Сонгуулийн тогтолцооны асуудлаар Үндсэн хуулийн цэцийн гаргасан шийдвэрийг УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд танилцууллаа.
Тэрбээр “Монгол Улсын үндсэн хуулийн цэцийн их суудлын хуралдаан боллоо. Шийдвэр албан ёсоор цагийн өмнө гарсан. Сонгуулийн хувь тэнцүүлсэн тогтолцоог ашиглаж болох уу, үгүй юу гэдэг дээр хамгийн эцсийн шийдвэр гаргалаа. Энэ бол түүхэн ач холбогдолтой шийдвэр юм. Үндсэн хуулийн их суудлын хуралдаан бол хамгийн сүүлийн шийдвэр байдаг. Түүний дээр хөх тэнгэр байдаг хэмээн зарим улс төрчид ярьдаг. Хуралдаанаар гаргасан шийдвэр нотолгоо судалгаа, судлаачдын байр суурь , УИХ-ын тогтоолууд гээд олон зүйлийг нягталж үзэж байгаад гарсан шийдвэр. Үр дүнд нь Монгол Улсын эдийн засаг, төсөв нь алдагдалтай, жижиг 76-н тойргууд руу төсвөө чангаадаг, тойргоосоо уяатай улс төрч бүхий парламенттай үе өнөөдрөөс эхлэн дуусгавар болох боломж нээгдэж байна.
Ингэснээр хувь тэнцүүлсэн элемент рүү орох нь тодорхой болсон. Үүнтэй хэн ч маргах боломжгүй. Хувь тэнцүүлсэн тогтолцоогоор сонгогдсон УИХ-ын гишүүн бол Монгол улсын хөгжлийн төлөө, иргэн бүрийн төлөө, томоохон бүтээн байгуулалтыг санхүүжүүлэхийн төлөө кнопоо дардаг, мэтгэлцдэг, бодлого ярьдаг парламент хөгжих боломжтой боллоо.
Мөн хувь тэнцүүлсэн тогтолцоо орж ирснээр сонгогчдын санал гээгдэхгүй гэсэн үг. Өнөөдрийн сонгуулийн тогтолцоогоор 400-500 мянган иргэдийн санал гээгдсэн. Харин энэхүү шийдвэрийн үр дүнд санал гээгдэх нь эрс буурна. Энэ шийдвэр Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн асуудал яригдаж байгаа үед гарлаа. Хуульч Д.Үүрцайх бид хоёр энэ асуудлыг өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сард тавьж байсан. Мөн хоёроос гурван удаа нэмэлт мэдээллийг өгсөн. Үр дүнд нь өнөөдөр их суудлын хуралдаан боллоо. Зарим иргэд буруу ойлгож магадгүй. Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлт явдгаараа явна. Хамгийн чухал гурван зүйлийг салгаж ойлгож болохгүй.
Нэгдүгээрт, хувь тэнцүүлсэн тогтолцоо буюу сонгуулийн холимог системийг оруулах нь маш чухал. Үүнийг шийдвэрлэчихлээ. Одоо ямар ч маргаан байхгүй.
Хоёрдугаарт, УИХ-ын гишүүдийн тоог нэмэх шаардлагатай. Монгол Улсын парламент давжаа байгаа.
Гуравдугаарт, Парламентын гишүүдийн тоог өсгөсөн тохиолдолд судлаачдын байр суурь болох 150-152 гишүүн байх нь зүйтэй гэсэн хэлэлцүүлэг явж байгаа. Гишүүний тоо нэмэгдсэн тохиолдолд Засгийн газрын хувьд, парламентын гишүүнд давхар ажиллах боломжийг бүрдүүлэх юм. Энэ асуудлын үндсэн хуулийн цэц хэн нэгнээс хараат бусаар бие даан шийдсэнд баяртай байна. Монголд бүртгэлтэй байдаг улс төрийн 35 нам, улс төрд идэвхтэй байдаг судлаачдын хүсэж байсан үр дүнг үндсэн хуулийн цэц баталгаажуулж өглөө” гэв.
Д.Батчулуун
Сэтгэгдэл (2)