-
2016 оны 1 сарын 22
Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж: Монгол Улс Дэлхийн эдийн засгийн чуулганы үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцогч орон байх бодлого барьж ирсэн
Administrator 2016-01-22 05:33:00
Олон улсын макро эдийн засаг, хөгжлийн чиг хандлага, төлөв, глобал түвшинд тулгамдсан асуудлууд, түүнийг шийдвэрлэх боломж, санаачилга, цаашид авах арга хэмжээний талаарх хэлэлцүүлгийг нэр хүндтэй улс төрч, эрдэмтэн судлаачид, бизнес лидерүүдийн дунд өрнүүлэх зорилготой Дэлхийн эдийн засгийн чуулга уулзалт “Үйлдвэржилтийн 4 дэх дэвшил” ерөнхий сэдвийн хүрээнд гурав дахь өдрөө чуулж байна.
Энэ удаагийн чуулга уулзалтаар эрүүл мэнд, санхүү, боловсролын салбарыг хэрхэн өөрчлөх, уур амьсгалын өөрчлөлт, бүх нийтийн эрүүл мэндийн асуудлуудыг шийдвэрлэхэд технологийн хөгжил дэвшил хэрхэн нөлөөлөх, тулгарч буй асуудал, сорилтууд урьд өмнөхөөс илүү ээдрээтэй, хурдацтай, харилцан хамааралтай болсон үед оновчтой зөв шийдвэр гаргах чадамжтай Төрийн байгууллагын тогтолцоог хэрхэн бүрдүүлэх зэрэг асуудлыг хэлэлцэж байгаа юм.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж Дэлхийн эдийн засгийн чуулга уулзалтад оролцох үеэрээ НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мүн, НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн захирагч Хелен Кларк, Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын дарга Ангел Гурия, НҮБ-ын Боловсрол, Соёл, Шинжлэх ухааны байгууллагын Ерөнхий захирал Ирина Георгиева Бокова, Дэлхийн банкны Ерөнхийлөгч Жим Ёонг Ким, ОУВС-ын гүйцэтгэх захирал Кристин Лагард, Олон Улсын Улаан Загалмайн Хорооны Ерөнхийлөгч Питер Маурер, Азийн Хөгжлийн банкны Ерөнхийлөгч Такехико Накао,НҮБ-ын БОХ-ийн гүйцэтгэх захирал Аким Штайнер, НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга асан Кофи Анан болон Лалын Бүгд Найрамдах Афганистан Улс, Бүгд Найрамдах Азербайжан Улс, Бүгд Найрамдах Финланд Улс, Бүгд Найрамдах Эстони Улс, Бүгд Найрамдах Литва улс, Холбооны Бүгд Найрамдах Герман Улс, Швейцарийн Холбооны Улс зэрэг улсуудын төрийн тэргүүн нар, Бельгийн Вант Улсын хаан, Израйл, Норвегийн Вант Улс, Исламын Бүгд Найрамдах Пакистан Улс, Нидерланд, Грек, Франц, Их Британи улсуудын Ерөнхий сайд нар, АНУ-ын төрийн нарийн бичгийн дарга Жон Керри зэрэг гадаад орны төр, засгийн тэргүүнүүд болон олон улсын байгууллагын тэргүүн нартай уулзаж хоёр талын болон олон талт хамтын ажиллагааны асуудлаар санал солилцлоо.
Мөн өнөөдөр /1-р сарын 21/ “Дэлхийн усны хомсдол, хүртээмж: Дэлхийн усны хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг түргэсгэх нь” хэлэлцүүлэг, “Уул уурхай, металлург: Бодлогын төлөв” уулзалтад оролцов. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж тус уулзалтуудад яригдсан асуудлаар сэтгүүлчдийн асуултанд хариуллаа.
-Дэлхийн эдийн засгийн энэ удаагийн чуулга уулзалтын ерөнхий сэдэв “Аж үйлдвэржилтийн дөрөв дэх дэвшил” гэсэн агуулгыг тодорхойлсон байна. Улс орнууд энэ асуудалд ямар байр сууринаас хандаж, ямар тодорхой асуудлуудыг дэвшүүлж байна вэ? Мөн манай улсын хувьд энэ талаар ямар бодлогоо эргэж харах, ямар чиглэлийн зохицуулалтуудыг хийх шаардлагатай болж байна вэ?
-Аж үйлдвэрийн дөрөв дэх хувьсгал гэдгээ мэдээллийн технологитой холбож ярьж байгаа юм. Дэлхий дээр маш олон янзын арга хэмжээ явагдаж байдаг. Тэдгээрээс хоёрт нь Монгол Улсын хувьд их ач холбогдол өгч, идэвхтэй оролцъё гэсэн бодолтой байдаг юм. Нэг нь НҮБ-ын Ерөнхий ассамблей. Хоёр дахь нь Дэлхийн эдийн засгийн энэ чуулган юм. Энэ хоёрт идэвхтэй оролцох нь Монгол Улс өөрийгөө таниулах, бусадтай холбогдох, өөрийнхөө нүүр царайг дэлхийн тавцанд танилцуулах, мөн санаа зовж байгаа асуудлуудаа ярилцах боломжийг гаргаж өгч байгаа юм.
-Таны хувьд жил бүрийн чуулга уулзалтад оролцохдоо байнга байр сууриа илэрхийлж оролцож байгаа нэг гол салбар хуралдаан бол усны чиглэлийн асуудал. Монгол Улсын хувьд энэ чиглэлээр бусад улс оронтой хэрхэн хамтарч ажиллах боломж байна вэ?
-Монгол Улсын эдийн засгийн гол асуудал нь уул уурхай, ус, мөн засаглалтай холбогдсон асуудал байдаг, хуулийн засаглал, авлигын эсрэг үйл ажиллагаа гээд. Энэ үйл ажиллагаануудад бид идэвхтэй оролцдог. Зохион байгуулагчдын зүгээс ч биднийг энэ хуралдаануудад урьж оролцуулдаг. Тиймээс бид үүнд идэвхтэй байр сууриа илэрхийлж оролцох ёстой. Түүнээс гадна Монгол Улс бүс нутагтаа энэ чиглэлээр яаж идэвхтэй ажиллах вэ. Жишээлбэл, усны асуудлаар энэ жил тавдугаар сард Ази, Номхон далайн бүс нутгийн усны чуулган Монгол Улсад болох гэж байгаа. Ус гэдэг бол бүх юмны эхлэл, бүх асуудлын. Дэлхий даяар хамгийн их санаа зовоож байгаа асуудал юу вэ гэж сүүлийн гурван жилд санал асуулга явуулахад дандаа ус гэж хариулж, усны хомсдол, устай холбогдсон асуудлууд ямагт нэгдүгээр асуудал болж гарч ирж байгаа. Тийм учраас устай холбогдсон асуудал манайд ч гэсэн их чухал. Хот суурин газрын ус, ашигт малтмал, хөдөө аж ахуйтай холбогдсон усны асуудал. Энэ сэдвээр маш өргөн хүрээтэй ярилцлага явагдаж байгаа. Ер нь энэ талаар цаашид Төрийн тэргүүн, Засгийн газрын тэргүүн нарын оролцсон өндөр дээд түвшний зөвлөл бий болгоё. Бизнес, мөн нийгэм талаасаа олон нийтийн байгууллага, нөгөө талаас төрийн оролцоотой алтан гурвалжин механизмыг идэвхтэй ажиллуулах хэрэгтэй байна гэсэн ийм санаануудыг сая ярилаа л даа.
Сая бүгдээрээ харсан байх, Дэлхийн банкны Ерөнхийлөгч энд хүрэлцэн ирсэн байна, НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга өөрийн биеэр ирж энд асуудлаа танилцуулж байна. Эндээс усны асуудал бол дэлхий нийтийн маш том асуудал болсон нь харагдаж байгаа.
-Ер нь уул уурхайн чиглэлээр ямар тодорхой санал гаргаж байна вэ? Манай улс энэ чиглэлд онцгой ач холбогдол өгч, олон улсын тодорхой хурлуудыг зохион байгуулж байсан шүү дээ.
-Уул уурхайн хувьд ер нь хамгийн гол асуудал бол усаа эргэж ашиглахтай холбогдсон асуудал байгаа юм. Усаа ашиглаад, усны бассейныг бий болгоод, түүний 70-90 хувийг уул уурхайн үйлдвэрлэлдээ эргүүлж ашигладаг. Тухайлбал, Эрдэнэт үйлдвэр асар том далан хийчихсэн, тэндээс усны хэрэглээнийхээ бараг 90 хувийг хангаад явдаг шүү дээ. Мөн говьд байгаа уул уурхайн компаниудад мөн тийм шаардлага тавьдаг. Дээрээс нь нэг шаардлага бол цэвэр ус ашиглаж байгаа бол өндөр хэмжээний татвар тавья. Цэвэр биш, ашиглачихсан, төв суурин газруудын саарал усыг ашиглаж байгаа бол татвараас чөлөөлье ч гэдэг юм уу энэ чиглэлийн санаачилга их чухал байгаа. Үүнийг бид цаашид төрийн бодлого болгож, татварын бодлогодоо тусгаж явбал их зөв байх гэж бодож байна.
-Дэлхийн эдийн засгийн чуулга уулзалт байгууллагыг санаачлагч профессор Клаус Шваб өчигдөр Танд бараалхлаа. Энэ үеэр гаргасан нэг гол санал бол Зүүн Азийн эдийн засгийн чуулга уулзалтыг Монголд зохион байгуулах асуудлыг энэ үеэр хөндлөө. Түрүүнд нь ч энэ чиглэлээр Та санал гаргаж байсан. Энэ чуулга уулзалтыг Монголд зохион байгуулснаар ямар бодит боломж бий болно гэж Та үзэж байна вэ?
- Ер нь дэлхийн улс орнуудыг бүс нутгаар нь ангилаад, эдийн засгийн чуулганыг очиж зохион байгуулдаг. Дэлхийн эдийн засгийн чуулганы зүгээс өөрсдөө ч тавьсан санал байгаа, “Монгол Улсад жишээлбэл, Зүүн Азийн эдийн засгийн чуулганыг зохион байгуулж болох юм” гэж. Тэгэхээр үүнд хоёр асуудал бий. Нэгдүгээрт, дэд бүтэц. Хэрэв бид АСЕМ-ын чуулганыг энэ жил амжилттай зохион байгуулж чадвал бид энэ хэмжээний чуулганыг зохион байгуулах дэд бүтэцтэй болох юм. Хоёр дахь асуудал бол хамгийн гол нь тухайн орны эдийн засаг, хөрөнгө оруулалт энэ бүхэн бусдын сонирхлыг татахуйц байх ёстой. Тухайлбал, Монгол гэдэг бол сэдэв болох ёстой. Тиймээс Монгол улс үнэхээр сэдэв болох чухал ач холбогдолтой орон болж харагдах уу, үгүй юү гэдэг асуудал бий. Манай өөрийн байршил, манай өөрийн боломж, бас нийтлэг үнэт зүйл байна. Ингээд үзвэл бас энэ талаар Монгол Улс давуу талтай л даа. Энэ утгаараа энэ чуулганыг 2017 оны тавдугаар сард зохион байгуулж болох юм гэж ярилцлаа. Хамгийн гол нь бэлтгэл ажлын асуудал чухал.
-Чуулганыг зохион байгуулснаараа манайх гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтыг татах гэдэг юм уу, эдийн засагт томоохон дэмжлэг бий болох боломж бүрдэх үү?
-Зүүн Азийн гэдэг бол зөвхөн Монголын асуудлыг ярихгүй. Зүүн Азид тулгамдаж байгаа эдийн засгийн болон бусад асуудлыг ярилцана. Гэхдээ нэгэнт хүлээж авч байгаа орны хувьд Монгол Улс өөрийн боломжийг, өөртөө тулгамдаж байгаа хүндрэлтэй асуудлыг яаж шийдэх гэж байгаагаа танилцуулах аятайхан боломж бүрдэж байгаа юм л даа. Энэ эрхийн төлөө улс орон бүр зүтгэж, санал тавьж байдаг. Тийм учраас Монгол Улс бол ер нь НҮБ, Дэлхийн эдийн засгийн чуулган гэдэг энэ хоёр байгууллагын үйл ажиллагаанд хамгийн идэвхтэй оролцогч орон байх чиглэлээр бид сүүлийн үед бодлого барьж байсан. Би хувьдаа энэ нь зөв бодлого гэж бодож байгаа.
-Сүүлийн үед Монголын улс төрийн хүрээнд Ерөнхий сайдыг огцруулах, эсэх асуудал анхаарал татаж яригдаж байна. УИХ-ын зарим гишүүн Ерөнхий сайдыг огцруулах саналаа албан ёсоор гаргалаа. Та ямар байр сууринаас хандаж байна вэ? Ер нь гишүүдийн гаргаж байгаа үндэслэлийг юу гэж үзэж байна вэ?
-Засгийн газар тогтвортой ажиллах хэрэгтэй. Ерөнхий сайд юм уу, Засгийн газрыг өөрчлөөд ямар нэгэн сайн зүйл авчрахгүй. Энэ огцруулна гэж ярьж байгаа ярианы эргэн тойронд дандаа л улс төрийн асуудал байгаа. Ирэх зургадугаар сард болох сонгуультай л холбож, ямар нэгэн байдлаар өөртөө улс төрийн оноо авах гэсэн ийм л үйл ажиллагаа явагдаж байгаа юм л даа. Хүмүүсийг дутуу үнэлж байна аа. Монголын ард түмэн бол улс төрийн шилжилт, доргилтон дундуур 25 жил явчихсан улсууд. Маш хэрсүү болсон. Тийм учраас энэ асуудлыг тавьж байгаа улстөрчид, хүмүүс дахин бодох л хэрэгтэй. Үнэхээр улс оронд ашигтай юм хийж байна уу, хортой юм хийж байна уу. Одоо цаг хугацаа маш чухал.
Нөгөө талаас нь авч үзвэл, маш олон асуудлыг энэ Засгийн газрын үед, энэ УИХ-ын үед, болж өгвөл сонгуулиас өмнө шийдчихмээр байна шүү дээ. Жишээлбэл, төрийг хариуцлагатай болгоё гээд би Улс төрийн намын тухай хууль оруулсан. Түүнийг буцааж байна. Төрийн албаны тухай хуулиа бид янзалж авмаар байна. Сонгогдсон болон томилогдсон төрийн өндөр албан тушаалтанд хариуцлага тооцох тухай хуулийг бид батлуулж авмаар байна. Гэтэл яг энэ асуудлууд шахагдаад ороод ирэхээр анхаарлыг өөр тийш нь сарниулах гэсэн нэг арга. Нөгөө талаас, засгаараа оролдож байгаа энэ байдал нь өөрсдөд нь ямар нэгэн оноо болж ирнэ гэж тооцож байгаа байх. Энэ бол буруу тооцоо гэдгийг хэлмээр байна. Энэ ямар ч оноо авчрахгүй аль нэгэн улс төрийн хүчин дээр. Харин хасах авчирна. Нийт улс орны хувьд энэ бол хохиролтой зүйл. Тийм учраас ийм хямдхан улс төрөөр хөөцөлддөг энэ явдлаа, олон жилийн өмнө бид сургамж авсан энэ буруу үйл явдлаа дахин давтах хэрэггүй.
Ер нь Ерөнхий сайдтай, Засгийн газартай хариуцлага тооцох болбол бүтээлч байдлаар хариуцлага тооцох ёстой. Манай Үндсэн хуулинд зааж өгсөн үндсэн зарчим байгаа, “Дараагийн Ерөнхий сайдыг томилсноор өмнөх Ерөнхий сайдын бүрэн эрх дуусна” гэж. Энэ юу гэсэн үг вэ гэвэл Ерөнхий сайдтай хариуцлага тооцох гэж байгаа бол шууд л дараагийн Ерөнхий сайдынхаа нэрийг оруулж ирэх хэрэгтэй. Тэгэж байж л тогтвортой байдал бий болдог. Герман болон бусад улс оронд үүнийг бүтээлч хандлага, Засгийн газартай хариуцлага тооцож байгаа бүтээлч хэлбэр гэж үздэг. “Өмнө нь хэн ч байсан хамаагүй огцруулчихъя. Дараагийнхыг нь дараа нь ярья. Бид бол Засгийн газар, Ерөнхий сайдыг томилоход саад хийхгүй шүү дээ” гээд суудаг байдал бол улс оронд ямар ч сайн зүйл авчрахгүй. Одоо эдийн засгийн байдал хүнд байна, ард иргэдийн амьдралын байдал хүнд байна. Өнөөгийн энэ хүнд байгаа нь улстөржилтийн л үр дүн, улстөржилтийн л бүтээл. Нэг үгээр хэлбэл, популистуудын бүтээл шүү дээ. Өөрсдөө буруу гэрээ ч гэдэг юм уу, 34 хувь, янз бүрийн төрийн өмчийн оролцоо гэж хашгирч, хашгирчихаад, түүнийг бий болгочихоод, тэгээд тэр нь эргээд өр боллоо, тийм юм боллоо гээд байгаа популистуудын л бүтээл. Өнөөдөр хүмүүс цалингаа авч чадахгүй боллоо, амьдрал нь хэцүү байгаа, мөнгө төгрөг нь хүрэлцэж ядаж байгаа энэ бүх байдал бол өнөөдрийн утгагүй улстөржилтийн үр дагавар юм. Үүнд бид цэг тавих хэрэгтэй. Ер нь энэ чиглэлээр бид хууль, эрх зүйн тогтолцоогоо өөрчлөх хэрэгтэй гэдэг нь харагдаж байгаа. Ялангуяа энэ бүтээлч чиглэл рүү нь би хувьдаа хууль санаачилж, УИХ-д өргөн барья гэсэн бодолтой байна. Одоо бид сургамж авах цаг болсон. Цэг тавих цаг болсон. Цаашид энэ асуудалд бүтээлчээр хандах хэрэгтэй болсон гэдэг нь эндээс харагдаж байгаа юм.
-Танд баярлалаа.
-
2016 оны 1 сарын 20
Дахин төлөвлөлтийн компаниуд айлган сүрдүүлж дарамталж голомтыг нь эзэлдэг үү?
Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг барилгажуулах зүй ёсны шаардлага бий ч иргэд хохирох ёсгүй. Тэр тусмаа иргэдийн өмч болсон газрыг иргэдтэй харилцан тохиролцож тодорхой шийдэлд хүрсний үндсэн дээр барилгажуулах ажлыг хийх ёстой. Гэтэл дахин төлөвлөлтөд газраа өгөхгүй гэснийх нь төлөө иргэдийг дарамталсан, айлган сүрдүүлсэн асуудлууд гарсаар байна.
Бүр сүүлдээ гэр орон, бие махьбоди руу хүч хэрэглэн халдсан хэргүүд ч гарч эхэлжээ. Бид төлөвлөлтийн маргааны асуудлаас болж мэдээллийн мөрөөр бид Гэр хороолол хүүхэд хөгжил төв ТББ-ын тэргүүн, хохирогч Ж.Туултай уулзаж ярилцсан юм.
-Таныг дахин төлөвлөлтийн асуудлаас болж гэр орон, бие махбодиороо хохирсон гэх мэдээлэл байна. Энэ үнэн үү?
-2014 оны аравдугаар сарын 7-ний өдөр “Бэрин” ХХК-ийн хуулийн зөвлөх н.Сүх-Очир гэдэг хүнээр удирдуулсан 5-6 хүн манайд ирсэн. Бидний зүгээс халдлагад өртөнө гэж санаа зовсон учир хаалга үүдээ түгжээд оруулаагүй. Гэтэл тэд трактортой ирж хашаа эвдсэн. Улмаар манай хүүхдийн хоолойг боож ухаан алдуулж унагасан. Тухайн үед бид айж, сандарч цагдаагийн алба хаагчдад дуудлага мэдээлэл өгсөн. Гэтэл тэд цагдаа дуудах сургаар зугтсан.
Тухайн өдрийн маргааш нь буюу аравдугаар сарын 8-ний өглөө тухайн компанийн төслийн удирдагч н.Эрдэмсайхан , хуулийн зөвлөн н.Сүх-Очир нар дүрэмт хувцастай 30 гаруй залуусыг дагуулж ирээд хашаа байшин эвдүүлсэн. Үүнээс хойш манайхруу удаа дараа халдах гэж оролдсон.
-Тухайн компанийн зүгээс таньд яг ямар шаардлага тавьсан бэ?
-Удаа дараа нүүхийг шаардсан. Миний зүгээс “0.47 метр квадрат газрыг 2 өрөө байраар солихгүй” гэсэн. Манайх Сүхбаатар дүүрэг, 100 айлын “А” зэрэглэлийн байрлалд байдаг. Гэтэл тэд “Танайд ийм боломж олдож байгаа нь их юм. Иргэдийг битгий турхир. Ийм байдлаар байвал газрын хөрснөөс арчина” гэж сүрдүүлж, халдсан.
70 жил болсон өвөг дээдсийн гал голомтоо зүгээр өгчихмөөргүй байна. Дахин төлөвлөлт буруу явагдаж байна.
-Тань руу халдсан асуудлаар та хууль хяналтын байгууллагад хандсан уу?
-Сүхбаатар дүүргийн хоёрдугаар хэлтэст өргөдөл өгч, шүүх эмнэлгийн дүгнэлт хүртэл гаргуулсан. Хохирогчоор тогтоогдсон байсан. Гэвч биеийн байдлаас шалтгаалаад эмнэлэгт хэвтээд гараад ирэхэд бид шүүх хурлын өмнө сэжигтэн бас яллагдагч болчихсон байсан.
-Хохирогчоос ялтан болсон гэдэг чин юу гэсэн үг вэ?
-Тийм. Хохирогчоос сэжигтэн. Сэжигтнээс ялтан болчихоод байна. Биднийг нотлох баримтгүй болгосон. Манай хүүхэд хоёр гар утсаар бичлэг хийсэн. Тэгэхэд “Бэрин” компанийн хамгаалалтын албаны залуус утсыг нь булааж авч эвдээд мемори, сим карт бүгдийг нь аваад алга болгосон. Тухайн утасны бичлэгт манай гэр рүү дайрч орж ирж байгаа, гар бариад цохиж, өшиглөж байгаа бүх зүйлс байсан.
Гэтэл “Бэрин” компанийн зүгээс өөрсдийнхөө эвлүүлж, мантажилсан бичлэгээ цагдаагийн байгууллагад баримт болгож өгсөн байна лээ. Тухайн бичлэгийн цаг, үйл явдал бүгд зөрж байгаа. Улмаар намайг эмнэлгээс гараад ирэхэд нөхөр, хүүхэдтэйгээ нийлж залуус руу хүч хэрэглэсэн гэж мэдүүлсэн байсан. Ингээд биднийг нотлох баримтгүй гэх шалтгаанаар 99.2 буюу хүч хэрэглэсэн, бүлэг хэргээр ял оноосон.
Бидэнрүү дайрч, хүч хэрэглэснийг гэрчлэх маш олон гэрч байсан. Айл хөршөөс эхлээд гудамжны бүх хүн тэр бүхнийг харж байсан. Гэтэл зөвхөн “Бэрин” гэх компанийн ажилчдаас гэрчийн мэдүүлэг тайлбар аваад өнгөрсөн. Тэд бүгд нэг төрлийн мэдүүлэг өгсөн байгаа юм. Гэрчүүд бүгд зодоон болсоныг үгүйсгэсэн байсан. Тэр олон хүн нэг мэдүүлэг өгнө гэдэг байж боломжгүй зүйл шүү дээ.
Манай гэр бүлийн зүгээс нэг ч хүн рүү дайрч давшлаагүй.
-Таны зүгээс шүүх эмнэлгийн дүгнэлт өөр холбогдох баримт нэгийг ч цагдаагийн байгууллагад өгч чадаагүй юм уу?
-Шүүх эмнэлгээр явсан нотлох баримт, дүгнэлт, эмчилгээний төлбөрийн баримт зэргийг өгч, хавтаст хэрэгт тусгуулсан. Гэвч энэ бүхнийг харгалзаж үзээгүй. Сүүлд нь тухайн баримтууд ч алга болсон байсан. Мөн биднийг буруутай гэж нотлох юу ч байгаагүй.
-Танай дүүрэг хороонд дахин төлөвлөлтөд хамрагдаагүйгээсээ болоод хохирч буй айлууд хэр байна вэ ?
-Байгаа. Ганцхан жишээ дурдахад, миний таних нэг айлыг нэг өдрийн дотор нүү гэсэн байгаа юм. Улмаар хашааг нь хүчээр буулгаж, байшинг нь нураасан. Ингээд айлын хоосон буурин дээр буулгасан байгаа юм. Тэр айл ганцхан шөнийн дотор байшинч үгүй, хашаа ч үгүй болсон. Хашааныхаа тал банзыг л авч чадсан байна лээ.
Тэр айл айсандаа л гэрээ хийсэн байсан.Тэднийг “Улсын хөгжилд саад хийж байгаад та нар байр ч үгүй, байшин ч үгүй болно шүү” хэмээн заналхийлсэн байсан.
-“Бэрин” компанийн дахин төлөвлөлтөөр барьсан байр ашиглалтанд орчихсон уу?
-Энэ компани айлуудтай жилийн гэрээ хийгээд хүчингүй болж байсан. Улмаар гурван жилийн дараа гэрээгээ шинэчилсэн болоод 2014 оны арванхоёр сард айлуудаа байранд нь оруулсан байсан. Бид удаа дараа шаардах хуудас өгч асуудал болсоны эцэст ийн байранд нь оруулсан.
Гэрээнүүдийг иргэн хооронд хийснээс биш албан ёсны гурвалсан гэрээ хийгээгүй.
-Дахин төлөвлөлтийн асуудлаар холбогдох байгууллагууд руу хандсан уу?
-Маш хэцүү юм билээ. Иргэдийг хүлээн авах төв гээч зүйлрүү олон удаа очсон. Хотын дарга Э.Бат-Үүлтэй уулзах гэж хүсэлт гаргасан. Хүсэлтүүдийг маань ч хүлээж аваагүй.
Хохирсон иргэдийн зүгээс дахин төлөвлөлт явуулсан бүх албан тушаалтнуудыг шүүхэд өгнө гэж байгаа. Дахин төлөвлөлтийг буруу явуулсан. Иргэдийн газрыг аваад өгсөн байр нь алга дарам жижиг. Тухайлбал, 19-41 мкв орон сууц л өгч байна. Гал тогоо, тагт, аваарын шат, угаалтуур ч байхгүй байгаа юм. Баян айлын томхон хөрөгч шиг л галын өрөөтэй. Ариун цэврийн өрөөний хэмжээг хүртэл та бүхэн хараарай.
Дахин төлөвлөлтөөр баригдсан орон сууцыг “Амьдралын төвшингөөс дунд болон доогуур иргэдэд зориулсан орон сууц” гэж нэрлээд байна шүү дээ.
-Дахин төлөвлөлтөд хохирсон иргэд эрх ашгаа хамгаалуулахаар албан байгууллагуудад хандсан уу?
-Хүний эрхийн хороонд хандсан. Мөн Нийтийн эрхийг хамгаалах холбоонд хандаж, хууль эрхзүйн зөвлөгөө аваад, эрх ашгаа хамгаалуулахын төлөө нэгдэн ажиллаж байгаа.
Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг барилгажуулах зүй ёсны шаардлага бий ч иргэд хохирох ёсгүй. Тэр тусмаа иргэдийн өмч болсон газрыг иргэдтэй харилцан тохиролцож тодорхой шийдэлд хүрсний үндсэн дээр барилгажуулах ажлыг хийх ёстой. Гэтэл дахин төлөвлөлтөд газраа өгөхгүй гэснийх нь төлөө иргэдийг дарамталсан, айлган сүрдүүлсэн асуудлууд гарсаар байна.
Бүр сүүлдээ гэр орон, бие махьбоди руу хүч хэрэглэн халдсан хэргүүд ч гарч эхэлжээ. Бид төлөвлөлтийн маргааны асуудлаас болж мэдээллийн мөрөөр бид Гэр хороолол хүүхэд хөгжил төв ТББ-ын тэргүүн, хохирогч Ж.Туултай уулзаж ярилцсан юм.
-
2016 оны 1 сарын 19
Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын тушаалаар Цагдаагийн байгууллагын удирдах ажилтнуудын түвшин тогтоох шалгалт явагдаж байгаа талаар ЦЕГ-ын дэд бөгөөд Дотоод хяналт, аюулгүй байдлын газрын дарга, дэд комиссар Ц.Ням-Очиртой ярилцлаа.
-
2016 оны 1 сарын 18
НИТХ-ын дарга Д.Баттулга 2016 оны сонгуульд нийслэлийн эзлэх мандатын тоог 21 болгох хүсэлтийг УИХ-ын даргад хүргүүлсэн. Тодруулбал, нийслэлээс сонгогдох НИТХ-ын гишүүний тоог нэмнэ гэсэн үг юм. Энэ талаар Нийслэлийн Засаг дарга Э.Бат-Үүл байр, сууриа илэрхийллээ.
-
2016 оны 1 сарын 15
Уг холбооны тэргүүнээр одоо ажиллаж буй УИХ-ын гишүүн Ц.Оюунгэрэл үүрэгт ажлаасаа чөлөөлөгдөх гэж буй бөгөөд улс төрөөс завсарлага авах гэж байгаагаа мэдэгдсэн билээ. Тиймээс түүний орны хүнийг сонгох сонгууль болох гэж буй нь энэ юм. Тус холбооны тэргүүнд нэр дэвшигчдэд батламж гардуулах ёслол өчигдөр боллоо. Уг албан тушаалд нийт 10 эмэгтэй нэр дэвшиж буй юм. Тэдний нэг болох Б.Ургамалцэцэгтэй ярилцлаа.
-
2016 оны 1 сарын 14
Э.Идэрцог:Энэ хэргийн үнэн мөнийг олохын төлөөр өндөр ач холбогдол өгч ажиллаж байна
“Ирвэс хамгаалах сан”-гийн биологич Т.Лхагвасүмбэрэлийн амиа алдсан хэргийн талаар өнөөдөр ЦЕГ-ын Хэвлэл мэдээллийн төвийн дарга Б.Баатархүү болон УМБГ-ын дэд дарга Ажлын хэсгийн ахлагч, цагдаагийн хурандаа Э.Идэрцог, тус газрын Онц хүнд гэмт мөрдөх хэлтсийн дарга, Ажлын хэсгийн гишүүн дэд хурандаа Б.Манлайбаяр нар мэдээлэл хийлээ. Ингээд талийгаач залуугийн амиа алдсан шалтгаан, мөн халдлагад өртөж байсан хэргүүд дээр цагдаагийн байгууллагаас хэрхэн анхаарч ажиллаж байгаа талаарх мэдээллийг Ажлын хэсгийн ахлагч Э.Идэрцог мэдээлэл өгөв.
-Энэ хэрэг асуудал анх хэзээнээс яригдаж, шалгагдсан байдаг вэ?
- 2015 оны нэгдүгээр сарын 07-нд Ирвэс хамгаалах сангийн тэргүүн н.Баяржаргал гэж хүн талийгаач Т.Лхагвасүмбэрэлийг ажилдаа яагаад ирэхгүй байгаа талаар асууж тодруулахад, тэрбээр захирал руугаа и-мэйл бичсэн байдаг.
И-мэйлд “Би нэгдүгээр сарын 05-нд гэмт халдлагад өртлөө. Хүнсний 4 дүгээр дэлгүүрийн орчимд явж байтал машинтай хүмүүс зогсоод намайг суулгаад аваад явсан. Урдуураа хар хөшиг татсан хар машин ирээд хоёр залуугийн голд суулгаасан. Нэг газар аваачиж өөрсдөө ийшээ тийшээ явж байгаад “Чи их олон юм ярьдаг бацаан. Улаанбаатарт амжихгүй шүү гэж дарамталсан. Тэгээд миний гар утас, куртекийг авчихаад буцааж өгөөд, эргэж харалгүй яв гэсэн. Ингээд зугтаасан учир машины марк дугаарыг хэлж мэдэхгүй байна” гэжээ.
Үүнээс өмнө 2014 оны 5 сарын 24-нд бас халдлагад өртөж байсан гэдэг асуудлыг анх захиралдаа хөндөж тавьсан байдаг. Тиймээс тус сангийн тэргүүн цагдаагийн байгууллагад “Манай сангийн ийм хүн халдлагад өртжээ. Шалгаж өгөөч” гэсэн өргөдлийг анх өгсөн. Улмаар үүнийг гэмт хэргийн шинжтэй гэж үзэн Сүхбаатар дүүргийн цагдаагийн хэлтэст хүлээж авч дүүргийн прокурорын хяналтан шалгаад гэмт хэргийн нэгдүгээр сарын 26-нд эрүүгийн хэрэг үүсгэхээс татгалзах санал гаргасан байдаг юм.
-Эрүүгийн хэрэг үүсгэхээс татгалзах гол үндэслэл нь юу байсан юм бол?
-Алдагдсан эд зүйл алга байна. Учирсан гэмтэл байхгүй. Болсон үйл явц эргэлзээтэй нотлогдож тогтоогдсонгүй гэх үндэслэлээр хэрэг үүсгэхээс татгалзсан шийдвэр гарсан.
Гэвч бид энэ асуудлыг дахин сэргээж шалгаж байгаа.
Цаашлаад, 2015 оны тавдугаар сарын 24-нд Т.Лхагвасүмбэрэл гэртээ харихаар явж байхдаа дөрвөн залууд гүрээ, гарын шуун тус газраа зүсүүлсэн гэдэг асуудлыг нэг ч удаа цагдаагийн байгууллагад өргөдөл гаргаж хандаагүй.
Гэмтлийн эмнэлэгт өөрөө очиж анхны тусламж авсан юм билээ. Маргаашнаас хувийн эмнэлэгт таван хоног хэвтэн эмчлүүлээд АНУ-руу сургалтад явах байсан учир явсан. Цагдаагийн байгууллагад огт хандаагүй гэдгээ талийгаач өөрөө мэдүүлэг хэлбэрээр өгсөн. Ийнхүү халдлагад өртөж байсан асуудлаар цагдаагийн байгууллагад огт хандаж байгаагүй юм шүү.
-Өмнөговь аймагт халдлагад өртсөн талаарх мэдээллийн тухайд?
-Тус аймгийн Гурвантэс сумын нутаг дэвсгэрт Т.Лхагвасүмбэрэл сангийнхаа шугамаар ажил хийдэг, ирвэсээ хамгаалж судалдаг биологич мэргэжилтэй залуу байсан. Энэ ажлынхаа хүрээнд тус оны 4 дүгээр сарын 30-ний өглөө Хүрэндаваа гэх даваагаар гарч ирэхэд үл таних маск зүүсэн хоёр залуу хутгалсан, цохисон, би зугтаагаад 30 км газар явж ирлээ гэж гэмтэл авчихсан ажил дээрээ ирсэн байдаг. Тухайн үед сумын хэсгийн төлөөлөгч уулзаж тайлбар авсан. Хэргийн үзлэг хийсэн. Гэхдээ тухайн аймгийн мөрч, анчин гэх чадвартай хүмүүсийг оролцуулан үзлэг хийсэн бөгөөд мотоциклийн мөрнөөс өөр мөр тогтоогдохгүй байна гэж үзсэн. Ингээд тэр үед тусгай үүргийн онгоцоор гэмтэл авсан түүнийг 4 сарын 30-нд Батлан хамгаалах яамны нэгдсэн эмнэлэгт авчирч хагалгаанд оруулсан. Хэвлийдээ гурван шарх авсан бөгөөд 4,5 см гүнтэй шарх хэвлийн хөндийг нэвтэрсэн гэх шинжээчийн дүгнэлт гарсан. Тус эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байхад Нийслэлийн цагдаагийн газар, Баянзүрх дүүргийн цагдаагийн хэлтсээс “Хутгалагдсан хүн ирлээ” гэсэн дуудлагаар очиж тайлбар мэдүүлэг авсан. Эл асуудалд нь Өмнөговь аймгийн цагдаагийн хэлтсээс эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж эхэлсэн. Хэн хутгалав, ямар асуудал үүсэв гэдгээр мөрдөн байцаалт явуулсан. Энэ хугацаанд 4 сарын 30-ны өдөр гэмтэл авснаас хойш талийгаач Гурвантэс суманд очоогүй.
Харин тус оныхоо зургаан сард Өмнөговь аймгийн Цагдаагийн хэлтэст гурван удаа очиж мэдүүлэг өгсөн байдаг. Шалгагдаж байсан хэргийг 9 дүгээр сараас эхлэн талийгаачийг дуудаж, дахиж байцаах шаардлагаар аймаг дээр удаа дараа дуудсан. ЭБШХ-ийн 74 дүгээр зүйлд зааснаар албадан ирүүлэх хүсэлтийг хууль журмын дагуу Хөвсгөл аймаг руу тавьсан. Энэ хэрэг дээр ямар нэгэн шийдвэрлэлт гараагүй, мөрдөн байцаалт үргэлжилж байсан. Хэргийг шалгаж байх хугацаанд 2015 оны 11 сарын 5-ны өдөр “Талийгаачийг алга боллоо” гэсэн асуудал анх яригдаж, төрсөн дүү, хамаатны ах нь цагдаад өргөдөл гаргасныг Сүхбаатар дүүргийн цагдаагийн хэлтэс өргөдлийг хүлээж аваад талийгаачийг олох чиглэлээр найз нөхөд ажлын хамт олноос тайлбар мэдүүлэг авч эхэлсэн.
-Талийгаачийн машинд үзлэг дутуу хийсэн гэж ар гэрийнхэн нь яриад байгаа?
-Тэгээд талийгаачийг хойд чиглэл буюу Хөвсгөл аймаг руу гарсан камерын бичлэг яригдсан. Энэ бүгдийг үндэслээд талийгаачийн ар гэрийнхэнтэй холбогдсон. Тэд ч ах дүү хамаатан садантайгаа ярьсаны үндсэнд Хөвсгөл аймгийн Хатгал тосгоны нутаг дэвсгэрээс талийгаачийн машин байгааг эхэлж харж мэдээлсэн. Энэ дуудлага 11 сарын 11-ны өдөр аймгийн Цагдаагийн газарт ирээд хэргийн газарт үзлэг хийсэн. Нийтдээ 1200 км газар явсан. Таван удаагийн камерын бичлэгт өртөж, 3-4 удаагийн камерын бичлэгт өөрөө машинаасаа бууж, суусан дүрс тодорхой үлдсэн. Үүнийг шинжлүүлэхээр өгсөн байгаа. Мөрөн сум руу ордог камерт бол талийгаачийн машин өртөөгүй. Мөрөн рүү орсон асуудал байдаггүй. Цагдаагийн хэсгээс ахалсан бүрэлдэхүүн очиж үзлэг хийхдээ машин олон хоног байсан болохоор гадна талд шороо тоос болсон байсан. Талийгаачийн цогцсыг аймгийн Онцгой байдалтай хамтарч Хөвсгөл далайгаас гаргаж авсан.
-Мөрдөн байцаагч гар утас олоогүй гэдэг асуудал яригддаг?
-Үзлэгээр талийгаачийн автомашинаас хоёр ширхэг гар утас хурааж авсан. Одоо яригдаж байгаа бичлэгтэй байсан гар утас мөрдөн байцаалтын явцад хураагдсан. Гар утсанд үзлэг хийгээд ар гэрийнхэнд нь хүлээлгэн өгсөн. Автомашинаас 0,5 гр “Сархад” архи, ундаа гэх мэт эд зүйлс гарч ирсэн. Архины шилэн дээрээс хоёр ширхэг гарын мөр олдсон байдаг.
-Задлан шинжилгээний хариугаар талийгаачийг үхэлд хүргэсэн зүйл юу бэ?
-Цогцос яагаад далайн эргээс доошоо 4 метрийн гүнд байсан бэ гэдэг мөрдөн байцаалтын ажиллагааг явуулж эхэлсэн.Задлан шинжилгээгээр талийгаачийг живэлт буюу амьсгалын замд гадны биет шингэн зүйл орсон, хөнгөн зэргийн согтолттой байсан гэх шинжээчдын дүгнэлт гарсан. Өнөөдрийг хүртэл гэрчүүдээс мэдүүлэг авч мөрдөн байцаалт явагдаж байгаа. Ямар нэгэн шийдвэр гараагүй. Одоо ч гэсэн ажлын хэсгийн алба хаагчид орон нутагт томилолтоор ажиллаж байгаа.
-Цагдаагийн байгууллагаас талийгаачийг амиа хорлосон гэж үзээд хэргийг хаасан гэх мэдээлэл яваад байгаа?
-Хөвсгөл аймагт нас барсан байдалтай олдсон асуудалд эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгасан. Шүүхийн задлан шинжилгээ ямар гарсныг дээр хэлсэн. Хэргийг хаасан зүйл байхгүй, шалгаж байгаа.
-Өмнөговь аймгийн цагдаагийн газраас талийгаачийг өөрийгөө хутгалсан гэх мэдээллийг тараасан. Энэ мэдээлэл хэр үндэслэлтэй вэ?
-Тийм мэдээлэл тараасан зүйл байхгүй. Өөрийгөө хутгалсан гэх асуудал өнөөдөр нотлогдож тогтоогдоогүй. Өмнөговь аймгийн цагдаа дээр хэргийг хэрэгсэхгүй болгох ямар нэгэн шийдвэр гараагүй. Ер нь бүх хэргүүдэд мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явагдаж байгаа учраас дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөх боломжгүй юм. Саяын ярьсан дөрвөн үйлдэл дөрвүүлээ шалгагдаж, мөрдөн байцаалт үргэлжилж байна.
-Талийгаачтай холбоотой зарим эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгож байсан гэж үнэн үү?
-Ажлын хэсгийн алба хаагчид хөдөө орон нутагт шалгалтын ажиллагаа явуулж байгаа. “Ирвэс хамгаалах сан”-гийн биологич Т.Лхагвасүмбэрэл гурван удаа халдлагад өртсөн, амиа алдсан асуудлуудтай холбоотой ямар нэгэн эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон ямар ч тохиолдол гаргаагүй байсан. Өнөөдрийг болтол энэ хэрэг шалгагдаж байгаа.
Ирвэс хамгаалах чиглэлтэй нь холбоотойгоор амь насыг нь хөнөөсөн явдал байна уу, үгүй юу. Мөн Тосон бумбын нурууны төрийн тусгай хамгаалалтын чиглэлд оролцож ямар нэгэн байдлаар халдлагад өртсөн байх боломжтой юу, цаашлаад хувийн ямар нэгэн шалтаг шалтгаан байсан байна уу гэх мэтчлэн зүйлсийг мөрдөн байцаалтаар нэг бүрчлэн шалгаж байгаа.
Одоогийн тогтоогдсон байдлаар бол талийгаач Хөвсгөл аймгийн Гурван тэс суманд биологчийн ажлаа хийдэг. Өмнөговь аймгийн Тос, тосон бумбын нуруунд нийтдээ 16 компани 21 лиценз авсан байдалтай байна. “Гурван тэс их нутаг” гэх төрийн бус байгууллага зэрэгт талийгаач элсэж орж идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг гэдэг нь тогтоогдоогүй.
Лиценз эзэмшигч компаниудыг бүдгийг нь дуудаж тайлбар мэдүүлэг авч байна.
Гадны шинжилгээний байгууллагууд хамтарч ажиллаж байгаа. Хууль заасан бүх эрх үүргийнхээ хэмжээнд бид бүхэн өндөр ач холбогдол өгч ажиллаж байна. Мөрдөн байцаалтад яваа хэргийн тодорхой нотлох баримтыг дурдаж болохгүй.
-Хөвсгөл аймагт нас барсан байдалтай олдсон асуудлаар эргүүгийн хэрэг үүсгэж шалгасан. Шүүхийн задлан шинжилгээний дүгнэлт ч гарлаа. Гэхдээ хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон, хаасан зүйл огт байхгүй.
-Талийгаач өөрийгөө хутгалсан гэх мэдээлэл байгаа. Үүн дээр мэдээлэл өгөхгүй юу?
-Хар машинтай хүмүүс ирээд хоёр залуу голдоо суулгаад аваад явсан. Урдуураа хар даавуу унжуулан явж байгаад тавьж явуулсан гэдэг асуудал бий. Энэ хэрэгт алдагдсан эд зүйл байхгүй. Энэ утгаараа тухайн асуудлыг Сүхбаатар дүүргийн цагдаагийн хэлтэс албан ёсоор шалгаад алдагдсан зүйл, болсон үйл явц эргэлзээтэй байна гэж үзээд прокурорт санал гаргаад эрүүгийн хэрэг үүсэхээс татгалзах санал гаргасан байсан. Гэвч бид энэ асуудлыг дахин сэргээж шалгаж байгаа.
Талийгаач барьцаалагдсан талаараа өөрөө нэг ч удаа гомдол мэдээлэл ирүүлж байгаагүй. Гэвч талийгаач Ирвэс хамгаалах сангийн захирлаасаа чөлөө хүсэх хүсэлтдээ энэ талаараа тусгаж өгсөн байдаг. Улмаар сангийн захирал цагдаагийн байгууллагад ийм мэдээллийг ирүүлснээрээ шалгалтын ажиллагаа явагдсан.
-
2016 оны 1 сарын 12
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж Бүгд найрамдах Франц улсад хийсэн айлчлалынхаа үеэр Францын “Фигаро” сонинд дараах ярилцлагыг өгчээ. Монгол Улсын хөрш хоёр улс-Хятад, Оростой хөгжүүлж буй харилцаа хийгээд эцэг өвгөдөөс өвлүүлж ирсэн өв уламжлалынхаа талаар ярьсан байна.Энэхүү ярилцлагыг бүрэн эхээр нь хүргэж байна. Ярилцлагыг Ален Барлүэ хийжээ.
“Японы тэнгисээс Европын зүүн хил хязгаар хүртэлх газар нутагт ардчиллыг бүрэн дүүрэн хөгжүүлж чадсан ганц улс бол Монгол Улс юм. 1989 оны арванхоёрдугаар сарын 10-нд эхэлсэн олон нийтийн жагсаал хөдөлгөөнийг зохион байгуулахад хувь нэмрээ оруулсандаа би бахархдаг.”
1963 онд монгол малчны гэр бүлд мэндэлсэн, Колорадогийн Их сургууль, Жон Ф.Кеннедигийн Төрийн удирдлагын сургуулийг тус тус дүүргэж, парламентын гишүүн, Ерөнхий сайдаар хоёронтоо ажилласан ноён Цахиагийн Элбэгдорж нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөр 2009 онд анх сонгогдож, 2013 онд улиран сонгогдсон байна. Сэтгүүлч мэргэжилтэй тэрээр 1990 онд энэхүү тал нутгийн улсад коммунизмыг унагааж чадсан ардчилсан хөдөлгөөний гол зохион байгуулагчдын нэг нь юм. Өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард тэрээр Франц Улсад төрийн айлчлал хийсэн бөгөөд Уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудлаарх Бага хуралд оролцохоор дахин айлчилсан билээ. Их эзэн Чингис Хааны (1162-1227)үеэс хойш 800 гаруй жил өнгөрсөн хэдий ч Монгол Улс өдийг хүртэл Өрнө, Дорно ертөнцийн аль алиныг нь анхааралтай ажигласаар байгаа талаар тэрээр ийнхүү ярив.
Лө Фигаро: -Та СОР21 хуралд оролцсон. Уур амьсгалын асуудлаарх энэхүү олон улсын хурлын үр дүнд гарсан хэлэлцээрийн талаарх таны бодол?
Цахиагийн Элбэгдорж: -Манай улсад намайг “ногоон хөгжлийн Ерөнхийлөгч” гэж нэрлэдэг болсон. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг авч буй арга хэмжээ, бодлогыг маань НҮБ-аас өндрөөр үнэлж, шагнал хүртээж байсан. Манай улс болон миний бие энэхүү үйл хэрэгт ихээхэн хүчин чармайлт гарган ажиллаж байна. Манай нутаг дэвсгэрийн ихээхэн хэсэг цөлжилт, ган, хуурайшилтад нэрвэгдэжбайна. Үүнээс үүдэж хөдөө аж ахуй, нүүдэлчин малчдын амьдрал ахуй доройтож байна. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудлаар Монголын нүүдэлчин малчид ямар ч эрдэмтдээс илүү мэргэжилтэн болсон. Жилээс жилд нөхцөл байдал улам доройтсоор байгаа талаар манай малчид хэлж байна. Копенгагены уулзалтаар дэлхийн улс орнууд тодорхой тохиролцоонд хүрч чадаагүй ч үүнээс хойш бүх нийтийг хамарсан хэлэлцээр байгуулах шаардлагатай гэсэн байр сууриа би чанд баримталсаар ирсэн. Энэ удаа, Парисын Бага хурлын үеэр бид тохиролцоонд хүрч чадлаа. Тиймээс сэтгэл хангалуун байна.
-Хэдхэн долоо хоногийн өмнө Та Франц Улсад Төрийн айлчлал хийсэн. Энэ нь арваннэгдүгээр сарын 13-ны халдлагын маргааш өдөр нь...
-Миний айлчлал арваннэгдүгээр сарын 14-нд эхэлсэн. Халдлагын дараа Элизейн ордонд хүлээн авсан анхны гадаад орны Төрийн тэргүүн нь болсон. Монгол Улсын эв нэгдлийг Францын ард түмэнд илэрхийлэхээр Батакланд очиж, амь үрэгдэгсдийн гэгээн дурсгалыг хүндэтгэсэн. Бидний харилцаанд маш үр өгөөжтэй энэхүү айлчлалыг ярьж тохирсоны дагуу хүлээн авч, хэрэгжүүлсэн Ерөнхийлөгч Франсуа Олландад гүнээ талархаж байна. Ийм хүнд цаг үед намайг элгэмсэг дотно хүлээн авсныг би хэзээ ч мартахгүй. Монгол, Францын харилцаа олон зууны түүхтэй. Гоо Филипп хааны үед манай хаанаас Францын хаанд хандаж захиа илгээж, тэрхүү захиандаа бидний өвөг дээдсийн тухайн үед тогтоосон найрсаг харилцааг онцолж байсан түүхтэй. Манай хоёр улс хэдэн зууны туршид бие биеэ харилцан сонирхож, ажиглаж ирсэн. Хоёр орны харилцаа амжилттай хөгжиж байгаагийн зангилаа нь юуны түрүүнд бидний нэгдмэл үнэт зүйлстэй холбоотой юм. Бид хүний эрх, хуульт засаглал, ардчилал, зах зээлийн эдийн засаг гэсэн ижил үнэт зүйлсийг дээдэлдэг. Японы тэнгисээс Европын зүүн хил хязгаар хүртэлх газар нутагт ардчиллыг бүрэн дүүрэн хөгжүүлж чадсан ганц улс бол Монгол Улс юм. 1989 оны арванхоёрдугаар сарын 10-нд эхэлсэн олон нийтийн жагсаал хөдөлгөөнийг зохион байгуулахад хувь нэмрээ оруулсандаа би бахархдаг. Анхны чөлөөт парламентын сонгууль болоход би уг парламентад сонгогдсон бөгөөд ардчилсан Үндсэн хуулийг санаачлан боловсруулсан гишүүдийн нэг байсан. Тэр үед би ердөө 27 настай байжээ. Тэр үеэс Францын тал биднийг байнга дэмжиж ирсэн. Улс төрийн тогтолцооны хувьд ялгаатай, олон улсын асуудлаар өөр өөрийн байр суурьтай байдаг Хятад, Орос гэсэн том хоёр хөршийн дунд Монгол Улс оршдог. Хятадтай 4700, Оростой 3800 км хиллэдэг. Гэвч бид Франц Улсыг Европын Холбоон дахь хамгийн ойр, итгэл хүлээлгэдэг “гуравдагч хөрш”-өө гэж үздэг.
-Монгол Улс энэ хоёр аварга улсуудын дунд хэрхэн оршиж чадаж байна вэ?
-Хөршөө хэн ч сонгодоггүй. Монгол Улсыг аварга том баавгай, луу хоёрын дунд оршдог арвай морьтой зүйрлэж болно. Бид амьдралаа залгуулж сурсан улс. Хоёр хөршийн аль алинтай нь улс төрийн болон газар нутгийн маргаан байхгүй. Тэд бидний тусгаар тогтнол, амьдралын хэв маягийг хүндэтгэдэг. Бид хөршүүдтэйгээ харилцан ярилцах, асуудлаа шийдвэрлэх механизмыг бүх шатанд нь бий болгосон. Одоогоос гурван жилийн өмнө бүтэшгүй гэмээр нэгэн саналыг би дэвшүүлсэн юм. Монгол, Орос, Хятад гурван орны удирдагчид гурвуулаа уулзах дээд хэмжээний уулзалтыг зохион байгуулах санал гаргасан. Ийм уулзалт хэдэн зууны турш болж байгаагүй. Миний урилгыг Владимир Путин, Си Жиньпин нар нааштай хүлээн авч, хэдийнээ хоёр удаауулзацгаасан.
-Чингис Хааныг Монголчууд үндэстний өвөг эцэг хэмээн үздэг. Харгис балмадаараа танигдсан энэ хааны талаар ардчилсан Монгол Улсын Ерөнхийлөгч ямар бодолтой байдаг вэ?
-Чингис Хаан балмад гэнэ ээ? Ийм зүйл сонсох бүртээ түүнийг тийм ч муу хүн байгаагүй шүү гэж хариулдаг. Харамсалтай нь, тухайн үед олон нийтийн харилцааны зөвлөх гэж түүнд байгаагүй л дээ. Гэсэн ч тэр өнчин хөвгүүн дэлхий ертөнцөд шинэ дэг журам тогтоож, дэлхийг эзэгнэсэн хаан болж чадсан. Тэрээр өөртөө ганц ч хөшөө дурсгал сүндэрлүүлэлгүй дэлхийн талыг эзэлсэн хүн. Түүний зорьж хичээж байсан ганц зүйл бол соёл иргэншил бий болгох явдал байсан. Английн Магна Карта батлагдахаас ч өмнө буюу 1206 онд үндсэн хуулийн үүрэг гүйцэтгэж байсан бичмэл хууль цаазыг тэрээр баталж, энэхүү баримт бичгийн дагуу хаан төрийн ажлаа явуулж байсан юм. 800 жилийн тэртээ дэлхийн шинэ дэг журмын суурийг Чингис хаан тавьсан. Энэхүү хууль цаазын дагуу төрийг барьж, хэд хэдэн улсад түүнийг нэвтрүүлсэн түүх бий. Хэрэв тэдгээр улсын ард иргэд энэхүү хуулийг мөрдөхөөс зайлсхийх аваас Чингис Хаан тэднийг хатуу шийтгэж байв. 11-13 дугаар зууны үед Перст Ассасин буюу Алуурчдын нууц бүлгэм энгийн ард иргэдийг айлган дарамталж байжээ. Хоёр жилийн дотор монгол цэргүүд хууль ёс, дэг журам тогтоож чадаж байв. Ийнхүү монголчууд Перст дахин хоёр зууны турш суурьшин амьдарч байжээ. Бид яагаад түүхээрээ ийнхүү бахархдаг вэ? Монголчуудын ач буянаар өнөөдрийн Орос, Хятад хоёулаа нэгдмэл улс болж төлөвшсөн гэж оросын судлаачид үздэг. Иранд айлчлахдааби Аятолла Хаменейтэй уулзсан. Тэрээр “Бид Монголчуудыг өндрөөр үнэлж, их дотно ханддаг шүү” гэж хэлж байсан юм. “Яагаад” гэж би асуухад “Танай хаад бидэнд маш сайн зүйлсийг хийж үлдээсэн. Шийтийн шашныг Персийн гол шашин болгож, анхны одон орон судлалын төв, анхны их сургууль, анхны эмнэлэг, анхны номын сан зэргийг байгуулсан” гэж хариулсан юм. Чингис Хаан бол их ухаантай хүн байсан. Нэгэн түүх ярьж өгье. Монголчуудын ялалтаар төгссөн нэгэн тулааны дараа ялагдсан цэргүүд өөрсдийн амийг нь хэлтрүүлэх байх гэж бодон жанжнаа Чингис Хаанд барьж өгчээ. Гэтэл Чингис Хаан цэргүүдийг цаазалж, харин жанжныг нь шагнасан ажээ. Үүнд л түүний гарамгай ухаан оршиж байгаа юм. “Өнөөдөр эзнээсээ урваж зүрхэлж буй эдгээр цэргүүд хожмын нэг өдөр надаас ч урвах нь дамжиггүй” гэж тэр бодож байж. Үүнээс хойш Чингис Хаан тэр жанжинтай анд нөхөр болсон түүх байдаг.
-
2016 оны 1 сарын 05
УЕПГ-ын Гадаад харилцаа, эрх зүйн туслалцааны хэлтсийн дарга Г.Ганзориг
Гадаад улсад ял эдлэж байгаа Монгол Улсын хичнээн хүн хэдэн оронд, ямар төрлийн ялаар шийтгүүлсэн талаар яриагаа эхлэе.
Гадаад улс оронд ял эдлэж байгаа Монгол Улсын иргэний талаархи мэдээллийг бид Гадаад харилцааны Яамны консулын газраар дамжуулан авдаг. Тэдний мэдээлж байгаагаар 2015 оны 11 сарын байдлаар Монгол Улсын иргэн нийт 107 хүн гадны улсад хорих ял эдэлж байна. Эдгээр нь 3-аас дээш 25 жил хүртэл хорих ялтай бас цаазаар авах ялтай хүмүүс ч байна. Эдгээр хүмүүсээс 22 нь эмэгтэй хүн байгаа. Ял эдлэгсдийн олонхи нь буюу БНХАУ-д 63, ОХУ-д 3, АНУ-д 3, Өмнөд Солонгост 19 хүн тус тус ял эдэлж байна.
Хийсэн гэмт хэргийн хувьд цөөн төрлийн хэрэг харагддаг. Хар тамхи тээвэрлэх, хулгай, дээрэм, танхай, хууль бусаар буу зэвсэг хил нэвтрүүлэх, бусдын биед гэмтэл учруулах, бусдын амь насыг хохироох, хүчиндэх хэргүүд түгээмэл гарсан байна.
Манай Улсад саяхнааас хүчин төгөлдөр үйлчилж эхэлсэн 2015 оны Өршөөлийн тухай хуульд эдгээр хүмүүс хамрагдах боломжтой юу?
Монгол Улсын Их хурал Өршөөлийн хуулийг 2015 оны 8 сард батлаад, 2015 оны 10 сард нэмэлт өөрчлөлт оруулсан. Монгол Улсад хорих ял эдэлж байсан хүмүүс энэ Хуулийн дагуу өршөөлөөр суллагдах, ял нь хасагдах байдлаар төрийн өршөөлд хамаарагдсан байгаа. Гадаадын улс оронд ял эдэлж байгаа Монгол Улсын иргэн хүмүүст Өршөөлийн хууль бас хамааралтай. Гэхдээ энд нилээд зүйлийг нарийвчлан тайбарлах ёстой. Юуны өмнө, гадаадад ял эдэлж байгаа хүмүүс эх орондоо хорих ялаа эдлэх хүсэлтээ гаргаж, Монгол Улсдаа шилжин ирсэн байх шаардлагатай.
Нөгөө талаар Өршөөлийн хууль зөвхөн, 2015 оны 7 дугаар сарын 3-ны өдрөөс өмнө гэмт хэрэг үйлдсэн хүмүүст л хамаарах юм. Өршөөлийн хуулийн талаар товчхон хэлэхэд, энэ Хуулийн 4 дүгээр зүйлд зааснаар зарим хүмүүсийн ял бүхэлдээ өршөөгдөж, ялаасаа бүрэн чөлөөлөгдөж байгаа, 5 дугаар зүйлийн зааснаар Эрүүгийн хуулийн зарим зүйл хэсэг заасан тухайлбал, хулгай /Эрүүгийн хуулийн 145.3/, дээрэм /Эрүүгийн хуулийн 147.2/, танхайрах /Эрүүгийн хуулийн 181.2/ хэргүүдийг үйлдэж, хорих ял шийтгэгдсэн хүмүүсийн ялаас 2 жилийг өршөөн хасах юм.
Харин Өршөөлийн хуулийн 9 дүгээр зүйлд заасан гэмт хэрэг үйлдсэн тохиолдолд өршөөлд хамаарахгүй юм. Тухайлбал, мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөлөх эм бэлдмэлийг тээвэрлэсэн хэрэг, хүндрүүлэх нөхцөлтэйгээр хүчин, хулгай, дээрмийн гэмт хэргийг үйлдсэн хүмүүс бол өршөөлд хамаарагдахгүй гэсэн үг юм.
Өршөөлийн хуульд зааснаар ялаас бүрэн чөлөөлөгдөх боломжтой хүмүүсийн ар гэр тэр хүмүүсээ өршөөлд хамруулахын тулд яах ёстой вэ? Прокурорын байгууллага энэ нь дээр яаж ажиллах ёстой вэ?
Энэ бол Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулиар нарийн зохицуулагдсан ажиллагаа байгаа. Өмнө хэлсэнчлэн, гадаадад ял эдэлж байгаа хүн хүсэлт гаргаж Монгол Улсдаа хорих ялаа эдлэхээр шилжин ирсэн байх журамтай. Хүсэлтийг гадаад улсад хорих ял эдлэж байгаа хүн өөрөө эсвэл түүний ар гэрийнхэн гаргаж болно. Гадаадад ял эдэлж байгаа хүн өөрөө хүсэлтээ гаргаж байгаа бол тухайн улс оронд суугаа Монгол Улсын Элчин сайдын яам түүнийг хүлээж аваад зохих бичиг баримтыг бүрдүүлэн, Монгол Улсын Ерөнхий прокурорын газарт ирүүлнэ. Ар гэрийнхэн нь гаргаж байгаа бол тухайн хүнээс зөвшөөрөл авсан байх ёстой. Жишээлбэл, Монголд байгаа ар гэрийн хүмүүс нь хүсэлт гаргасан тохиолдолд, ял эдэлж байгаа хүний улсад суух манай Элчин сайдын яаманд нь хүсэлтийг шилжүүлж, Монгол улсад шилжүүлж ялыг нь эдлүүлэх хүсэлтийг ар гэрийнхэн нь гаргасан талаар тайлбарлаж, өөрөө зөвшөөрсөн нөхцөлд материалыг бүрдүүлж ирүүлж шийдвэрлэж байгаа. Гэхдээ энд хамгийн гол хэлэх ёстой зүйл бол эцсийн шийдвэрийг Монгол Улсын Ерөнхий прокурор гаргах явдал юм. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 412 дугаар зүйлийн 2-т зааснаар Монгол Улсын Ерөнхий прокурор, Монгол Улсын иргэн тухайн хүнээс гаргасан “эх орондоо ирж ялаа эдлэе” гэсэн хүсэлтийг зөвшөөрөх эсэх талаар шийдвэр гаргадаг.
Гадаадад ял эдэлж байгаа Монгол Улсын иргэдийн хүсэлтйиг хүлээн авах, гадаадын багууллагуудтай харилцах, шийдвэрлэх, шилжүүлэн авах ажиллагааг УЕПГ-ын Гадаад харилцаа, эрх зүйн туслалцааны хэлтэс бүхэлд нь зохион байгуулж хэрэгжүүлж ажилладаг.
Өршөөлийн хуульд эдгээр иргэдийг хамааруулсанаар гарах гол ач холбогдол нь юу байна?
Гадаадад ял эдэлж байгаа Монгол Улсын иргэдийг шилжүүлэн авах ажил нарийн журамтай байдаг. Өнгөрсөн хугацаанд УЕПГ нь, БНСАУ, Казахстан улс, Чех улсаас Монгол Улсын иргэдийг шилжүүлэн авсанв Саяхан БНСАУ-ын иргэнийг тухайн улс руу нь шилжүүлж өгсөн байгаа. Чухам ямар ач холбогдолтой вэ гэдэг талаар олон зүйл хэлж болно. Тухайн иргэн хүнд өөрт нь мэдээж ашиг тустай байгаа. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж 2010 онд “Монголчууд олуулаа болно” хэлж байсан. Тэрхүү бодлогын асуудлыг бид өнөөдөр хэрэгжүүлж явж байна. Харийн нутагт хэдийгээр хорих ял эдэлж байгаа боловч, тэр маань Монгол Улсын л иргэн, Монгол хүний яс махны тасархай, бидний ах дүү, амраг садан, аав ээж эсвэл аав ээждээ хүү охин нь болсон хүмүүс байгаа. Тийм учраас тэд нарыг бид заавал эх орондоо авчрах ёстой. Тэгэж байж бид олуулаа болно.
Мөн саяхан 2015 оны 10 сарын 28-ны өдөр Монгол Улс, НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүн орноор сонгогдсон. Дэлхийн хэмжээнд хүний эрх, эрх чөлөөг хамгаалах үйл ажиллагаа явуулах орон, эхлээд өөрийн улсын иргэдийн эрх, эрх чөлөөг эдлүүлэх боломжийг хангах ёстой шүү дээ.
Түүнчлэн, Монгол Улсын иргэн ялтан хүнийг шилжүүлэн авах, гадаадын харьяат ялтныг шилжүүлэн өгөх ажиллагаа нь олон улсын гэрээний дагуу явагдах бөгөөд энэ нь олон улсын гэрээгээр хүлээсэн Монгол Улсын үүргийг, Монгол Улсын нэрийн өмнөөс УЕПГ хэрэгжүүлж байгаа үйл ажиллагааны нэг тодорхой хэлбэр болж байгаа юм.
Монгол Улсын Үндсэн хууль, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулинд иргэд төрийн албан тушаалтанд хүсэлт гаргах, шийдвэрлүүлэх эрхтэй гэж заасан байгаа. Энэ эрх, эрх чөлөөг эдлэх боломжоор хангах үүргийг төр, иргэдийнхээ өмнө хүлээсэн байдаг. Гадаадад байгаа хүмүүс гаргасан хүсэлтийг ч бид хянаж шийдвэрлэж үүрэгтэй. Ингэж байж төр, Монгол Улсын иргэн хүний эрх, эрх чөлөөг нь эдлүүлж чадах юм. Харийн нутагт ял эдлэж байгаа Монгол хүмүүс эх орондоо ял эдлэж байгаа хүмүүсээс эрх зүйн байдлын хувьд дор байдаг. Монголд хорих ял эдэлж байгаа хүн аав ээж, амраг садантайгаа уулзах, эргэлт авах, захидал бичих, утсаар ярих эрхтэй. Хамгийн гол нь ялаас хугацааны өмнө тэнсэн суллагдах боломжтой байдаг бол гадаадын улсад ял эдэлж байгаа хүний хувьд энэ нь хязгаарлагдмал байдаг.
Гадны орноос Монгол улсад ял эдлэж байгаа хичнээн хүн байдаг вэ? Энэ хүмүүст энэ өршөөлийн хууль үйлчлэх үү?
Үндсэн хуулинд заасан дагуу Монгол Улсад хууль ёсоор оршин суугаа хүмүүс хууль шүүхийн өмнө адил тэгш эрхтэй байдаг. Тиймээс энэ хуулийн дагуу өршөөлд хамаарагдана. Монгол Улсад, Хятад, Солонгос, Филиппин, Малайз, Украйн зэрэг улсын иргэд 20 гаруй хүн хорих ял эдэлж байгаа.
-
2016 оны 1 сарын 05
Жүжигчин Э.Мөнхтөртэй уран бүтээлийнх нь талаар ярилцлаа. Тэрээр “А-Сарреllа” хамтлагийн дуучин бөгөөд “Амьдралын амт”, “Сайн уу, амьдрал минь”, “Тагнуулч аав”, “Эр хүн болгож өгөөч”, “Аюултай харилцаа”зэрэг дэлгэцийн уран бүтээлийн дүрүүдээр нь үзэгчид мэдэх билээ.
-Сургуулиа хэзээ төгсөж байв. Дуучин болно гэж ярьдаг байсан юм билээ?
-2001 онд арван жилээ төгсөөд СУИС-ийн дуурийн дуулаачийн ангид орох сонирхолтой конкурст бэлдэж байлаа. Тэр үед Хөгжимт драмын жүжигчин гээд дотроо жүжигчин, дуучин, бүжигчин, хөгжимчин гэсэн дөрвөлсөн мэргэжилтэй мюзик холл гэх ангийн элсэлтэд анх удаа авах гэж байна гэсэн. Тэгэхээр нь тэр ангид конкурсдээд тэнцчихсэн хэрэг.
-Арван жилээ хаана төгсөв. Хэр хөдөлгөөнтэй хүүхэд байв?
-Миний хүүхэд нас, өсвөр нас нэгдүгээр хороололд өнгөрсөн. “Ирээдүй” цогцолбор сургуулийг математикийн гүнзгийрүүлсэн сургалттай Гансүх багшийн удирдлаганд төгсч байлаа. Урлагийн хүн гэхээрээ багаасаа нүүр хагарчихсан задгай байдаг гэж ойлгодог байх. Би их даруухан, ичимхий хүү байсан. Тухайн үедээ хичээл сургалтдаа л анхаарах ёстой гэж боддог байлаа.
-Оюутан байхдаа нэг ангийнхантайгаа “A-cappella” хамтлагийг байгуулсан гэл үү?
-Анх конкурсдэж байхдаа л нэг нэгнийгээ таньдаг болсон. Нэгдүгээр курсийнхэн нэг нэгнийхээ тоглолт дээр анхаарч туслах үе бий. Дуулдгууд нь нийлж дуулаад л, бүжиглэдэг нь нэгдээд л явна. Тэр дундаас бид дөрөв бие биенийхээ дуулж байхыг сонсоод тухайн үедээ “Камертон”-ы анхны хөгжимгүй хэдэн дууг дуулдаг байлаа. Дээрээс нь дээр үеийн “Воуs II men”,” All 4 оnе” зэрэг аккабэль чиглэлээр дуулдаг барууны хамтлагуудыг багаасаа сонсдог. Бүр хоолой хоолойгоор нь цээжилчихсэн байсан. Тэрийгээ нийлүүлээд л дуулдаг байлаа. Бид дөрөв тэрэндээ урамшаад л хамт дуулдаг болсон. Ангийнхан, хүмүүс их урам өгнө. Тэр цагаас хойш арав гаруй жил өнгөрчээ.
-Хамтлагийн урын санд хэдэн дуу байна. Одоо шинэ уран бүтээл гаргах уу?
-“A cappella” хамтлагийн хувьд 2009 онд 10 дуутай “А альбом” гээд цомог гаргаж байлаа. Цомгоос гадна 30-40 дуу урын санд маань бий. Тэр дотор байгуулагдаж байхдаа дуулдаг байсан хөгжимгүй аккабель дуунууд ч байгаа. Тэрийг СУИС-ийн Мөнхзаяа багш маань найруулж өгч байлаа. Орос, буриад дуутай. Тэр дуунуудаараа хойшоо Улаан-Үд рүү явж тоглолт хийж байсан.
Одоогоор хамтлагийн Одбаяр маань АНУ-д амьдардаг. Тэндээ 5-6 жил болж байна. Энэ хугацаанд хамтлагийн шинэ уран бүтээл хийсэнгүй. Урьд нь байсан уран бүтээлээ дуулаад л явж байна. Гэхдээ бас шинэ уран бүтээлээ ярилцаж, бэлдсэн зүйл ч байна. Яг хамтлагаараа нийлж суугаад ярих юм байгаа учраас тэр цаг мөчийг хүлээж байна. Ер нь бол уран бүтээлээ хийнэ. Тоглолт хийнэ гэсэн төлөвлөгөө бий.
-Сургуулиа төгсөөд ангиараа “Хувьсал” продакшн руу орсон байх аа?
-2005 онд сургуулиа төгссөн. Төгсөөд гарахад ажлын байр олдоход хэцүү шүү дээ. Амжилт гарахаар ажилд орно гэдэг том бэрхшээл. Тэр үед “Хувьсал” продакшны Г.Цоггэрэл ах биднийг төгсөх курст харсан байсан. Өмнө нь оюутан байхдаа драмын жүжгүүдэд, хошин урлагийн тоглолтод орж байлаа. Тэр бүгдийг харсан юм шиг байна лээ. Тэгээд биднийг дэмжээд “Хувьсал” продакшны үндсэн ажилчнаар авч шинэ өнгө төрх гаргахаар ажилласан юм. Энэ нь үнэхээр амжилттай болж, 2005-2007 онд нийтдээ дөрвөн жүжиг тавьсан. Түүний хажуугаар тоглолтуудад оролцдог байсан.
-Дэлгэцийн уран бүтээлд хэзээ оров. Анхны дүрээ яриач?
-2008 онд “Хувьсал” продакшнаас гараад хамтлагийнхан маань “Уран бүтээлийн нэгдүгээр нэгдэл”-д харьяалагдсан. Нэгдэлд “Guys-666”, “Tv cocktail”, продюсер Томоо ах болон манай хамтлаг нийлээд уран бүтээл хийж эхэлсэн. Тус нэгдлийн анхны уран бүтээл “Сайн уу, амьдрал минь” кино байсан. Гурван хамтлагт зориулсан гурван хэсэгтэй. Түүний эхний хэсэгт гол дүрийн Эрхэм гэдэг залуугийн дүрд найруулагч Батболд ах намайг сонгосон. Тэр миний анхны дэлгэцийн уран бүтээл байлаа. СУИС-д байхад тайзан дээр л сургалт явагддаг шүү дээ. Төгсөөд бас тайзан дээр хоёр жил тоглочихсон болохоор дэлгэцийн уран бүтээлд тоглоход эхэндээ маш хэцүү байсан. Юмыг жаахан хэтрүүлж тоглоод байсан юм. Одоо харахад бас жаахан дутуу харагддаг. Тэрнээс хойш “Хайрын рекорд”, “Төрийн дайсан” гээд 20 гаруй кинонд гол ба туслах дүр бүтээсэн байна. Сүүлийн жилүүдэд дэлгэцийн уран бүтээлээр дагнаж байна.
-“Сайн уу, амьдрал минь” кинон дээр жүжигчин Цэнгэлтэй хамтарч тоглосон. Хэдэн жилийн дараа “Эр хүн болгож өгөөч” кинонд хамтарлаа. Хамтарч тоглоход ямар байв?
-“Сайн уу, амьдрал минь” дээр Цэнгэл хоёрдугаар курс, би төгсөөд дөрвөн жил болсон байсан үе. Бид хоёрын анхны кино. Хоёулаа кино гэж мэдэхгүй хамт тоглож байсан. Харин өнгөрсөн хавар хийгдсэн “Эр хүн болгож өгөөч” киноны хувьд цаг хугацаа өнгөрч, нас ч явсан байна. Хувь хүний өөрсдийн хөгжил насаа дагаад нэлээд нэмэгдсэн байсан. Өмнөхөөсөө арай туршлагатай болцгоосон байлаа. “Эр хүн болгож өгөөч” киноны зохиол нь их хүнд хэлбэртэй. Хүн хүнээ ойлгох, гэр бүлийн хайр гэдгийг харуулсан кино учраас хүмүүст их хүрсэн юм шиг байна. Над руу сүүлийн үед хүмүүс их ярьж байгаа. Уулзсан таарсан хүмүүс энэ киног их онцолж байна лээ. Үзээд уйлсан гээд сэтгэгдлээ илэрхийлсэн. Энэ киног сайн уран бүтээл болсон юм болов уу гэж хувьдаа тоогоод байгаа.
-“Эр хүн болгож өгөөч” кино таны хувьд хэцүү байв уу. Тэс өөр ертөнц шүү дээ?
-Жүжигчин хүн ямар ч дүрд хувирах чадвартай байх ёстой. Тахир дутуу залуугийн дүрийг би эхэндээ их амархан бодож байсан юм билээ. Төсөөлөхдөө болчихмоор л санагдсан. Сүүлд бодоод байхад би их наагуур бодсон байгаа юм. Зураг авалт үргэлжилж байхад их олон бэрхшээлтэй тулгарсан. Болохгүй юм их гарсан. Өмнөх энгийн амьдралтай кинонд гайгүй л байдаг юм. Тухайн үед дүрдээ амьдраад л явчихдаг байсан. Гэтэл “Эр хүн болгож өгөөч” киноны тахир дутуу залуугийн дүр амьдрал дээрх тахир дутуу хүмүүсийн сэтгэлд буух болов уу гэж бодсон. Тэр болгоныг бодож өөртөө их ачаалал өгсөн ч байж магадгүй. Тахир дутуу хүмүүсийг харж, эргэж санаж кинон дээрээ тусгахыг хичээсэн. Их хүнд хэсгийг хийхээр магадгүй тахир дутуу хүмүүсийг доромжлох гээд байгаа юм шиг зүйл их байсан. Аль болохоор үнэн харагдах гэж, тэр хүмүүсийн сэтгэл зүйг гаргахыг хичээсэн. Харагдах байдлаасаа ямар байгаагаа харуулахыг хүсээгүй. Тэрийг нь аль болох нуусан. Хамгийн гол нь сэтгэл санааны бэрхшээлийг нь харуулах гэж хичээсэн. Энэ маань хүмүүст харагдсан бол амжилттай л боллоо гэж бодож байна.
-“Аюултай харилцаа” киноны тухай яриач. Бас их сонин сэдэвтэй кино санагддаг?
-Энэ кино 2014 оны намар хийгдсэн кино. “Хас” медиа энтертайнментийн Хүсэлбаатар найруулагч зохиолоо бичиж найруулсан кино. Хүслээ ахыг би энэ сэдвийг хийх гэж олон сар, жил бодож, шатаж, шаналсан юм байна гэж бодсон. Сэдэв нь дэлхий дахинд гэр бүл нийгэмшиж амьдрахын тухайд маш их тулгамдсан зүйл. Хосууд гэр бүл болоод эхэндээ нэг нэгэндээ таалагдахын төлөө дэврүүн байдлаар бүх л сайн сайхнаараа харьцдаг. Хэсэг хугацааны дараа бие биенийхээ сайн, муу талыг илүү таньдаг. Хэн хэнийг нь өөрөөр задалж, тэр болгон дээрээс хоорондоо зөрчилдөнө. Магадгүй зарим дээр нь таардаг л байх. Гэр бүлийн харилцаа, салалт цаашилбал хүүхэд өнчрөлт, өрх толгойлсон эхчүүд гээд маш том асуудлуудыг хөндсөн кино. Ийм зүйл бага байгаасай гэдэг үүднээс бичиж, найруулсан хэрэг. Найруулагчийн энэ санааг би маш сайн ойлгож, хичээж ажилласан. Энэ бол амьдрал дээр байдаг зүйл. “Гарын таван хуруу” кинон дээр Шагдар гээд зогсч байдаг шиг өөрийгөө дэлгэцнээс толинд харж байгаа юм шиг өөртэйгөө ярилцаж, бодох хэрэгтэй. Тэр киног үзээд өөрийгөө засч чадвал уран бүтээлчдийн хийсэн зүйл нь амжилтад хүрч байгаа юм болов уу гэж би боддог. Тиймээс хүмүүс илүү ойр санагдах гэж л ажилласан.
-Гар нийлдэг найруулагч бий юу?
-Жүжигчин хүн ямар ч хүнтэй гар нийлдэг байх ёстой. Миний хоёр дахь дэлгэцийн уран бүтээл болох “Хайрын рекорд” киноны “Go” студийн найруулагч Д.Галбаяр ахыг нэрлэнэ дээ. Тухайн үед би ганцхан кинонд тоглоод жил шахуу завсарлаж байхад намайг тоогоод кинонд тоглуулсанд баярладаг. Галаа ахтай гар нийлж, ойлголцоход их амар байдаг. Намайг мэддэг, мэдэрдэг юм. Галаа ахтай “Хайрын рекорд”, “Тагнуулч аав”, “Тусгай ажиллагаа” болон ирэх онд нээлтээ хийх гэж байгаа “Шуугиан таригч” гээд кинонуудад хамтарч ажилласан. Галаа ах намайг “Миний жүжигчин” гэдэг юм. Ах нь кино хийх гэж байгаа шүү гээд л залгадаг. Өмнөх кинонуудад Галаа ах найруулагчаараа би жүжигчнээрээ ажиллаж байсан бол одоо нээлтээ хийх “Шуугиан таригч” кинон дээр Галаа ахтай хамтарч тоглож байгаа.
-Олны танил хүн биеэ зөв авч явах ёстой гэдэг. Гэхдээ сэтгэл бухимдах үе бий юу?
-Дэлгэцээр гараад хүмүүст танигдаад ирэхээр сайн, муу хоёр талтай байх юм. Зарим нь таараад сайхан кино болсон байна лээ баяр хүргэе, амжилт хүсье гэдэг. Нөгөө талаасаа илүү хараад эхэлдэг л дээ. Алдаа гаргах эрхгүй. Гудамжинд машин барьж байгаад тулахад би уурлаж болохгүй. Тэрний буруу байлаа гэхэд би олны танил хүн биш байсан бол уурламаар л байна ш дээ. Ухраач чи гээд орилмоор байна шүү дээ. Гэтэл хүн харж байгаа учраас чимээгүй өнгөрөхөд хүрдэг. Гэхдээ энэ байх л зүйл. Муу талаасаа илүү сайн, эерэг зүйл нь их.
-Сэтгэлдээ хүртэл тоглосон кино байгаа юу?
-Байхгүй. Тухайн үед кинонд тоглоход болоод байдаг юм. Тухайн үедээ сэтгэлд хүрчихээд нээлтэн дээр үзэхэд энэ үед тэгдэг байж гэх эргэлзээ төрдөг. Эсвэл нээлтэн дээр үзэхэд гоё санагдчихаад хэсэг хугацааны дараа өөрийгөө голдог. Одоогоор ханасан дүр алга байна.
-Гэр бүлээ танилцуулаач. Эхнэртэйгээ яаж танилцаж байв?
-Эхнэр, хоёр хүүхэдтэй. Хоёр хүүтэй. Том хүү маань гуравтай. Бага маань ойтой. Ганцаардаж, ханьгүйдээд юм жаахан утгагүй болдог үе байдаг шүү дээ. Миний хувьд шаналаад өөртэйгөө зөрчилдөж байх үед эхнэртэйгээ танилцаж байлаа. Эхнэр маань миний шаналал, зөрчлийг үргээж зөв тийшээ чиглүүлсэн хүн дээ.
-Э.Мөнхтөр гэдэг хүн өөрөө ямар үзэл бодолтой хүн бэ?
-Үнэн, зөв байх юмсан гэж боддог. Багаас эмээ, өвөө, ээж, аав маань тэгж л өсгөсөн. Хүн ер нь тэр үгээр нь явдаг юм шиг санагддаг. Заримдаа асуудал тулгарахад бага байхад эмээ, өвөөгийн хэлж байсан үг л бодогддог юм билээ. Би анх удаа гадаад орон руу буюу урагшаа Хятад руу явахаар болоод өвөөд хэлсэн юм. Тэгсэн чинь өвөө “За миний хүү хүний газар нэрээ, олны дунд үгээ бодож яваарай” гэж хэлж билээ. Өвөө маань одоо 94-тэй хөгшин бий. Одоо болтол тэр үгийг нь би бодож явдаг. Үхэхдээ харамсах зүйлгүй байхсан гэж боддог.
-Сүүлийн үед ямар уран бүтээл дээр ажиллаж байна?
-Ерөнхийлөгчийн мэндчилгээнд оролцсон. Нэгдүгээр сарын 1-нд нээлтээ хийх “Шуугиан таригч” кинонд оролцсон байна. Энэ кино маань инээдмийн кино учраас он гарсны дараа стрессээ тайлж, шинэ оноо инээд хөөртэй, итгэлтэйгээр угтаасай гэж хүсч байна. Тэгж уриалмаар байна.
Миний хувьд өнгөрсөн онд хэд хэдэн уран бүтээлд тоглосон байна. Зун зургадугаар сард СУИС-ийг хамт төгссөн Хөгжимт театрын ангийнхан маань арван жилийн ойдоо зориулж уран бүтээл хийсэн. Энэ киноны арын ажил нь дуусаад хэзээ гарах нь тодорхойгүй байна. Он гараад нээлт хийх байх. Дээрээс “Prime pictures”-ын уран бүтээлд тоглосон. Тэр маань одоо удахгүй гарах байх. Өнгөрч буй оноо нэлээд хэдэн уран бүтээл дээр ажиллаж өнгөрөөлөө. Мөн шинэ ондоо энэ уран бүтээлүүдээрээ угтаж байгаадаа баяртай байна. Шинэ он гараад ч уран бүтээлийн санал ирчихсэн байна. Он гарсны дараахан уран бүтээлдээ орох байх.
-Ирээдүйн төлөвлөгөө?
-Төгсөөд арван жил боллоо. Дэлгэцийн уран бүтээл дээр ажиллаад долоон жил болж. Олон ч студи, продакшнтай хамтарч ажиллалаа. Тэр болгон дээр хүмүүсийн шинээр сэтгэж байгаа ололт амжилтыг харлаа. Энэ бүхний дүнд өөрийнхөө нэг бүтээлийг хийе гэж бодоод байгаа юм. Тэр нь дэлгэцийн уран бүтээл байх болов уу. Өөрийгөө жаахан сорих гэсэн юм. Хүний уран бүтээлд ороод яваад байхаар амжилт гаргасан ч хүнийх, алдаа гаргасан ч хүнийх л болоод байна.
-
2015 оны 12 сарын 23
О.Баасанхүү: Н.Номтойбаяр, Г.Нямдорж хоёрын аль нэг нь шоронд орох ёстой
УИХ-ын гишүүн, Өргөдлийн байнгын хорооны дарга О.Баасанхүүтэй уулзаж цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
-Удахгүй он солигдох гэж байна. Таны хувьд Өргөдлийн байнгын хорооныхоо энэ онд хийж хэрэгжүүлсэн ажлаа хэрхэн дүгнэж байна?
-УИХ-ын Өргөдлийн байнгын хороог арванхоёрдугаар сарын сүүлээр авах ёстой байсан. Харамсалтай нь тухайн үед УИХ-ын байнгын хороон дээр тохиролцоонд хүрэхгүй намайг гурван удаа унагаасан. Ингэж гурван удаа унагааж, дахин сонгууль явсаар байгаад 2 сар гартал сонгогдоогүй учир миний хувьд байнгын хорооны хугацаа бол арай дуусаагүй.
Сүүлийн 6 сарын байдлаар 27 мянган км зам туулсан байна. Өмнөх зургаан сартай харьцуулахад 50 орчим мянган км замыг бусдын өргөдлийг шийдвэрлэхийн тулд туулжээ.
Хоёр хилээр гарч, Халх гол Дорнод руу гурван удаа явлаа. Өмнөговь, Баруун аймгууд руу ч хэд хэдэн удаа явлаа. Өөрөөр хэлбэл, маш завгүй ажиллаа. Ноцтой асуудал мөн, бишээс шалтгаалж нэг хүний өргөдлийн мөрөөр ч явах үүрэгтэй.
Төсвөө бол бага зэргээр хэтрүүлсэн. Харин үр дүнгийн хувьд Засгийн газраас хамаарсан асуудал болоод байна.
Тухайлбал, Ноён уулын асуудлаар ӨБХ, УИХ шийдвэрээ гаргачихсан. Энэ асуудлыг хамгаалах тухай л ярих ёстой гэсэн байр суурийг илтгэсэн. Харамсалтай нь мөнгөтэй лоббичид гурван удаа оруулж ирж байна. Энэ долоо хоногт дахиад л оруулж ирнэ.
Мөн Тосон бумбын газрын асуудлыг он дуусах гэж байхад шийдээгүй л байна. Зургаан УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын сайд нь хүртэл лоббинд орчихсон сууж байгаа.
-ЗГХЭГ-ын сайд С.Баярцогтыг огцруулах асуудлыг өргөн бариад Ерөнхий сайдаас банга хүртэх шиг боллоо. Түүний шийдвэрт ямар байр суурьтай байна?
-Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг Байнгын хорооны тогтоолыг би биелүүлэхгүй. Ийм тогтоол гаргадаг чинь буруу гэх бичиг өгсөн. Тэгэхээр Монгол Улсын Ерөнхий сайд нь өөрөө ийм бичиг өгч байгаа тохиолдолд яаж өнөөдөр ӨБХ үр дүнтэй байна гэж хэлэх юм бэ. УИХ-ын гишүүн сайдыг огцруулж болохгүй гэдэг шийдвэр гаргачисан. Тэгэхээр хэн огцруулах юм. Ерөнхий сайд УИХ-д би огцруулмаар байна гэж хэлэх үү.
Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газар гэж “хараагдсан” Засгийн газар байна. Энэ нөхөд байгаа цагт бид хэзээ ч өөдлөхгүй.
Сайдуудаас сайн хэлүүлж байгаа хэл амгүй сайд ч гэж алга. Зам тээврийн сайд “Төмөр замынх нь Пүрэвбаатар хачин мэдэгдэл хийгээд явчихлаа гээд Гадаад хэргийн сайд нь бөөн юм боллоо”, Шадар сайд нь өргөдөл өгчихлөө, Сангийн сайд нь виксель гээд янз бүрийн юм ярилаа. Эрүүлмэндийн сайд нь хэл аманд орчихлоо. Уул уурхайн сайд нь огцор гээд яриулж байна. Байгаль орчны сайд нь Тосон бумбаа оруулж чадахгүй. Боловсролын сайд нь бүр хүнээр туршилт хийчихсэн гээд ам сайтай ч юм алга.
Бүх сайд нь огцрох виз ээ авчихсан хүмүүс. Зарим хүмүүс хэлэх л байх л даа. Зургаан сар тэсье гээд. Монголчууд номхон хүлцэнгүй байдлаараа хүлээж байгаа. Гэхдээ хор уршиг их байна.
-Өргөдлийн байнгын хороонд хандсан иргэдээс зохих ёсны хариугаа авч, асуудлаа зөв тийш нь зохицуулсан хүн бишгүй л биз?
-Нээлттэй сонсгол хийсний ачаар дураараа хоморголон халдаг асуудал зогсож, шүүхийн шийдвэрээ авч зарим нь ажилдаа орсон байсан. Мөн хууль тогтоомжуудаа өөрчлөх асуудал үр дүнгээ өгч байна.
Зарим том толгой, том чихтэй төрийн албан хаагчид хариуцлагаа үүрээд, хууль хяналтын байгууллага руу явуулсан зүйл цаг тухайд нь хяналт шалгалт хийгээд явж байгаа. Буруутай нь буруугаа хүлээж, зөв зүйтэй нь эрхээ сэргээлгэж байна. Тэгэхээр байнгын хороо бол байх ёстой. Хамгийн гол нь Засгийн газар байнгын хорооны шийдвэрийг биелүүлэхэд санаачлагатай ажиллах шаардлагатай.
-Оюунтолгойг далд уурхайн санхүүжилт батлагдлаа. Ард түмэн их л ам сайтай байх шиг байна. Таны хувьд?
- Оюутолгойн гэрээ явах ёстой, сайн гэж боддог. Гэвч миний зүгээс бол Оюутолгойн гэрээний зарим зүйлийг шүүмжилж байгаа. Бүр тодруулбал, 3.2 тэрбум долларын зөрчлийг хүчингүй болгосныг сайшаахгүй байгаа. Оюутолгой банкнаас зээл авах гэсэн. Гэвч санхүүгийн зөрчил байсан. Харин үүнийг хүчингүй болгосон. Энэ бол Монголын ард түмний эсрэг үйлдэж байгаа зүйл.
-Өргөдлийн байнгын хороонд ямар өргөдөл түлхий ирж байна?
-Нийтийн болон хувийн шинжтэй өргөдлүүд ирнэ. Хувийн шинжтэй өргөдөл л гэхэд хууль хяналтын байгууллагын “но”-той асуудал, Эрүүл мэндийн төлбөр, эмнэлгийн зардлын асуудлаар, шагнал урамшуулал хийгээд ахуйн асуудлаар түлхүү ирдэг.
Би нэг зүйлийг боддог юм. 2000 мянган гэр айлуудад өгөх юмсан гэж. Тухайлбал, тавуулаа амьдарч байгаад нэг нь тусдаа гарахаар орон гэргүй болчихдог зүйл их байна. Тэгэхээр хүн болгон байшин, байранд амьдарч чадахгүй энэ үед ядаж монгол гэртэй болгочихвол учир бий байх.
-Найман хувийн зээлийн хувь заяа хаашаа эргэх нь ч тодорхойгүй, нэг л биш болоод явчихлаа. Эргэлзээтэй олон асуудал ч байна. Энэ тал дээр?
-Найман хувь, ипотекийн зээл гээд том дарамт хүмүүст ирэх гэж байна. Үндсэн хуулийн цэц найман хувийн ипотек аваад байраа авчихсан бол та мөнгөө төлөхийн тулд байраа түрээслээд ашиг олохыг зөвшөөрлаа гэж яриад байгаа. Гэтэл хамгийн утгагүй нь банкнаас хамааралгүй өмчөө захиран зарцуулах болчихож байгаа нь сөрөг үр дагавартай. Учир нь банк нэг ёсондоо тэр хүнээс мөнгө авахын тулд барьцаанд нь байр байлгах ёстой байтал тэгж чадахгүй болж таарч байна. Өрөөр хэлбэл, барьцааны байраа банк хяналтандаа авч чадахгүй болчихоор зээл өгч чадахгүй болчихож байгаа юм.
Харин иргэд газраа банкинд барьцаалаад зээл авдаг байсан бол барьцааг байхгүй болгосноор зээл авч чадахгүй болчихож байна. Үндсэн хуулийн цэц ийм л балаа зүйл хийсэн.
-Үндсэн хуулийн цэцээс гаргасан шийдвэр тэгэхээр уялдаа холбоогүй, иргэд хийгээд банкинд ч төвөг учруулахуйц болжээ?
-Түрээсийн гэрээг чөлөөлж өгсөн гэж яриад байгаа ч банкны барьцааг байхгүй болгосон. Банк хөрөнгө барьцаалах эрхтэй гэх эрхийг нь байхгүй болгосон. Өөрөөр хэлбэл, иргэн газраа барьцаалж зээл авч болно гэх эрхийг байхгүй болгосон. Бид зарим зүйлийг ярьж л байдаг, хамаагүй гээд орчихдог. Гэтэл үр дагавар, зовлонгийг нь бид өөрсдөө үүрээд байна. Тэгэхээр энд байгаа хугацаандаа энэ бүхэнтэй тэмцэнэ.
Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэц бол улс төржсөн байгууллага. Би анх өмгөөлөгч байхдаа л энэ байгууллагыг улс төржсөн гэж бодож байсан.
-Үндсэн хуулийн цэцийг улс төржсөн л гэх юм. Яг тоочны хэлчих баримт, фактуус бас байдаггүй юм шиг?
-Үндсэн хуулийн цэцийн 9 гишүүний 5 нь МАН-ынх. Үлдсэн 4 нь АН-ын хүмүүс шүү дээ.
МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр гэдэг хүн шүүхээр ял аваагүй байсан. Гэтэл СЕХ-ноос АТГ шалгаж байгаа учраас сонгуульд өрсөлдөж болохгүй гэдэг сонин заалтаар хориг тавьсан. Н.Энхбаяр даргын зүгээс “Би ямар ч байсан ял аваагүй байна шүү дээ. Би гэм буруугүй тул сонгуульд ороё” гээд цэцэд хандсан. Гэтэл боловсролын хувьд боломжгүй гээд дүгнэлт тавьчихсан улс чин Үндсэн хуулийн цэцийнхэн шүү дээ.
Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын дарга байсан хүнийг Боловсролын чадамжгүй гэж дүгнэсэн. Энэ дүгнэлтийг хараад манай намынхан бүгд гайхсан. Гэсэн ч улс төр юм байгаа биз гээд тоогоогүй.
Тэгсэн дараа нь Засгийн газрын нөөц хөрөнгөтэй холбоотойгоор С.Баярцогт гэдэг хүний асуудал яригдахад Засгийн газрын нөөц хөрөнгөөс 330 саяаар баяраа тэмдэглэ, 220 саяд машин ав гэх шийдвэрийг гаргасан. Тэгэхэд нь бүгд шоконд орсон. Яг үүнд УИХ-ын ажлын хэсэг гарч авлигатай холбоотой гэсэн дүгнэлтийг УИХ-ын чуулган дээр гаргаад танилцуулж байсныг та бүхэн санаж байгаа байх.
Тэгсэн хэрнээ хэн ч хуулийн байгууллагаар энэ нөхдийг явуулаагүй.
-Г.Нямдорж гэдэг хүн УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаярыг эрүүгийн хэрэгт холбоотой хэмээн олон нийтийн өмнө удаа дараа зарлаж байна. Гэтэл өдгөө хуулийн байгууллагаар шалгуулж байгаа нь ч тодорхойгүй байсаар байгаа. Танай ӨБХ-нд энэ талаар ямар нэг өргөдөл, гомдол ирсэн тохиолдол бий юу?
-Н.Номтойбаяр гишүүнтэй холбоотой өргөдөл ирээгүй. Би хэвлэл мэдээллээс л сонсож байгаа. ӨБХ-нд хэрэв ийм өргөдөл ирсэн бол хуулийн дагуу л шийдүүлэх байх.
Хэвлэл дээр гарч байгаа зүйлийг харахад аль нэг нь шоронд орох ёстой. Н.Номтойбаяр эсвэл “Мунзуй” гэх Нямдорж. Учир нь бусдыг онц хүнд гэмт хэрэгт гүтгэж байна. Би бол нэг их хуралд байгаа учир Н.Номтойбаярыг тийм юм хийсэн гэж итгэхгүй байна. Гэхдээ “Мунзуй” Г.Нямдоржийг санаатайгаар бусдыг гүтгэх шаардлага байгаа гэж харахгүй байна. Монгол Улсад өнөөдөр хууль гэж байдаг бол МУ-ын Ерөнхий прокурор М.Энх-Амгалан гэж хүн ажлаа хийж байгаа бол үүнийг шийдэх ёстой. Мэдээлэл гаргасан хүн мэдээллээ нотлох ёстой. Эсвэл мэдээллийн дагуу буруутай этгээдийг олж тогтоож шийтгэх хэрэгтэй. Ийм л энгийн дүрэм байгаа шүү дээ.
-
2015 оны 12 сарын 17
Нүүрс хөтөлбөр хэрхэн хэрэгжсэн, хэрхэн үр дүнтэй ажил байсан энэ хэргийг шүүсэн шүүх, шүүхийн байгууллагын шинэчлэлийн асуудлаар Л.Гансүхийн өмгөөлөгч Ц.Цэрэнжээтэй ярилцлаа.
-
2015 оны 12 сарын 16
Оросын Мордовт олон улсын шорон гэж байдаг, тэнд нэлээд эртнээс манай монголчууд ганц нэгээрээ хоригдож байсан тухай сонсоогүй хүн цөөн байх. Тэгвэл энэ удаа тус шоронгийн будаанаас бараг хоёр жил шахам халбагадаж байсан хувь заяа нэгэнтэй уншигчдаа уулзуулъя.
-
2015 оны 12 сарын 15
2016 оны нэгдүгээр сарын 1-ний өдрөөс Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын урамшууллын систем хэрэгжиж эхэлнэ. Ингэснээр иргэд худалдан авсан бараа үйлчилгээ бүрийнхээ хоёр хувийг буцаан авах боломжтой болох юм. Мөн худалдан авсан барааныхаа баримтаар өндөр хонжвор бүхий сугалаанд оролцоно. Харин аж, ахуй нэгжүүд цаг тухай бүрт нь хялбар, шуурхай аргаар татварын тайлангаа бүрэн тайлагнах эрх зүйн орчин бүрдэж байгаа юм. Тэгвэл энэхүү урамшууллын системийг нэвтрүүлэхтэй холбоотой технологийн бэлтгэл байдлыг хэрхэн хангаж байгаа талаар НӨАТУС-ийн төслийн нэгжийн стратеги, төлөвлөлтийн албаны захирал Н.Энхбаттай ярилцлаа.
-
2015 оны 12 сарын 14
Л.Гантулга: Интернэтийн хэт хэрэглээ Монголын төдийгүй дэлхийн тулгамдсан асуудал болсон
-
2015 оны 12 сарын 08
Б.Мөнгөнтуяа: Улстөрчдийн хэлмэгдүүлэлт миний бүх сайн сайхан бүхнийг үгүй хийсэн
-
2015 оны 12 сарын 04
А.Энхтайван: Чингисээр өвчилчихсөн хүмүүст Өэлүн эхийн тухай үнэлэмж байгаагүй
-
2015 оны 12 сарын 02
Л.Жамбалжав: Эрүүл мэндийн салбарыг МАХН унагасан гэдэгтэй санал нийлэхгүй
-
2015 оны 12 сарын 01
...Зэсийн үнэ 4500 ам.доллараас доош орох юм бол Эрдэнэт үйлдвэр ашиггүй ажиллаж, алдагдалд орно гэдэг тооцоо байгаа. Мэдээж мөнгөн урсгалын хувьд зэсийн үнэ унах тусам манай бодит орлого буурч байгаа шүү дээ...
-
2015 оны 11 сарын 27
Цаг нь мөн үү, биш үү гэдэг бол хоёрдахь асуудал. Нийгмийн суурь гэрээ, Монгол улсын Тусгаар тогтнол, ард түмний бүрэн эрхийн баталгаа гэдэг утгаар нь Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулахдаа ул суурьтай, судалгаатай хандах ёстой. Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах хэрэгцээ шаардлага байна уу? Миний хувьд шаардлага байна гэж үзэж байгаа. Эхний ээлжинд төрийн эрх, мэдлийн хувиарлалтыг хяналт, тэнцвэртэй болгох. Ингэхдээ парламентын одоогийн хэт их эрх, мэдлийг болон хариуцлага хүлээдэггүй, эрсдэлд ордоггүй байдлыг засч, өөрчлөх шаардлагатай. Гэхдээ үүнийг өөрчлөх нэрийн дор төрийн эрх, мэдлийнхээ хяналт, тэнцлийн зарчмыг алдагдуулж нэг талд нь хэт их эрх мэдэл өгвөл үндэсний аюулгүй байдал, тусгаар тогтнолд хор учруулах нөхцөл байдал үүсч болзошгүй.
-
2015 оны 11 сарын 27
...Оюутолгой, Багануур, Шивээ-Овоо, Тавантолгой үйлдвэрүүдэд шаардлагатай байгаа уул уурхайн сэлбэг, тоног төхөөрөмжийг үйлдвэрлэдэг үйлдвэр байгаасай. Энэ үйлдвэрийг дагаж олон ч салбар хөгжинө...
