаар 5-10 хэм хүйтэн байна.

ОТРЫН НУТАГ ХЭРЛЭНБАЯН-УЛААН ОРЧМООР: Багавтар үүлтэй. Цас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө 25-27 хэм, өдөртөө 12-14 хэм хүйтэн байна.

ГОВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Багавтар үүлтэй. Цас орохгүй. Салхи баруунаас секундэд 7-12 метр, өдөртөө нутгийн баруун хэсгээр секундэд 15-17 метр хүрч шороон шуурга шуурна. Өмнөговийн нутгаар шөнөдөө 8-13 хэм хүйтэн, өдөртөө 4 хэм дулаанаас 1 хэм хүйтэн, бусад нутгаар шөнөдөө 13-18 хэм, өдөртөө 1-6 хэм хүйтэн байна.

УЛААНБААТАР ХОТ: Үүлшинэ. Цас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө Яармаг-Сонгины орчмоор 23-25 хэм, бусад хэсгээр 14-16 хэм, өдөртөө 6-8 хэм хүйтэн байна.

Нийслэлийн эрүүл мэндийн газраас шинэ жилийн баярыг тохиолдуулан иргэдэд дараахи зөвлөмжийг хүргүүлж байна. Эдгээр зөвлөмжийн дагуу хайртай дотны хүмүүстээ анхаарал халамж тавьж, эрүүл мэндээ хамгаалаарай.



Томуу, томуу төст өвчнөөс сэргийлэх:

· Бага насны хүүхэд, өндөр настан, жирэмсэн эхэд анхаарал илүү хандуулах

· Дулаан хувцаслаж даарч хөрөх, ханиад томуу тусахаас сэргийлэх

· Олон нийтийн газраар аль болох явахгүй байх

· Ханиад томуу туссан тохиолдолд, амны хаалт хэрэглэж бусдад халдаахгүй байх

· Гараа тогтмол сайн угаах



Хоолны хордлогоос сэргийлэх:

· Хоол, хүнс, салат, зуушийг зөв хадгалах, тохируулан хэрэглэх. Ялангуяа амархан муудах өндөг, майонез агуулсан бүтээгдэхүүнийг хөргөгчинд хадгалж, 24 цагийн дотор хэрэглэж дуусгах

· Хоол унд бэлтгэх болон идэхийн өмнө гараа сайтар угаах



Осол гэмтлээс сэргийлэх:

· Бага насны хүүхэд, өндөр настан, асаргаа сувилгаа шаардсан хүмүүст анхаарал илүү хандуулж тэднийг ганцааранг нь орхихгүй байж хараа хяналт тавих

· Согтууруулах ундааг тохируулан хэрэглэх,

· Согтууруулах ундаа хэрэглэсэн бол жолооны ард суухыг хатуу цээрлэх, дуудлагын жолооч дуудаж үйлчлүүлэх

· Салют буудуулах үед аюулгүй ажиллагааг хангах, гал түймрийн аюулаас сэргийлэх

· Хол замд явах бол унааны аюулгүй байдлыг хангах

· Гудамж талбайд биеэ авч явах чадваргүй хүн байвал яаралтай 103, 102 дугаарын утсанд мэдэгдэх



НИЙСЛЭЛИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ГАЗАР

2017 оны 12 дугаар сарын 27-ны өдөр Монгол Улсын Засгийн газрын гишүүн, Сангийн сайд Ч. Хүрэлбаатар, Монголбанкны Ерөнхийлөгч Н. Баяртсайхан нар Монголбанк дахь Төрийн сангийн нэгдсэн дансны төгрөгийн харилцах дансны үлдэгдэлд Монголбанк хүү төлөх мөн бусад нөхцөлийг харилцан тохиролцож, гэрээнд гарын үсэг зурлаа.

Ингэснээр Төрийн сангийн нэгдсэн дансыг сонгодог утгаар нь хөгжүүлэх эхлэлийг тавьж байгаагаараа ач холбогдолтой юм. Төрийн сангийн нэгдсэн дансыг үр ашигтай ашигласнаар нэг талаас, мөнгөний бодлогын үйл ажиллагааг Засгийн газрын мөнгөн хөрөнгийн удирдлагатай уялдуулж, үр нөлөөг нь дээшлүүлэх, нөгөө талаас Засгийн газрын мөнгөн урсгалын ил тод байдал нэмэгдэж, өрийн удирдлагыг сайжруулах боломжтой болж байгаа юм.

Мөн гэрээний бусад нөхцөлийн хүрээнд өнөөдөр Сангийн яамнаас 360 сая ам.долларыг Монголбанкинд худалдлаа.

Цаашид төсөв, мөнгөний бодлого харилцан дэмжлэгтэйгээр илүү уялдаа холбоотой хэрэгжих, төсөв, мөнгөний бодлогын эдийн засагт үзүүлэх үр нөлөөг нэмэгдүүлэх боломжийг бүрдүүлнэ гэж үзэж байна.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Эх, хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд энэ 12 дугаар сарын 24-ний өдөр ажиллах үеэрээ тус төвд хүүхдийн мэс засал хийж буй Япон Улсын “Зүрх хамгаалах төсөл” ТББ-ын эмч нарт чин сэтгэлийн талархал илэрхийлэв.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга энэ үеэр “Япон Улсын “Зүрх хамгаалах төсөл” нь 2001 оноос Монголд үйл ажиллагаа явуулж, үүний үр дүнд олон хүүхдийн амь насыг аварсан. Монголд зуун хүүхэд тутмын нэг нь зүрхний гажигтай гэсэн судалгаа бий. Утаа, агаар, орчны бохирдлоос болж энэ тоо нэмэгдэх хандлагатай байгаа. Ашгийн төлөө бус, хүүхдийн эрүүл мэндийн төлөө төсөл тул би УИХ-ын гишүүн байх үеэсээ олон жил хамтран ажилласан. Цаашдаа ч дэмжиж ажиллана” хэмээлээ.

Япон Улсын “Зүрх хамгаалах төсөл” ТББ-ын багийн эмч, сувилагч нар 2001 оноос эхлэн Монгол Улсын 21 аймгаар тойрч ажиллан 7000 орчим хүүхдийг зүрхний эмгэг судлалын оношлогоонд хамруулж, 560 гаруй хүүхдэд үнэ төлбөргүй хагалгаа хийж амь насыг нь аварчээ.

“Зүрх хамгаалах төсөл” ТББ-ынхан Монгол Улсын 21 аймгийг тойрч дуусгасан бөгөөд энэ 2017 онд л гэхэд Хөвсгөл, Ховд аймагт ажиллаж, одоо Эх, хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд энэхүү ажлаа үргэлжлүүлж байгаа юм.