ОЁР.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН:

11 дүгээр сарын 02-ны Даваа гарагт:

Барилгын тухай /шинэчилсэн найруулга/ болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Эдийн засгийн байнгын хорооны ажлын дэд хэсгийн хуралдаан 09.00 цагаас 334 тоот өрөөнд;

Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Хууль зүйн байнгын хорооны ажлын дэд хэсгийн хуралдаан 11.00 цагаас 334 тоот өрөөнд;

Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2016 оны төсвийн тухай, Хүний хөгжил сангийн 2016 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Улсын Их Хурлын даргын захирамжаар байгуулагдсан ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас “В” танхимд;

“Төрөөс хүнс, хөдөө аж ахуйн талаар баримтлах бодлого батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас “Б” танхимд;

“Төрөөс мөнгөний бодлогын талаар 2016 онд баримтлах үндсэн чиглэл батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Эдийн засгийн байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас “Г” танхимд;

Хамтын тэтгэврийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас “А” танхимд;

Хөгжлийн бодлого төлөвлөлтийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Улсын Их Хурлын даргын захирамжаар байгуулсан ажлын хэсгийн хуралдаан 15.30 цагаас “Г” танхимд;

Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2016 оны төсвийн тухай, Хүний хөгжил сангийн 2016 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Төсвийн байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 15.30 цагаас “В” танхимд;

Хөдөлмөрийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 15.30 цагаас “А” танхимд;

Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Эдийн засгийн байнгын хорооны ажлын дэд хэсгийн хуралдаан 16.00 цагаас 334 тоот өрөөнд.

Хэрэгт холбогдсон алба хаагчдыг харахад 1989-1991 оны буюу цагдаагийн байгууллагад ажиллаад 2-4 жил болж байгаа залуухан хүмүүс байна.

ОЁР.АЖЛЫН ХЭСГИЙН ХУРАЛДААН:

11 дүгээр сарын 02-ны Даваа гарагт:

Барилгын тухай /шинэчилсэн найруулга/ болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Эдийн засгийн байнгын хорооны ажлын дэд хэсгийн хуралдаан 09.00 цагаас 334 тоот өрөөнд;

Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Хууль зүйн байнгын хорооны ажлын дэд хэсгийн хуралдаан 11.00 цагаас 334 тоот өрөөнд;

Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2016 оны төсвийн тухай, Хүний хөгжил сангийн 2016 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Улсын Их Хурлын даргын захирамжаар байгуулагдсан ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас “В” танхимд;

“Төрөөс хүнс, хөдөө аж ахуйн талаар баримтлах бодлого батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас “Б” танхимд;

“Төрөөс мөнгөний бодлогын талаар 2016 онд баримтлах үндсэн чиглэл батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Эдийн засгийн байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас “Г” танхимд;

Хамтын тэтгэврийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 14.00 цагаас “А” танхимд;

Хөгжлийн бодлого төлөвлөлтийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Улсын Их Хурлын даргын захирамжаар байгуулсан ажлын хэсгийн хуралдаан 15.30 цагаас “Г” танхимд;

Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2016 оны төсвийн тухай, Хүний хөгжил сангийн 2016 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Төсвийн байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 15.30 цагаас “В” танхимд;

Хөдөлмөрийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны ажлын хэсгийн хуралдаан 15.30 цагаас “А” танхимд;

Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай болон холбогдох бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий Эдийн засгийн байнгын хорооны ажлын дэд хэсгийн хуралдаан 16.00 цагаас 334 тоот өрөөнд.

МОХ мөнгө угаах, улс төржсөн байгууллага болжээ. Оюунуудын эрх ашгийн төлөө үйл ажиллагаа явуулж, тэдэнд үйлчлэх учиртай МОХ оюутнуудынхаа халаасыг хоосолж, тэдний мөнгөөр гараа угаах боллоо

Цагдаагийн байгууллагын алба хаагч хүн амины гэмт хэрэгт холбогдсон тохиолдол нэг сар хүрэхгүйн хугацаанд хоёр удаа гарсан. Тэгвэл Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын дэргэдэх зөвлөлийн хурлаар сахилга, хариуцлагын ноцтой зөрчил гаргасан алба хаагч болон тэдний удирдлагад хариуцлага тооцоод зогсохгүй, энэ асуудалд илүү нухацтай хандах шийдвэрийг гаргасан байна. Энэ тухай Цагдаагийн ерөнхий газрын Хэвлэл мэдээллийн төвийн дарга, цагдаагийн хошууч Б.Баатархүүгээс тодрууллаа.



-Цагдаагийн алба хаагчид сахилга, хариуцлагын ноцтой зөрчил гаргаж гэмт хэрэгт холбогдоод байна. Дөнгөж сая хуралдаж дууссан ЦЕГ-ын даргын дэргэдэх зөвлөл хурлаар тодорхой шийдвэрт хүрсэн байх.

-Цагдаагийн алба хаагч гэмт хэрэгт холбогдон шалгагдаж байна. Гэм буруугийн асуудлыг шүүх эцэслэн шийдвэрлэнэ. Сүүлийн гурван жилийн хугацаанд эрх зүйн шинэчлэл өргөн хүрээнд явагдсан. Цагдаагийн байгууллагын хууль, бүтэц зохион байгуулалт түүнийгээ дагаад өдөр тутмын үйл ажиллагаанд мөрдөгдөж байгаа журам, зааврууд бүгд шинэчлэгдэж, өөрчлөлт, шинэчлэлт хийгдээд явж байсан. Харамсалтай нь цагдаагийн алба хаагч сахилга, хариуцлагын ноцтой дутагдал гаргалаа. Гэхдээ тухайн хоёр хэрэг цагдаагийн мэргэжлийн үйл ажиллагаатай холбоотой биш гэдгийг хэлье. Ингэж хэлснээрээ зайлсхийх гэж байгаа юм биш бидний дунд байгаа манай хүмүүс. Тэгэхээр цагдаагийн албанд орох гэж буй хүмүүсийн шалгуурыг өндөрсгөж, ажил мэргэжлийн ур чадвараас гадна хувийн зан харьцаа, гэр бүл, найз нөхдийн хүрээлэл гээд бүгдийг нь нарийн судалж байж энэ эгнээнд нэгтгэдэг болъё гэдэг шийдвэрийг өнөөдөр зөвлөлийн хурлаас гаргалаа. Цагдаагийн байгууллагын Хүний нөөцийн бодлогын бичиг баримтыг Р.Чингис дарга томилогдохдоо боловсруулаад ажил хийгдээд явж байгаа. Үүнийгээ илүү нягталж, тусгай чиг үүрэгтэй байгуулагын алба хаагчдад өндөр сонгон шалгаруулалт байхад анхаарахаар боллоо.



-Тухайлбал?

-Хэрэгт холбогдсон алба хаагчдыг харахад 1989-1991 оны буюу цагдаагийн байгууллагад ажиллаад 2-4 жил болж байгаа залуухан хүмүүс байна. Ер нь цагдаагийн байгууллагад анх ажилд орох гэж байгаа хүмүүсийг үнэн, худал ярьж байгаа эсэхийг нь тогтоодог полиграфийн аппаратаар шалгадаг болъё. Хувийн байдал, гэр бүл найз нөхдийг сайтар судалдаг байсан дээхнэ үеийн шалгуурыг бүр нарийсгаж хэрэглэе. Цагдаагийн байгууллагын боловсон хүчний сонгон шалгаруулалтад реформ хийх гэж байна.



-Одоо үүргээ гүйцэтгэж буй алба хаагчдад ч хамаатай гэсэн үг байх нь ээ?

-Томилогдоод үүрэг гүйцэтгэж байгаа алба хаагчдаа ч өөрийнх нь тохирох ажилд ажиллуулж байна уу гэдгийг эргэж харна. Алба хаагчдын мэргэжлийн ур чадвар, харилцаа, ёс зүй өнөөдрийн нийгэмд тавигдаж байгаа цензурт хүрч байна уу гэдгийг алба хаагч нэг бүрээр үнэлж, дүгнэх ажлыг эхлүүлэх гэж байна. Энэ шат, шатны дарга удирдлагуудад ч хамаатай. Алба хаагчдаа нэг бүрчлэн шалгаж, үнэхээр манай алба хаагчид ажлын ачааллаас бол стрестээд байна уу, үүнийг даван туулах ямар арга зам байна. Эсвэл угаас ёс зүйгүй нэгэн хүн орчихоод цагдаагийн нэр хүндийг унагаад байгаа юм биш биз. Өмнө нь ноцтой зөрчил гаргаад эргээд орсон нөхөр цагдаад эргэж ажиллаж байна уу гээд буруу зүйл байвал түүнээс зоригтойгоор салж илүү чадварлаг боловсон хүчнээр эгнээгээ өргөжүүлэх ажлыг хийнэ.



-Ингэснээр халаа, сэлгээний асуудал гарах нь ээ.

-Үүнийг халаад, сэлгээд байна гэж ойлгож болохгүй. Өнөөдөр нийгэм өөрөө хөгжөөд, соёлжоод, иргэдийн эрх зүйн ухамсар дээшилж боловсроод байна. Гэтэл манай цагдаа хөл нийлүүлэн хөгжиж чадаж байна уу, үгүй юу. Цагдаагийн байгууллагын хүний нөөцийн асуудлыг цогцоор нь авч үзэх шаардлагатай болжээ. Цагдаагийн байгууллагын дотоод хяналт шалгалтаар олон хэргийг илрүүлж байна. Самрын хэрэгт холбогдсон алба хаагч, замын цагдаа нар, хэрэг шалгаж байхдаа бусдаас шан харамж авсан алба хаагчид хариуцлага хүлээсэн. Цагдаа бол нэр хүндтэй алба. Энэ албанд алдаа гаргаж байгааг олж илрүүлэхийн төлөө явж байгаа юм. Хууль сахиулах үүрэгтэй энэ эгнээнд хууль зөрчигч, буруу хүний байлгахыг хүсэхгүй.



-Албанд үнэхээр таарч, тохирохгүй хүн байвал шууд чөлөөлөгдөх үү?

-Тэр алба хаагч алдаатай байвал сургалтад хамруулах, мэргэжил арга зүйн чадварыг дээшлүүлэх зэргийг хийх нь мэдээж. Ингээд засрахгүй бол шаардлагатай арга хэмжээг авна. Гэхдээ өнөөдөр зөвхөн үүнийг эхлүүлэх шаардлагатай байна гэдгийг ярилцаж шийдвэрлэсэн. ЦЕГ-ын тэргүүн дэд даргаар ахлуулсан ажлын хэсэг гарч, төлөвлөгөө, бүх зүйл гараад ирэхээр илүү тодорхой болно.

Хэдий өнгөрсөн явдлын дараа эхэлж байгаа ч энэ шийдвэр цагдаагийн байгууллагад чухал нөлөө үзүүлнэ. Цагдаагийн байгууллагад хяналт суларсан байсан гэхээсээ илүүтэй чангаруулах шаардлагатай юм байна гэж ойлгосон нь зөв байх.

-Цагдаагийн байгууллагын хүний нөөцөд реформ хийнэ гэлээ. Ер нь хүний нөөц, бүтэц орон тоо ямар байдаг юм бэ. Хангалттай эсвэл дутагдалтай?

-Ер нь зуун мянган хүн тутамд тэдэн алба хаагч байх ёстой гэх мэт шалгуур үзүүлэлтээр бол манай цагдаагийн алба хаагчийн тоо хангалтгүй. Цагдаагийн байгууллагын хүний нөөц олон жилийн өмнө баталсан чигээрээ явж байгаа. Гэхдээ улсын хүн амын тоо гурван сая гарлаа. Цаашид бүтэц, орон тоо нэмэгдээд явах байх.



-Одоо танаас энэ сэдвээс жаахан гажуу хэдэн асуулт асууя. Хэрэв даргын тушаалаар зугаалсан бол албан үүргээ гүйцэтгэж явсан гэсэн үг үү. Өмнөх хэрэгтэй холбоотойгоор асууж байгаа юм.

-Монгол Улсын Цагдаагийн албаны тухай хуульд “Гэмт хэрэгтэй тэмцэх, нийтийн хэв журам хамгаалах, олон нийтийн аюулгүй байдлыг хангах чиг үүргийг цагдаагийн албан үүрэг гэнэ” гэж заасан. Хамт олноороо зугаалгад явахыг албан үүрэг гэж хэлэхийг би сайн мэдэхгүй байна.



-Зарим хэвлэлд цагдаагийн алба хаагчид сахилга, хариуцлагын ноцтой зөрчил гаргасан учир ЦЕГ-ын дарга Р.Чингисийг сайн дураараа ажлаа өгөх ёстой гэж бичиж байна.

-Тийм мэдээлэл харсан. Энэ бол Монгол Улсын Засгийн газар, Ерөнхий сайдын хэмжээний асуудал. Манай эрх хэмжээнээс давсан асуудал. Манай дарга үүргээ гүйцэтгэж байгаа.



-Сүүлд гарсан хэрэгт холбогдсон алба хаагчдад хариуцлага тооцсон уу?

-Гурван алба хаагч ажлаасаа чөлөөлөгдсөн. Мөн удирдлагуудад нь тодорхой арга хэмжээ авсан.



-Цагдаагийн байгууллагын залуухан алба хаагчид гэмт хэрэгт холбогдсон нь албан тушаалын цол олгосонтой холбоотой гэх хүн байна. Нэг талаар өрөөсгөл ойлголт ч байж болох л доо.

-Олон хүчин зүйл байгаа байх. Нөхцөл байдал, хүний суурь хүмүүжил, зан араншин гээд. Үүнтэй эрх зүйн шинэчлэл, албан тушаалын цолыг холбож ярьсан нь сонин ойлголт байсан.

Өнөөдөр

эмхэтгэл

Тухайн өдөр хонь, нохой жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн. Эл өдөр эм,тан найруулах, лусыг тахих, өглөг өгөх, бурхныг тахих, мод таслах, тангаргийг хаах, гөрөөлөх, хатуу үйл, андгай тангаргаас няцах, дайсныг номхруулах үйл хийгээд хувцас урлах, орныг барих, санд нууцлах, элдэв урлалын үйлд сайн. Бэлбэсний газар очих, үс авахуулах, угаал үйлдэх, нялхсыг гадагш гаргах, хүүхдийг анх хөлд оруулах, хүүр түлэх, цэрэг хөдөлгөх, амраг садан бололцох, эвсэж найрамдах үйлд муу. Өвдвөл долоо хоногоос илааршина. Замд гарвал төрөлхтний асрахуй яриаг сонсоно. Баруун чих хангинавал өчүүхэн төдий айдас болно. Зүүн чих хангинавал хэрүүл тэмцэл болно. Тагнай эрвэгнэвэл сэтгэл үймэрнэ. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, туулай, морь, бич, тахиа болой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал өвчин ирнэ.

2015 оны 11 дугээр сарын 01-ний 20 цагаас 11 дүгээр сарын 02-ны 20 цаг

хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан мэдээ:

БАРУУН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Шөнөдөө цас орохгүй. Өдөртөө нутгийн хойд хэсгээр цас орно. Салхи баруун хойноос секундэд 6-11 метр, өдөртөө Алтайн салбар уулсаар түр зуур секундэд 18-20 метр хүрч ширүүсч, шороон шуурга шуурна. Алтай, Хангайн уулархаг нутгаар шөнөдөө 8-13 градус хүйтэн, өдөртөө 2 градус хүйтнээс 3 градус дулаан, Алтайн өвөр говиор шөнөдөө 1-6 градус хүйтэн, өдөртөө 9-14 градус дулаан, бусад нутгаар шөнөдөө 4-9 градус хүйтэн, өдөртөө 3-8 градус дулаан байна.

ТӨВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Үүлшинэ. Шөнөдөө цас орохгүй. Өдөртөө Хөвсгөлийн уулсаар цас орно. Салхи баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр. Хангай, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутгаар шөнөдөө 9-14 градус хүйтэн, өдөртөө 1 градус хүйтнээс 4 градус дулаан, бусад нутгаар шөнөдөө 2-7 градус хүйтэн, өдөртөө 7-12 градус дулаан байна.

ЗҮҮН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Багавтар үүлтэй. Цас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө 1-6 градус хүйтэн, өдөртөө 8-13 градус дулаан байна.

ОТРЫН НУТАГ ХЭРЛЭНБАЯН-УЛААН ОРЧМООР: Үүлшинэ. Цас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 5-0 метр. Шөнөдөө 7-9 градус хүйтэн, өдөртөө 9-11 градус дулаан байна.

ГОВИЙН АЙМГУУДЫН НУТГААР: Багавтар үүлтэй. Цас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 6-11 метр. Шөнөдөө 1-6 градус хүйтэн, өдөртөө 11-16 градус дулаан байна.

УЛААНБААТАР ХОТ: Багавтар үүлтэй. Цас орохгүй. Салхи баруун өмнөөс секундэд 5-10 метр. Шөнөдөө 2-4 градус хүйтэн, өдөртөө 10-12 градус дулаан байна.

Завхан аймгийн Прокурорын газраас 2015 оны 10 дугаар сарын 23-ны өдөр Соёл Урлагийн Их сургуулийн харъяа хөгжим бүжгийн коллежийн гэмт хэргээс урьдчилэн сэргийлэх тухай хуулийн хэрэгжилтийг шалган тусалсан байна. Шалгалтын хүрээнд тус сургууль дээр үйлдэгдсэн гэмт хэрэг зөрчлийн талаар болон эрүүгийн нөхцөл байдал, сургуулийн сурагчдын дунд дийлэнх үйлдэгдэж болзошгүй гэмт хэргийн талаар сэрэмжлүүлэх хичээл орж, тус сургуулийн захиргаанаас гаргасан хүсэлтийн дагуу аймгийн прокурор Н.Доржсүрэн “Ухаалаг харилцаа амжилтын үндэс” сэдэвт лекцийг тавьжээ.

Дээрх хичээл, сургалтуудад нийт 80 гаруй багш, ажилчин, оюутнууд хамрагдаж сэдвүүдийн хүрээнд сонирхсон асуултаа асууж нээлттэй ярилцсан нь үр дүнтэй ажил болжээ.

Шүдний сойзыг 2-3 сар хэрэглээд шинээр солихыг шүдний мэргэжилтнүүд зөвлөдөг. Учир нь сойзоо зөв сонгохоос гадна зөв хадгалахгүй бол амны хөндийн гаралтай нянгийн зэрэгцээ тухайн орчны нянг өөртөө шингээж бохирддог болохыг Энэтхэгт хийсэн судалгаагаар баталжээ.
Уг судалгаагаар долоо хоног хэрэглэсэн шүдний сойзонд агуулагдах стрептококк бактерийг халдваргүйжүүлэх уусмалаар цэвэрлэхэд 70, харин усаар цэвэрлэхэд ердөө 14 хувь нь устаж байжээ.
Шүдний бохир сойз нь маш олон төрлийн амны хөндийн асуудлуудын шалтгаан болдог бөгөөд түүнээс шалтгаалсан шүдний цоорол, буйлны үрэвсэл, амны хөндийн салст бүрхэвчийн үрэвсэл зэрэг өвчнүүд үүсч болно.
Харин сонголт хийхдээ хэт хатуу биш үстэй, жижиг хэмжээтэйг сонгохыг мэргэжилтнүүд зөвлөж байна. Учир нь жижиг байх тусмаа шүд хоорондын зайд байгаа хоолны үлдэгдлийг бүрэн цэвэрлэхээс гадна, шүд болгоны эргэн тойрны пааланд хүрч, түүнд тогтсон өнгөрийг цэвэрлэдэг байна. Ингэснээр шүдэнд чулуу үүсэхээс сэргийлж чадна.
Сойзны үсний төв эсвэл толгойн хэсэгт байдаг өнгөтэй үснүүд нь хатуу байдаг. Үүгээр шүд, шүдний завсар, дутуу ургасан шүдийг угаахад тохиромжтой. Хажуугийн цагаан өнгөтэй үс буйл орчмыг угаахаас гадна буйланд иллэг хийнэ.
Гадуур худалдаалдаг сойз нь ихэвчлэн том байдаг тул шүд бүрийг цэвэрлэхэд төдийлөн тохиромжгүй байдаг аж. Харин хүүхдийн шүдний сойзны үс нь зөөлөн эсвэл маш зөөлөн байх хэрэгтэй. Түүнээс гадна хүүхдийн оог сонгохдоо ар талын өнгийг сайтар хараарай. Хар эсвэл улаан өнгийн тэмдэглэгээтэй оогоор өдөр бүр угаадаггүй учир үүнээс татгалзах хэрэгтэй.

Ерөнхийлөгчийн зурагтай дугтуй, марк гарлаа

Өнөөдөр “Үндэсний өгөх өдөр” буюу “National day of Giving”-ийг монголд зургаа дахь удаагаа зохион байгуулж байна. Энэхүү арга хэмжээ нь Монголчууд ядарч зовж яваа нэгэндээ хэрэгтэй цагт нь тусалж чаддаг гэдгийг харуулах зорилготой. ”Үндэсний Өгөх Өдөр” өнөөдөр тохиож байна.

Тухайлбал, өнөөдөр 11:00-12:00 цагийн хооронд Чингисийн талбайд ”‪‎Бид бүгд адилхан‬” уриатай чөлөөт тэврэлт, уулзалт бүхий бүх нийтийн цугларалт болно. Мөн Эрүүл Инээмсэглэл уриатай ‪‎Digital Dental‬ шүдний эмнэлэг тархины саажилттай хүүхдүүдийн шүдийг үнэ төлбөргүйгээр үзэж, угаалга, цэвэрлэгээ хийж, үйлчилнэ.

Үүнээс гадна “Өгөх Өдөр Хөдөлгөөн”-ийхөн Тархины сааны холбоо, Сэргээн Засах Эмчилгээний “Таны Инээмсэглэл” төвтэй хамтран Тархины саажилттай хүүхдүүд болон том хүмүүсийн зурсан зураг, бичсэн ном болон цуглуулгуудаар “‎Энэ Бол Би‬” үзэсгэлэнг Занабазарын нэрэмжит Дүрслэх урлагийн музейд дэлгээд буй. Үзэсгэлэн энэ сарын сарын 9-ний өдрийг хүртэл гарна.

Энэ жилийн их баяр наадамд 22 настайдаа түрүүлсэн шинэ арслан Э.Оюунболдод мэргэжлийн сумод 25 башёд түрүүлсэн 68 дахь ёкозүна Асашёорюү Д.Дагвадорж ийм зөвлөгөө өгчээ. Тэгэхэдээ гэдсээ татахыг зөвлөсөн байна.

Тэрбээ ”За, дүү минь захих юм байна. Наад гэдсээ бодож яваарай. Сүүлд нь харах нь ээ нэлээд жин нэмээд, гэдэс гүзээ чинь их болсон байна лээ.

Том гэдэстэй хүн сайн барилдаж чадахгүй шүү. Захих юм энэ байна. Бусдаараа ярих юм алга.

Залуу нас, барилдааны мэдрэмж, тэнэгдүү зориг яг болж байна” хэмээн бичжээ. Шинэхэн арслан мэргэжлийн сүмогийн их аваргын зөвлөгөөг дагана биз ээ.

Н.Болд

Богд ууланд гэрэл зургийн үзэсгэлэн гарчээ

Британийн дуучин Адель 2013 онд зохион байгуулагдсан “Оскар”-ын шагнал гардуулах ёслолоос Жеймс Бондын “Skyfall” дуугаараа алтан хүний эзэн болсон билээ. Тэрбээр өнгөрсөн сарын сүүлээр урлагтаа эргэн ирж буйгаа зарлаж, “Hello” дуу болон “25” цомгоо худалдаанд гаргасан юм.

Тэгвэл дуучин бүсгүй өчигдөр Лондон хотноо “Hello” гэх тоглолтоо хийсэн бөгөөд тоглолтынхоо дараа твиттертээ “Оскар”-ын алтан хүнээ худалдаалах гэж буйгаа мэдэгджээ. Тэрбээр “Удаан хугацаанд хамт байсан энэ шармал эрийг зарна. Авах хүн холбогдоорой” гэж жиргэсэн байна.

Энэ сарын 2-нд баруун зүгийн нутгийн хойд хэсгээр, 3-нд баруун болон төвийн нутгаар, 4-нд зүүн зүгийн нутгийн зарим газраар цас орно. Салхи 2-нд баруун зүгийн нутгаар секундэд түр зуур 18-20 метр, 3-нд ихэнх нутгаар, 4-нд говь талын нутгаар секундэд 14-16 метр хүрч шороон болон цасан шуурга шуурна. Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтэйн уулархаг нутгаар шөнөдөө 8-13 градус хүйтэн, өдөртөө 0-5 градус дулаан, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсгээр шөнөдөө 0-5 градус хүйтэн, өдөртөө 9-14 градус дулаан, бусад нутгаар шөнөдөө 4-9 градус хүйтэн, өдөртөө 6-11 градус дулаан байна. 3-нд нутгийн баруун хагаст, 4-нд ихэнх нутгаар хүйтэрнэ гэж Ус цаг уурын эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгээс мэдээллээ.

ЦЕГ-ын Дотоод хяналт аюулгүй байдлын газрын хяналт шалгалт үнэлгээ, дотоод аудитын хэлтсийн дарга цагдаагийн дэд хурандаа Н.Батзогсохоос тодрууллаа.

Дотоод аюулгүй байдлын газар ямар үндсэн чиг үүрэгтэй вэ?

Цагдаагийн албаны хуульд тус нэгжийн чиг үүргийг “Дотоод хяналт-аюулгүй байдлын нэгж энэ хуулийн 13.2-т заасан чиг үүргийн хүрээнд алба хаагч, бусад ажилтны үйл ажиллагаанд төр, байгууллага, хувь хүний нууцын хамгаалалтад хяналт тавих, тэдгээрийн хууль тогтоомж зөрчих, гэмт хэрэг, зөрчил үйлдэхээс урьдчилан сэргийлэх, илрүүлэх, судалгаа хийх, цагдаагийн алба хаагч, ажилтанд холбогдох гомдол, мэдээллийг мөрдөн шалгах, шийдвэрлүүлэх зэргээр байгууллага, алба хаагчдын аюулгүй байдлыг хангана.” гэж заасан.


2014-01-01-ээс цагдаагийн албаны хууль мөрдөгдөж эхлэсэнтэй холбогдуулан уг хуульд заасанчилан дотоод хяналт аюулгүй байдлын нэгжийг өргөтгөн зохион байгуулсан. Тухайлбал энэ нэгж маань цагдаагийн байгууллага, алба хаагчийн аюулгүй байдлыг хангах, хяналт шалгалт зохион байгуулах, албаны шалгалт явуулах, санхүүгийн хяналт шалгалт явуулах гэсэн үндсэн гол ажил үүргийг гүйцэтгэж байна. Албаны хэмжээнд энэ онд эдгээр шалгалтуудыг төв орон нутгийн цагдаагийн байгууллагуудад хийлээ. Шалгалтаар илэрсэн зөрчил, дутагдалуудын 70 гаруй хувийг байгууллагын дотоод хяналт шалгалтаар илрүүлсэн байна.

“Цагдаагийн байгууллагын үйл ажиллагаанд дотоод хяналт, шалгалтыг зохион байгуулах журам”-шинэчлэн батлагдсан. Энэ журмын талаар тодруулья?

Урьд нь ЦЕГ-ын даргын 2010 оны 351 –р тушаалаар батлагдаж хэрэгжиж байсан журмыг энэ оны 10-р сарын 16 ний өдөр Хууль зүйн сайдын А/238 дугаар тушаалаар нэмэлт өөрчлөлт оруулж батлуулсан юм. Учир нь Монгол Улсын Засгийн газраас баталсан 311-р тогтоол бий. Энэ нь аж ахуй нэгж байгууллагын үйл ажиллагаанд дотоод хяналт, шалгалт зохион байгуулах нийтлэг журам юм. Энэхүү журамд агентлаг байгууллагын дотоод хяналтын журмыг Монгол Улсын сайд батлахаар зохицуулсан байдаг учир үүнд нийцүүлсэн.
Мөн цагдаагийн албаны хууль шинэчлэгдэн батлагдсантай холбогдуулан бүтэц зохион байгуулалт нэр томьёоны хувьд өөрчлөлт орсон байгаа. Мөн Төрийн хяналт шалгалтын хуульд орсон өөрчлөлттэй холбоотойгоор тухайн хуульд нийцүүлсэн байна. Мөн төсвийн тухай хуульд нийцүүлсэн зэрэг эрх зүйн талаас хууль тогтоомжуудад нийцүүлэх зайлшгүй шаардлага гарсан.

Энэ журмын өөрчлөлт, онцлог нь юу вэ?
Уг журмаар гарсан гол өөрчлөлт нь цагдаагийн байгууллага нь уламжлалт хяналт шалгалтаасаа гадна эрсдэлд суурилснаараа онцлогтой. Энэ нь цагдаагийн байгууллагууд эрсдлийг үнэлэх, тодорхойлох ажлыг урьдчилсан шатанд хийнэ. Үүний үндсэн дээр өндөр эрсдэлтэй хэсгээс эхлэж, хяналт шалгалтыг чиглүүлж, урьдчилан сэргийлэх, бууруулах чиглэлээр ажиллах болсноороо онцлогтой.
Шалгалтын төрлийг ээлжит, ээлжит бус, албаны шалгалт, хэсэгчилсэн гэх мэтээр ангилдаг байсан бол энэ журмаар төрийн хяналт шалгалтын тухай хуульд нийцүүлээд төлөвлөгөөт болон төлөвлөгөөт бус гүйцэтгэлийн гэсэн гурван төрөлтэй болсон. Төлөвлөгөөт шалгалтыг эрсдэлд суурилан байгууллагууд тухайн жилдээ төлөвлөх ёстой. Өндөр эрсдэлтэйгээсээ эхлээд шалгана гэсэн үг. Төлөвлөгөөт бус шалгалтыг тухайн цаг үед үүссэн нөхцөл байдал иргэд олон нийтээс ирүүлсэн өргөдөл гомдол санал мөн удирдлагын шийдвэрээр хийхээр зохицуулсан. Гүйцэтгэлийн шалгалтыг урьд нь хийсэн шалгалтын үр дүн биелэлтийг тооцох, гүйцэтгэлийг газар дээр нь үзэх байдлаар зохицуулсан нь журмын гол онцлог болсон юм.

Эрсдэл гэж яг юуг хэлээд байна? Энэ эрсдлийг яаж тооцох ёстой юм?

Ер бол ганц цагдаагийн байгууллага биш бүх л байгууллага хувь хүн эрсдэлээ тооцож байдаг. 2014 онд Засгийн газрын 79 дүгээр тогтоолоор Цагдаагийн байгууллагын хөгжлийн хөтөлбөр батлагдсан. Энэ хөтөлбөрийн нэг зорилт бол цагдаагийн байгууллага нь эрсдлийн удирлагын тогтолцоог нэвтрүүлнэ гэсэн зорилт байгаа. Энэ зорилтын хүрээнд цагдаагийн байгууллага нь эрсдлийн удирдлагын журмаа батласан. Түүнчлэн Хууль зүйн сайдын батласан хууль зүйн хүрээний агентлаг байгууллагуудын эрсдлийг тооцож үнэлэх аргачлал гэж бий. Энэ аргачлалын дагуу цагдаагийн нийт байгууллагууд эрсдлээ үнэлээд тооцоод тодорхойлж үнэлээд явж байгаа

Тооцож гарсан эрсдлийн үндсэн дээр энэ шалгалтуудын чиглэл гарах нь тийм үү?

Аль өндөр эрсдэлтэйгээсээ эхлээд хяналт шалгалтыг зохион байгуулна. Өндөр эрсдлийг тодорхойлсноор дотоод аудитын нэг үндсэн суурь болдог. Дээр нь эрсдлийг тодорхойлж эрсдлийн жагсаалт гаргаснаараа эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, буруулах талаарх ажил арга хэмээг тухайн жилийн төлөвлөгөөнд тусгаад явах зохицуулалт хийсэн байгаа.

Албаны шалгалтын журмын талаар иргэдэд юу гэж хэлэх вэ?

Урьд нь 2010 оны ЦЕГ-ын даргын тушаалаар дотоод хяналт зохион байгуулах, албаны шалгалт зохион байгуулах, санхүүгийн хяналт шалгалт зохион байгуулах гэсэн гурван журам байсан юм. Энэ журмуудыг нэгтгэж Хууль зүйн сайдаар батлуулж зохицуулсан байгаа. Мөн урьд нь албаны шалгалтыг тухайн байгууллагын даргын даалгасан алба хаагч гүйцэтгэдэг байсан бол энэ журмаар хэсэг, тасгийн дарга түүнээс дээш удирдах албан тушаалтан биечлэн хийнэ гэснээрээ хариуцлагыг өндөржүүлж байгаа нэг зохицуулалт болсон.

Иргэд цагдаагийн байгууллагад гомдол саналаа хэрхэн хүргэх вэ?

Энэ журамд цагдаагийн байгууллага дотооддоо бол цагдаагийн төв байгууллага, түүнчлэн Улаанбаатар хотын цагдаагийн байгууллага, аймгийн цагдаагийн байгууллага түүнчлэн харьяа нэгжүүд ямар асуудалд албаны шалгалт явуулах вэ гэдэг харьяаллыг энэ журмаар тогтоож өгсөн. Иргэдийн хувьд энэ бол бидний зөвхөн дотооддоо барьж байгаа харьяалал болохоос биш өргөдөл гомдол мэдээллийг ямар ч сувгаар мэдээллийн хэрэгслээр шуудангаар амаар бичгээр урьд өгч байснаараа хаана ч очоод өгч болноо. Мөн цагдаагийн алба хаагчдын талаар гомдол саналаа өгдөг 126 дугаарын утсаар бас мэдээлэл өгч болно.

Дотооддоо ямар харьяалал тогтоосон юм бэ?
Дотооддоо өөрчлөлт оруулснаар албаны шалгалтын хүрээнд цагдаагийн дээд доод шатны байгуулагын хүрээнд хэн нь ямар асуудлыг шалгах вэ гэдгийг онцолсон. Тухайлбал Цагдаагийн төв байгууллага нь төр байгууллагын нууцтай холбоотой, гүйцэтгэх ажлын хууль тогтоомж зөрчсөн асуудал, хүний амь нас хохирсон асуудал, авлига ашиг сонирхлын зөрчилтэй асуудал, мөн тасаг хэлтсийн дарга, түүнээс дээш удирдах албан тушаалтантай холбоотой асуудал гэх мэтээр ялгаа заагийг гаргаж өгсөн байгаа. Ингэж албаны хэмжээнд харьяалал тогтоосон. Урьд нь харьяалалгүй учраас зарим нэг асуудал шалгагдах хэмжээндээ хүрч шалгагдахгүй байх, нэгж дээр шалгагдах ёстой зүйл төв дээр төвийнх нэгж дээр байх тохиолдол байсан.

Иргэдэд хүргэх нэмэлт мэдээлэл өөр юу байна?
Хяналт шалгалт явуулах хугацааны хувьд Төрийн хяналт шалгалтын хуульд зааснаар дотоод хяналт шалгалтыг ажлын 15 өдрөөс илүүгүй хугацаанд багтааж хийх ёстой. Иргэдээс ирүүлсэн өргөдөл, гомдлын хувьд иргэдээс төрийн байгууллага, албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх тухай хуульд заасны дагуу 30 хоногт багтааж шийдвэрлэх ёстой. Гэхдээ бид 30 хоног гэж хүлээхгүйгээр шалгалтаа аль болох хурдан шуурхай, бүрэн бодитой шалгаж шийдвэрлэх зорилттой ажиллаж байна.
Түүнчлэн дотоод хяналт шалгалт, албаны шалгалт нь байгууллага, алба хаагчыг эрсдлэээс хамгаалах урьдчилан сэргийлэх зорилготойгоос гадна иргэдийн эрх зөрчигдөхөөс сэргийлэх, зөрчигдсөн эрхийг сэргээх зорилготой байдаг гэдгийг хэлмээр байна.

Босни Герцеговинаас гэр бүлийнхээ хамт дүрвэн ирсэн дөрвөн настай хүүг хулгайлж, амийг нь бүрэлгэсэн 32 настай эрэгтэйг Германы цагдаагийн газар баривчилжээ. Бяцхан хүү сар гаруйн өмнөөс сураггүй алга болсонд тооцогдож байсан аж. Харин өчигдөр сэжигтэн эрэгтэйн машинаас алга болсон дөрөвхөн настай Мохамед хүүгийн цогцос олдсон байна. Цогцсыг муурын ялгадас хийх зориулалтын гялгар уутанд хийсэн байсны зэрэгцээ нас бараад нэлээд удсан байдалтай байжээ.

Мохамед хүү энэ сарын 1-нд ээжийгээ даган эгчийнхээ хамтаар Берлин хот дахь дүрвэгсдийн төвд ирэх үедээ ор сураггүй алга болсон байна. Хохирогчийнх Германд жил гаруйн хугацаанд амьдарч буй бөгөөд хууль ёсны орогнох эрхтэйгээр амьдарч байжээ. Харин алга болдог өдөр эх нь түүнийг дагуулан дүрвэгсдийн байгууламжид тэтгэмж авахаар очсон байна.

Цагдаагийн газрын нийтэд дэлгэсэн нууц камерийн бичлэгт сахлаа ургуулсан залуу чихмэл тоглоом гартаа барьсан Мохамед хүүг дагуулан явж буй байдал дүрслэгдсэн байжээ.

Б.ДАВАА

Цагдаагийн Ерөнхий газрын даргын тушаалаар улсын хэмжээнд гэрээт хувийн харуул хамгаалалтын үйл ажиллага эрхэлж байгаа аж ахуй нэгж, байгууллагуудын үйл ажиллагааг шалган зааварчлах ажлын хэсэг томилогдон ажиллаж эхэллээ. Энэ талаар Улаанбаатар хотын цагдаагийн газрын захиргааны үүргийн биелэлт хариуцсан ахлах байцаагч цагдаагийн хошууч Г.Гангансүхээс тодрууллаа.
Энэ шалгалтын зорилго нь юу вэ?
Монгол Улсын “Цагдаагийн албаны тухай хууль”-ийн 12-р зүйлийн 1.3, “Гэрээт харуул хамгаалалтын тухай хууль, Цагдаагийн байгууллагын үйл ажиллагааны журам”, бусад хууль тогтоомж, тэдгээрт нийцүүлэн гаргасан журмын хэрэгжилтийг шалган, илэрсэн зөрчлийг арилгуулах, хариуцлага тооцох, хууль тогтоомжийн биелэлтийг хангуулахад чиглэгдэж байгаа. Одоо шалгалтын ажил явагдаж байна.
Шалгалт ямар хугацаанд үргэлжилж, ямар байгууллагууд хамтран зохион байгуулах вэ?
Шалгалтыг Цагдаагийн ерөнхий газрын Нийтийн хэв журам хамгаалах алба, Олон нийтийн аюулгүй байдлыг хангах алба, Линцензийн төв, Улаанбаатар хотын Цагдаагийн газрын Нийтийн хэв журам хамгаалах газар, Замын цагдаагийн газар аймаг, дүүрэг дэх цагдаагийн хэлтсээс томилогдсон ажлын хэсэг хамтран зохион байгуулж байна. Шалгалтыг 2015-10.08-11.05 ны хооронд ажлын 21 хоногийн хугацаанд улсын хэмжээнд зохион байгуулна.
Хамрах хүрээ, шалгах чиглэл нь ямар байх вэ?
Улсын хэмжээнд гэрээт харуул хамгаалалт эрхлэх бүртгэлийн гэрчилгээтэйгээр үйл ажиллагаа эрхэлж буй 264 хуулийн этгээдийн хамгаалалтын албад хамрагдана. Нэгдсэн шалгалтын явцад гэрээт харуул хамгаалалтын алба нь харуул хамгаалалт эрхлэх хуулийн этгээдэд тавигдах шаардлагыг хангаж буй байдал, харуул хамгаалалтын алба хаагчдыг сургалтанд хамруулсан эсэх алба хаагчдыг сургаж дадлагажуулах, чиглэлээр зохиосон ажлын үр дүнг шалгана. Мөн ашиглагдаж байгаа харилцаа холбооны техник тоног төхөөрөмж, радио станцууд, үзлэг үйлчилгээний стандарт, радио долгионыг ашиглах давтамжийн эрхийн бичигтэй эсэх, гэрээгээр хамгаалж байгаа обьектын нэр байршил, тоо хамгаалалтын хэлбэр зэргийг шалгана.




Хамгаалалтын албаныханд дуут дохио хэрэглэх зөвшөөрөл байдаг уу?
Байдаг. Энэ чиглэлээр ч бас шалгана. Хууль зүйн сайдын “Тээврийн хэрэгсэлд тусгай дуут болон гэрэл дохио тавьж хэрэглэх” 2013 оны а/121 дүгээр журмын 2 дугаар бүлгийн 3.1 -р заалтын шаардлага хангаж байгаа эсэх, ЦЕГ-ын Лицензийн төвөөс олгогдсон дуут дохио ашиглах зөвшөөрөлтэй эсэх, гэрээт харуул хамгаалалтын ажилтнуудаас гэмт хэрэг захиргааны зөрчил илрүүлэн цагдаагийн байгууллагад шилжүүлсэн бүртгэл судалгаа цагдаагийн байгууллагатай хэрхэн хамтын ажиллагаа явуулж байгаа зэргийг шалгана.
Галт зэвсэг, бусад техник хэрэгслийн талаар ямар хяналт шалгалт явуулдаг вэ?
Харуул хамгаалалтын үйл ажиллагаанд ашиглагдаж байгаа галт зэвсэг, тусгай хэрэгслийн хангалт, тоо, нэр төрөл, дугаар, эх үүсвэр, хадгалалт хамгаалалтын байдал зэргийг тогтооно. Мөн ЦЕГ-ын даргын 2008 оны 126–р тушаалын хэрэгжилт, ажилтнуудаа дүрэмт хувцасаар жигдэрсэн байдлыг ч мөн шалгана. Авто тээврийн хэрэгслийн техник ашиглалт, техникийн үйлчилгээ засварын газар, талбай, дулаан зогсоол, тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл нь стандартын шаардлага хангаж байгаа эсэхийг шалгана.
Зөрчил илэрсэн хамгаалалтын албанд ямар хариуцлага ?
Ажлыг нь шалган зааварчилж, илэрсэн зөрчлийг арилгуулах арга хэмжээ авч, мэргэжил арга зүйн зөвлөгөө өгч, ноцтой зөрчил илэрвэл холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу хариуцлага ногдуулах арга хэмжээ авна. Мөн шалгалтын явцад зөрчлийг дахин гаргуулахгүй байх, холбогдох хууль тогтоомжинд нэмэлт өөрчлөлт оруулах талаар санал асуулга авч танилцуулах, хамтын ажиллагаагаа сайжруулах талаар үйл ажиллагаа зохион байгуулахаар төлөвлөж байна