Хяналт шалгалтын явцад шаардлага хангахгүй нөхцөлд хадгалж худалдаалсан болон хугацаа нь хэтэрсэн 74 нэр төрлийн, 448 ширхэг, 1.565.710 төгрөгийн бүтээгдэхүүнийг хураан авч устгуулсан байна.

Испанийн хөлбөмбөгийн “Реал Мадрид” баг болон Португалийн шигшээ багийн довтлогч Криштиану Роналду татвараас зайлсхийсэн

Мал аж ахуйн талаар төрөөс баримталж буй бодлого, малын эрүүл мэнд, чанарыг сайжруулах, эрчимжсэн мал аж ахуйг хөгжүүлэх, аварга малчдын мал маллах арга туршлагыг солилцох Малчдын улсын зөвлөгөөнийг Төрийн ордонд зохион байгуулж байна.

Бразилын зүүн хойд нутгийн Рио-Гранде-ду-Норте мужийн нэгэн шоронгоос өчигдөр 91 хоригдол оргожээ.

Завхан аймгийн ЗӨСТ-ийн 2017 оны календарчилсан төлөвлөгөөний дагуу Отгон, Шилүүстэй, Цагаанхайрхан, Алдархаан, Идэр, Тэлмэн, Яруу, Эрдэнэхайрхан, Сонгино, Түдэвтэй, Нөмрөг зэрэг 11 сумдын нутгийн ойт хээр, хээр, хуурай хээрийн бүс бүслүүрээр монгол тарваганы тархалт, нягтшилыг тогтоох зорилгоор судалгааг нийт 2123 км зам явж 55 цэгт үндсэн болон дэд агуулагчийн судалгааг хийхэд нэг га-д 0.02-1.52 толгой гарч байна. 1983-1989 оны монгол тарваганы нягтшил дунджаар нэг га-д 2.23 гарч байсан бол 2017 оны судалгааны дүнгээр нэг га-д 0.4 гэсэн үзүүлэлт гарч байна. Энэ нь 1990 оноос хойш Завхан аймаг дахь монгол тарваганы нягтшил 82%-иар буурсан үзүүлэлтэй гарч байна.



Ус намгийн шувуудын тооллогыг Алдархаан сумын Хөх, Цагаан нуур, Эрдэнэхайрхан сумын Хар нуур, Тэлмэн сумын Бүст нуур, Нөмрөг сумын Тэлмэн, холбоо нуур, Түдэвтэй сумын Ойгон нууруудад хийлээ. Эдгээр гол нуурууд нугасны төрлийн шувуудтай, хүний хөл хөдөлгөөн их. Ажиглалт хийх үед ямар нэг зан төрхийн өөрчлөлттэй шувуу ажиглагдаагүй болно.

Дулааны улиралд нийслэл хотын ногоон бүсийн орчимд иргэдийн хөдөлгөөн нэмэгдэж байгаатай холбогдуулан Чингэлтэй дүүрэг дэх цагдаагийн хоёрдугаар хэлтсийн Зуслан дахь цагдаагийн дэд хэсэгт жижүүрийн бүрэлдэхүүн 2017 оны 05 дугаар сарын 25-ны өдрөөс энэ оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийг хүртэл ажиллах бөгөөд цагдаагийн байгууллагын ажил үйлчилгээг иргэд, олон нийтэд түргэн шуурхай, хүртээмжтэй хүргэх зорилготой юм.

Монголбанкинд 38.6 сая ам.долларын санхүүжилт орж иржээ

Төрийн ордонд болж байгаа “Малчдын улсын зөвлөгөөн”-ийг нээж Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбатын хэлсэн үгийг бүрэн эхээр нь хүргэж байна.



“Малчдын улсын зөвлөгөөнд оролцож байгаа эрхэм хүндэт зочид, төлөөлөгчид Та бүхэнд энэ өдрийн мэндийг дэвшүүлье.

Мал аж ахуй нь олон зуун жилийн турш Монголын ард түмний амьжиргааны гол эх үүсвэр, үндэсний өвөрмөц соёл, иргэншлийн уламжлалыг хадгалж, Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн, хөдөлмөр эрхлэлт, экспортын орлогод онцгой байр суурь эзэлсээр ирснийг энд цохон тэмдэглэе.

Монгол Улс байгалийн баялгаа ашиглаж хөгжих шинэ боломж нээгдсэн ч, мал аж ахуйн эзлэх байр суурь хэвээр хадгалагдахын зэрэгцээ өмнөхөөсөө илүү ирээдүйтэй болж байна. Газрын хэвлийн нөөц баялаг нөхөн сэргээгддэггүй бол, мал аж ахуйн салбарын үр төл, үр өгөөж, ашиг шим нь тасралтгүй өсөн нэмэгдэж байдаг. Өнөөдөр дэлхийн нэг хүнд хоёр толгой мал ногдож байхад, нэг монгол хүнд 19 толгой мал ногдож байгаагийн дээр олон улсын байгууллагууд малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний зах зээл, ирээдүйг өөдрөгөөр төсөөлж байна. Иймд манай Засгийн газар хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарыг Монгол Улсын хөгжлийн тэргүүлэх чиглэл хэмээн бодлогын төвшинд тодорхойлон ажиллаж байна.

Малчдын маань уйгагүй хөдөлмөр, зүтгэлийн үр дүнд өнгөрсөн оны жилийн эцсийн байдлаар мал сүргийн тоо толгой түүхэндээ хамгийн дээд хэмжээ буюу 61.5 саяд хүрч, гурван их наяд гаруй төгрөгийн түүхий эд, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлээ. Энэ бол улс орны эдийн засагт манай малчдын оруулж байгаа томоохон хувь нэмэр юм.

Өнгөрсөн өвөл 17 аймгийн 149 сумдад хүндэвтэр болсон ч малчид та бүхний шаргуу хөдөлмөр, Засгийн газраас урьдчилан авч хэрэгжүүлсэн олон арга хэмжээний үр дүнд өвөл, хаврыг хохирол, эндэгдэл багатай даван тууллаа. Эх мал ч жилбэтэй төллөж дуусах дөхлөө. Энэ онд 26,4 сая эх мал төллөж 19.5сая төл хүлээн авч, төл бойжилт 98.0 хувьтай байгаа гэсэн мэдээг статистикийн байгууллагаас өгч байна.

Орчин цагт малын тоо толгойг бус, үүлдэр угсаа, чанар, ашиг шимийг нэмэгдүүлэхийг тэргүүн зорилго болгох, тэгж ажиллах нийгмийн бодитой шаардлага бий боллоо. Аль ч салбарынханд байхгүй хамгийн том зах зээл малчид та бүхний л өмнө байна. Манай улсын хүн амын хүнсний хэрэгцээ өсөн нэмэгдэж байгаа нь малчид болон хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэл эрхлэгчид та бүхэн үйлдвэрлэлээ өргөтгөх, амьдрал ахуйгаа дээшлүүлэх таатай нөхцөлийг бүрдүүлж байгаа юм. Энэ боломжийг малчид та бүхэн бүрэн дүүрэн ашиглах ёстой. Ажилтай малчны хотонд зуд болдоггүйтэй адил, зах зээлийн энэ боломжийг бүрэн ашиглаж чадсан малчин өрх үйлдвэрлэлээ өсгөж, амьдралаа дээшлүүлж чадна.

Нэг талдаа ийм таатай боломж байхад, нөгөө талдаа малын түүхий эд, бүтээгдэхүүний үнэ хэт хямд байгаа хяслан бас та бүхэнд минь бий. Үнийг зах зээл өөрөө тогтоох ёстой ч, энд төрийн оролцоо, Засгийн газрын бодлогын зохицуулалт заавал байх ёстой. Энэ хүрээнд манай Засгийн газар малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний үнийг өсгөж малчин өрхийнхөө орлогыг нэмэгдүүлэх зорилгоор Арьс ширний үйлдвэрлэл, худалдаанд мөрдөх журмыг 2016 оны 10 дугаар сарын 01-нээс эхлэн тодорхой хугацаанд мөрдөхгүй байхаар түдгэлзүүлсэн. Энэ шийдвэрийг гаргахаас өмнө хонины нэхий гэхэд боодол бохины үнэд ч хүрэхгүй болтлоо үнэгүйдсэн байсныг Та бүхэн санаж байгаа байх аа. Энэ журмыг 2013 онд анх баталснаас хойш Монгол Улс хонины нэхийг огт экспортлоогүй байна. Гэтэл манай улсын дотоодын үйлдвэрлэлийн жилийн хэрэгцээ нь арьс ширнийхээ нийт зах зээлийн дөнгөж 40 гаруй хувийг шингээх чадвартай. Үлдсэн 60 гаруй хувь нь худалдан авагчгүй учраас хонины нэхий гэхэд 500 төгрөг ч хүрэхгүй болтлоо үнэгүйдэж байв. Харин манай Засгийн газраас дээрх журмыг түдгэлзүүлсэн шийдвэрийн дараа хонь, ямааны нэхий, үхэр, адууны ширний үнэ тодорхой хэмжээнд өссөн, цаашид энэ өсөлтийг үргэлжлүүлэхийн тулд боловсруулах үйлдвэр байгуулах ёстой.

Мөн Дархан-Уул аймгийн Хонгор сумын нутагт шинээр байгуулж буй “Малын удмын сангийн үндэсний цогцолбор”-ын эхний ээлжийн бүтээн байгуулалтын ажлын гүйцэтгэл 98,0 хувьтай явна. Тус цогцолбор ашиглалтад орсноор малын үржүүлэг, биотехнологийн ажил, үйлчилгээг дэлхийн жишигт нийцсэн технологиор өргөн цар хүрээтэй явуулах үндэсний чадавхи бий болно.

Түүнчлэн хүн амын хүнсний хангамжийг нэмэгдүүлэх, хүнсний аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор Мах, сүүний анхдугаар аяныг улсын хэмжээнд өрнүүлж байна. Аяны хүрээнд салбарын эрх зүй, эдийн засгийн таатай орчныг бүрдүүлэх, малын тэжээлийн тариалан, мах, сүүний чиглэлийн эрчимжсэн аж ахуйг дэмжих, мах, сүү бэлтгэн нийлүүлэлтийн оновчтой тогтолцоог бүрдүүлэх, мах, сүүн бүтээгдэхүүний дотоодын хэрэглээ, экспортыг нэмэгдүүлж импортыг бууруулах зэрэг олон арга хэмжээг шат дараатай авч хэрэгжүүлэх юм. Мах, сүүний анхдугаар аянаар хангамжийг нэмэгдүүлэхээс гадна, хамгийн гол нь хүнсний аюулгүй байдлыг хангах, иргэд эрүүл хүнс хэрэглэх шинэ стандартыг орон даяар нэвтрүүлэх, тийм технологийг хөдөө аж ахуйн салбарт нутагшуулах юм. Ингэж дэлхийн хэмжээнд мөрддөг эрүүл ахуйн стандарт шаардлагыг хангаснаар мал аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүний экспортын хэмжээ эрс нэмэгдэнэ. Экспортыг нэмэгдүүлснээр зөвхөн хүнсний үйлдвэрлэл, худалдаа эрхлэгчид бус, тэдний анхдагч түүхий эдийг бэлтгэж байгаа малчид та бүхний ч орлого ихээхэн нэмэгдэх болно. Энэ аянаа амжилтад хүргэх, мал сүргийн эрүүл мэндийг хамгаалах чиглэлд манай Засгийн газар онцгой анхаарч, гадаадын зах зээлд гаргах мах, махан бүтээгдэхүүний хэмжээг нэмэгдүүлэх талаар яриа хэлэлцээг идэвхтэй явуулж байна.

Миний бие Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар томилогдсноос хойш Япон, БНХАУ гэсэн хоёр улсад л албан ёсны айлчлал хийсэн. Япон Улсад айлчлахдаа сүү хатаах, хуурай сүү үйлдвэрлэх дэвшилтэт техник, технологийг Монголд нутагшуулах талаар тодорхой шийдвэрт хүрсэн. Үүний үр дүнд эхний ээлжинд 60 суманд хуурай сүү үйлдвэрлэх бага, дунд оврын үйлдвэр байгуулахад бэлэн болоод байна.

Хэдхэн өдрийн өмнө БНХАУ-д албан ёсны айлчлал хийгээд ирлээ. Айлчлалын үеэр Монгол Улсаас БНХАУ-д нийлүүлэх махны экспортын хэмжээ болон мах экспортлох хилийн боомтуудын тоог нэмэгдүүлэхээр тус улсын удирдлагуудын төвшинд тохирлоо. Удахгүй бодитой ажил хэрэг болно.

Малын тоо толгой жилээс жилд өсөж байгаа ч үүнийг дагаад бэлчээрийн даац хэтэрч малын үүлдэрлэг байдал алдагдан, ашиг шимийн гарц багасаж байна. Дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлт, хүний хүчин зүйлийн нөлөөнөөс болж малын бэлчээр жилээс жилд талхлагдаж доройтлоо. Иймд бэлчээрт хөнөөл учруулж буй хортон мэрэгчидтэй тэмцэх, бэлчээрийн усан хангамжийг нэмэгдүүлэх, улсын тусгай хэрэгцээний аймаг дундын отрын бүс нутаг байгуулах зэрэг ажлыг төсвийн хөрөнгөөр зохион байгуулж бэлчээрийн даац, багтаамжийг нэмэгдүүлж байна. Бэлчээрийн ашиглалт, хамгаалалтыг сайжруулахаар төрөөс авч хэрэгжүүлж байгаа ажлуудыг үр дүнтэй болгож мал аж ахуйгаас олох орлогоо нэмэгдүүлэхэд малчид та бүхний оролцоо их чухал гэдгийг энд онцлон тэмдэглэе. Мөн мал, амьтны гоц халдварт өвчний гаралт, тархалтад онцгой анхаарах хэрэгтэй байна.Монгол Улсад 2000-2016 онд бүртгэгдсэн мал, амьтны гоц халдварт өвчний тохиолдлыг судалж үзэхэд халдварууд нь бүгд шинэ халдвар байна. Энэ нь Монгол Улсын хилийн мал эмнэлгийн хорио цээр, халдваргүйжүүлэлтийн арга хэмжээ хангалтгүй байгаатай холбоотой юм. Энэ талаар Засгийн газраас тодорхой ажлууд хийж эхлээд байна.



Эрхэм төлөөлөгчид өө.

Монгол Улсын Үндсэн хуулиар мал төрийн хамгаалалтад байдаг. Тэгвэл манай Засгийн газрын хувьд малчин хүн төрийн бодлогын төвд байх болно. Мал дагавал ам тосдоно гэж манай ард түмэн хэлдэг. Энэ үгийг сайн малчидтай байсан цагт ам тосдоно гэж ойлгох хэрэгтэй.

Гэвч сүүлийн жилүүдэд малч арга барил, малд нүдтэй байх чадвар, малчин хүний холч монгол ухаан өдөр бүр алсарсаар байгааг зориуд хэлье. Бэлчээрийн мал аж ахуйдаа зохицсон монгол ахуй, монгол дээл хувцас, малчин хүний эд хэрэглэл зэрэг уламжлалт ёс заншлаа өдрөөс өдөрт гээгдэж байна. Орчин цагийн малчид хүлэг морио моторт хөлгөөр, монгол дээлээ өөр хувцасаар сольж байгаа нь нэг талаас хувь хүний сонголт боловч нөгөө талаас малдаа ээлгүй, байгаль орчиндоо халгаатай үйлдлээс гадна монгол малчны уламжлал ухаан биш болохыг ахмад буурлууд маань хэлж, сануулж байгааг залуу малчид санаж сэрэх хэрэгтэй. Монголын малчид бол ердийн нэгэн хувь хүмүүс биш ээ. Малчид бол өнө эртнээс Монголын үндэсний өв соёл, уламжлалыг тээж ирсэн, цаашид ч тээж явах үүрэгтэй өв соёлын элч нар юм.

Малчид зөвхөн мал маллаж улс орондоо хувь нэмрээ оруулдаггүй. Тэд бол нэг талаасаа үйлдвэрлэгчид, нөгөө талаасаа ажил олгогчид юм. Иймд үйлдвэрлэгч-малчдынхаа үйлдвэрлэл, бизнесээ таатай орчинд явуулах, үр ашгаа шударга зарчим, шударга хуваарилалтаар хүртэж сайхан амьдрах боломжийг бүрдүүлэхийн төлөө Засгийн газар бүх талаар хичээн ажиллах болно.

Эцэст нь тэмдэглэхэд, монголчууд бид нүүдлийн мал аж ахуй эрхлэж ирсэн олон зуун жилийн туршлагаараа дэлхийд гайхагдах соёл иргэншлийг бүтээсэн гайхамшигтай ард түмэн. Харин одоо мал аж ахуйгаараа орчин цагийн хөгжлийн гайхамшигтай түүхийг бүтээхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулах боломж та бидэнд, түүнийг түүчлээх үүрэг нь малчид та бүхэнд байгааг онцлон хэлмээр байна. Малчин түмэн-Та бүхэндээ эрүүл энхийг ерөөж, хариуцлага энэхүү эрхэм үүргээ биелүүлэх нэр төртэй үйлсэд тань амжилт хүсье.

Баянгол дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд өнөөдөр 09:00 цагаас Г.Нямдорж нарыг шүүх хурал болохоор товлогдоод байсан ч ирэх зургадугаар сар хүртэл хойшлогдлоо.

Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журмын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.3.4 дэх заалтыг үндэслэн Монгол Улсын Их Хурлын дарга М.Энхболд 2017 оны тавдугаар сарын 5-ны өдрийн 78 дугаар Захирамжаараа Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл боловсруулан УИХ-д өргөн мэдүүлэх бэлтгэл хангах үүрэг бүхий Ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн Д.Лүндээжанцангаар ахлуулан байгуулсан юм.

Зорчигч тээврийн нэгтгэлийн II баазад их засварт байсан троллейбуснуудыг хүлээлгэн өгчээ.


Зорчигч тээврийн нэгтгэлийн хоёрдугаар баазыг эко болгоод багагүй хугацаа өнгөрч байна. Тэр ч утгаараа тус баазынхан ОХУ-ын тусламжаар троллейбус комбинат байсан суурин дээр Хятад улсын сэлбэг тоног төхөөрөмжөөр троллейбусыг үйлдвэрлэдэг билээ. Түүнчлэн Солонгос улсад үйлдвэрлэсэн каунти 30 жижиг оврын автобус, Белорус улсын үйлдвэрийн угсраа маз маркын 20 автобустай. Харин тус баазын 47 троллейбуснаас зөвхөн 30 нь л үйлчилгээнд гардаг байсан юм. Үлдсэн 17-гийнх нь 12 троллейбусанд их засвар хийх шаардлагатай байжээ.

Тэгвэл тус баазын удирдлага солигдож өнгөрсөн оны наймдугаар сараас троллейбусны бэлэн байдлыг 93 хувьтай болгосон байна. Өөрөөр хэлбэл, их засвар шаардлагатай троллейбусыг өөрийн хөрөнгөөр үе шаттайгаар засварлаж өнгөрсөн хугацаанд таван троллейбусыг үйлчилгээнд гаргаад байсан бол өнөөдөр үлдсэн 12 троллейбусны 8-ыг нь их засвараас гаргаж ашиглалтад орууллаа. Харин одоо үлдсэн дөрвөн троллейбусыг үйлчилгээнд гаргахад бэлэн болжээ.

Дашрамд дуулгахад, энэ онд троллейбусны компани байгуулагдсаны 30 жилийн ой тохионо. Энэ хүрээнд тус баазынхан 30 шинэ бүтээлч ажлыг зохион байгуулж байгаагийн нэг нь дээрх ажил юм. Мөн ОХУ-аас буцалтгүй тусламжаар босгосон троллейбус комбинатын эх суурийг цаашид залгамжлуулан хөгжүүлэх боломжтой юм гэж Нийслэлийн Тээврийн газраас мэдээллээ.

МХЕГ-ын даргын 2017 оны 01/27 тоот удирдамжийн хүрээнд НМХГ-аас “Эх үрсийн баярыг угтан урьдчилан сэргийлэх хяналт шалгалтыг 2017 оны 05 дугаар сарын 15-ны өдрөөс Нийслэлийн 9 дүүргийн худалдааны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй 26 иргэн, 115 аж ахуй нэгжид хяналт шалгалт хийж байна. Шалгалтын үеэр нийт 211 зөрчил илрүүлснээс 104 зөрчлийг газар дээр нь арилгуулж улсын байцаагчийн 30 заалт бүхий 4 албан шаардлага хүргүүлжээ.

Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газраас “Иргэдийн оролцоотой эрх зүйн шинэтгэлийн жил”-ийн ажлын хүрээнд Монголын өмгөөлөгчдийн холбоотой хамтран сард нэг удаа иргэдэд хууль, эрх зүйн үнэ төлбөргүй зөвлөгөө өгөх өдөрлөгийг зохион байгуулж байна.

Тун удахгүй хүүхэд бүхний хүсэн хүлээдэг баяр болох Эх үрсийн баяр болох гэж байна. Аав, ээжтэйгээ ханатлаа тоглож, амттанд бялуурч нэг өдөр ёстой хаан мэт загнадаг. Гэвч хүүхдүүд энэ жил баяраараар ах, эгч нарынхаа тоглолтыг бус арсалдсан улс төрчдийн гар, хөл болсон эмэгтэйчүүдийн нүцгэн биеийн үзэх нь.

2017 оны 05 дугаар сарын 25-ны Пүрэв гарагт Замын цагдаагийн албаны ЖШУХ дээр нийт 325 дуудлага, мэдээ мэдээлэл хүлээн авснаас, зам тээврийн ослын 240 дуудлага бүртгэгдсэн бөгөөд осол, хэргийн улмаас 9 хүн хүнд, хөнгөн байдлаар гэмтсэн.
Ослын шалтгаан, хэлбэрээр нь авч үзвэл явган зорчигч мөргөсөн 6, унадаг дугуйтай холбоотой осол 1, мөргөлдсөн 13 осол тус тус бүртгэгдсэн байна. Зам тээврийн осолд явган зорчигч болон зорчигч хэлбэрээр 0-10 хүртэлх насны 3 хүүхэд өртсөн байна.
Гудамж замд хийсэн хяналт шалгалтаар согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодсон нийт 60 жолоочийг илрүүлэн саатуулж ажиллаа.
Тухайлбал:
1. БЗД-ийн нутаг Эрдэнэтолгойн автобусны буудлын замд марк, улсын дугаар тодорхойгүй мотоциклийн жолооч нь явган зорчигч 66 настай Л-г мөргөж гэмтээн хэргийн газрыг орхин явсан хэргийг Замын цагдаагийн алба шалгаж байна.
Орон нутагт:
1. Баян-Өлгийн аймгийн Өлгий сумын нутаг аймгийн төвөөс 3 км-т асфальтан замд Зил-130 маркийн автомашины жолооч И нь унадаг дугуй унаж явсан 17 настай Т-г мөргөж амь насыг нь хохироосон хэргийг тус аймгийн Цагдаагийн газарт шалгаж байна.

Хүүхэд хулгайлсан байж болзошгүй гэх хятад эмэгтэйг “Шар хад”-ны эмнэлэгт хүргүүлжээ

-“Энигма” компанийн тусгай зөвшөөрлийг цуцлах хэмжээний зөрчил шалгалтаар илэрчээ-
Хоёр хоногийн өмнө Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамны гадаа бэсрэгхэн жагсаал болов. Дийлэнх нь оюутнууд. Юуны учир, ямар шалтгаанаар жагсаж буйгаа бүрэн ойлгоогүй тэд зөвхөн сургуулийн захиргаанаас өгсөн үүрэг даалгаврын дагуу яамны үүдийг сахих болсон хэмээн тайлбарлах. Оюутнуудын дунд Богдхан уулын тусгай хамгаалалттай бүсэд 41 га газар эзэмших тусгай зөвшөөрөлтэй “Энигма” компанийн төлөөлөл ч мэр сэр харагдана лээ. Засгийн газраас өгсөн чиглэлийн дагуу Байгаль орчин, аялал жуучлалын яамнаас “Энигма” компанийн эзэмшлээс гурван га газрыг чөлөөлж 264 автомашины зогсоол, нийтийн бие засах газар, дугуйн зогсоол, автобусны буудал барихаар төлөвлөжээ. Гэвч үүнд нь эгдүүцсэн “Энигма” компанийнхан МҮИС-ийн оюутнуудыг турхирч өөрсдийн эрх ашгийг хаацайлах гэсэн нь эцэстээ ил болж байх шиг.
Уг нь “Энигма” компанийнхан Богдхан уулын тусгай хамгаалалттай газарт 41 га газрыг эзэмших эрхийг анх авахдаа Монголын үндэсний их сургууль, Универсал политехникийн коллеж барих нэрийдлээр МҮИС-д заримыг нь эзэмшүүлжээ. Хачирхалтай нь, эзэмшлийн газраа хоёр гурав хувааж коллеж барих нэрийдлээр газрын төлбөр төлөхөөс зайлсхийж ирснийг холбогдох албаныхан шалгалтаар тогтоогоод байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, сургууль барих нэрийн дор халхавч хийж, газрын төлбөрөөс зугтаагаад зогсохгүй жуулчны бааз, гэр, ресторан, зугаа цэнгээний газрууд хууль зөрчин ажиллуулж байсныг тогтоожээ. Газрын төлбөрийн тухай хуульд бүх шатны боловсролын байгууллагыг газрын төлбөрөөс чөлөөлнө гэж заасан байдаг байдаг. Харин улсын тусгай хамгаалалттай газарт үйл ажиллагаа явуулах зөвшөөрөл бүхий этгээд нэг жилд га газарт 13.2 сая төгрөгийн төлбөр төлөх ёстой аж. Үүгээр тооцвол “Энигма” компийнхан тэрбум гаруй төгрөгийг тушаах ёстой гэсэн үг. Гэтэл сургууль барих зураг төсөл батлуулаагүй атлаа гаднын хөрөнгө оруулалтаар барина шав тавьсан болоод өнөөдрийг хүрчээ.
Улсын тусгай хэрэгцээний газар буюу Дархан цаазат газрыг улс өөрөө зохицуулалт хийж, чөлөөлөх бүрэн эрхтэй байдаг. Тусгай зөвшөөрлөө буруугаар ашигласан, хууль зөрчсөн “Энигма” компанийн газар эзэмших эрхийг түдгэлзүүлэх бүрэн эрхтэй гэсэн үг. Тийм атал сургуулиа ч бариагүй байж оюутнуудыг турхиран бамбай хийж, өөрсдийн эрх ашгийг гүйцэлдүүлж суугаа “Энигма”-гийн ард хэн гэгч эрхмийн ашиг сонирхол нуугдаж байна вэ. Салбарын яамны шийдвэрээс үүдэж холбогдох газруудаас тус компанийн эзэмшиж буй 41 га газарт үйл ажиллагаа явуулж байгаа амралтын газарт хийсэн шалгалтаас ч харахад тусгай зөвшөөрлийг нь цуцлах хэд хэдэн үндэслэл байгаа юм.
Жишээ нь, “Энигма” компани усны хангамжаа шийдэх зорилгоор таван худаг гаргажээ. Өдгөө хоёр худгаас ус ашиглаж байгаад буюу Монголын үндэсний их сургууль, Универсал политехникийн коллежийн газар ашиглалтын байдалд БОАЖ-ын сайдын тушаалаар байгуулагдсан ажлын хэсгээс энэ сарын 12-нд шалгалт хийжээ. Шалгалтаар “Энигма” компани нь Хан-Уул дүүргийн XI хорооны “Ар Зайсан” нэртэй газарт гүний нэг худгийн зөвшөөрлийг 2014 онд авсан нь нийслэлийн Байгаль орчин, аялал жуулчлалын газрын мэдээллийн санд бүртгэлтэй байгааг тогтоожээ. Харин үлдсэн дөрвөн худаг нь ямар нэгэн байдлаар зөвшөөрөл авалгүйгээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж.
Мөн Туул голын сав газрын захиргаанаас тус байгууллагад 2015 онд хоёр удаа ус ашиглалтын талаар хяналт, шалгалт хийхэд ус ашиглалтын дүгнэлтгүй, зөвшөөрөлгүй ус ашиглаж байгааг тогтоож байжээ. Ингэхдээ тус компанийнхан бохир усны цооног байгуулах цэгийг хүртэл зөвшөөрөлгүй байгуулан үйл ажиллагаа явуулж байсан байна. Усны тухай хуулиар хоногт 0-50 шоо метр ус ашиглагч албан байгууллага, аж ахуйн нэгжид аймаг, нийслэлийн Байгаль орчин, аялал жуулчлалын газраас ус ашиглах дүгнэлт гарган өгч, эрхийн бичиг олгох ёстой байдаг аж. Гэвч “Энигма” компани 2014-2017 оныг хүртэл ямар нэгэн зөвшөөрөл авалгүйгээр ус ашиглажээ. Хачирхалтай нь, энэ хугацаанд усны төлбөрт нэг ч төгрөг төлөөгүй тухай мэдээллийг Туул сав газрын захиргаа, нийслэлийн Байгаль орчин, аялал жуулчлалын газарт ирүүлжээ. Эндээс “Энигма” компанийнхан тусгай хамгаалалттай газар нутагт хэрхэн дураараа дургиж байгааг харж болно. Гэхдээ “Энигма” компанийн хууль бус хуудуутай үйлдэл үүгээр хязгаарлагдахгүй.
Тусгай зөвшөөрөл бүхий газарт үйл ажиллагаа явуулдаг “Чингис өргөө” амралтын газрын барилга байгууламжид Хан-Уул дүүргийн Онцгой байдлын албанаас холбогдох шалгалтыг энэ сарын 12-нд мөн хийжээ. Шалгалтаар уг амралтын газрын барилга байгууламж холбогдох хууль тогтоомжид заасан шаардлага, гал түймэр түймрийг бага хохиролтойгоор унтраах бололцоог бүрэн хангаагүйг тогтоосон байна. Мөн гал түймрийн аюултай хүчин зүйлд өртөж болзошгүй өрөө, тасалгаанаас хүмүүсийг зохион байгуулалттай бие даан гадагш гаргах нөөц хаалга нь цоожтой, завсарт нь хөөсөөр дүүргэлт хийж онгойлох боломжгүй болгосныг тогтоожээ. Үүнээс гадна амралтын газрын хэмжээнд гал унтраагуур 10 ширхгийг байрлуулсан ч бүгд цэнэггүй болж ашиглах боломжгүй болсон байна. Зочид буудал, караоке, рестораны заал танхим, өрөө тасалгаанд галын дохиоллын систем утаа, дулаан, дөлний мэдээлэгч суурилуулаагүй байгаа нь холбогдох хууль тогтоомжийг ноцтой зөрчсөн байна. Эдгээр зөрчлөөс үүдэж тус амралтын газар болзошгүй гамшиг осол, гал түймэр, техникийн холбогдолтой осол гарсан үед иргэдийн амь нас, эд материалыг аврах, нүүлгэн шилжүүлэх үйл ажиллагаа явуулах, аврах болон гал унтраах шуурхай албаны автомашин байрлуулах, орж гарах хөдөлгөөн хийхэд саад учирч цаг хугацаа алдах, их хэмжээний учрах эрсдэл үүссэнийг галын байцаагчийн дүгнэлтээр тогтоосон байна.
Харин нийслэлийн Аялал жуулчлалын газраас Богдхан уулын Зайсангийн аманд байрлах “Талын монгол групп” компанийн амралтын газар Аялал жуулчлалын тухай хуулийн 10.1.1-д “тухайн үйлчилгээний стандарт, зэрэглэлд тавигдах шаардлагын дагуу үйл ажиллагаа явуулах”, нийслэлийн ИТХ-ын 2011 оны 120 дугаар тогтоолоор баталсан “Улаанбаатар хотын нутагт дэвсгэрт аялал жуулчлалын байр сууцны үйл ажиллагаа эрх журам”-ыг тус тус зөрчин хууль бус үйл ажиллагаа явуулж байгааг зохих хууль, тогтоомжийн дагуу арга хэмжээ авах тухай албан бичгийг салбарын сайдад нь хандан явуулжээ. Гэвч өнөөдрийг хүртэл “Энигма” компанийнхан оюутнуудаар бамбай хийж, дүлий дүмбэ оргин сууна.
Гэхдээ улсын тусгай хамгаалалттай газар гэдэг хэн дуртай нь дураараа дургидаг газар биш. Тэр дундаа нийслэлийн хоймор болсон Богдхан уулын бэлд 41 га газар хашаалчихаад төрийн шийдвэрийг эсэргүүцэж суух эрх хэнд ч байхгүй. Харин ч тусгай зөвшөөрлийн эрхээ зориулалтын бусаар ашиглаж, хууль зөрчсөн үйлдэл гаргасныг нь тогтоосон бол түдгэлзүүлээд буцаан авах эрх нь төрд бий гэдгийг санах хэрэгтэй.

Өвсөр насныхныг уруу татаж улмаар амиа хорлох хүртэл аюултай даалгавар өгч тоглуулдаг ОХУ-аас гаралтай “Цэнхэр халим” тоглоом манайд нэвтэрч орж ирээд удаж байна.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд хүч үзэх эрхмүүд маргааш нэр дэвшигчийн үнэмлэхээ гардан авна. Энэ удаагийн Ерөнхийлөгчийн сонгуульд МАН-аас М.Энхболд, АН-аас Х.Баттулга, МАХН-аас С.Ганбаатар нар өрсөлдөхөөр болоод буй. Нэр дэвшигчид үнэмлэхээ гардан асвсныхаа дараа сонгуулийн зардлын дансаа нээх боломжтой болох юм. Тэгвэл данс нээлгэх болоод сонгуулийн хандивын талаарх 24 баримтыг хүргэж байна.

Хүүхдийн баярыг угтсан шалгалтын дүнг танилцуулна