Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Батболд НИТХ-ын дарга С.Амарсайханд 2018 оны нийслэлийн төсвийн төслийг өргөн барилаа.

Нийслэлийн удирдах ажилтны ээлжит шуурхай зөвлөгөөний үеэр Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Батболд “Нийтийн тээврийн үйлчилгээний оргил цаг, өглөө оройн ачаалал ихтэй үед нийтийн тээврийн үйлчилгээний жигд үйл ажиллагааг тасалдуулахгүй байх, цаашид иргэд, олон нийтэд хүлээлт үүсгэхгүй байх чиглэлээр тодорхой санал боловсруулж танилцуулах”-ыг Нийслэлийн тээврийн газрын дарга Д.Отгонбаатарт үүрэг болголоо.

Чех улсын Пильсен хотод болж буй Олон улсын пауэрлифтингийн холбооны хэвтээ шахалтын насанд хүрэгчдийн ДАШТ-ий 105 кг-д Х.Энхболд алтан медаль хүртжээ.

Байгаль орчин, аялал жуучлалын яам байгуулагдсны 30 жилийн ой энэ өдрүүдэд тохиож байна. Эх орныхоо байгаль, ан амьтныг хамгаалах их үйлсэд зүтгэж яваа эх орончдын төлөөлөл болох Ж.Төмөрсүхтэй уулзаж ярилцсан юм. Тэрбээр 31 жил байгаль хамгаалагчаар ажиллаж байгаа бөгөөд өдгөө Улаан тайгын Улсын тусгай хамгаалалттай газрын хамгаалалтын захиргааны даргаар ажиллаж буй. Ингээд түүний ярилцлагыг хүргэе.

-Та МУИС-ийн байгалийн ухааны тэнхмийг 1987 онд төгссөнөөс хойш байгаль хамгаалчаар 31 жил ажиллаж байгаа юм билэээ. Таныг байгаль хамгаалагчаар ажиллаж эхлэх үед хүндрэл бэрхшээлтэй ямар зүйл байв?

-Намайг их сургууль төгсөх жил Хөвсгөлийн тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хамгаалалтын захиргааны газар дөнгөж байгуулагдсан. Өмнө нь Хөвсгөл нуурыг хамгаална, хамгаалахгүй гэж олон удаа яригдсны эцэст хамгаалах нь зүйтэй гэж шийдсэн юм билээ. Тэр үед Байгаль орчин, аялал жуучлалын яам байгуулагдаагүй байсан үе. Харин Ойн модны аж үйлдвэрийн яам гэж байлаа. Яамны томилолтоор Хөвсгөл нуурын хамгаалалтын захиргааны газарт ажиллах даалгавар авсан нь энэ. Би амьдралынхаа 25 жилийг Хөвсгөл нуурыг хамгаалахад зориулсан. Байгаль хамгаалагчаас эхлээд мэргэжилтэн, хяналт хариуцсан мэргэжилтэн, байцаагч, даргаар нь ажиллаж байгаад 2012 оноос Улаан тайгын Улсын тусгай хамгаалалттай газрын хамгаалалтын захиргаа буюу Дархадын хотгорын уул, тайгыг хамгаалах газар шинээр байгуулагдах үеэс даргаар нь ажиллаж байна. Хөвсгөл нуурыг хамгаалах шийдвэр гаргасан нь тухайн үеийн хамгийн зөв шийдвэрт тооцогддог. Учир нь, тухайн үед энэ бүс нутагт үйл ажиллагаа явуулдаг үйлдвэрүүд Хөвсгөл нуурын экосистемд сөрөг нөлөө үзүүлдэг байсан юм билээ. Хатгал суман дахь модны үйлдвэрүүдээс гадна ноос угаах үйлдвэрүүд нуур руу бохироо цутгадаг байлаа. Мөн усан онгоцоор нефть, автомашин тээвэрлэнэ. Тэр битгий хэл нуурын баруун эрэгт Уран дөш, Хүрэн хааны орд гээд бордооны орд нээж, төмөр зам тавихаар төлөвлөлт хийгдэж байв. Өөрөөр хэлбэл, биднийг ажлаа авахад Хөвсгөл нуурын баруун эргийн уулыг нураах гэж Орос-Монголын хамтарсан баг ажиллаж байсан. Яг энэ үед Байгаль орчны яам байгуулагдсан. Дээр нь сэтгүүлчид дуу хоолойгоо хүргэж эхэлсэн. Ц.Балдорж сэтгүүлч “Далай ээж цаазын давцанд”, Буриадын алдартай сэтгүүлч, зохиолч хүртэл “Дэлхийд ганцхан Байгаль нуур” гээд алдартай нийтлэлээ бичиж байлаа. Хэдийгээр дээрх ордыг ашиглах нь улс орны хөгжилд тустай ч Хөвсгөл нуурын экосистемд аюултай гэж салбар яамны зүгээс эсэргүүцсэний ачаар 1986-1990 гэхэд Орос-Монголын хамтарсан багийг татан буулгасан. Татан буулгахад хоёр зүйл нөлөөлсөн л дөө. Эхнийх нь сая хэлсэн зүйл. Нөгөөх нь ардчилсан тогтолцоонд шилжих үед томоохон үйлдвэрүүд татан буугдсан. Энэ нь ч бас нөлөөлсөн. Одоогийн Хатгал сум тухайн үед 6000 гаруй хүн амтай тосгон байлаа. Орд хаагдснаар хүн амын олонх нь Мөрөн рүү нүүсэн. Гэтэл иргэд “Хөвсгөл нуурын захиргааг татан буулга, иргэдийн амьдрал хэцүүдлээ” гэж 10 гаруй жил эсэргүүцсэн. Эргээд харахад Хөвсгөлийн тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хамгаалалтын захиргааны газрын ажилчид, БОАЖЯ-ны хүчин чармайлтын үр дүнд Хөвсгөл нуур аврагдсан юм болов уу. Энд нэг зүйл нэмж хэлэхэд, НҮБ-ын санхүүжилтээр БОАЖЯ-нд “Алтай саяны төсөл” хэрэгжих үед би хамтарч ажилласан юм. Эндээс Хөвсгөл аймгийн газар нутгийн 50 дугаар өргөрөгөөс хойших газар нутагт уул уурхайн үйл ажиллагаа явуулахыг хориглосон юм. 2009-2014 онд таван жилийн хугацаатай хориглож, орон нутгийн тусгай хэрэгцээнд авсан гэсэн үг. Энэ бол Монголын түүхэнд байгаагүй шийдвэр. Дараа нь 2014 онд хүчинтэй хугацаа дуусах үед манай Улаан тайгын УТХГХЗ-наас хугацааг нь 25 жилээр сунгах хүсэлт гаргахад БОАЖЯ-ны удирдлагууд дэмжсэн. Үүний хүчинд аймгийн ИХТ-аас 25 жилээр сунгах шийдвэр гаргасан юм. Зарим аймгийн нутаг дэвсгэр уул уурхайгаас болж ямархуу хүндрэлтэй байгаа билээ. Гэтэл манай аймаг 57 сая га талбайгаа тусгай хамгаалалтад авсан. Өмнө нь ашиглалт, хайгуулын 44 тусгай зөвшөөрөл олгосон байсан. Эдгээрийг 2009 оны шийдвэрээр хугацааг нь сунгахгүй байсаар одоо нэг ч зөвшөөрөл байхгүй. Гайхалтай байгаа биз. Манай аймаг шиг газар нутгаа орон нутгийн болон Улсын тусгай хамгаалалтад авсан газар байхгүй.

-Байгаль хамгаалагчид үүрээр гараад шөнө дөлөөр гэртээ ирэх энүүхэнд. Заримдаа хулгайн модчин, хууль бус анчидтай нүүр тулгардаг гэхээр эрсдэлтэй, бас хэцүү ажил гэдэг нь ойлгомжтой. Үүнд амьдралынхаа 31 жилийг зориулахад юу нөлөөлсөн бэ?

-Энгийн хүний нүдээр харвал ойлгоход хэцүү л дээ. Юун цагдаа, юун хилийн цэрэг. Маш хэцүү ажил. Энэ ажлыг нэгдүгээрт, дур сонирхолтой хүн, хоёрдугаарт, сэтгэлтэй хүн хийдэг. Байгаль хамгаалагчид байгалиа хамгаалсныгаа цалин авахын төлөө хийлээ гэж боддоггүй. Надаас эхлээд манай хамт олон ингэж боддог. Бидний сарын цалин 400 мянган төгрөг. Гэхдээ бид хэзээ ч цалингаа нэмүүлье гэж жагсаагүй, гомдоллоогүй. Энэ хэмжээний мөнгийг таксинд явахад л хэдхэн хоногийн дотор олчихно. Гэтэл бид бүтэн сар уул, хадаар тэнэж байж ийм хөлс авдаг. Гэхдээ үүндээ сэтгэл хангалуун байдаг. Яагаад гэвэл бид эх орноо, байгаль дэлхийгээ хамгаалж байна. Нөгөөтэйгүүр, байгалийн ажил хүнийг өөртөө маш их дурлуулж, татдаг. Өөрөөр хэлбэл, тэр согоо маань янзаглсан болов уу, хулгайн анчны өгөөш болчихоогүй байгаа гэдгээс эхлээд сэтгэлд үргэлж хадаатай явдаг. Ийм бодол сэтгэлд тээглэж явсаар сүүлдээ үүндээ хүлэгддэг. Өглөө гараад шөнө гэртээ ирнэ гэсэн ойлголт бидэнд байхгүй. Хамгийн багадаа 3-5 өдөр уул, хадаар явна. Би гэхэд залуу байхдаа 290 гаруй хоног ууланд амьдарч байлаа.

-Олон сараар явах үед эхнэр, хүүхэд чинь дургүйцэхгүй юү?

-Эхнэр маань Архангай аймгийн Их тамир сумынх. Айлын эрх танхил охиныг хайрлана, халамжилна гэж авч суусан хэрнээ нус, нулимсыг нь их барсан даа. Олон хоногоор явахаар дөрвөн хүүхдээ эхнэр маань л халамжилна. Бүсгүй хүн уулын мухарт дөрвөн хүүхэдтэй хоцрох юу нь сайхан байх вэ. Бараг 10 сар шахуу явж ирээд хэд хоночихоод буцах гэтэл хүүхдүүд цулбуурнаас зуураад уйлалдчихсан. Тэгэхээр нь цулбуураа шувт татаж аваад эргэж ч харалгүй мод руу орсныхоо дараа эргэж хараад нулимсаа арчиж байлаа. Иймэрхүү зүйл зөндөө тохиолдож байсан. Эхнэр маань эхний хэдэн жил их уурлаж, бухимддаг байлаа. Сүүлдээ “Энэ хүнд яаж ч хэлээд нэмэргүй. Уул руугаа явах нь тодорхой” гэж бодсон байх. “Чи хэзээ явахаа битгий хэл. Чимээгүй л явж бай” гэж хэлсэн юмдаг.

-Нэг талаасаа байгаль хамгаалах нь хувь хүний соёл, ёс суртахуунтай салшгүй холбоотой. Ар гэрээ орхих хэмжээний эрсдэл, зориг гаргаад ажлаа хийх үед арагшаа сэтгэл хорогдоно биз.

-Яг ийм бодол өдөр бүр сэтгэл дотор эргэлддэг байсан. Одоо ч тэр мэдрэмж унтраагүй байна. Явж байгаа зориг нь тэр боловч явснаас хойших сэтгэл хорогдох шалтгаан нь ар гэр шүү дээ. Гэхдээ ийм сэтгэлдээ автах юм бол байгаль хамгаалагчаар ажиллах хэрэггүй. Нэгэнт энэ замыг сонгосон бол ажиллах л хэрэгтэй. Үүний тулд гэртээ байх хугацаандаа түлээ түлшээ хангалттай бэлтгэхээс эхлээд бүхий л шаардлагатай зүйлээр нь хангах хэрэгтэй. Ийм байхад сэтгэл зовних нь арай бага. Олон сар, өдөр яваад гэртээ ирэхдээ их айна аа. Юу болсон бол, яасан бол гээд л. Ядаж харилцаа холбоо хөгжөөгүй байсан үе. Холоос дурандаж дурандаж очно. Очих замдаа “Яаж буцаж явна даа” гэж зүрх алдана. Тиймдээ ч харих замдаа морио аргамжиж үлдээдэг заль хэрэглэдэг болсон. Уул руу буцах үедээ хээрээс морио барьж аваад явна. Тэгэхгүй бол гэрийн гаднаас морьдвол хүүхдүүд уйлалдаад явуулахгүй шүү дээ. Дээр нь дурангаас өөр “зэвсэггүй”. Ууланд олон хоног ажиллах үед үер, усны аюул болно, цасан шуурга шуурна, араантантай нүүр тулна, уул, хаднаас унана, морио алдах гээд олон эрсдэлтэй нүүр тулгардаг. Энэ бүхэнтэй зохицох нь тайгын хууль. Тайгад үүнээс өөр ямар ч хууль хэрэгжихгүй.

-Иргэдийн 20 хувь нь байгаль хамгаалах ажлыг эсэргүүцэж, 80 хувь нь дэмждэг гэж та хэлсэн. Байгаль хамгаалагчдын амь нас, эрүүл мэндэд заналхийлсэн тохиолдол бий юү?

-Өмнө нь хүний ааш араншин сайхан байж. Одоо үед араатан, амьтнаас илүү хүнээс айдаг болж. Ууланд хүний бараа харагдвал сайн ажиглаж, шинжиж байж уулзана. Ямар санаа, бодолтойг мэдэхгүй шүү дээ. Ийм үед бидний амь нас, эрүүл мэнд эрсдэлд орохгүй гэх баталгаагүй. Ядаж хоёулаа эргүүл хийх хэрэгтэй. Харилцаа холбооны төхөөрөмжийг сайжруулах ёстой. Эрсдэлийн хувьд 1994 онд нууранд тавьсан торыг нь хураалаа гэж манай нэг байгаль хамгаалагчийг хутгалсан хэрэг гарсан. Азаар морин чарга нь айлын гадаа очсоноор Батжаргал маань амь аврагдсан. Үүнээс гадна амь насыг нь хороосон, машинаар чирсэн, гар, хөлийг нь хугалсан олон хэрэг гарсан. Даанч энэ бүхэн нь тэгс ингэс гээд дарагдсан даа.

-Байгаль хамгаалагчид хулгайн анчинтай таарвал ямар тактик хэрэглэдэг юм бэ. Үйлдлийг нь баримтжуулж, баривчлах уу. Эсвэл отолт хийж баривчлах уу?

-Аль болох хүчирхийлэлд хүргэхгүй байх арга хэмжээ авна. Үүний тулд нарийн тактик хэрэглэдэг. Эхлээд аль нутгийн, ямар хүн бэ гэдгээс тухайн хулгайн анчинд үнэлэлт өгнө. Тэгж байж очих эсэхээ шийддэг. Очихгүй бол баримтыг нь араас нь цуглуулах, өмнө нь отолт хийх, эсвэл олны өмнө гарч ирэхээр нь баривчлах гээд олон арга бий. Энэ бүхнийг байгаль хамгаалагч өөрөө зохицуулж, ямар тактик хэрэглэхээ шийддэг. Нэг удаа Модотын шанаа гэдэг газарт таван морьтой хүнтэй замд таарсан юм. Сэжиг бүхий санагдахаар нь машинаа түрүүлж явуулаад өөрөө ард нь үлдсэн. Хажуугаар морьтой хүмүүс өнгөрөх үед нь хоёр морьных нь тамгыг тогтоочихлоо. Дараа нь хавь ойрын айлуудад тийм тамгатай морь бий эсэхийг судалсан. Тэгж, тэгж сэжиг бүхий нэг айлд ороод “Ууланд ийм тамгатай хоёр морь уяатай байна. Цулбуурандаа орооцолдсон байхаар нь хазаарыг нь аваад тавьчихлаа” гэж хэлтэл айлын авгай “Хүүе, манай морь байна. Хотоос хүмүүс ирээд анд явсан юм” гэж ам алдсан. Маргааш нь анчдыг харих үед нь отолт хийж баривчлахад бор гөрөөс агнасан байсан. Энэ байтугай юм болно оо.

-Мөр мөшгөх гэж айхтар шинжлэх ухаанд та нар яаж суралцдаг юм бэ?

-Тухайн хүний авьяас л даа. Хэнээсээ сурах вэ дээ. Өөрсдөө сурсан зүйлээ шинэ залуустаа зааж өгнө. Олон жилийн ажлын туршлага юм даа. Манай байгууллагад яггүй сайн мөрч залуу хэд хэд бий. Би ч тэдний тоонд орно. Хулгайн анд явж болзошгүй айлын адууны туурайн мөрийг андахгүй гэвэл чи итгэх үү.

-Бүгдийг нь үү?

-Бараг л бүгдийг нь. Энэ хэдэн өдрийн өмнө, хэдэн цагт гишгэсэн мөр байна гэдгийг нэг хараад л шууд хэлж чадна. Хэдэн сарын дараа ч гэсэн адуун сүргийн дундаас хараад танина. Жишээлбэл, хэрээ мах зуучихсан нисч явахтай манайхан таарсан юм. Хэрэг бишидсэн байна гэж таамаглан мод руу ортол бараг 20-иод хоногийн өмнө алагдсан бугын сэгтэй таарсан юм. Мөр хайлаа. Гэтэл нэг гутлын мөр олдов. Олдох олдохдоо ямар мөр байсан гэхээр гутлынхаа улыг мотоциклын дугуйны олгой хаймераар уллачихсан байж таарсан. Энэ сэжмээр хайсаар дөрвөн өдрийн дараа хулгайн анчинг олсон юм даа. Тэгэхээр байгаль хамгаалагчид зөвхөн байгалиа хамгаалдаг биш хилийн цэрэг, цагдаа, прокурор, гал сөнөөгч гээд маш олон ажил давхар хийдэг болж таарч байгаа биз.

-Зөрчлийн тухай хууль мөрдөгдөөд багагүй хугацаа өнгөрлөө. Энэ хууль байгаль орчныг хамгаалж байгаа та бүхний ажилтай хэр уялдаж байна вэ?

-Байгаль орчны тухай хууль олон удаа өөрчлөгдсөн. Гэхдээ сайжирсан уу гэхээс дордсон зүйл байхгүй. Зөрчлийн тухай хууль салбарын тухай хуультай тэр дундаа бидний ажилтай нэг их уялдаж өгөөгүй юм болов уу. Суурин газарт амьдарч байхад байгаль орчны хууль, тогтоомжийг зөрчсөн үйлдэл гарахгүй. Хаана, хэзээ үйлдэгддэг вэ гэхээр тусгай хамгаалалттай бүс нутаг, эзгүй ууланд л зөрчил гардаг. Манай Улаан тайга гэхэд газарт утасны ямар ч сүлжээ байхгүй. Бид ийм нөхцөлд Хөвсгөлийн гурван тайгын дархан цаазтай газрыг хамгаалдаг. Машин байтугай морь хүртэл хүрч чаддаггүй газар гээд боддоо. Явганаар эсвэл цаагаар очно. Ингэхдээ дөрвөн өдөр явах шаардлагатай. Гэтэл Зөрчлийн тухай хуулиар тухайн зөрчлийг илрүүлснээс хойш 24 цагийн дотор прокурорт мэдэгдэх ёстой. Энэ ямар ч боломжгүй. Ууланд хэн байх вэ. Зөрчил гаргагч этгээд, байгаль хамгаалагч хоёр л байна биз дээ. Гэрч хаанаас олох вэ. Зөрчлийг баримтжуулна гэхээр юугаараа баримтжуулах вэ. Манай 30 гаруй байгаль хамгаалчийн дунд зургаан ширхэг зургийн аппарат бий. Үүнийгээ дамжуулж хэрэглэдэг. Гар утасны камераар зураг авъя гэхээр олонх нь сүлжээ сайн барьдагаар нь Жи-Мобайлын антеннтай утас барьдаг. Энэ мэтчилэн зарим хууль, тогтоомж бодит байдалтайгаа уялдахгүй байна. Байгаль хамгаалах салбарт хууль, эрхзүйн шинэчлэл хийж байгаатай уялуулаад байгалийн гэмт хэргийг хянаж, шалгадаг эрх бүхий прокурорыг тусгай хамгаалалтын захиргааны газруудад ажиллуулах хэрэгтэй. Монголд 33 хамгаалалтын захиргаа, 102 тусгай хамгаалалттай газар бий. Тэнд гарсан зөрчлийг аймгийн ганц нэгхэн прокурор хянан шийдвэрлэхэд хүндрэлтэй.

-Байгаль орчин, аялал жуучлалын яамны 30 жилийн ой тохиож байна. Яам байгуулагдснаар байгаль хамгаалах ажилд эерэгээр нөлөөлж чадсан уу?

-Суурь бодлогыг тодорхойлох яамтай болсноор тогтвортой ажиллах боломж бүрдсэн. Тэр дундаа тусгай хамгаалалтын бүс нутагт авах арга хэмжээг салбар яамны зүгээс эрчимтэй дэмжиж ирсэн. Үүний үр дүнд Монгол Улсын нийт нутаг дэвсгэрийн 18 хувийг тусгай хамгаалалтад авлаа. Цаашид энэ хэмжээг 30 хувьд хүргэхээр зорьж байгаа юм билээ.

-Яамны зүгээс байгаль хамгаалагчдаа дэмжих тал дээр ямар бодлого баримталж ажилладаг вэ. Сэтгэл хангалуун байж чаддаг уу?

-Өмнө нь зөвхөн ой хамгаалагч гэдэг статустай байсан. Харин одоо байгаль хамгаалагч буюу зөвхөн ой хамгаалах бус ан амьтан, нутаг усыг тэр чигт нь хамгаалах чиг үүрэгтэй болсон. Дээр нь хууль сурталчлах, хэрэгжүүлэх, судалгаа мониторинг хийх эрх, үүрэгтэй болсон. Түүнчлэн бидний цалин хөлс, хангамжийн асуудалд шат дараалж анхаарч байна. Өмнө нь төрийн үйлчилгээний албан хаагчаар цалинждаг байсан бол одоо төрийн захиргааны албан хаагчаар цалинжиж байна. энэ мэтчилэн дэвшилттэй зүйл олон бий. Ярианыхаа төгсгөлд Байгаль орчин, аялал жуучлалын яам байгуулагдсны 30 жилийн ойн мэндийг үе үеийн байгаль хамгаалагчид болон салбарын нийт ажилчдадаа хүргэе.

Эх сурвалж: Үндэсний шуудан

МАН ирэх долоо хоногт Их хурлаараа намын даргаа сонгоно

Нийгслэлийн прокурорын газар, Эрүүгийн цагдаагийн газрын Хар тамхитай тэмцэх газар хамтарсан шалгалт хийж БНХАУ-аас мансууруулах бодис хууль бусаар улсын хил нэвтрүүлсэн байж болзошгүй этгээдүүдийг илрүүлэн баривчилжээ.

Ц.Даваасүрэн: Б.Хурц ”Үргэлжлүүлэх үү?” гээд байна лээ, үргэлжлүүлье л дээ, юунаас нь айдаг юм?

Антибиотикийн буруу хэрэглээ нь аюулыг бий болгож байна

Монгол Улсын Их Хурлын дарга М.Энхболдод өнөөдөр (2017.11.17) Төв банкны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Шадар сайд Ө.Энхтүвшин өргөн мэдүүллээ.



Аливаа улсын төв банкны бие даасан, хараат бус байдлыг үнэлэх олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн, индекс аргачлал болон манай улсын дотоодын эрдэмтэн судлаачдын үнэлгээгээр Монголбанкны бие даасан, хараат бус байдал нь “хангалтгүй” буюу 0-1 оноогоор тооцсноор 0.5-0.6 орчим хувьтай байна. Энэхүү хангалтгүй байдал инфляцийн өндөр хэлбэлзэл, гадаад валютын улсын нөөцийн хомсдол, Монголбанкны өөрийн хөрөнгийн алдагдал зэрэг макро эдийн засгийн тоон үзүүлэлтээс харагдаж байна. Иймд Төв банкны бие даасан, тогтвортой байдал нь үнийн түвшний тогтвортой байдалтай удаан хугацаанд шууд хамааралтай байдаг талаар тогтоосон судалгааны ололтод тулгуурлан Монголбанкны бие даасан, хараат бус байдлыг дээшлүүлснээр эдийн засагт үүсч буй бэрхшээл, асуудлыг шийдвэрлэх нь хуулийн төсөл боловсруулах шаардлага, зорилго болсон гэж Шадар сайд Ө.Энхтүвшин хэллээ.



Төв банк (Монголбанк)-ны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлд Төв бие даасан, хараат бус байдлын үзүүлэлтийг тооцсон индексийн үзүүлэлтийг нэмэгдүүлэх үүднээс Монголбанкны үндсэн зорилтыг дэлхийн нийтийн түгээмэл, чиг хандлага болсон “Үнийн тогтвортой байдал” болгон өөрчлөх, мөнгөний бодлогыг боловсруулах, УИХ зөвхөн хуульд заасан “мөнгөний бодлогын зорилт”-ыг баталж, энэ дагуу Монголбанкнаас хэрэгжүүлдэг болох, Монголбанкны удирдлага буюу Монголбанкны Ерөнхийлөгч, Тэргүүн дэд ерөнхийлөгч, Дэд ерөнхийлөгч нарыг албан тушаалд томилох шалгуур, чөлөөлөх үндэслэл журмыг нарийвчлан тогтоох, Монголбанкнаас баримтлах мөнгөний бодлогын зорилтын төслийг хэлэлцдэг, мөнгөний бодлогыг хэрэгжүүлэх шийдвэр гаргадаг “Мөнгөний бодлогын зөвлөл”, банкны хяналт шалгалтын шийдвэрийг гаргах “Банкны хяналт шалгалтын хороо”, Монголбанкны бусад үйл ажиллагаа, төсөв санхүүтэй холбоотой шийдвэрийг гаргах “Удирдах зөвлөл” байгуулахаар тусгаж, төсвийн шинж чанартай санхүүжилт- хөтөлбөрийг Монголбанкнаас санхүүжүүлж, мөнгөний бодлогын зорилт үр нөлөөг алдагдуулдаг байдлыг арилгах зорилгоор Засгийн газарт зээл олгох, Засгийн газрын үнэт цаасыг худалдан авах Монголбанкны үйл ажиллагааг тодорхой зааж, хязгаарлалтыг тусгажээ хэмээн УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.

Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С. Батболд НИТХ-ын дарга С.Амарсайханд 2018 оны нийслэлийн төсвийн төслийг өргөн барилаа. С.Амарсайхан хэлэхдээ энэ сарын 24-нд НИТХ-ын 12-р ээлжит хуралдаан болно. Энэ хурлаар нийслэлийн төсвийн төслийн асуудлыг хэлэлцэх болно гэж НИТХ-ын хэвлэлийн албанаас мэдээллээ.

УБТЗ-ын Зүүнхараа дахь ачааны вагон засварын депогийн хамт олон олон улсын чанарын менежментийн тогтолцоо ISO 9001:2015 / MNS ISO 9001:2016 стандартыг нэвтрүүлсэн гэрчилгээ авлаа. УБТЗ-ын хэмжээнд анх удаа олон улсын чанарын ISO 9001:2015 / MNS ISO 9001:2016 стандартыг нэвтрүүлснээр тус депогийн засвар угсралтын ажлын чанар стандарт олон улсын хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөгдөж байгаа юм. Ингэснээр өөрийн төдийгүй ОХУ, БНХАУ-ын оператор компаниудын ачааны вагонуудын засвар үйлчилгээг олон улсын чанарын түвшинд хийдэг болох юм.. Зүүнхараагийн ачааны вагон засварын депо нь жилдээ 2400 ачааны вагон засварладаг бөгөөд тус депогийн өргөтгөлийн ажил хийгдэж дууссанаар хүчин чадал нь 45 орчим хувиар нэмэгдэж жилд 3800 орчим вагон засварладаг болно. Одоо тус депо нь УБТЗ-ын өөрийн ачааны вагонуудаас гадна БТЕГ, МТЗ компаниудын вагонуудыг засварлаж байна. Цаашдаа тус депо нь засвар үйлчилгээ хийхээс гадна дотооддоо вагон угсардаг болох бөгөөд энэ жил туршилтаар 5 вагон угсарч тээвэрт амжилттай оролцож байна.

Б.Хурц УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандангийн амь насанд заналхийлсэн талаар бид мэдээлсэн билээ.

Өнөө шөнө баруун аймгуудын нутгийн зүүн хэсэг, төвийн аймгуудын нутгаар, маргааш өдөр төв,

Нийслэлийн Баянзүрх дүүргийн ’’Мандала’’ хотхонд баригдаж байгаа барилгын суурийн давхарын

Нийслэлийн Газрын албанаас жил бүр газрын төлбөрөөр тодорхой хэмжээний мөнгийг улсын төсөвт төвлөрүүлдэг. Энэ жилийн хувьд хэдэн төгрөг төвлөрүүлэх, биелэлт ямар байгаа, иргэн аж ахуйн нэгжүүд газрын төлбөрөө төлөхдөө юу анхаарах ёстой зэргийг нийслэлийн Газрын албаны Газрын үнэлгээ, төлбөрийн хэлтсийн мэргэжилтэн Д.Амарбаясгалангаас тодрууллаа.

-Газрын төлбөр гэж юуг хэлж байгааг та эхлээд тайлбарлаад өгөхгүй юу?

-Монгол улсын Үндсэн хуульд “Монгол Улсын иргэнд өмчлүүлснээс бусад газар төрийн өмч мөн” гэж заасан байдаг. Тэгэхээр нэг ёсондоо төр иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад өмчөө эзэмшүүлж, ашиглуулсны төлөө авч буй төлбөр юм.

-Газар эзэмших, ашиглах эрхтэй иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагууд газрын төлбөрийг жилд хэдэн удаа төлөх ёстой байдаг вэ?

-Газрын төлбөрийн тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар жилийн төлбөрийг тэнцүү хувааж улирал бүрийн эхний сарын 25-ны өдрийн дотор төлнө. Тухайлбал 1-р сарын 25, 4-р сарын 25, 7-р сарын 25, 10-р сарын 25-ны дотор төлөх ёстой. Газрын төлбөрийн онцлог нь тухайн улирлынхаа эхэнд төлөгддөг гэдгийг газар эзэмшигч, ашиглагч тэр бүр анзаардаггүй.

-Хэрвээ заасан хугацаандаа төлөөгүй бол ямар арга хэмжээ авдаг вэ?

-Газрын төлбөрөө хугацаанд нь төлөөгүй иргэн, аж ахуйн нэгжид хугацаатай мэдэгдэл өгч, заасан хугацаанд газрын төлбөрийн үлдэгдлээ төлөөгүй тохиолдолд төлбөр барагдуулахаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргадаг. Мөн удаа дараа Газрын албанаас тавьсан шаардлагыг хэрэгжүүлэлгүй газрын төлбөрөө төлөхгүй байгаа газар эзэмшигч, ашиглагчийн газрын эрхийг Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйл 40.1.1, 40.1.5 дахь заалтуудыг үндэслэн хүчингүй болгох хүртэл арга хэмжээ авдаг.

-Газрын төлбөрөө удаан хугацаагаар төлөөгүй тохиолдолд иргэд мэдэгддэг үү?

-Нийслэл, дүүргийн Газрын алба иргэн, аж ахуйн нэгжүүдэд бүгдэд нь газрын төлбөрөө төлөх талаар утас, мессеж, факс, цахим хаяг зэргээр холбогдож, газрын төлбөрийг нэхэмжлэн ажилладаг. Гэхдээ иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага газрын гэрээ байгуулахдаа манай байгууллагад бүртгүүлсэн хаяг, утсаа өөрчилсөн тохиолдолд холбогдох боломжгүй байдаг. Тэгэхээр газар эзэмшигч, ашиглагч нар холбогдох хаяг, утас зэргээ өөрчилсөн тохиолдолд ирж мэдээллээ шинэчлүүлэх хэрэгтэй.

-Энэ жилийн хувьд газрын төлбөрөөс хэдэн төгрөгийг төвлөрүүлэхээр тусгагдсан байгаа вэ. Биелэлт нь хэдэн хувьтай байна?

-2017 онд нийслэлийн төсөвт Газрын төлбөрөөс 30.5 тэрбум төгрөг төвлөрүүлэх төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна. Өнөөдрийн байдлаар 27.2 тэрбум төгрөг төвлөрүүлэн биелэлт 89 хувьтай байна.

-Ирэх онд газрын төлбөрөөс хэдэн төгрөг төвлөрүүлэх вэ?

- 2018 онд Нийслэлийн төсөвт газрын төлбөрөөс 30.5 тэрбум төгрөг төвлөрүүлнэ.

-Иргэд газрын төлбөрийн талаар мэдээлэл авахыг хүсвэл хаана хандах ёстой вэ?

-Газрын төлбөртэй холбоотой мэдээлэл авахыг хүсвэл Нийслэлийн газрын албаны Газрын үнэлгээ, төлбөрийн хэлтэс болон харьяа дүүргийн Газрын албаны төлбөрийн байцаагч нарт хандаж болно. Мөн Нийслэлийн газрын албаны Gazar.ub.gov.mn хаягаар орж холбогдох мэдээлэлтэй танилцаж болно.

-Газрын төлбөрийг яаж тооцдог вэ?

-Газрын төлбөрийг дүүргийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаар батлагдсан “Газрын төлбөрийн итгэлцүүрийг хэрэглэх газрын зааг, хязгаар, итгэлцүүрийн тоон утгыг тогтоох тухай” тогтоолд үндэслэн эзэмшиж, ашиглаж буй нийт газрын хэмжээгээр тооцон боддог. Одоогоор мөрдөгдөж буй дүүргийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын тогтоолууд нь газрын үнэлгээний 5 бүс, газар ашиглах 15 зориулалтаар 1 м.кв газрын төлбөрийг тогтоосон байдаг.

Жишээ нь, хотын төвд 700 м.кв газрыг үйлчилгээний зориулалттай эзэмшдэг гэж бодъё. Газрын төлбөрийн бүсийг 1 гэж үзвэл 1 дүгээр бүсэд үйлчилгээний зориулалттай газар 1 м.кв-д 440 төгрөгөөр бодогддог. Тэгэхээр жилийн газрын төлбөр нь 700 м.кв * 440 төгрөг = 308’000 төгрөг болж байна. Үүнийгээ 4 улиралд хувааж төлнө гэсэн үг.

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдааны эхэнд Банкны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах

Их эзэн Чингис хааны мэндэлсний 855 жилийн ой, “Монгол бахархлын өдөр” тахиа жилийн өвлийн тэргүүн сарын шинийн нэгэн буюу арваннэгдүгээр сарын 19-ний Ням гарагт тохионо.

Улаанбаатар хотыг ногоон байгууламжгүй хэмээн ихэд шүүмжилдэг. Тэр хэрээр иргэд байгууллагууд урин цагт мод тарьж, ногоон байгууламжаа нэмэгдүүлэхийг хичээдэг ч зарим нэг хүмүүс

Нийслэлийн Статистикийн газраас энэ долоо хоногийн өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнийн судалгааг гаргажээ.

Нийслэлийн удирдах ажилтны ээлжит шуурхай зөвлөгөөн өнөөдөр боллоо. Хуралдааны эхэнд өнгөрсөн зөвлөгөөнөөр нийслэлийн Засаг даргын өгсөн үүрэг даалгавар болон түүний биелэлтийн талаар НЗДТГ-ын Хяналт шинжилгээ, үнэлгээний хэлтсийн дарга Х.Гантулга танилцууллаа.

Нийслэлийн цагдаагийн газрын дарга, цагдаагийн хурандаа Д.Ядамдорж “Өнгөрсөн 14 хоногийн хугацаанд гэмт хэрэг, зөрчил, зам тээврийн ослын шинжтэй 25574 дуудлага, мэдээлэл хүлээн авсан нь өмнөх 14 хоногтой харьцуулахад 2.8 хувиар, гэмт хэргийн шинжтэй 1000 үйлдэл бүртгэгдсэн нь 2.1 хувиар тус тус буурсан үзүүлэлттэй байна. Гэр оронгүй, тэнэмэл иргэд болон хараа хяналтгүй хүүхдүүдийг илрүүлэх, бүртгэл судалгаанд авах, эмнэлгийн үзлэгт хамруулах, эцэг эх, асран хамгаалагчийг нь олж тогтоох, нийгэмшүүлэх, нийгмийн хамгааллын төв болон халамжийн төвд хүлээлгэн өгөх, эрх зүйн тусламж үзүүлэх ажлыг төрийн болон төрийн бус байгууллагатай хамтран хэрэгжүүлэх ажлыг энэ сарын 15-ны өдрөөс эхлүүлээд байна. Арга хэмжээний хүрээнд нийслэлийн хэмжээнд тэнэмэл байдлаар амьдардаг 614 хүнийг олж тогтоон гарын хээг санд бүртгэн эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулж, сүрьеэгийн тандалт шинжилгээнд хамруулсан. Мөн амь нас эрүүл мэнд, аюулгүй байдлыг нь хангах зорилгоор архины эмчилгээнд 61 хүн, Нийгмийн хамгааллын тусгай төвд 152 хүн, Хан богд төрийн бус байгууллагад 10 хүн, Шинэ амьдрал төрийн бус байгууллагад 10 хүнийг тус тус хүлээлгэн өгсөн” гэж танилцуулав.

“Замын цагдаагийн албаны Мэдээлэл шуурхай удирдлагын хэлтэст 3381 дуудлага мэдээлэл ирснээс хүн гэмтсэн хэргийн шинжтэй 100, зөрчлийн шинжтэй 922 дуудлаганд очиж хойшлуулшгүй ажиллагаа явуулан, 100 ослыг материалжуулан шалгаж байна. Гудамж замд хийсэн шалгалтаар илэрсэн зөрчил өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 7.1 хувиар буурсан үзүүлэлттэй байна” гэж Нийслэлийн цагдаагийн газрын Замын хөдөлгөөний хяналтын газрын дарга, дэд хурандаа Б.Эрдэнэбат хэллээ.



Нийслэлийн онцгой байдлын газрын дэд дарга, хурандаа А.Дашням “Өнгөрсөн 14 хоногийн хугацаанд хүйтэрч зарим өдрүүдэд бага зэргийн цастай байлаа. Ойрын өдрүүдэд нийслэл хот орчмоор бага зэргийн цас орж, өдөртөө -17 хэм, шөнөдөө -26 хэм хүртэл хүйтрэх урьдчилсан төлөвтэй байна. Энэ сарын 10-ны өдөр Баянзүрх дүүргийн 5 дугаар хороо, 15 дугаар хорооллын 204 дүгээр байрны 8 давхарын гадна фасатны дулаалга хийж байсан дүүжин шатны түгжээ мултарч 20-26 насны 4 иргэн унаж, 2 иргэн газар дээрээ нас барж, 2 иргэнийг Гэмтэл согог судлалын үндэсний төвд хүргэх замд нас барсан. Налайх дүүргийн 3 дугаар хороонд энэ сарын 14-ны өдөр иргэн Д.Эрдэнэцогтын бичил уурхайн налуу амны 140 метрийн гүнд нуралт үүсч хувиараа нүүрс олборлогч 4 иргэн нүүрсэнд дарагдсан дуудлагаар Уул уурхай аврах ангийн 20 алба хаагч, 3 автомашинтайгаар ажиллаж 30-45 насны 4 иргэнийг эсэн мэнд гарган дүүргийн Эрүүл мэндийн нэгдэлд шилжүүлэн өгсөн. Мөн дүүргийн 3-р хороонд иргэн Д.Батболдын бичил уурхайн налуу амны 125 метрийн гүнд нуралт үүсч хувиараа нүүрс олборлогч 2 иргэн нүүрсэнд дарагдсан дуудлагаар Уул уурхай аврах ангийн 53 алба хаагч, 5 автомашинтайгаар ажиллаж 47, 28 настай 2 осолдогчийг гаргаж харъяа дүүргийн цагдаагийн байгууллагад хүлээлгэн өгсөн. Хүйтний улирал эхэлж, гэр хорооллын айл өрхүүдийн галлагаа нэмэгдэж байгаатай холбогдуулан гал түймрийн аюулаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ, хөдөлгөөнт ухуулга, сурталчилгаа, сургалтыг гэр хорооллын айл өрхүүд болон аж ахуйн нэгжүүдэд зохион байгуулж, хяналт, шалгалт явуулж байна” гэж танилцууллаа.



“Зөрчлийн тухай хуулийн зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны дагуу мэргэжлийн хяналтын улсын /ахлах/ байцаагчид 791 зүйл заалтаас 686 зүйл заалтын дагуу хяналт шалгалт хийж байна. Ирсэн өргөдөл, гомдол болон хяналт шалгалтаар илэрсэн зөрчилийн хүрээнд нийт 281.6 сая төгрөгийн торгууль ногдуулсан. “Хот тохижилт, цэвэрлэгээний талаар албан байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэдээс дагаж мөрдөх журам”-ын хэрэгжилтийн хүрээнд 151 улсын /ахлах/ байцаагч Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж буй иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагын их цэвэрлэгээний ажилд хяналт тавьж ажиллалаа. Нийслэлийн нутаг дэвсгэр дэх 2439 иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагыг цас мөсний цэвэрлэгээнд хамруулж, 1239 мэдэгдэл тараан зөвөлгөө өгч, нийт 530929 м2 талбайг цэвэрлүүлж, 624 зөрчлийг газар дээр нь арилгуулсан” гэж Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газрын дарга Л.Эрдэнэчулуун ярилаа.

Зөвлөгөөний төгсгөлд Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Батболд “Нийслэлийн 2017 оны төсвийн тодотголыг Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд өргөн барьсантай холбогдуулан НИТХ-ын Дэд хороо, Намын бүлгийн хуралдаанаар хэлэлцэх тул Нийслэлийн нутгийн захиргааны нийт байгууллагуудын удирдлагууд идэвхтэй оролцох нь зүйтэй байна” гээд Нийслэлийн 2018 оны төсвийн төсөл, Өмч хувьчлалын жагсаалт, Газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөний төсөл зэрэг асуудлуудыг боловсруулж дараагийн долоо хоногт багтаан Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн хуралд танилцуулах, Нийтийн тээврийн үйлчилгээний оргил цаг, өглөө оройн ачаалал ихтэй үед нийтийн тээврийн үйлчилгээний жигд үйл ажиллагааг тасалдуулахгүй байх, цаашид иргэд, олон нийтэд хүлээлт үүсгэхгүй байх чиглэлээр тодорхой санал боловсруулж танилцуулах, Нийтийн эзэмшилийн гудамж талбай болон авто зам, орон сууц, гэр хороолын дундах авто зам, аж ахуй нэгж байгууллагуудын ойр орчмын 50 метр хүртлэх цас мөс цэвэрлэх үйл ажиллагаанд тавих хяналтыг эрчимжүүлэх, шаардлага биелүүлээгүй аж ахуй нэгж байгууллагад хуулийн дагуу арга хэмжээ авч ажиллахыг холбогдох албан тушаалтнуудад үүрэг болгов гэж нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.