Төрийн албаны нөөц бүрдүүлэх ерөнхий шалгалт энэ сарын 16-21-ны өдрүүдэд орон даяар зохион байгуулагдсан. Шалгалттай холбоотой асуудлаар ТАЗ-ийн гишүүн Д.Баатарсайханаас тодрууллаа.
-Төрийн албаны шалгалт орон даяар зохион байгуулагдаж дууслаа. Ер нь жилд хэчнээн ажлын байрны захиалга ирдэг юм бэ?
-Өмнөх жилийн жишгээс үзэхэд төрийн албаны шалгалтын захиалга аймаг, орон нутгаас янз бүр байдаг. Багцлаад үзвэл 1500-1800 орчим ажлын байрны захиалга ирдэг юм. Өөрөөр хэлбэл, олон иргэн шалгалт өгч, хүсэл эрмэлзэл нь ийм байлаа ч гэсэн цаана нь байгаа ажлын байр нь цөөн байдаг юм. Хоёрдугаарт, энэ удаагийн шалгалт өмнөх шиг яамнаас ийм ажлын байранд гэдэг шалгалт биш. Зөвхөн төрийн албаны нөөц бэлдэх шалгалт гэсэн үг. Нөөцөд орсныхоо дараа тухайн албан тушаалд орохдоо тусгай шалгалт өгөх зохицуулалттай. Иргэдийн хувьд өмнөх оны шалгалтуудтай ойролцоо байх гэсэн ойлголтоороо явж байна. Тухайлбал, өмнө нь Түлш, эрчим хүчний яамны Эрчим хүчний бодлого зохицуулалтын нүүрсний асуудал хариуцсан мэргэжилтэн гээд ажлын байр зарладаг байсан юм. Энэ ажлын байранд 100 хүн шалгалт өглөө гэхэд нэг нь томилогдож, үлдсэн нь нөөцөнд гэж үлддэг байсан. Энэ удаагийн шалгалт нөөцийн шалгалт учраас ямар нэгэн байдлаар албан тушаалд очино гэсэн ойлголт байхгүй.
-Шалгалтад хамрагдаж буй төрийн албан хаагчид байсан гэсэн. Түр орлон гүйцэтгэгч хэчнээн төрийн албан хаагч байна вэ?
-Хүний нөөцийн аудитын хяналт шалгалтын хүрээнд түр орлон гүйцэтгэгч нарын тоог авч байна. Гол гардаг хүндрэл нь нэг байгууллагаас тоо авахад долоо хоногийн дараа гэхэд дахиад өөр болчихдог. Ийм савлагаатай байдаг. Мөн арванхоёрдугаар сард түр орлон гүйцэтгэгчийн судалгаа гаргаж өгөхийг шаардаж байгаа. Хууль журмын дагуу алба хаагч сул байгаа ажлын байран дээр түр орлон гүйцэтгэнэ гэсэн зохицуулалттай.
-Өмнө нь хийж байсан хяналт, шалгалт бий юу?
- Төрийн албаны зөвлөл 1995 онд байгуулагдсан. Төрийн албаны өмнөх хуульд төрийн байгууллагын хүний нөөцийн хяналт, шалгалт хийж шалган зааварлах арга хэмжээг явуулах чиглэлээр жил бүр тодорхой шалгалт хийж ирсэн. Хамгийн гол нь хэрэгжихгүй байгаатай л өнөөдрийн зарим бухимдал бий болж байна гэж ойлгож болно. 2014 онд Төрийн албаны зөвлөл УИХ-д тайлан тавихдаа хүний нөөцийн томилгоо, тогтворгүй байгаа байдал нь үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөхүйц хэмжээнд хүрлээ. Тодорхой арга хэмжээ авч өгөхийг тайландаа тусгаж байсан. Одоогоор тодорхой үр дүнд хүрэхгүй байгаа ч дэвшилттэй зүйл нь эрх зүйн шинэ зохицуулалтад шилжсэн. Энэ зохицуулалтыг бид хэрэгжүүлэх ёстой. Өмнө нь хууль ингээд л явж байсан даа гээд яваад байвал шинэтгэлийн замд орж чадахгүй. Тиймээс бидний зүгээс наад зах нь гэхэд өглөө хугацаандаа ирээгүй иргэдийг шалгалтад оруулаагүй. Үүнээс л эхэлж байгаа юм. Мөн нэг оноо нэмээд өгөөч гэсэн өргөдөл их байсан. Үүн дээр бид хатуу байр суурьтай байгаа. Оноо нэмэх боломж байхгүй.
-Дарга нар солигдохтой зэрэгцэн доод албан тушаалтнууд дагаад солигддог асуудал байдаг. Тэгэхээр төрийн албан хаагчдын ажлын байрны баталгааг хэрхэн бий болгох вэ. Энэ талаар хийж, хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээ юу байна вэ?
-Төрийн алба хаагчдын ажлын байрны баталгаа шийдэгдэх шатандаа орсон. Учир нь шинэ хуулийн зохицуулалтаар албан тушаалын зохицуулалтыг хийж өгснөөрөө онцлог юм. Өмнөх хуулиар томилдог эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтан нь ямар мэргэжлийн, төрд хэдэн жил ажилласан хүнийг ажлын байранд авах эсэхийг өөрөө сонгодог байсныг шинэ хуулийн зохицуулалтаар шийдсэн. Тухайлбал, албан тушаалын тодорхойлолтын төсөл боловсруулж Төрийн албаны зөвлөл дээр ирүүлж, зөвшөөрөл авж байгаа. Авсан зөвшөөрлийнхөө үндсэн дээр баталж, тухайн захиалгаар Төрийн албаны зөвлөлөөс орон тоогоо нөхье гэдэг захиалга ирдэг болсон. Хоёрдугаарт, тусгай шаардлага гэдэг зүйлийг Төрийн албаны зөвлөл баталсан. Тусгай шаардлага дээр яамны төрийн нарийн бичгийн дарга, түүнтэй адилтгах албан тушаалд өөрөөр хэлбэл, төрд 16 жил ажилласан, тэргүүн түшмэлийн дараагийн буюу эрхэлсэн түшмэлийн албанд наймаас доошгүй ажил ажилласан алба хаагчийг сонгон шалгаруулж авна гэх зэргээр шинэ хуулийн зохицуулалтаар төрийн албанд орох босго өндөрссөн гэж ойлгож болно.
-Энэ жилийн шалгалтад түүх, монгол хэл, бичгийн шалгалтын асуулт шинээр оруулж өгсөн. Зарим иргэдийн дунд түүх, монгол бичгийн шалгалтыг оруулсны оронд архив, судалгааны чиглэлийн асуулт оруулсан бол гэх шүүжлэл байна?
-Ерөнхий мэдлэгийн түвшинг нь шалгаж байгаа учраас хүн бүр түүхээ мэдэхгүй бол болохгүй шүү дээ. Ерөнхий боловсролын сургууль, их, дээд сургуульд үздэг байсан түүхийн хичээлийн агуулгын хүрээнд л авч байгаа. Шалгалтыг дан ганц хуулиар авахаар эрх зүйч эсвэл тухайн номыг цээжилсэн иргэд тэндэг байсан. Одоо мэргэжлээс нь үл хамааран тухайн албан тушаалд хамгийн сайн тохирох хүнийг л сонгон шалгаруулахад ерөнхий шалгалтын зорилго оршиж байгаа гэж ойлгож болно.
-Шалгалттай холбоотойгоор 71 иргэн өргөдөл, гомдол ирүүлсэн гэсэн. Үүнийг хэрхэн шийдвэрлэсэн бэ?
-Иргэдийн гаргасан өргөдөл, гомдлын дагуу өнгөрсөн баасан гарагт иргэний өөрийнх нь бөглөсөн тестийг зөв буруу гэдгийг тестийн сангаасаа харуулж шийдвэрлэсэн. Иргэд гомдол гаргасан асуудла тулган харж, хүлээн зөвшөөрсөн.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (10)