ТҮҮХИЙ НҮҮРСНИЙ ХЭРЭГЛЭЭГ ТАНАЖ, НИЙСЛЭЛ РҮҮ НЭВТРҮҮЛЭХИЙГ ХОРИГЛОНО

Жирэмсний таван сартайгаас эхлэн хүүхэд төрүүлэх хүртэлх хугацаанд эх сар бүр тэтгэмж авах эрхтэй.
Төрүүлсэн 0-3 хүртэлх насны хүүхдээ асарч байгаа эх сар бүр хүүхэд асарсны тэтгэмж авах эрхтэй.
Дөрөв хүртэлх насны ихэр хүүхэд төрүүлсэн эх нэг удаа тэтгэмж авах эрхтэй.
0-18 хүртэлх насны гурав болон түүнээс дээш хүүхэдтэй өрх толгойлсон эх, эцэг улирал бүр тэтгэмж авах эрхтэй.

Баримт 1. УИХ-ын гишүүн, Эрчим хүчний сайд Цэрэнпилийн Даваасүрэн 1964 оны арванхоёрдугаар сарын 14-нд Хөвсгөл аймгийн Мөрөн хотод төржээ.
Баримт 2.Тэрбээр эхнэр, гурван хүүхдийн хамт амьдардаг.
Баримт 3.Эдийн засагч, автоматикийн инженер мэргэжилтэй.
Баримт 4. Ц.Даваасүрэн бизнесийн удирдлага, эдийн-засгийн чиглэлээр магистр хамгаалж БНХАУ, Тайланд, Сингапур, Японд санхүү, хөрөнгө оруулалтаар мэргэжил дээшлүүлсэн.
Баримт 5.ОХУ-д төлөх их өрийг шийдвэрлэх үеэр Ц.Даваасүрэн техникийн ажлын хэсгийг нь ахалж байжээ.
Баримт 6. Ц.Даваасүрэнгийн улс төрийн замнал МАХН-ын Бага хурлын гишүүнээр сонгогдсон үеэс эхлэлтэй.
Баримт 7. Анх 2008 онд УИХ-ын гишүүнээр сонгогдсоноосоо хойш гурвантаа УИХ-д сонгогдсон.
Баримт 8. Жил бүр Төсвийн тухай хууль, төсвийн тодотгол, нийгэм, эдийн засгийг хөгжүүлэх үндсэн чиглэл зэрэг төсөв мөнгөтэй холбоотой асуудлыг УИХ-аар хэлэлцэхэд ажлын хэсэгт нь Ц.Даваасүрэн заавал ордог.
Баримт 9. Морь, шатрын хоббитой тэрбээр аймгийнхаа алдарт уяач цолтой.
Баримт 10. Намынхантайгаа муудалцаад 2012 онд Хөвсгөлд бие даан нэр дэвшиж гарч ирж байсан түүхтэй ч 2016 оны сонгуулийн өмнө намдаа элсч тойрогтоо өрсөлдөн УИХ-д гурав дахь удаагаа сонгогдсон юм.
Баримт 11. Түүний жилийн орлого 170 саяар яригддаг.
Баримт 12. ХОМ-ээс нь харахад, Ди Эл Өү ХХК/, ”Ээж мадам” эмэгтэйчүүдийн эмнэлэг/,“Цолмон хээр” дэлгүүр ХХК, Өег мебель ХХК, “Нэмүт” ХХК гэхчлэн компаниудад хувь эзэмшдэг.
Баримт 13. “Цолмон хээр” дэлгүүр нь морь, малд зориулсан эм, тариа, бэлдмэл борлуулдаг. Нэгэнтээ тэрхүү дэлгүүрийнх нь Англи, Америкаас авчирдаг зарим нэр төрлийн эм, эмийн төрлийн бvтээгдэхүүн нь Монгол Улсад бүртгэгдээгүй байсан хэмээн шуугиан тарьж байсан билээ.
Баримт 14. УИХ-д гурвантаа сонгогдох хугацаандаа 14 хууль санаачлан өргөн барьсан бөгөөд хоёр нь буцаагдаж хүчингүй болсон байдаг.
Баримт 15. Төвийн эрчим хүчний системд автоматикийн инженерээр ажлын гараагаа эхэлсэн тэрбээр Эрчим хүчний сайдын ажлаа авахдаа “28 жилийн дараа хөдөлмөрийн гараагаа эхэлсэн газраа ирж байна” гэж тодотгосон байна.
Баримт 16. Ц.Даваасүрэн Зам тээврийн хөгжлийн сайдад Хөвсгөл аймаг руу өвлийн нислэгтэй болох талаар хүсэлт тавьсны дагуу Улаанбаатар-Мөрөнгийн чиглэл рүү долоо хоногт хоёр удаа нислэг үйлдэх болсон.
Баримт 17. Сайд болсныхоо дараа хэлсэн үг нь “Дуудлага байх, хувь заяа байх”.
Баримт 18. Хэлсэн алдартай ишлэл:УИХ сурталчилгааны газар боллоо...
Баримт 19. УИХ-ын гишvvн Ц.Даваасvрэнг зарим хvн “Хамгийн шударга гишvvн” хэмээн итгэдэг ч хамтарч ажиллаж байсан, харилцаа холбоогоо ашиглан тендер авч байсан танил дотно хvмvvс нь тvvнийг “10 хувь”-ийн Ц.Даваасvрэн гэдгээр нь илvv сайн мэдэх юм билээ.
Баримт 20. Байсхийгээд л тойргоо сольдог гишүүдийг бодвол мань хүнийг тойрогтоо үнэнч гэж хэлж болно.
Баримт 21. Өмнөх парламентын үед Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах эсэх асуудал хөндөгдөх үед тогоон дотроосоо ”Энэ парламент Үндсэн хуульд өөрчлөлт хийх чадамжгүй” гэж хэлсэн ганц хүн.
Баримт 22. Тэрбээр 2008 онд С.Баярцогтыг “Чи энэ Оюутолгойн гэрээнээс болж гадныханд найр тавьж гүйснээсээ болж гэр бүлдээ гай чирч, энэ эх оронд гишгэх газаргүй болно оо” хэмээн хатуу мэдэгдэж байжээ. Өдгөө түүнийг их зөнч юм гэлцэж байна.
Баримт 23. Тухайн үеийн МАН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга, одоогийн Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх хэвлэлээр “Дандаа санасан бодсоноор нь шийдэхгүй бол шантааж хийгээд эхэлдэг. Тэр хүнийг ингэж давраахгүй” гэж хэлсэнд нь эмзэглэсэн Ц.Даваасүрэн гишүүн тун удалгүй УИХ дахь Ардын намын бүлгийн хуралд сүүлийн хоёр сар суугаагүйн дээр өөрийн хvсэлтээр бүлгээсээ гарсан атлаа “Намаасаа гарахгүй” хэмээн мэдэгдсэн нь маргашгүй үнэн.
Баримт 24. Орос, англи хэлтэй.

”Цалинтай ээж” хөтөлбөрт хамрагдах өргөдөл бичих заавар

Шинэ оны үүд нээгдэнгүүт УИХ-ын гишүүдийг хасагдагчаар бодох бодлого иргэдийн дунд бий боллоо. Энэ нь оны өмнөхөн УИХ-ын гишүүн Д.Гантулга, О.Баасанхүү, Б.Наранхүү нарыг улсын их хурлаас эгүүлэн татах болсон тухай мэдээлэл түгсэнтэй холбоотой юм. Хэрэв энэ нь үнэн бол хэл ам ихтай, ажил цалгардуулж буй гишүүдээ ийнхүү төрийн ордон шүүрдэж эхэллээ. Энэ цэвэрлэгээнд өртсөн анхны хүн бол УИХ-ын гишүүн Д.Гантулга. Цахим ертөнцийн од болоод байгаа түүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэхгүй өдий хүрсэн нь гишүүдийн нэрд сэв суух нэг шалтгаан болоод байгаа гэж үзэж байгаа аж.

Бидэнд АНУ-ыг бүхэлд нь үгүй хийж чадах зэвсэг бий. Энэ бол заналхийлэл бус, харин бодит үнэн” гэжээ.

Х.Болормаа гэх шавилхан бүсгүйтэй танил болоод удаагүй байна.Түүнтэй уулзах тоолонд дандаа л ажил ярьж, бусдын төлөө гэх сэтгэл нь оргилж явах нь бий. Ийм нэг эрхэмсэг хатагтайг “Гарын үсэгтэй ярилцлага” буландаа урилаа.

Манай нядалгааны газар энүүхэнд, булан тойроод л” хэмээгээд урд орон замчлан гүйх эрийн өдөр тутам хийдэг ажил нь ердөө энэ. Хэдий чинээ эрт босч зам тосч олон хүнд зуучилна, тэр хэрээр эзний чулуудах зоосны хэмжээ өснө.

НӨАТ-ын тухай хуульд зааснаар худалдан авалтад төлсөн албан татварын 20 хүртэл хувийг буцаан олгодог. Үүнд:

Албан татвар суутган төлөгчөөс худалдан авсан байх
Худалдан авалт татварын албанд бүртгэгдсэн байх
Албан татвар ногдсон бараа, ажил, үйлчилгээ байх
Бүртгэлийн хэрэгсэл буюу бүртгэлийн машинд бүртгэгдсэн байх.

Журамд заасны дагуу албан татвар төлөгч нь төлсөн албан татварынхаа 20 хүртэлх хувийг буцаан авах хүсэлтэй бол нэмэгдсэн өртгийн албан татварын нэгдсэн системийн хэрэглэгчийн хэсэгт нэвтрэн, системийн өгөгдлийн дагуу дараах мэдээллийг бүртгүүлсэн байх шаардлагатай.

Хэрэглэгчийн овог, нэр
Регистрийн дугаар
Цахим шуудан /имэйл/-ийн хаяг
Утасны дугаар
Албан татварын буцаан олголтоо авах Монгол Улсад бүртгэлтэй банк, дансны дугаар.
Албан татвар төлөгч нь журмын дагуу бүртгэлийн мэдээллийн үнэн зөвийг өөрөө хариуцах үүрэгтэй.

Албан татвар төлөгч нь албан татвар суутган төлөгчөөс бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авсан тухай худалдан авалтаа нотолсон төлбөрийн баримтын мэдээллийг хэрэглэгчийн хэсэг дэх өөрийн бүртгэлдээ бүртгүүлсэн байх ба тухайн хуанлийн жилийн /2017 оны/ сүүлийн өдрийн 24.00 минутаас өмнө худалдан авсан төлбөрийн баримтын мэдээллийг дараагийн хуанлийн жилийн /2018 оны/ эхний найман өдрийн дотор бүртгүүлсэн байх шаардлагатай.

Татварын алба нь /Гааль, Татвар, Санхүүгийн Мэдээллийн Технологийн Төв УҮГ/ НӨАТ-ын тухай хуульд заасны дагуу тухайн жилд олгох буцаан олголтын дүнг дараа жилийн эхний сарын 15-ны өдрийн дотор албан татвар төлөгч бүрээр бүртгэлийн системээс гаргаж, баталгаажуулан, албан татварыг буцаан олгуулах саналын хамт татварын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагад /Татварын ерөнхий газар/ хүргүүлдэг.

Татварын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага НӨАТ-ын тухай хуульд зааснаар ирүүлсэн хүсэлт, саналыг хүлээн авснаас хойш ажлын долоон өдөрт багтаан хянаж буцаан олгох татварын хэмжээг тодорхойлж, энэ тухай албан татвар төлөгчид бичгээр буюу цахим хэлбэрээр мэдэгдэж, буцааж олгох албан татварын хэмжээ, өрийн дүн зэргийг хянан баталгаажуулж, албан татвар буцаан олгох саналыг ажлын хоёр өдөрт багтаан санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад /Сангийн яам/ хүргүүлнэ. Санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага саналыг хүлээн авснаасаа хойш ажлын 45 өдөрт багтаан албан татварыг буцаан олгох шийдвэрийг гаргадаг журамтай.

2017 оны ноосны урамшууллын урьдчилсан дүнгээс харвал 2017 онд Үндэсний үйлдвэрт 20111 кг хонь, тэмээний ноос тушаасан 86465 малчны мэдээлэл баталгаажиж, 22.4 тэрбум төгрөгийн урамшуулал авахаар болжээ. Эдгээр баталгаажсан малчдын мэдээллийг аймаг, нийслэл, сумуудын мал эмнэлэг үржлийн тасагт илгээжээ.

Монгол Улсын Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр (2016-2020)-т уушгины хатгалгааны эсрэг вакцин (пневмококк)-ыг дархлаажуулалтад үе шаттайгаар нэвтрүүлэхээр тусгасан. Дээрх зорилтын хүрээнд 2016 онд нийслэлийн Сүхбаатар, Сонгинохайрхан дүүрэгт, 2017 онд нийслэлийн Баянзүрх дүүрэгт уушгины хатгалгааны эсрэг вакцинаар 2 хүртэлх насны 87.900 хүүхдийг дархлаажуулсан байна. Мөн энэ онд Хан-Уул, Баянгол, Чингэлтэй, Налайх, Багануур, Багахангай дүүргинй БХД-ийн 36.000 хүүхдийг гурван тунгаар дархлаажуулах 110.000 хүн/тун вакцин, дагалдах хэрэгсэлд шаардагдах нэг тэрбум төгрөгийг улсын төсөвт тусган, Эрүүл мэндийн сайдын багцад оруулжээ.

Эрүүл мэндийн яам хуулийн хүрээнд улсын хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж буй бүх өрхийн эмнэлэгт тус бүр найман сая 50 мянган төгрөгийн санхүүжилт хийх шийдвэрийг гаргажээ. Санхүүжилтийг нэмэгдүүлсэн нь өрхийн эмнэлгийн үйл ажиллагааг дэмжих,тэнд ажиллагсдын орлогыг нэмэгдүүлэх зорилготой юм байна. Өөрөөр хэлбэл, ээлжинд эмнэлгийн байгууллагууд улсын төсөв болон үйл ажиллагааны орлогоо бие даан захиран зарцуулах боломжийг бүрдүүлээд байгаа ба цаашид өрхийн эмнэлгийн төвүүд өдрийн эмчилгээ хийх, гэрээр явж эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэн энэхүү үйл ажиллагааныхаа зардлыг эрүүл мэндийн даатгалын сангаас авах боломжтой болгож байгаа аж. Энэ онд өрхийн эрүүл мэндийн төвийн санхүүжилт анх удаа 10-15 сая төгрөгөөр нэмэгдсэнтэй холбогдуулж, оны эцэст ажлын гэрээг дүгнэхдээ даатгалаас санхүүжих чадамжийг харгалзах зөвлөмжийг Нийслэлийн эрүүл мэндийн газарт өгөх ажээ. Түүнчлэн үйл ажиллагаагаа явуулж чадахгүйд хүрсэн өрхийн эмнэлгийн эмч ажилтнуудыг улсын эмнэлэгт шилжүүлж, өөр менежментийг багийг Өрхийн эрүүл мэндийн төвд ажиллуулах боломжтой болжээ.

Зочид буудлын зэрэглэл тогтоох улсын комисс өнгөрсөн оны 10, 11 дүгээр сард Улаанбаатар хот, Баянхонгор, Дархан-Уул, Өмнөговь, Хэнтий, Өвөрхангай аймагт үйл ажиллагаа явуулж буй зочид буудлуудтай танилцсан бөгөөд нийслэлээс зэрэглэлийн хүсэлт тавьсан 14 аж ахуйн нэгжээс 12-т, орон нутгаас хүсэлт ирүүлсэн зургаан зочид буудлаас тавд нь зэрэглэл тогтоохоор ажиллаж, есөн зочид буудалд одны зэрэглэлийн батламж гардуулжээ. Дашрамд тэмдэглэхэд, өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсад олон улсын сүлжээ болон дотоодын хөрөнгө оруулалттай 532 зочид буудал үйл ажиллагаа явуулж буйгаас 70 зочид буудал II-V одны шаардлага хангаж, зэрэглэлээ баталгаажуулаад байна.

Монгол Улс болон ОХУ-ын Засгийн газар хооронд хийсэн хэлэлцээрийн дүнд дутагдалтай байгаа 51 мянган тонн тэжээлийг оруулж ирэн, малчдад түгээхээр болжээ. Нийтдээ 40 тэрбум төгрөгийн үнэ бүхий тэжээлийг 34 аж ахуйн нэгжээр дамжуулан орон нутагт хүргэх, борлуулах ажил оноос өмнө эхэлсэн. Аж ахуйн нэгжүүд борлуулах аймгаас хамааран тухайн аймгийн бүх суманд дунджаар нэг тонн хивгийг 334000-480000, хорголжин тэжээлийг 344000-517700, овьёосыг 400000-537700, арвайг 410000-440000 төгрөгөөр тус тус худалдаалж байгаа ба гааль болон НӨАТ-аас чөлөөлөх хууль хэрэгжсэнээр өвс, тэжээл малчдын гарт хямд үнээр худалдаалагдах боломж бүрджээ. Тухайлбал 25 кг хивэг 9800 орчим, 40 кг хорголжин 17200 орчим төгрөгөөр тус тус зарагдахаар байгаа юм. Эх сурвалжийн хэлснээр, өнөөдрийн байдлаар 1947.8 тонн хивэг, 1324.1 тонн хорголжин, 21.2 тонн тэжээлийн бэлдмэл импортоор орж ирээд байгаа бөгөөд ХХААХҮ-ийн яамтай “Бодлогын гэрээ” байгуулсан есөн аж ахуй нэгж нийтдээ 1248.2 тонн хивэг, 761.9 тонн хорголжин тэжээлийг импортоор оруулж ирэн Баян-Өлгий, Увс, Баянхонгор, Архангай, Өвөрхангай, Сэлэнгэ, Дархан-Уул аймгийн малчдад хүргэн, худалдаалж байна.

1. Монголын нууц товчоонд тэмдэглэснээр «12-р зууны хоёрдугаар хагаст Хэрэйд аймгийн удирдагч Ван ханыөргөө нь Туулын хар шугуй гэдэг газар байв» гэж тэмдэглэсэн нь одоогийн Улаанбаатар хот оршиж буй хөндийг гэж судлаачид таамагладаг.
2. Өнөөгийн Улаанбаатар хотыг өндөр Богдын өргөө Шар бүсийн орд нэрээр XI жарны шарагчин туулай жил буюу 1639 онд үүсгэн байгуулжээ.
3. “Шар бүсийн хот” хөгжин хөгжсөөр Хутагтын өргөө, Их хүрээ, Номын их хүрээ гэх мэт нэртэйгээр 1778 онд Хан уулын ар, Хатан Туулын сав, Алтан тэвшийн хөндийд Сэлбийн хүн чулууны хонхорт ирж бууснаас хойш бүр мөсөн суурьшсан байна.
4. Хэдийвээр Хүрээ 1639 онд сууриа тавьсан боловч Монгол төрийн гал голомтыг онголон хадгалж байсныг онцлох нь зүйтэй юм.
5. 1911 онд хаант Монгол улсын нийслэл Хүрээ хэмээх болов.
6. 1924 оноос их хүрээ улсын нийслэл хэмээгдэн Улаанбаатар хот хэмээн нэрийдэв.
7. 1932 захын шар дэлгүүрээс хойхно 1919-1920 оны үед хятад хүүхнүүдтэй эмсийн хүрээлэн байжээ.
8. 1915 оны үед хүрээний есөн гудамжинд нийт 217 үйлдвэр үйлчилгээний жижиг газар ажиллаж байсан ба 495 хүн ажиллаж байжээ.
9. 1930-аад онд Намын төв хороо засгийн газрын байрны баруун талд зэрэгцүүлэн барьсан хоёр давхар байшинд Монголын хувьсгалт залуучуудын эвлэлийн төв хороо голлон байрлаж байв.
10. 1935 оны тавдугаар сарын дөрвөнд нэгэн их барилгын суурийг зэрэгцүүлэн тавьсан нь 1936 оны нэгдүгээр сард ашиглалтанд орж, энд МАХН-ын төв хороо, МХЗЭ-ийн төв үйлдвэрчний эвлэлийн, хотын нам, эвлэл, үйлдвэрчний байгууллагууд байрлажээ.
11. Энэ барилгыг 60000 төгрөгөөр барьсан гэдэг.
12. Монгол бөхийн өргөөний зүүхэнтэй, өдгөө нийслэлийн музей байгаа байшинг 1905 онд Цогтбадамжав гэгч бариулжээ.
13. Чойжин ламын музейгээс зүүнтээ орших Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн музейн байшинг өндөр Жанрайсигийн дуганыг ашиглалтанд оруулсны дара илүүдэл материалыг ашиглан 1920-оод оны сүүлээр германы архитектурын зураг төслөөр бариулав.
14. Улаанбаатар хот Монгол улсын төв хэсэгт хуучнаар Алтан тэвшийн хөндий, өнөөгийнхөөр Туул-Сэлбийн бэлчир хөндийд, далайн түвшнээс дээш 1300-1350 метр өндөрт Богд хан, Сонгино хайрхан, Чингэлтэй, Баянзүрх дөрвөн уулаар хүрээлэгдэн оршдог.
15. Улаанбаатар хот нь Хэнтийн нурууны урд үзүүр болох Баянзүрх, Богд хан, Сонгино хайрхан, Чингэлтэй хайрхан уулсаар зүүн, урд, баруун, хойд талаараа тус тус хүрээлэгдсэн бөгөөд Туул, Сэлбэ голуудын бэлчир хөндийд байрладаг.
16. Дунджаар далайн түвшнээс дээш 1351 м өндөрт оршдог. Нийт 4,704.4 км2 нутагтай.
17. 1947 оны долоодугаар сарын найманд бүрэн цардаж тохижуулсан Сүхбаатарын талбайн үйл ажиллагааг нээх ёслолыг хийжээ.
18. Сүхбаатарын талбайг тохижуулах ажлыг маршал Х.Чойбалсан гардан удирдаж, эргэн тойрных нь хэмжээг зааж өгсний дээр энэ талбайн хойморт төрийнхөө шинэ ордныг бариулжээ.
19. Одоогийн Сүхбаатарын талбай буюу одоогийн Үйлдвэрчний эвлэлийн төв зөвлөлийн байр байгаа дээр Түшээт ханыхны хог нэртэй овоолсон хог байсан нь хамгийн том хогийн цэг байжээ.
20. Улаанбаатар нь улсын нийслэл бөгөөд Монгол Улсын цорын ганц саятан хот.
21. Улаанбаатар нь маш өндөр газарт, харьцангуй өндөр өргөрөгт, ямар ч эргээс хэдэн зуун километр зайтай оршдог зэрэг шалтгаанаас болж дэлхийн хамгийн хүйтэн нийслэлд тооцогддог.
22. Нийслэл хотын хүн амын 67 хувийг 35-аас доош насны залуучууд эзэлдэг бөгөөд үүнээс 30 хувь нь 16-аас доош насны хүүхдүүд байна.
23. Улаанбаатар хотод 70 гаруй соёл урлагийн байгууллага олон нийтэд үйлчилж байна.
24. Хотын гол онцлог нь үндэсний хамгийн их үйлдвэрлэл үйлчилгээ төвлөрсөн бүс бөгөөд одоогоор 40000 орчим том жижиг компаниуд Монгол улсын Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 46 хувийг үйлдвэрлэж байна.


1. Монголын нууц товчоонд тэмдэглэснээр «12-р зууны хоёрдугаар хагаст Хэрэйд аймгийн удирдагч Ван ханыөргөө нь Туулын хар шугуй гэдэг газар байв» гэж тэмдэглэсэн нь одоогийн Улаанбаатар хот оршиж буй хөндийг гэж судлаачид таамагладаг.
2. Өнөөгийн Улаанбаатар хотыг өндөр Богдын өргөө Шар бүсийн орд нэрээр XI жарны шарагчин туулай жил буюу 1639 онд үүсгэн байгуулжээ.
3. “Шар бүсийн хот” хөгжин хөгжсөөр Хутагтын өргөө, Их хүрээ, Номын их хүрээ гэх мэт нэртэйгээр 1778 онд Хан уулын ар, Хатан Туулын сав, Алтан тэвшийн хөндийд Сэлбийн хүн чулууны хонхорт ирж бууснаас хойш бүр мөсөн суурьшсан байна.
4. Хэдийвээр Хүрээ 1639 онд сууриа тавьсан боловч Монгол төрийн гал голомтыг онголон хадгалж байсныг онцлох нь зүйтэй юм.
5. 1911 онд хаант Монгол улсын нийслэл Хүрээ хэмээх болов.
6. 1924 оноос их хүрээ улсын нийслэл хэмээгдэн Улаанбаатар хот хэмээн нэрийдэв.
7. 1932 захын шар дэлгүүрээс хойхно 1919-1920 оны үед хятад хүүхнүүдтэй эмсийн хүрээлэн байжээ.
8. 1915 оны үед хүрээний есөн гудамжинд нийт 217 үйлдвэр үйлчилгээний жижиг газар ажиллаж байсан ба 495 хүн ажиллаж байжээ.
9. 1930-аад онд Намын төв хороо засгийн газрын байрны баруун талд зэрэгцүүлэн барьсан хоёр давхар байшинд Монголын хувьсгалт залуучуудын эвлэлийн төв хороо голлон байрлаж байв.
10. 1935 оны тавдугаар сарын дөрвөнд нэгэн их барилгын суурийг зэрэгцүүлэн тавьсан нь 1936 оны нэгдүгээр сард ашиглалтанд орж, энд МАХН-ын төв хороо, МХЗЭ-ийн төв үйлдвэрчний эвлэлийн, хотын нам, эвлэл, үйлдвэрчний байгууллагууд байрлажээ.
11. Энэ барилгыг 60000 төгрөгөөр барьсан гэдэг.
12. Монгол бөхийн өргөөний зүүхэнтэй, өдгөө нийслэлийн музей байгаа байшинг 1905 онд Цогтбадамжав гэгч бариулжээ.
13. Чойжин ламын музейгээс зүүнтээ орших Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн музейн байшинг өндөр Жанрайсигийн дуганыг ашиглалтанд оруулсны дара илүүдэл материалыг ашиглан 1920-оод оны сүүлээр германы архитектурын зураг төслөөр бариулав.
14. Улаанбаатар хот Монгол улсын төв хэсэгт хуучнаар Алтан тэвшийн хөндий, өнөөгийнхөөр Туул-Сэлбийн бэлчир хөндийд, далайн түвшнээс дээш 1300-1350 метр өндөрт Богд хан, Сонгино хайрхан, Чингэлтэй, Баянзүрх дөрвөн уулаар хүрээлэгдэн оршдог.
15. Улаанбаатар хот нь Хэнтийн нурууны урд үзүүр болох Баянзүрх, Богд хан, Сонгино хайрхан, Чингэлтэй хайрхан уулсаар зүүн, урд, баруун, хойд талаараа тус тус хүрээлэгдсэн бөгөөд Туул, Сэлбэ голуудын бэлчир хөндийд байрладаг.
16. Дунджаар далайн түвшнээс дээш 1351 м өндөрт оршдог. Нийт 4,704.4 км2 нутагтай.
17. 1947 оны долоодугаар сарын найманд бүрэн цардаж тохижуулсан Сүхбаатарын талбайн үйл ажиллагааг нээх ёслолыг хийжээ.
18. Сүхбаатарын талбайг тохижуулах ажлыг маршал Х.Чойбалсан гардан удирдаж, эргэн тойрных нь хэмжээг зааж өгсний дээр энэ талбайн хойморт төрийнхөө шинэ ордныг бариулжээ.
19. Одоогийн Сүхбаатарын талбай буюу одоогийн Үйлдвэрчний эвлэлийн төв зөвлөлийн байр байгаа дээр Түшээт ханыхны хог нэртэй овоолсон хог байсан нь хамгийн том хогийн цэг байжээ.
20. Улаанбаатар нь улсын нийслэл бөгөөд Монгол Улсын цорын ганц саятан хот.
21. Улаанбаатар нь маш өндөр газарт, харьцангуй өндөр өргөрөгт, ямар ч эргээс хэдэн зуун километр зайтай оршдог зэрэг шалтгаанаас болж дэлхийн хамгийн хүйтэн нийслэлд тооцогддог.
22. Нийслэл хотын хүн амын 67 хувийг 35-аас доош насны залуучууд эзэлдэг бөгөөд үүнээс 30 хувь нь 16-аас доош насны хүүхдүүд байна.
23. Улаанбаатар хотод 70 гаруй соёл урлагийн байгууллага олон нийтэд үйлчилж байна.
24. Хотын гол онцлог нь үндэсний хамгийн их үйлдвэрлэл үйлчилгээ төвлөрсөн бүс бөгөөд одоогоор 40000 орчим том жижиг компаниуд Монгол улсын Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 46 хувийг үйлдвэрлэж байна.



1. Монголын нууц товчоонд тэмдэглэснээр «12-р зууны хоёрдугаар хагаст Хэрэйд аймгийн удирдагч Ван ханыөргөө нь Туулын хар шугуй гэдэг газар байв» гэж тэмдэглэсэн нь одоогийн Улаанбаатар хот оршиж буй хөндийг гэж судлаачид таамагладаг.
2. Өнөөгийн Улаанбаатар хотыг өндөр Богдын өргөө Шар бүсийн орд нэрээр XI жарны шарагчин туулай жил буюу 1639 онд үүсгэн байгуулжээ.
3. “Шар бүсийн хот” хөгжин хөгжсөөр Хутагтын өргөө, Их хүрээ, Номын их хүрээ гэх мэт нэртэйгээр 1778 онд Хан уулын ар, Хатан Туулын сав, Алтан тэвшийн хөндийд Сэлбийн хүн чулууны хонхорт ирж бууснаас хойш бүр мөсөн суурьшсан байна.
4. Хэдийвээр Хүрээ 1639 онд сууриа тавьсан боловч Монгол төрийн гал голомтыг онголон хадгалж байсныг онцлох нь зүйтэй юм.
5. 1911 онд хаант Монгол улсын нийслэл Хүрээ хэмээх болов.
6. 1924 оноос их хүрээ улсын нийслэл хэмээгдэн Улаанбаатар хот хэмээн нэрийдэв.
7. 1932 захын шар дэлгүүрээс хойхно 1919-1920 оны үед хятад хүүхнүүдтэй эмсийн хүрээлэн байжээ.
8. 1915 оны үед хүрээний есөн гудамжинд нийт 217 үйлдвэр үйлчилгээний жижиг газар ажиллаж байсан ба 495 хүн ажиллаж байжээ.
9. 1930-аад онд Намын төв хороо засгийн газрын байрны баруун талд зэрэгцүүлэн барьсан хоёр давхар байшинд Монголын хувьсгалт залуучуудын эвлэлийн төв хороо голлон байрлаж байв.
10. 1935 оны тавдугаар сарын дөрвөнд нэгэн их барилгын суурийг зэрэгцүүлэн тавьсан нь 1936 оны нэгдүгээр сард ашиглалтанд орж, энд МАХН-ын төв хороо, МХЗЭ-ийн төв үйлдвэрчний эвлэлийн, хотын нам, эвлэл, үйлдвэрчний байгууллагууд байрлажээ.
11. Энэ барилгыг 60000 төгрөгөөр барьсан гэдэг.
12. Монгол бөхийн өргөөний зүүхэнтэй, өдгөө нийслэлийн музей байгаа байшинг 1905 онд Цогтбадамжав гэгч бариулжээ.
13. Чойжин ламын музейгээс зүүнтээ орших Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн музейн байшинг өндөр Жанрайсигийн дуганыг ашиглалтанд оруулсны дара илүүдэл материалыг ашиглан 1920-оод оны сүүлээр германы архитектурын зураг төслөөр бариулав.
14. Улаанбаатар хот Монгол улсын төв хэсэгт хуучнаар Алтан тэвшийн хөндий, өнөөгийнхөөр Туул-Сэлбийн бэлчир хөндийд, далайн түвшнээс дээш 1300-1350 метр өндөрт Богд хан, Сонгино хайрхан, Чингэлтэй, Баянзүрх дөрвөн уулаар хүрээлэгдэн оршдог.
15. Улаанбаатар хот нь Хэнтийн нурууны урд үзүүр болох Баянзүрх, Богд хан, Сонгино хайрхан, Чингэлтэй хайрхан уулсаар зүүн, урд, баруун, хойд талаараа тус тус хүрээлэгдсэн бөгөөд Туул, Сэлбэ голуудын бэлчир хөндийд байрладаг.
16. Дунджаар далайн түвшнээс дээш 1351 м өндөрт оршдог. Нийт 4,704.4 км2 нутагтай.
17. 1947 оны долоодугаар сарын найманд бүрэн цардаж тохижуулсан Сүхбаатарын талбайн үйл ажиллагааг нээх ёслолыг хийжээ.
18. Сүхбаатарын талбайг тохижуулах ажлыг маршал Х.Чойбалсан гардан удирдаж, эргэн тойрных нь хэмжээг зааж өгсний дээр энэ талбайн хойморт төрийнхөө шинэ ордныг бариулжээ.
19. Одоогийн Сүхбаатарын талбай буюу одоогийн Үйлдвэрчний эвлэлийн төв зөвлөлийн байр байгаа дээр Түшээт ханыхны хог нэртэй овоолсон хог байсан нь хамгийн том хогийн цэг байжээ.
20. Улаанбаатар нь улсын нийслэл бөгөөд Монгол Улсын цорын ганц саятан хот.
21. Улаанбаатар нь маш өндөр газарт, харьцангуй өндөр өргөрөгт, ямар ч эргээс хэдэн зуун километр зайтай оршдог зэрэг шалтгаанаас болж дэлхийн хамгийн хүйтэн нийслэлд тооцогддог.
22. Нийслэл хотын хүн амын 67 хувийг 35-аас доош насны залуучууд эзэлдэг бөгөөд үүнээс 30 хувь нь 16-аас доош насны хүүхдүүд байна.
23. Улаанбаатар хотод 70 гаруй соёл урлагийн байгууллага олон нийтэд үйлчилж байна.
24. Хотын гол онцлог нь үндэсний хамгийн их үйлдвэрлэл үйлчилгээ төвлөрсөн бүс бөгөөд одоогоор 40000 орчим том жижиг компаниуд Монгол улсын Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 46 хувийг үйлдвэрлэж байна.



1. Монголын нууц товчоонд тэмдэглэснээр «12-р зууны хоёрдугаар хагаст Хэрэйд аймгийн удирдагч Ван ханыөргөө нь Туулын хар шугуй гэдэг газар байв» гэж тэмдэглэсэн нь одоогийн Улаанбаатар хот оршиж буй хөндийг гэж судлаачид таамагладаг.
2. Өнөөгийн Улаанбаатар хотыг өндөр Богдын өргөө Шар бүсийн орд нэрээр XI жарны шарагчин туулай жил буюу 1639 онд үүсгэн байгуулжээ.
3. “Шар бүсийн хот” хөгжин хөгжсөөр Хутагтын өргөө, Их хүрээ, Номын их хүрээ гэх мэт нэртэйгээр 1778 онд Хан уулын ар, Хатан Туулын сав, Алтан тэвшийн хөндийд Сэлбийн хүн чулууны хонхорт ирж бууснаас хойш бүр мөсөн суурьшсан байна.
4. Хэдийвээр Хүрээ 1639 онд сууриа тавьсан боловч Монгол төрийн гал голомтыг онголон хадгалж байсныг онцлох нь зүйтэй юм.
5. 1911 онд хаант Монгол улсын нийслэл Хүрээ хэмээх болов.
6. 1924 оноос их хүрээ улсын нийслэл хэмээгдэн Улаанбаатар хот хэмээн нэрийдэв.
7. 1932 захын шар дэлгүүрээс хойхно 1919-1920 оны үед хятад хүүхнүүдтэй эмсийн хүрээлэн байжээ.
8. 1915 оны үед хүрээний есөн гудамжинд нийт 217 үйлдвэр үйлчилгээний жижиг газар ажиллаж байсан ба 495 хүн ажиллаж байжээ.
9. 1930-аад онд Намын төв хороо засгийн газрын байрны баруун талд зэрэгцүүлэн барьсан хоёр давхар байшинд Монголын хувьсгалт залуучуудын эвлэлийн төв хороо голлон байрлаж байв.
10. 1935 оны тавдугаар сарын дөрвөнд нэгэн их барилгын суурийг зэрэгцүүлэн тавьсан нь 1936 оны нэгдүгээр сард ашиглалтанд орж, энд МАХН-ын төв хороо, МХЗЭ-ийн төв үйлдвэрчний эвлэлийн, хотын нам, эвлэл, үйлдвэрчний байгууллагууд байрлажээ.
11. Энэ барилгыг 60000 төгрөгөөр барьсан гэдэг.
12. Монгол бөхийн өргөөний зүүхэнтэй, өдгөө нийслэлийн музей байгаа байшинг 1905 онд Цогтбадамжав гэгч бариулжээ.
13. Чойжин ламын музейгээс зүүнтээ орших Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн музейн байшинг өндөр Жанрайсигийн дуганыг ашиглалтанд оруулсны дара илүүдэл материалыг ашиглан 1920-оод оны сүүлээр германы архитектурын зураг төслөөр бариулав.
14. Улаанбаатар хот Монгол улсын төв хэсэгт хуучнаар Алтан тэвшийн хөндий, өнөөгийнхөөр Туул-Сэлбийн бэлчир хөндийд, далайн түвшнээс дээш 1300-1350 метр өндөрт Богд хан, Сонгино хайрхан, Чингэлтэй, Баянзүрх дөрвөн уулаар хүрээлэгдэн оршдог.
15. Улаанбаатар хот нь Хэнтийн нурууны урд үзүүр болох Баянзүрх, Богд хан, Сонгино хайрхан, Чингэлтэй хайрхан уулсаар зүүн, урд, баруун, хойд талаараа тус тус хүрээлэгдсэн бөгөөд Туул, Сэлбэ голуудын бэлчир хөндийд байрладаг.
16. Дунджаар далайн түвшнээс дээш 1351 м өндөрт оршдог. Нийт 4,704.4 км2 нутагтай.
17. 1947 оны долоодугаар сарын найманд бүрэн цардаж тохижуулсан Сүхбаатарын талбайн үйл ажиллагааг нээх ёслолыг хийжээ.
18. Сүхбаатарын талбайг тохижуулах ажлыг маршал Х.Чойбалсан гардан удирдаж, эргэн тойрных нь хэмжээг зааж өгсний дээр энэ талбайн хойморт төрийнхөө шинэ ордныг бариулжээ.
19. Одоогийн Сүхбаатарын талбай буюу одоогийн Үйлдвэрчний эвлэлийн төв зөвлөлийн байр байгаа дээр Түшээт ханыхны хог нэртэй овоолсон хог байсан нь хамгийн том хогийн цэг байжээ.
20. Улаанбаатар нь улсын нийслэл бөгөөд Монгол Улсын цорын ганц саятан хот.
21. Улаанбаатар нь маш өндөр газарт, харьцангуй өндөр өргөрөгт, ямар ч эргээс хэдэн зуун километр зайтай оршдог зэрэг шалтгаанаас болж дэлхийн хамгийн хүйтэн нийслэлд тооцогддог.
22. Нийслэл хотын хүн амын 67 хувийг 35-аас доош насны залуучууд эзэлдэг бөгөөд үүнээс 30 хувь нь 16-аас доош насны хүүхдүүд байна.
23. Улаанбаатар хотод 70 гаруй соёл урлагийн байгууллага олон нийтэд үйлчилж байна.
24. Хотын гол онцлог нь үндэсний хамгийн их үйлдвэрлэл үйлчилгээ төвлөрсөн бүс бөгөөд одоогоор 40000 орчим том жижиг компаниуд Монгол улсын Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 46 хувийг үйлдвэрлэж байна.

Өчигдөр шинэ оноо үдэж, шилтэй дарсаа оргилуулж, шог хошин үзсэн шигээ сайхан амарлаа. Гэтэл үүр цүүрээр нэгэн зүүд зүүдлэв. Ажлын сүүлийн өдөр Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газраас шуурхай ажлын хэсэг гарч нефтийн бүтээгдэхүүний жижиглэн худалдаа эрхлэгч аж ахуйн нэгжүүдийн борлуулалтын үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийсэн дээ. Өөрөөр хэлбэл, “Хэрэглэгчийн мэдээллийн 1284 төв”-д хэрэглэгчдээс ирүүлсэн “Зарим компанийн шатахуун түгээх станцууд хязгаарлалт хийгээд байна” гэсэн мэдээллийн мөрөөр орж, А-92 авто бензин, ялангуяа дизель түлшний жижиглэнгийн борлуулалтдаа хязгаарлалт хийснийг илрүүлснээ дуулгасан. Хяналт шалгалтын явцад нийслэлд үйл ажиллагаа явуулдаг “Магнай трэйд” ХХК, “Сод монгол” ХХК, “Тэс пэтролиум” ХХК-ийн зарим салбарууд А-92 авто бензин, ялангуяа дизель түлшний жижиглэнгийн борлуулалтдаа хязгаарлалт хийснийг олж тогтоосон явдал. “Сод монгол” ХХК-ийн хувьд “Сод Монгол групп” ХХК-ийн шатахуун түгээх станцууд нь дизель түлшийг зөвхөн өөрийн компанийн “Ай Си” картаар олгож, 100.000-аас дээш төгрөгийн түлш худалдахгүй байсан бол “Тэс пэтролиум” ХХК, Нарны гүүрний доод талд байрлах төв, Баянбүрдийн тойрогт байрлах ШТС-5 зэрэг зургаан салбартаа А-92 автобензин болон дизель түлшний жижиглэнгийн борлуулалтдаа “30000 төгрөгөөс дээш борлуулалт хийхгүй” гэсэн хязгаарлалт хийчихсэн сууж байсан. Харин “Магнай трейд” ХХК-ийн 92 дугаар шатахуун түгээх станц нь дизель түлш болон АИ-92 шатахууныг худалдаалахгүй зогсож байсныг хяналт шалгалтынхан илрүүлж, шаардлага тавьсны үндсэн дээр хэвийн худалдаалж эхэлсэн билээ.
Ашигт малтмал, газрын тосны газрын газрын газрын тосны бүтээгдэхүүний нөөцийн мэдээллээр 2017 оны арванхоёрдугаар сарын 26-ний өдрийн байдлаар улсын хэмжээнд дунджаар ердийн хэрэглээний 38 хоногийн нөөцтэй үүнээс Аи-80 автобензин 68, Аи-92 автобензин 46, дизелийн түлшний 28 хоногийн нөөцтэй байсан. Энэ бол хэвийн хэмжээ. Хэдийгээр газрын тосны бүтээгдэхүүний улсын нөөцийн хэмжээ шаардлагатай түвшинд байгаа үед аж ахуй нэгжүүд дур мэдэн хязгаарлалт хийсэн үйлдлийн үндэслэл, шалтгааныг хуульд нийцэж байгаа эсэхийг нарийвчлан тогтоож, хэрхэн шийдвэрлэснээ мэдээлэх л юм гэсэн. Гэхдээ л амралт, баярын өдрөөр ашиг сонирхолдоо нийцүүлэн хурдан шуурхай хууль баталдаг, үнэ нэмдэг туршлага төрийнхөнд байдаг болохоор “хар дарсан” хэрэг. Зүүдэн дунд ирсэн өвлийн өвгөн хичнээн гоёмсог баглаатай бэлэг өгсөн гээч... Задалтал түлшний үнэ нэмэгдсэн тухай “мэдэгдэл”. Манайхан түлшний үнэ литр тутамдаа хориос гучин төгрөгөөр нэмэгдэхэд л юмны үнээ арваас хорь дахин нэмчихдэг. Эргээд буухад нь анзаараагүй мэт гүлдийгээд үлдчихдэг юм чинь хар дарж, хашгирахаас биш яах юм бэ??? Муу юм холуур... ТҮЙ ТҮЙ гэж үглэсээр л унтсан шүү... Одоо бушуу гарч шатахуун түгээх рүү явъя. Юмыг мэдэх вэ. Нефть, хийн бүтээгдэхүүн импортлогч аж ахуй нэгжийнхэн нэгдэж үгсээд цаадуултай чинь хуйвалдчих вий. Амралтын өдөр гэж ангайж суулгүй ажиг сэжиг гарвал залгаарай нөхдөө...Араараа тавиулж хаширсан хүн билээ, би. Ахиж шинэ жилийн иймэрхүү бэлэг авмааргүй байна...
З.УРСГАЛ

Засгийн газар зарлагаа нэмж, 2.4 их наядын алдагдалтай төсөв батлуулсан. Үр дүнд нь өнөөдрөөс эхлэн та дараахь татварын нэмэгдэлд өртөх нь ээ. Тодруулбал, Тамхи, согтууруулах ундааны онцгой албан татвар өнөөдрөөс 10, 2019 оноос тав, 2020 оноос эхлэн таван хувиар тус тус нэмэгдэнэ. Мөн хувь хүний орлогын албан татварын шатлалыг цалин хөдөлмөрийн хөлс болон түүнтэй адилтгах хөдөлмөр эрхлэлтийн орлогод 10-25 хувиар дөрвөн шатлал бүхий татвар ногдуулна. Ингэснээр өндөр орлоготой иргэдийн татварын ачаалал нэмэгдэх нь мэдээж. Үүнийг эсэргүүцэн уурхайчид хэвлэлийн бага хурал зарласан билээ. Гэхдээ л өнөөдрөс эхлэн сарын 2.5 сая төгрөгийн орлогод 11.2, сарын дөрвөн сая төгрөгийн орлогод 15.1 хувийн татвар ногдуулах нь. Судалгаанаас харахад өнөөдрийн байдлаар 900 мянга орчим татвар төлөгч бүртгэлтэй байгаа бөгөөд нийт татвар төлөгчдийн 92 орчим хувь нь 10 хувиас бага татвар төлөхөөр, үлдэх найм гаруй хувь нь татварын шатлалд хамрагдаж 10 хувиас их татвар төлөхөөр байгаа юм. Эл татвараас төсвийн орлого энэ онд 51.5 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэнэ. Түүнчлэн, хувь хүний орлогын албан татварын хөнгөлөлт одоогийн хуулиар 84 мянган төгрөг байсан бол өнөөдрөөс 120 мянган төгрөг, 2019 онд 160 мянган төгрөг, 2020 онд 200 мянган төгрөг, 2021 онд 240 мянган төгрөг болгон хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээтэй уялдуулан үе шаттай нэмэгдүүлэхээр болсныг дуулгая.

Мөн Нийгмийн даатгалын тухай хуулийн дагуу ажил олгогчийн хөдөлмөрийн хөлсний сан, түүнтэй адилтгах орлого болон даатгуулагчийн хөдөлмөрийн хөлс, түүнтэй адилтгах орлогоос төлөх тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээг 2017 онд тус бүр долоо, 2018 онд тус бүр найм, 2019 онд тус бүр 8.5 хувь, 2020 онд тус бүр 9.5 хувьтай байхаар хуульчилсан. Харин сайн дурын даатгуулагчийн тэтгэврийн даатгалд сард төлбөл зохих шимтгэлийн доод хэмжээ нь 2017 онд хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээний 10 хувиас, 2018 онд 11 хувиас, 2019 онд 11.5 хувиас, 2020 онд 12.5 хувиас багагүй байхаар өөрчлөлт оруулсны дагуу нэмэгдэх нь ээ.

Эрхэм хүндэт нийслэлчүүд ээ.
Цагийн зүү 12 ын тоог голлож, хуучин оноо үдэж, шинэ оноо угтах мөч ойртож байгаа энэ цаг үед Монгол Улсын зүрх нь болсон Нийслэл хотынхоо нийт иргэддээ баярын мэндийг өргөн дэвшүүлье.
Хотын дарга гэсэн хариуцлагатай албанд томилогдон ажилласанаас хойш яг нэг жил 6 сарын хугацаа өнгөрчээ. Энэ хугацаанд засаг даргын мөрийн хөтөлбөрөө батлуулан, хэрэгжүүлж эхэлээд байна. Улиран одож буй 2017 он Нийслэлийн хувьд “ Иргэнээ дээдэлсэн” “ Эрх зүйн шинэтгэлийг хийхийг чармайсан он тоолол байлаа. Саятан хотын хувьд салбар бүрийн хөгжлөөс гадна Улаанбаатар гэсэн их айлын өөдлөх зам, хөгжих жимийн дардан болгохын төлөө Нийслэлийн удирдлагын шинэ баг чармайн ажиллаа.
Үүний үр дүнд шинэ оноо бид өр төлбөргүй хот болон угтаж байгаа баяртай мэдээ дуулгахад таатай байна. Өртэй хүн өөдөлдөггүй, Өттэй мод нахиалдаггүй гэсэн үг бий.
Тиймээс ч бид аж ахуй нэгж компаниуд болон нийслэлийн төр захиргааны байгууллагын хооронд үүсээд авсан өр авалгыг тэгэлж чадлаа.
Түүнчлэн Утаагүй Улаанбаатар болгохын төлөө тууштай ажилласны үр дүнд сүүлийн 26 жилийн түүхэнд байгаагүйгээр анх удаа нийслэл хотод шилжин ирэх хөдөлгөөн болон гарах хөдөлгөөн тэнцэж, яндангийн тоог бид нэмэгдүүлсэнгүй. Засгийн газар, яамдтай, гадны байгууллагатай хамтран ажилласнаар Нийслэлийн сургууль, цэцэрлэгүүд агаар шүүгчээр 100 хувь хангагдах боллоо.
Сургууль цэцэрлэгийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх ажлыг үр дүнтэй хийснээр Ерөнхий боловсролын 10 сургууль, 13 цэцэрлэг 2017 онд шинээр үүдээ нээж, 10 мянгаар суудлын тоогоо нэмэгдүүллээ.
Эмнэлгүүдийн гадна тохижилтонд эрс шинэчлэл хийж, ОНГОЦ буух зурвас хийж, авто зогсоол, ногоон байгууламжийг нэмэгдүүллээ.
Хагас зуун жилийн насжилттай гүүрүүдийн өргөтгөл, шинэчлэлийн ажлын шанг татаж, авто замын уулзваруудыг өргөтгөлөө гээд 2017 онд Нийслэлчүүд бид хийсэн ажил арвин жил байлаа. Нийслэлийн бүтээн байгуулалт, нийгмийн ажил бүрийн ард иргэн, аж ахуй нэгж, та бүгдийн минь дэмжлэг байдаг учраас хот маань өдрөөс өдөрт өнгөжин жавжаахиж байна.
Ирэх онд хөгжлийн Эрчимтэй хурдаа бид алдахгүй ажиллана. Олон кран ажиллаж, олон хүн ажлын байраар хангагдсан жил болно гэдэгт итгэлтэй байна.
Нийслэлчүүддээ шинэ жилийн баярын мэнд хүргэе
НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГА БӨГӨӨД УЛААНБААТАР ХОТЫН ЗАХИРАГЧ С.БАТБОЛД

Шинэ жилийн баяртай холбогдуулан Онцгой байдлын байгууллагаас Нийслэлийн Засаг даргын захирамж, нийслэлийн Онцгой байдлын газар, Улаанбаатар хотын цагдаагийн газар, Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газрын даргын хамтарсан удирдамжийн хүрээнд нийслэлийн нутаг дэвсгэрт байршилтай шинэ жилийн баяр тэмдэглэх, хүлээн авалт зохион байгуулах байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэдийн барилга байгууламжид гамшгаас хамгаалах болон гал түймрийн улсын хяналтыг хэрэгжүүлэх шалгалтыг зохион байгуулж байна.

Шалгалтад нийслэлийн нутаг дэвсгэрт байршилтай худалдааны төв, зах, үзвэр, үйлчилгээний газрууд, нийтийн эзэмшлийн зам, талбайд гар дээрээс шинэ жилийн тогтоом, хэрэгсэл худалдан борлуулж буй иргэд хамрагдаж байгаа юм.

Одоогоор шалгалтыг 88 объект хийж, 346 зөрчил илрүүлэн, 74 зөрчлийг газар дээр нь арилгуулж, бусад зөрчлүүдийг арилгуулах албан шаардлагыг 56 байгууллагад хүргүүлэн ажиллаж байна.

Иргэд пиротехникийн хэрэгслийг зөвшөөрөлгүй газраас худалдан авч, улмаар салют буудуулах, сүлд модыг чимэглэхдээ мэргэжлийн бус хүнээр дур мэдэн хийлгэдгээс болж бэртэж гэмтэх тохиолдол байдаг. 2010-2011 онд пиротехникийн хэрэгсэлд 11 хүн өртөж бие эрхтэнээ гэмтээжээ.

Иймд иргэн та пиротехникийн хэрэгслийг тусгай зөвшөөрөлтэй газраас худалдан авч, хэрэглэх заавар, санамжийг мөрдөх, сүлд модоо 12 вольтын хүчдэлтэй зориулалтын гэрлэн чимэглэлээр чимж, цахилгааны утасны холболтыг дүрмийн дагуу хийх, цагаан бенгалын галыг хялбар шатах материалын ойролцоо цацруулахгүй байх, цацарч дууссаны дараа цаас, хөвөн зэрэг шатамхай зүйл дээр хаяхгүй байх, оргилуурт гэрэл, тэсрэх бодист динамикийг орон байр, тасалгаанд, сүлд модны ойролцоо, шатах материалтай орчинд хэрэглэхгүй байх, аж ахуйн нэгж байгууллага сүлд мод, гэрлэн чимэглэлийг дүрмийн дагуу угсарч ашиглах, тухайн обьектыг харуул хамгаалалтын сонор сэрэмжийг сайжруулж ажиллахыг анхааруулж байна.

Шинэ жилийн баяр, амралтын өдрүүдэд иргэдийн аюулгүй байдлыг хангах чиглэлээр нийслэлийн Онцгой байдлын газар, мэргэжлийн хяналтын газар, цагдаагийн газрын хамтарсан үзлэг шалгалт 2017 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэл үргэлжилнэ гэж Онцгой байдлын ерөнхий газраас мэдээллээ.

Хайртай дотны хүмүүстээ шинэ оны мэнд дэвшүүлэхдээ дараах мэндчилгээнүүдээс сонгоорой.

Цаг хугацааны түүх болон үлдсэн хуучин оноо
Цаглашгүй их амжилт үйлсээр үдэж
Он цагийн тооллоор учран золгож байгаа шинэ жилээ
Од хийморь, орчлонгийн сайн сайхан бүхнийг билэгдэн угтацгаая,
***
Амжилт бүтээлийн гэрэл цацарсан
Аз жаргалийн мөнгөн жимээр
Урам зориг хүсэл тэмүүллээр дүүрэн
Угтах он айлчлан ирлээ
***
Цалгилан долгилон он солигдож
Цасан өмсгөл ертөнцийг бүрхэж
Оюу эрдэнийн өнгөөр орчлонг чимж
Одот тэнгэрийн зурваст 2014 он түглээ
***
Ирж байгаа шинэ он маань
Ирэх зууны эхлэл болж
Инээд хөөр цэнгэл баясал дүүрэн
Ирмүүн ажлын он байг
***
Эрх сарны доор бүжин цэнгэж
Эргэх цагийн хэлхээс болсон
Шинэ онтойгоо бид мэндэлнэ
Шинэхэн цасны хаялга дор
Түүхийн хуудас эргэнэ
***
Мөрөөдөл биелэх мөч ойртож
Мөнгөн шөнөөр шинэ он айсуй
Будар будар цаснаар буурал дэлхий хучигдаж
Болор шилэн жүнзэнд оргилуун дарс нь оргилсон
Баяр баярын дээр шинэ жил ирлээ
Бүлээрээ бүжин бүжин баярлаарай
Хотлоороо хонон өнжин баярлаарай
Ирж буй жилд юу санасан есөн цагаан хүсэл тань биелэх болтугай
Та шинэ онд өмнөө ямар зорилго тавьж байна вэ?
Та хүрч чадна. өөртөө итгээрэй
Танд амжилт хүсьe!
***
Сэвсгэр цагаан цасан дээр
Сэргэлэн цовоо алхалж
Шинэ жилээ сайхан өнгөрүүлээрэй
***
Нандин хүсэл мөрөөдлийн
Биелэл нь таньтай хамт байг
Шинэ жилийн халуун мэндийг хүргэе
***
Жилд ганцхан тохиох
Шинэ жилийн vдэш
Шинэ оны баярын мэндийг дэвшүүлье
***
Ганцхан чамтай л би бүжиглэмээр
Гайхамшигт шинэ жилийн үдэш
Шинэ оны баярын мэндийг хүргэе
***
Зулзган гацуурын үнэр шиг анхилуун
Цасан охин шиг чамдаа
Шинэ жилийн баярын мэндийг хүргэе
***
Халуун үнсэлт мэт
Дарсаа тулгаж
Шинэ оноо угтая
***
Хэзээ ч мартагдашгүй
Шинэ жилийн үдэш
Хайрт чамдаа
Шинэ жилийн баярын мэнд хүргэе
***
Шинэ оны хамгийн анхны нарнаас цацрах гэрэл гэгээ
Бид бүхэнд амжилт бататгаж, алдаагаа засах ухаан, хүч өгөх болно
Та бүхэндээ шинэ оны баяр мэндийг хүргэе
***
Шинэ бухний эхлэл
шинэ жилээ
шинэ хүн болж угтаарай
***
Уулзсан бүхэндээ
Инээд бэлэглэж
Ирж буй шинэ жилээ
Урамтай золбоотой угтаарай
***
Сэтгэл доторх зовлонгоо умартаж
Шинэ амьдрал эхэлж байна гэж
Сэтгэл дүүрэн инээдээр
Шинэ оноо угтая
***
Танан цагаан цас бударсан
Тансаг сайхан баяр ирлээ
Шинэ жилийн баярын
Шижигнэсэн мэндийг хvргэе
Шинэхэн бvхний эхлэл шинэ жил хаяанд ирлээ
Ирж буй шинэ оноо аз жаргал амжилт бүтээлээр дүүрэн угтаарай
***
Хөнгөн аялгуу сэтгэл гижигднэм
Хүсэл мөрөөдөл ирээдүйг хөглөнөм
Ирж буй шинэ оны баярын мэнд хvргэе
***
Хууранд хөг
Хайранд итгэл
Хурмастад нар
Хүмүүнд амжилт хэрэгтэй
Шинэ жилийн мэнд хүргэе
***
Мөнх ногоон гацуураа засаад
Мөрөөдөн хүлээсэн шинэ оноо угтая
Шинэ оны баярын мэндийг хүргэе
***
Жаргах нарны туяаг
Жаахан гараараа тоолон
Шинэ оноо хүлээх
Энхрий бяцхан дүүдээ
Шинэ оны мэнд хүргэе
***
Толгой ухаан 2-оор мөнгө хийж
Тоолгүй өнгөрсөн нэгнийг
Эргэн хартал амьдарцгаая
Шинэ оны баярын мэнд хүргэе
***
Чимэглэн гоёсон ногоон гацууртай
Ширээ тойрсон хайртай хүмүүстэйгээ хамт шинэ оноо угтая!
***
Цалин цагаан цастай
Цагаан сахалт өвөөтэй
Цайлган цасан охидтой
Шинэ жилийн баярын мэнд хүргэе!
***
Хүн бүхэн хийсэн бүтээснээ дүгнүүлэх
Шинэ жилийн баяр
Шинэ оны мэнд хvргэе
***
Орчлон дэлхийд
12-р сар онцгой
12-р сараас
31-ний өдөр oнцгой
31-ний өдрөөс
00:00 цаг онцгой
Шинэ оны мэнд хүргэе!
***
Угтах ондоо бүтээлээр дүүрэн
Урам тэтгэсэн амжилтаар баян
Гэгээн гэрлээр гэр тань гийж
Гэрэлт оюунаар ухаан тань тэлж
Шинэ оноо аз жаргалаар дүүрэн угтаарай
***
Будрах цасны мөнгөн ширхэгтэй
Болор хундагны жингэнэх чимээтэй
Буурал сахалт өвлийн өвгөнтэй
Бүжин наадах цасан охидтой
Шинэ оноо сайхан угтаарай
***
Аз жаргал шидлээ шүү
Алгаа тосоод аваарай
Алсаас хундага тулгалаа шүү
Хундагаа бариад тосоорой
Ажлын амжилт шидлээ шүү
Алтаар өлгийдөөд аваарай
Амтлаг исгэлэн үнсэлт илгээлээ
Ариухан уруулаа дэвсээд аваарай
Сайхан баярлаарай
***
Шинэ ондоо
Тэвэр дүүрэн сарнай
Сэтгэл дүүрэн итгэл
Нүд дүүрэн инээмсэглэл
Зүрх дүүрэн хайраар бялхаж яваарай
***
Нас нэмж ухаан тэлсэн
Цас бударч өнгө нэмсэн
Дарс оргилж баяр нэмсэн
Шинэ оны мэнд хүргэе
***
Цасан ширхэгийн тоогоор инээд бэлэглэе
Цагаан сүүний өнгөтэй хайр бэлэглэе
Амсаад л бялхам жаргал бэлэглэе
Алгуурхан ирж буй шинэ оны мэнд хүргье
***
Угтах оноо бүтээлээр дүүрэн
Урам тэтгэсэн амжилтаар баян
Зорьсон зүйлс тань өөдрөг байж
Зоосны бурхан таныг ивээж
Гэгээн гэрлээр гэр чинь гийж
Гэрэлт оюунаар ухаан чинь тэлж
Ариун хүсэл тань амьдрал болж
Аз жаргалаар дүүрэн явахыг хүсэн ерөөе!
***
Ширхэглэн будрах цагаан цастай
Чимэглэн гоёсон ногоон гацууртай Ширээ тойрсон хайртай хүмүүстэйгээ
Шинэ оноо сайхан угтаарай!
***
Улиран одож буй хуучин он танд
Ухаарал баяслыг хайрлаж
Угтан авч буй шинэ он танд
Урам зориг, амжилт бүтээл, аз жаргалын дээдийг бэлэглэг.
Шинэ оны мэндийг хүргэе!
***
Он солигдох торгон агшинд
Оргилуун дарс шиг оргилсон сэтгэлд
Аз жаргал авчрах гэж
Юм бүхнийг шинэ болгох гэж
Ертөнцийн бүгдийг ариусгах гэж
Шинэ он хаалгыг чинь тогшлоо…
Үүдээ та нээгээрэй!
Шинэ он мэнд хүргэж байна!
Цонхоо чи нээгээрэй!
Аз жаргал 12 цагт ирнэ.
Шинэ оноо хүлээгээрэй!
Шинэ ондоо ажил тань амжилт, орлогоор дүүрэн,
Амьдрал тань тэгш, дүүрэн байх болтугай!
Зовлонгоор хомсдож, жаргалаар бялхаж явах болтугай
***
Цаг хугацааны түүх болон үлдсэн хуучин оноо
Цаглашгүй их амжилт үйлсээр үдэж
Он цагийн тооллоор учран золгож байгаа шинэ жилээ
Од хийморь, орчлонгийн сайн сайхан бүхнийг билэгдэн угтацгаая,
Амжилт бүтээлийн гэрэл цацарсан
Аз жаргалын мөнгөн жимээр
Урам зориг хүсэл тэмүүллээр дүүрэн
Угтах он айлчлан ирлээ
Цалгилан долгилон он солигдож
Цасан өмсгөл ертөнцийг бүрхэж
Оюу эрдэнийн өнгөөр орчлонг чимж
Одот тэнгэрийн зурваст 2011 он түглээ
Сайхан баярлаарай
***
Зүрх сэтгэлдээ буй муу бүхнийг март
Зүггүйтэж алдсан бүхнээ март
Гуниг бүхнээ хуучин онтойгоо үд
Гайхалтай сайхан бүхэн ганцхан энэ онд л ирнэ
Шинэ жилийг амжилт бүтээлтэйгээр угтан авч
Бүтэн жилийн турш тэр бүхнийг хадгалаарай.
Амжилт бүтээл, аз жаргал, хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсье
***
Ширхэглэн будрах цагаан цастай
Чимэглэн гоёсон ногоон гацууртай
Ширээ тойрсон хайртай хүмүүстэй
Шинэ оноо сайхан угтаарай
Аз жаргал шидлээ шүү
Алгаа тосоод аваарай
Халуун дулаахан үгсийг хамтад нь бас шивнэлээ …
HAPPY NEW YEAR!!!
***
Зүүдэндээ сарнай дэлгэртэл инээ
Зүрхэндээ нар мандтал инээ
Сэтгэлдээ хайр астал инээ
Сайхан инээд бүхнээрээ
Бүх ертeнцийг гийгүүлж байгаарай.
Happy new year
***
- Сэвсгэр цагаан цасан дээр сэргэлэн цовоо алхалж шинэ жилээ сайхан єнгєрvvлээрэй.
***
- Нандин хvсэл мєрєєдлийн биелэл нь таньтай хамт байг. Шинэ жилийн халуун мэндийг хvргэе
***
- Жилд ганцхан тохиох шинэ жилийн vдэш. Шинэ оны баярын мэндийг дэвшvvлье. …
***
- Ганцхан чамтай л би бvжиглэмээр гайхамшигт шинэ жилийн vдэш.
Шинэ оны баярын мэндийг хvргэе
***
- Зулзган гацуурын vнэр шиг анхилуун цасан охин шиг чамдаа шинэ жилийн баярын мэндийг хvргэе.
***
- Халуун vнсэлт мэт дарсаа тулгаж шинэ оноо угтая
***
- Хэзээ ч мартагдашгvй шинэ жилийн vдэш хайрт чамдаа шинэ жилийн баярын мэнд хvргэе
***
- Шинэ оны хамгийн анхны нарнаас цацрах гэрэл гэгээ бид бvхэнд амжилт бататгаж,
алдаагаа засах ухаан, хvч єгєх болно.
Та бvхэндээ шинэ оны баяр мэндийг хvргэе.
***
- Шинэ бухний эхлэл шинэ жилээ шинэ хvн болж угтаарай
***
- Уулзсан бvхэндээ инээд бэлэглэж ирж буй шинэ жилээ урамтай золбоотой угтаарай
***
- Сэтгэл доторх зовлонгоо умартаж шинэ амьдрал эхэлж байна гэж
сэтгэл дvvрэн инээдээр шинэ оноо угтая
***
- Танан цагаан цас бударсан тансаг сайхан баяр ирлээ.
Шинэ жилийн баярын шижигнэсэн мэндийг хvргэе
***
- Шинэхэн бvхний эхлэл шинэ жил хаяанд ирлээ.
Ирж буй шинэ оноо аз жаргал амжилт бvтээлээр дvvрэн угтаарай.
***
- Хєнгєн аялгуу сэтгэл гижигднэм . Хvсэл мєрєєдєл ирээдvйг хєглєнєм.
Ирж буй шинэ оны баярын мэнд хvргэе
***
- Хууранд хєг, хайранд итгэл, хурмастад нар, хvмvvнд амжилт хэрэгтэй.
Шинэ жилийн мэнд хvргэе
***
- Мєнх ногоон гацуураа засаад мєрєєдєн хvлээсэн шинэ оноо угтая.
Шинэ оны баярын мэндийг хvргэе
***
- Жаргах нарны туяаг жаахан гараараа тоолон шинэ оноо хvлээх
энхрий бяцхан дvvдээ шинэ оны мэнд хvргэе
***
- Толгой ухаан 2-оор мєнгє хийж, тоолгvй єнгєрсєн нэгнийг эргэн хартал амьдарцгаая.
Шинэ оны баярын мэнд хvргэе
***
- Чимэглэн гоёсон ногоон гацууртай, ширээ тойрсон хайртай хvмvvстэйгээ хамт шинэ оноо угтая!
***
- Цалин цагаан цастай, Цагаан сахалт євєєтэй, Цайлган цасан охидтой,
Шинэ жилийн баярын мэнд хvргэе!
***
- Хvн бvхэн хийсэн бvтээснээ дvгнvvлэх шинэ жилийн баяр. Шинэ оны мэнд хvргэе
- Орчлон дэлхийд 12-р сар онцгой, 12-р сараас 31-ний єдєр oнцгой, 31-ний єдрєєс 00:00 цаг онцгой, Шинэ оны мэнд хvргэе!
***
-Шинэ жилийн дарс шиг оргилуун
Шинэхэн орсон цас шиг хєнгєн
Зулзган гацуурын vнэр шиг анхилуун
Шинэ оны мэнд хvргэж аз жаргал хvсэн ерөөе
24tsag.mn